Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Bijbel: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Bron: <permalink>http://nl.wikipedia.org/wiki/Bijbel_(christendom))
 
Geen bewerkingssamenvatting
 
(56 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
De '''Bijbel''' is het [[Heilig boek|heilige boek]] van de [[Christen|christenen]]. Het woord 'Bijbel' stamt van het [[Grieks]]e woord βιβλια ''biblia'' (boeken), dat een meervoud is van βιβλιον ''biblion'' (dat oorspronkelijk ''[[papyrus]]je'' betekent en later werd gebruikt als aanduiding van ''een [[Boek (document)|boek]]'').
{{Zijbalk christendom}}
 
De '''Bijbel''', ook aangeduid met „de Heilige Schrift”, of kortweg „de Schrift”, is het [[Heilig boek|heilige boek]] van de [[Christen|christenen]].
Het woord ''bijbel'' heeft twee betekenissen die vaak door elkaar gebruikt worden. Het is in de eerste plaats de verzameling geschriften (bijvoorbeeld in "het staat in de Bijbel", met bepaald lidwoord en officieel met hoofdletter<ref name = "Hoofdletter">[http://woordenlijst.org/leidraad/16/6/ Woordenlijst Nederlandse Taal, vraag 16.6] (zoeken naar "bijbel")</ref><ref>In Christelijke kringen geldt de Bijbel inhoudelijk wel als heilig, maar wordt een gedrukt exemplaar meestal niet als bijzonder heilig beschouwd; als een bijbel op de grond valt, heeft men daar meestal niet méér bezwaar tegen dan bij ieder ander boek.</ref>) en in de tweede plaats een gedrukt exemplaar daarvan ("ik heb mijn bijbel niet bij me", officieel zonder hoofdletter<ref name = "Hoofdletter" />).
 
<!-- ATTENTIE: Dit artikel is al niet een van de kortste. Wilt u, voordat u een nieuwe paragraaf invoegt, eerst even kijken of het beoogde onderwerp niet al ergens verderop staat? Dat voorkomt doublures! -->
De Bijbel bevat twee verschillende verzamelingen van teksten:
De Bijbel bevat twee verschillende verzamelingen van teksten:
# Het [[Oude Testament]], ook wel de [[Hebreeuwse Bijbel]] of [[Tenach]] genoemd. Deze werd geschreven over een periode van vele eeuwen, voor het grootste deel in het [[Hebreeuws]] met een paar passages in het [[Aramees]].
# het [[Oude Testament]], ook de [[Tenach]] of de Hebreeuws-Aramese Schriften of de [[Hebreeuwse Bijbel]] genoemd. In de rooms-katholieke traditie maken ook een aantal deuterocanonieke boeken deel uit van het Oude Testament.
# Het [[Nieuwe Testament]], geschreven gedurende de eerste (en volgens sommigen gedeeltelijk in de tweede) eeuw na Christus, in toen alledaags [[Grieks]] ([[Koinè|koinè-Grieks]]).
#het [[Nieuwe Testament]], geschreven in het toen alledaags [[Grieks]] ([[Koinè|koinè-Grieks]]).
# Voor veel christenen hebben ook de deuterocanonieke boeken betekenis; zie [[#Deuterocanonieke boeken|verderop]].
<!--


== Christelijke kijk op de Bijbel ==
ATTENTIE: Dit artikel is al niet een van de kortste. Wilt u, voordat u een nieuwe paragraaf invoegt, eerst even kijken of het beoogde onderwerp niet al ergens verderop staat? Dat voorkomt doublures! -->
De Bijbel is voor [[Orthodoxie|orthodoxe]] [[Christen|christenen]] in zijn letterlijke betekenis het onfeilbare [[Woord van God]]. Die overtuiging wordt mede gebaseerd op een tekst uit de Bijbel zelf: ''"Elke schrifttekst is door [[goddelijke inspiratie|God geïnspireerd]] en kan gebruikt worden om onderricht te geven, om dwalingen en fouten te weerleggen, en om op te voeden tot een deugdzaam leven."'' ([[tweede brief van Paulus aan Timoteüs|2 Timoteüs]] 3:16). Die overtuiging vormt voor hen zelfs mede het fundament van het christelijke geloof.


Door alle eeuwen heen hebben (andere) christenen in de Bijbel naast de letterlijke ook een zinnebeeldige en morele betekenis gevonden; deels vloeien deze benaderingswijzen in elkaar over omdat sommige onderdelen van de Bijbel van zichzelf zinnebeeldig zijn (hierbij kan men denken aan de [[parabel#Bijbel|gelijkenissen van Jezus]]) of van morele aard (bijvoorbeeld de [[Tien geboden]]).
==Benaming==
Het woord 'Bijbel' stamt van het [[Grieks]]e woord {{Grieks|τὰ βιβλία}} ''ta biblía'' (boeken), dat een meervoud is van {{Grieks|βιβλίον}} ''biblíon'' (dat oorspronkelijk ''[[papyrus]]je'' betekent en later werd gebruikt als aanduiding van ''een [[Boek (document)|boek]]'').


Sedert [[Verlichting (stroming)|de verlichting]] beschouwen [[Vrijzinnigheid|vrijzinnige christenen]] de teksten als mensenwerk, voortkomend uit de tijd waarin ze zijn ontstaan en dienovereenkomstig de taal en beelden uit die periode bevattend. Ook rechtzinnige christenen zijn wat dit laatste betreft meestal deze mening toegedaan. Om die reden maakt onderzoek naar de context waarin een tekst is geschreven doorgaans deel uit van de [[exegese]].
== Thematiek ==
In grote lijnen gaat de Bijbel over het handelen van [[God (christendom)|God]] in de wereld, vanaf de [[Schepping]] van de wereld tot aan het [[eindtijd|einde der tijden]]. In essentie betreft het de verstoorde relatie tussen God en mens ([[zondeval]]) en de weg naar herstel. In de Bijbel klinkt een boodschap van heil door. In het Oude Testament in eerste instantie voor het joodse volk. Later wordt echter de mensheid als geheel in dit heilsverschiet betrokken. Dit vindt zijn culminatie in het Nieuwe Testament waarbij iedereen (''„En er is geen onderscheid tussen Joden en andere volken, want ze hebben allen dezelfde Heer. Hij geeft zijn rijke gaven aan allen die hem aanroepen.”'' – {{Bijbel|Romeinen|10|12}}) die zijn of haar zonden belijdt en Jezus Christus, wiens optreden reeds in het Oude Testament (Jesaja) werd aangekondigd, als middelaar en brenger van een nieuw verbond tussen God en mensen aanneemt, vergeving ontvangt. Zij allen zullen het Koninkrijk van God beërven.


Voorts is het zo dat de grens tussen rechtzinnig en vrijzinnig niet altijd scherp valt te trekken. Hij is vloeiend, doordat er groepen christenen zijn met opvattingen die tussen beide groepen in vallen, en doordat er binnen zowel de rechtzinnigheid als de vrijzinnigheid allerlei gradaties bestaan. Zo zijn er rechtzinnige christenen die de [[scheppingsverhaal (Genesis)|schepping]] in Genesis niet letterlijk nemen, maar een of andere vorm van de [[evolutietheorie]] aanhangen, maar daarin wel Gods handelen menen te zien. Anderzijds zijn er vrijzinnige christenen die toch nog een enigszins goddelijke bemoeienis met de totstandkoming van de Bijbel veronderstellen.
== Boeken ==
De Bijbel bestaat uit een reeks aparte boeken en geschriften van verschillende lengte en stijl in verhalende vorm, in proza en poëzie, die over een periode van ongeveer duizend jaar geschreven zijn door een veertigtal verschillende auteurs. Sommige werken in de Bijbel, zoals Hooglied, Job en delen van Jesaja worden zelfs tot de [[wereldliteratuur]] gerekend.


==Samenstelling van de Bijbel==
=== Het Oude Testament ===
{{Zie ook|Zie ''[[Canon van de Bijbel]]'' en ''[[Canonvorming van het Nieuwe Testament]]'' voor de hoofdartikelen over dit onderwerp}}
Het [[Oude Testament]] is in feite de [[Hebreeuws]]e [[Jodendom|joodse]] [[Tenach]]. Omdat de teksten vroeger op aparte schriftrollen stonden, stond de volgorde van de boeken niet helemaal vast. Sinds de uitgave van de [[Vulgata]] door [[Hiëronymus]] is in het christelijke Oude Testament een wat andere volgorde ingeburgerd dan in de Hebreeuwse uitgaven van de Tenach.
 
De Bijbel is niet in één keer tot stand gekomen, maar is in de loop van duizenden jaren samengesteld. Het [[Oude Testament]] is in feite de [[Hebreeuws]]e [[Jodendom|Joodse]] [[Tenach]]. Deze omvat 39 boeken. Daarnaast is rond 150 v.Chr. een [[Grieks]]e vertaling van de Tenach, de zogenaamde [[Septuagint]], gepubliceerd, die veel meer boeken omvatte, en van sommige boeken een uitgebreidere versie van wat in de Hebreeuwse Tenach stond. De 39 boeken van de Tenach worden door alle christelijke [[Kerk (instituut)|kerken]] als canoniek geaccepteerd. De teksten die wel in de Septuagint, maar niet in de Tenach stonden, worden door de meeste [[Protestantisme|protestants]]e kerken als [[apocrief]] beschouwd, terwijl de [[Rooms-katholieke Kerk]] 13 ervan als [[Deuterocanonieke boeken|deuterocanoniek]] (‘later aan de canon toegevoegd’) in de Bijbel heeft opgenomen. In het artikel [[Canon van de Bijbel]] staat zowel voor het Oude als voor het Nieuwe Testament een overzicht van welke kerken welke boeken als canoniek beschouwen.
 
Ook het [[Nieuwe Testament]] is een verzameling boeken. Hiervan is door [[Athanasius van Alexandrië]] in 367 n.Chr. een lijst van 27 boeken opgesteld, die door vrijwel alle christelijke kerken als canoniek worden beschouwd. Zie [[Canonvorming van het Nieuwe Testament]] voor meer hierover.
 
Hoewel vaak wordt gezegd dat de Bijbel [[Goddelijke inspiratie|door God geïnspireerd]] is, vergt deze uitspraak wel enige nadere toelichting. De Bijbel is niet woordelijk door God „gedicteerd” of anderszins vastgelegd. Mensen schreven, in hun eigen bewoordingen en in hun eigen stijl, en soms zelfs in hun eigen dialect, wat ze van God hadden begrepen, en soms ook letterlijk gehoord, of in dromen hadden gezien. De mate waarin deze nuancering wordt geaccepteerd, verschilt echter van kerk tot kerk. In het algemeen zullen [[reformatorisch]]e en [[Bevindelijk gereformeerden|bevindelijk-gereformeerde]] kerken strakker aan een letterlijke openbaring vasthouden.
 
Verschillende [[Kerk (instituut)|kerken]] kennen daarom hun eigen visie op de Bijbel. Tegenover de visie dat de Bijbel door God geïnspireerd is, staat de visie dat de Bijbel een door mensen samengestelde selectie is uit honderden geschriften. Over de vraag in hoeverre de diverse samenstellers door [[Goddelijke inspiratie]] of door persoonlijke opvattingen, en mogelijk zelfs eigenbelang, werden geleid, bestaan verschillende meningen.
 
[[Feministische theologie|Feministische theologen]] kijken kritisch naar de historische redactie van mannen in de keuze en vertaling van Bijbeldelen waarin vrouwen een rol spelen.
 
In de [[New age (beweging)|newagebeweging]] staan vooral de [[Gnostische Evangeliën]] centraal met hun meer [[mystiek]]e benadering van het geloof. Hoewel ook in verschillende kerken individuele kerkleden te vinden zijn die met new age sympathiseren, wordt deze beweging niet tot het christendom gerekend.
 
== Invloed van de Bijbel ==
Vanwege de overheersende rol van het [[christendom]] in het [[Europa (werelddeel)|Europa]] vanaf de late [[Romeinse Keizerrijk|Romeinse tijd]] tot aan de [[Verlichting (stroming)|verlichting]] is de Bijbel niet alleen voor het [[Religie|godsdienstige]] leven in Europa van groot belang geweest. Ook [[taal]], [[Wet|wetgeving]] alsmede [[kunst]], [[filosofie]] en het [[Maatschappij (wereld)|maatschappelijke leven]] in het algemeen in de [[Westerse wereld|westerse beschaving]] zijn door de Bijbel beïnvloed. Vanwege de overheersende positie van Europa in de [[Aarde (planeet)|wereld]] gedurende de tweede helft van het tweede [[millennium]] strekt deze invloed zich ten dele ook buiten de westerse wereld uit.
 
Met de verlichting, de [[scheiding van kerk en staat]] en de [[wetenschappelijke revolutie]] in Europa en de [[Verenigde Staten]], is de invloed van het christendom en daarmee van de Bijbel op het openbare leven afgenomen. De afgelopen eeuwen is er bij veel mensen twijfel aan de [[openbaring#Christelijke theologie|goddelijke oorsprong]] van de Bijbel ontstaan. Vanwege de [[secularisering]] in de westerse wereld heeft de Bijbel daar als [[religie]]uze en [[ethiek|ethische]] leidraad bij velen aan belang ingeboet. In andere delen van de wereld (Oost-[[Azië]], [[Latijns-Amerika]] en [[Afrika]]) kan men vanwege grootschalige [[bekering#Bekering tot het christendom|bekeringen]] een toenemende belangstelling voor de Bijbel waarnemen.


Sommige [[wetenschapper]]s, waaronder bepaalde [[archeologie|archeologen]], beschouwen de Bijbel als [[geschiedenis|historisch]] en [[natuurwetenschap]]pelijk correct. Veel wetenschappers zien de Bijbel echter meer als een [[cultuur|cultureel]], [[Literatuur|literair]] en religieus document.
In de katholieke traditie staan de [[Deuterocanonieke boeken|deuterocanonieke]] boeken tussen de protocanonieke boeken gesorteerd. Wanneer de deuterocanoniek boeken zijn opgenomen in interkerkelijke Bijbeluitgaven, is het eerder gebruikelijk deze te verzamelen tussen het Oude en het Nieuwe Testament.
Voor meer hierover, zie de paragraaf [[#Kritisch onderzoek van de Bijbel|Kritisch onderzoek van de Bijbel]].


== Thematiek ==
===Aantal boeken===
In grote lijnen gaat de Bijbel over het handelen van [[God (christendom)|God]] in de wereld, vanaf de [[Schepping]] van de wereld tot aan het [[eindtijd|einde der tijden]]. In essentie betreft het de verstoorde relatie tussen God en mens ([[zondeval]]) en de weg naar herstel. In de Bijbel klinkt een boodschap van heil door. In het Oude Testament in eerste instantie voor het joodse volk. Later wordt echter de mensheid als geheel in dit heilsverschiet betrokken. Dit vindt zijn culminatie in het Nieuwe Testament waarbij iedereen (Romeinen 10:12 ''"En er is geen onderscheid tussen Joden en andere volken, want ze hebben allen dezelfde Heer. Hij geeft zijn rijke gaven aan allen die hem aanroepen."'') die zijn of haar zonden belijdt en Jezus Christus - wiens optreden reeds in het Oude Testament (Jesaja) werd aangekondigd - als middelaar en brenger van een nieuw verbond tussen God en mensen aanneemt, vergeving ontvangt. Zij allen zullen het Koninkrijk van God beërven.
In het jodendom telt men dit als 24 boeken. Door dezelfde boeken wat op een andere manier te tellen, bijvoorbeeld door de Kleine Profeten apart te tellen in de plaats van als een enkel boek, telt men deze in het christendom traditioneel als 39 boeken. Deze worden door alle christelijke [[Kerk (instituut)|kerken]] als canoniek geaccepteerd.


Hoewel de Bijbel bestaat uit een grote verzameling losse geschriften van diverse auteurs, wordt de Bijbel binnen sommige Christelijke stromingen als geheel beschouwd als de door God geopenbaarde waarheid, oftewel het "onfeilbare Woord van God" aangezien alle auteurs direct zijn geïnspireerd door God. De kerken in het christendom hanteren zonder uitzondering deze zienswijze. Los daarvan staat de vraag in welke mate de Bijbel letterlijk gelezen moet worden. Binnen de rooms-katholieke Kerk bestaat van oudsher naast de Bijbel ook de [[Traditie (christendom)|Traditie]], die het Woord van God duidt. Al in de oudheid werden Bijbelteksten daarom ook [[allegorie (letterkunde)|allegorisch]] geduid. Binnen het protestantisme werd daarentegen het [[sola scriptura]]-principe (wat betekent dat alleen de Bijbel gezag en autoriteit heeft) ontwikkeld, waardoor er geen legitieme interpreterende instantie voor de Bijbel meer kon bestaan, maar de legitimiteit in de Bijbel zelf werd gelegd. [[Orthodox-protestantisme|Orthodoxe protestanten]] neigen naar een letterlijke tekstgetrouwe lezing, terwijl [[Vrijzinnig-protestantisme|vrijzinnige protestanten]] de Bijbel juist meer allegorisch interpreteren.
De rooms-katholieke traditie kent 49 boeken. Dat komt doordat in de rooms-katholieke traditie ook de [[apocrief|deuterocanoniek]]e boeken in de Bijbel worden opgenomen. Deuterocanoniek betekent ’in tweede instantie aan de canon toegevoegd’: de boeken horen wel bij het Oude Testament, maar komen niet voor in de Hebreeuwse Bijbel. In de protestants-christelijke traditie worden deze boeken aangeduid als [[apocrief|apocriefen]] (apocrief betekent 'verborgen' en werd al in de vroege kerk gebruikt voor boeken die niet gezaghebbend werden geacht).
<!-- Paragraaf "Onderzoek" geïntegreerd in paragraaf "Kritisch onderzoek van de Bijbel" -->


== Boeken ==
===Brontaal===
De Bijbel bestaat uit een reeks aparte boeken en geschriften van verschillende lengte en stijl in verhalende vorm, in proza en poëzie, die over een periode van ongeveer duizend jaar geschreven zijn door een veertigtal verschillende auteurs. Sommige werken in de Bijbel, zoals Hooglied, Job en delen van Jesaja worden zelfs tot de wereldliteratuur gerekend.
Het Oude Testament is oorspronkelijk geschreven in het [[Hebreeuws]], met enkele gedeelten in het Aramees (Daniël 2:4b-7:28, Ezra 4:8-6:18 en 7:11-26 en een paar woorden in {{Bijbel|Genesis|31|47}} en {{Bijbel|Jeremia|10|11}}).  


De Bijbel maakt gewag van namen, gebruiken, landen, naties en dieren, die deels tot in deze tijd nog bestaan. Archeologische vondsten duiden erop dat bepaalde in de Bijbel genoemde gebeurtenissen daadwerkelijk historische grond hebben (zie onder meer het [[Sisak reliëf]] ([[I en II Kronieken|II Kronieken]] 12), de [[Stele van Merenptah|Mernepta-stèle]] (vermeldt de aanwezigheid van [[Geschiedenis en prehistorie van Palestina|Israëlieten in het oude Kanaän]] in 1230 v.C.), de [[Stele van Mesha|Moabietensteen]] ([[I en II Koningen|II Koningen]] 3 en [[Genesis (boek)|Genesis]] 19), de [[Zwarte Obelisk van Salmanassar]] (II Koningen 9-10)). Anderzijds zijn er geen archeologische bewijzen gevonden voor de aanwezigheid van de Israëlieten in [[Oude Egypte|Egypte]], of het bestaan van [[Jezus (historisch-kritisch)|Jezus]], [[Maria (moeder van Jezus)|Maria]] of [[Mozes]] bijvoorbeeld.
Ook de naam ''Hebreeuwse Geschriften'' wordt wel gebruikt. Uit deze Hebreeuwse Bijbel ontwikkelde zich in het hellenistische jodendom de [[Septuaginta]], die een grotere invloed had op het vroege christendom dan de Hebreeuwse Bijbel.


In de christelijke traditie wordt de Bijbel opgedeeld in 2 delen: het [[Oude Testament]] en het [[Nieuwe Testament]]. Het Nieuwe Testament telt 27 boeken. Het aantal boeken van het Oude Testament verschilt: de protestants-christelijke traditie kent 39 boeken, de rooms-katholieke traditie kent 49 boeken. Dat komt doordat in de rooms-katholieke traditie ook de [[apocrief|deuterocanoniek]]e boeken in de Bijbel worden opgenomen. Deuterocanoniek betekent 'in tweede instantie aan de canon toegevoegd': de boeken horen wel bij het Oude Testament, maar komen niet voor in de Hebreeuwse Bijbel. In de protestants-christelijke traditie worden deze boeken aangeduid als [[apocrief|apocriefen]] (apocrief betekent 'verborgen' en werd al in de vroege kerk gebruikt voor boeken die niet gezaghebbend werden geacht). De apocriefe of deuterocanonieke boeken zijn tussen de derde en eerste eeuw v.C. ontstaan in het antieke jodendom. Het zijn deels Griekse vertalingen van Hebreeuwse of Aramese boeken, deels oorspronkelijk in het Grieks geschreven werken.
===Indeling===
Het is de traditie om het [[Oude Testament]] in vijf secties op te delen: de Wet, de Geschiedenis van het [[Israëlieten|volk Israël]], Wijsheid en Poëzie, de Grote Profeten en de Kleine Profeten. De [[Rooms-Katholieke Kerk|Katholieke Kerk]] rekent een aantal apocriefe of deuterocanonieke boeken tevens tot de [[canon van de Bijbel|canon]] van het Oude Testament (deuterocanoniek betekent 'in tweede instantie aan de canon toegevoegd'). Het gaat daarbij om boeken die van oudsher in de Septuaginta waren opgenomen.


=== Het Oude Testament ===
{{Zie ook|Zie ''[[Hebreeuwse Bijbel]]'' voor het hoofdartikel over dit onderwerp}}
<!--''hoofdartikel [[Oude Testament]], zie ook [[Tenach]]''-->
Het [[Oude Testament]] is het eerste gedeelte van de Bijbel. De boeken van het Oude Testament in een verschillende volgorde en zonder de [[Deuterocanonieke boeken|deuterocanonieke]] en [[apocrief]]e boeken vormen het fundament van het [[jodendom]], waarin het [[Tenach]] wordt genoemd. De oorspronkelijke taal van het Oude Testament is [[Hebreeuws]], en fragmentarisch ook het [[Aramees]], vandaar dat het ook wel de '[[Hebreeuwse Bijbel]]' wordt genoemd. Ook de naam ''Hebreeuwse Geschriften'' wordt wel gebruikt. Uit deze Hebreeuwse Bijbel ontwikkelde zich in het hellenistische jodendom de [[Septuagint]], die een grotere invloed had op het vroege christendom dan de Hebreeuwse Bijbel.
Het is de traditie om het [[Oude Testament]] in vijf secties op te delen: de Wet, de Geschiedenis van het [[Israëlieten|volk Israël]], Wijsheid en Poëzie, de Grote Profeten en de Kleine Profeten. De [[Rooms-katholieke Kerk|katholieke Kerk]] rekent een aantal apocriefe of deuterocanonieke boeken tevens tot de [[canon van de Bijbel|canon]] van het Oude Testament (deuterocanoniek betekent 'in tweede instantie aan de canon toegevoegd'). Het gaat daarbij om boeken die van oudsher in de Septuagint waren opgenomen.


==== Wet ====
==== Wet ====
De Wet (vertaling van het Hebreeuwse ''[[Thora]]'', zoals deze teksten in het jodendom heten) wordt ook wel [[Thora|Pentateuch]] of de vijf boeken van Mozes genoemd. De Pentateuch is gegroepeerd rondom de [[Tien geboden|Tien Geboden]] in [[Exodus (boek)|Exodus]] 20 en [[Deuteronomium]] 5, en bevat uitwerkingen van de tien leefregels. Deze leefregels zijn verbonden aan de verhalen over het begin van het Joodse volk en hun uittocht uit Egypte naar het "beloofde land". Omdat vroeger werd (en door sommigen nog steeds wordt) aangenomen dat [[Mozes]] de schrijver is van het grootste deel van de Thora, wordt de Thora ook wel de (vijf) boeken van Mozes genoemd. De boeken zijn: [[Genesis (boek)|Genesis]], [[Exodus (boek)|Exodus]], [[Leviticus]], [[Numeri]] en [[Deuteronomium]].
De Wet (vertaling van het Hebreeuwse ''[[Thora]]'', zoals deze teksten in het jodendom heten) wordt ook wel [[Thora|Pentateuch]] of de vijf boeken van Mozes genoemd, omdat [[Mozes]] traditioneel gezien werd of wordt als de schrijver van het grootste deel ervan. De boeken zijn: [[Genesis (boek)|Genesis]], [[Exodus (boek)|Exodus]], [[Leviticus]], [[Numeri]] en [[Deuteronomium]].


==== Geschiedenis ====
==== Geschiedenis ====
Geschiedenis omvat de boeken [[Exodus (boek)|Exodus]], [[Jozua (boek)|Jozua]], [[Richteren]], [[Ruth (boek)|Ruth]], [[I en II Samuel|I Samuël]], [[I en II Samuel|II Samuël]], [[I en II Koningen|I Koningen]], [[I en II Koningen|II Koningen]], [[I en II Kronieken|I Kronieken]], [[I en II Kronieken|II Kronieken]], [[Ezra (boek)|Ezra]], [[Nehemia (boek)|Nehemia]], [[Esther (boek)|Esther]]. Deze bevatten de geschiedenis van het volk [[Joden|Israël]].
Geschiedenis omvat de boeken [[Exodus (boek)|Exodus]], [[Jozua (boek)|Jozua]], [[Richteren]], [[Ruth (boek)|Ruth]], [[1 en 2 Samuël]], [[1 en 2 Koningen]], [[1 en 2 Kronieken]], [[Ezra (boek)|Ezra]], [[Nehemia (boek)|Nehemia]], [[Esther (boek)|Esther]]. Deze bevatten de geschiedenis van het volk [[Joden|Israël]].


==== Poëzie en wijsheid ====
==== Poëzie en wijsheid ====
Regel 69: Regel 47:


==== Grote profeten ====
==== Grote profeten ====
De [[grote profeten]] zijn de boeken [[Jesaja (boek)|Jesaja]], [[Jeremia (boek)|Jeremia]] en [[Ezechiël (boek)|Ezechiël]]. Deze boeken bevatten, net als de [[kleine profeten]], de verhalen van de joodse [[profeet|profeten]] en hun pogingen het volk (en de koning) op het rechte pad te houden in de naleving van de leefregels uit de Thora. Tussen de grote profeten staan de boeken [[Klaagliederen]] en [[Daniël (boek)|Daniël]]. Feitelijk hoort Klaagliederen bij de poëtische boeken (hier direct boven), maar het is in de christelijke Bijbel direct achter het boek van de profeet Jeremia geplaatst, die ook traditioneel gezien wordt als de schrijver van dit boek. Daniël is een boek dat voor bijna de helft uit geschiedenis bestaat, en voor de rest apokalyptische visioenen bevat. In het Jodendom wordt het tot de [[geschriften]] gerekend, terwijl het in de christelijke vertalingen naar de profeten is verhuisd. Overigens bevatten de [[grote profeten|grote en]] de [[kleine profeten]] behalve toekomstvisioenen ook veel poëzie.
De [[grote profeten]] zijn de boeken [[Jesaja (boek)|Jesaja]], [[Jeremia (boek)|Jeremia]] en [[Ezechiël (boek)|Ezechiël]]. Deze boeken bevatten, net als de [[kleine profeten]], de verhalen van de joodse [[profeet|profeten]] en hun pogingen het volk (en de koning) op het rechte pad te houden in de naleving van de geboden uit de Thora. Tussen de grote profeten staan de boeken [[Klaagliederen]] en [[Daniël (boek)|Daniël]]. Feitelijk hoort Klaagliederen bij de poëtische boeken (hier direct boven), maar het is in de christelijke Bijbel direct achter het boek van de profeet Jeremia geplaatst, die ook traditioneel gezien wordt als de schrijver van dit boek. Daniël is een boek dat voor bijna de helft uit geschiedenis bestaat, en voor de rest apokalyptische visioenen bevat. In het jodendom wordt het tot de [[geschriften]] gerekend, terwijl het in de christelijke vertalingen naar de profeten is verhuisd. Overigens bevatten de [[grote profeten|grote en]] de [[kleine profeten]] behalve toekomstvisioenen ook veel poëzie.


==== Kleine profeten ====
==== Kleine profeten ====
Regel 75: Regel 53:


==== Deuterocanonieke boeken ====
==== Deuterocanonieke boeken ====
De concilies van [[Concilie van Ferrara-Florence|Florence]] ([[1441]]) en [[Concilie van Trente|Trente]] ([[1546]]) bevestigden de plaats van de zogenaamde [[deuterocanonieke boeken]] in de [[canon van de Bijbel]], die zij immers al in de [[Septuagint]] hadden, en ook in de [[Vulgaat]] behielden. Het zijn de [[toevoegingen op Esther]], [[Judith (boek)|Judith]], [[Tobit]], [[I Makkabeeën]], [[II Makkabeeën]], de [[De wijsheid van Salomo|wijsheid van Salomo]], de [[wijsheid van Jezus Sirach]], [[Baruch]] (met de [[Brief van Jeremia]]) en de [[Daniël (boek)|toevoegingen bij Daniël]]. Deze worden onder invloed van [[Maarten Luther]] door de [[protestantisme|protestanten]] als [[apocrief]] beschouwd.
De apocriefe of deuterocanonieke boeken zijn tussen de derde en eerste eeuw v.Chr. ontstaan in het antieke jodendom. Het zijn deels Griekse vertalingen van Hebreeuwse of Aramese boeken, deels oorspronkelijk in het Grieks geschreven werken.
 
Rond 150 v.Chr. werd een [[Grieks]]e vertaling van de [[Thora]] gemaakt: de zogenaamde [[Septuaginta]]. De oorspronkelijke Septuaginta bevatte de vijf boeken van de Wet, de Thora of Pentateuch. Ook later vertaalde boeken werden opgenomen in de tekstcollectie van de Septuaginta. Van een aantal boeken was de Griekse versie uitgebreider dan de Hebreeuwse tekst. Welke teksten in de Griekse codices voorkwamen, varieerde. Vaak bevatten codices bijkomende boeken, die niet tot de Tenach behoren. Van deze bijkomende boeken, werden er dertien door de [[Rooms-Katholieke Kerk]] aanvaard als [[Deuterocanonieke boeken|deuterocanoniek]] (‘later aan de canon toegevoegd’), die tot de Bijbel behoren. In het artikel [[Canon van de Bijbel]] staat zowel voor het Oude als voor het Nieuwe Testament een overzicht van welke kerken welke boeken als canoniek beschouwen.
 
Teksten die wel vaak werden opgenomen in Griekse codices, maar niet in de Tenach stonden, worden door de meeste [[Protestantisme|protestants]]e kerken als [[apocrief]] beschouwd.
 
De concilies van [[Concilie van Ferrara-Florence|Florence]] ([[1441]]) en [[Concilie van Trente|Trente]] ([[1546]]) bevestigden de plaats van de zogenaamde [[deuterocanonieke boeken]] in de [[canon van de Bijbel]], die zij immers al in de [[Septuaginta]] hadden, en ook in de [[Vulgaat]] behielden. Het zijn de [[toevoegingen bij Esther]], [[Judith (boek)|Judith]], [[Tobit]], [[1 Makkabeeën]], [[2 Makkabeeën]], de [[Boek der Wijsheid|Wijsheid van Salomo]], de [[wijsheid van Jezus Sirach]], [[Baruch]] (met de [[Brief van Jeremia]]) en de [[Daniël (boek)|toevoegingen bij Daniël]]. Deze worden onder invloed van [[Maarten Luther]] door de [[protestantisme|protestanten]] als [[apocrief]] beschouwd.


==== Apocriefen van het Oude Testament ====
==== Apocriefen van het Oude Testament ====
Door zowel katholieken, oosters-orthodoxen als protestanten worden [[III Ezra]] en [[IV Ezra]], [[III Makkabeeën]] en [[IV Makkabeeën]], [[Psalm 151]], [[Psalmen van Salomo (pseudepigraaf)|Psalmen van Salomo]] en [[Oden (Bijbel)|Oden]] als [[apocrief]] beschouwd.
Door zowel katholieken, oosters-orthodoxen als protestanten worden [[3 Ezra]] en [[4 Ezra]], [[3 Makkabeeën]] en [[4 Makkabeeën]], [[Psalm 151]], [[Psalmen van Salomo (pseudepigraaf)|Psalmen van Salomo]] en [[Oden]] als [[apocrief]] beschouwd.


=== Het Nieuwe Testament ===
=== Het Nieuwe Testament ===
<!--''hoofdartikel [[nieuwe testament]]''-->
<!--''hoofdartikel [[nieuwe testament]]''-->
Naast het Oude Testament bevat de Bijbel van de christenen ook het [[Nieuwe Testament]]. Het Nieuwe Testament is in het [[Koinè|Koinè-Grieks]] geschreven. Het wordt ook de Griekse geschriften genoemd, waarbij we aantekenen dat (een deel van?) het [[Evangelie volgens Matteüs]] mogelijk oorspronkelijk in het Hebreeuws of Aramees is opgetekend en pas later in het Grieks is vertaald.
Naast het Oude Testament bevat de Bijbel van de christenen ook het [[Nieuwe Testament]]. Het Nieuwe Testament is in het [[Koinè|Koinè-Grieks]] geschreven.  
Het wordt ook de Griekse geschriften genoemd, waarbij we aantekenen dat (een deel van?) het [[Evangelie volgens Matteüs]] mogelijk oorspronkelijk in het Hebreeuws of Aramees is opgetekend en pas later in het Grieks is vertaald.
 
Ook het [[Nieuwe Testament]] is een verzameling boeken. Door [[Athanasius van Alexandrië]] werd in 367 n.Chr. een lijst opgesteld van 27 boeken die toen reeds algemeen door de christenen van verschillende strekkingen als geïnspireerd werden aanvaard, en tot op heden als de canonieke boeken van het Nieuwe Testament worden beschouwd. Zie [[Canonvorming van het Nieuwe Testament]] voor meer hierover.
 
{{Zie ook|Zie ''[[Canon van de Bijbel]]'' en ''[[Canonvorming van het Nieuwe Testament]]'' voor de hoofdartikelen over dit onderwerp}}


{{Zie ook|Zie ook [[Canonvorming van het Nieuwe Testament]]}}
{{Zie ook|Zie ook [[Canonvorming van het Nieuwe Testament]]}}


==== Evangeliën ====
==== Evangeliën ====
Vier ''[[Evangelie|Evangeliën]]'', waarin de geboorte, het doen en laten, de vrijwillige dood, de opstanding van [[Jezus (traditioneel-christelijk)|Jezus Christus]] en de verlossing door dit offer zijn beschreven: [[Evangelie volgens Matteüs]], [[Evangelie volgens Marcus]], [[Evangelie volgens Lucas]] en [[Evangelie volgens Johannes]]. De eerste drie evangeliën vertonen veel overeenkomsten en worden daarom ook wel de Synoptische Evangeliën genoemd (synopsis betekent samen bekeken; als je ze naast elkaar legt vallen de overeenkomsten in thema, indeling of woordgebruik op). Het vierde evangelie, dat van Johannes, heeft een heel eigen karakter, vermoedelijk omdat het pas tientallen jaren later geschreven is.
Vier ''[[Evangelie|Evangeliën]]'', waarin de geboorte, het doen en laten, de vrijwillige dood, de opstanding van [[Jezus Christus]] en de verlossing door dit offer zijn beschreven: [[Evangelie volgens Matteüs]], [[Evangelie volgens Marcus]], [[Evangelie volgens Lucas]] en [[Evangelie volgens Johannes]]. De eerste drie evangeliën vertonen veel overeenkomsten en worden daarom ook wel de Synoptische Evangeliën genoemd (synopsis betekent samen bekeken; als je ze naast elkaar legt vallen de overeenkomsten in thema, indeling of woordgebruik op). Het vierde evangelie, dat van Johannes, heeft een heel eigen karakter, vermoedelijk omdat het pas tientallen jaren later geschreven is.


==== Geschiedenis van de eerste christenen ====
==== Geschiedenis van de eerste christenen ====
Regel 93: Regel 82:


==== De brieven van de Apostelen ====
==== De brieven van de Apostelen ====
Hierin opgenomen de brieven van Paulus: aan de [[brief van Paulus aan de Romeinen|Romeinen]], de [[eerste brief van Paulus aan de Korintiërs|eerste]] en de [[tweede brief van Paulus aan de Korintiërs|tweede aan de Korintiërs]], de brieven aan de [[brief van Paulus aan de Galaten|Galaten]], de [[brief van Paulus aan de Efeziërs|Efeziërs]], de [[brief van Paulus aan de Filippenzen|Filippenzen]], de [[brief van Paulus aan de Kolossenzen|Kolossenzen]], de [[eerste brief van Paulus aan de Tessalonicenzen|eerste]] en de [[tweede brief van Paulus aan de Tessalonicenzen|tweede aan de Tessalonicenzen]], de [[Eerste brief van Paulus aan Timoteüs|eerste]] en de [[Tweede brief van Paulus aan Timoteüs|tweede aan Timoteüs]], de brief aan [[brief van Paulus aan Titus|Titus]], en die aan [[Brief van Paulus aan Filemon|Filemon]]. Van de overige apostelen: de brief aan de [[brief aan de Hebreeën|Hebreeën]] (auteur niet bekend), de brief van [[brief van Jakobus|Jakobus]], de [[eerste brief van Petrus|eerste]] en de [[tweede brief van Petrus]], de [[Eerste brief van Johannes|eerste]], de [[Tweede brief van Johannes|tweede]] en de [[derde brief van Johannes]] en brief van [[brief van Judas|Judas]].
Hierin opgenomen de brieven van Paulus: aan de [[brief van Paulus aan de Romeinen|Romeinen]], de [[eerste brief van Paulus aan de Korintiërs|eerste]] en de [[tweede brief van Paulus aan de Korintiërs|tweede aan de Korintiërs]], de brieven aan de [[brief van Paulus aan de Galaten|Galaten]], de [[brief van Paulus aan de Efeziërs|Efeziërs]], de [[brief van Paulus aan de Filippenzen|Filippenzen]], de [[brief van Paulus aan de Kolossenzen|Kolossenzen]], de [[eerste brief van Paulus aan de Tessalonicenzen|eerste]] en de [[tweede brief van Paulus aan de Tessalonicenzen|tweede aan de Tessalonicenzen]], de [[Eerste brief van Paulus aan Timoteüs|eerste]] en de [[Tweede brief van Paulus aan Timoteüs|tweede aan Timoteüs]], de brief aan [[brief van Paulus aan Titus|Titus]], en die aan [[Brief van Paulus aan Filemon|Filemon]]. Naamloos, maar traditioneel behorend tot de brieven van Paulus: de brief aan de [[brief aan de Hebreeën|Hebreeën]], Van de overige apostelen: de brief van [[brief van Jakobus|Jakobus]], de [[eerste brief van Petrus|eerste]] en de [[tweede brief van Petrus]], de [[Eerste brief van Johannes|eerste]], de [[Tweede brief van Johannes|tweede]] en de [[derde brief van Johannes]] en brief van [[brief van Judas|Judas]].


==== Openbaring ====
==== Openbaring ====
[[Openbaring van Johannes|Openbaring]].
De openbaring van Johannes; eigenlijk de ’Openbaring ''van'' Jezus Christus ''aan'' Johannes’. Profetisch boek van het Nieuwe Testament.
De openbaring van Johannes is eigenlijk de ‘Openbaring ''van'' Jezus Christus ''aan'' Johannes’. Hij beschrijft alleen de openbaringen die hij, volgens de aanhef, door bemiddeling van een engel kreeg.


==== Apocriefen van het Nieuwe Testament ====
==== Apocriefen van het Nieuwe Testament ====
Enkele boeken die als [[Apocriefen van het Nieuwe Testament|apocriefe]] boeken van het Nieuwe Testament worden beschouwd, zijn niet in het Nieuwe Testament opgenomen. Hun gezag wordt door de kerken niet erkend. Hun bestaan was altijd bekend (zoals de [[Brief van Barnabas]]), is bekend door tekstvondsten zoals die bij [[Nag Hammadigeschriften]], of ze zijn gereconstrueerd uit verwijzingen die vroege [[kerkvader]]s geven. Deze apocriefen zijn: [[Handelingen van Petrus]], [[Handelingen van Paulus]], [[Handelingen van Johannes]], [[Handelingen van Thomas]], [[Handelingen van Andreas]], [[Evangelie van Thomas (Nag Hammadi)|Evangelie van Thomas]], [[Evangelie van de Hebreeën]], [[Evangelie van de Ebionieten]], [[Evangelie van de Nazareners]], [[Evangelie van de Egyptenaren]], [[Evangelie van de Naäsenen]], [[Evangelie van Petrus]], [[Openbaring van Petrus]], [[Verkondiging van Petrus]], [[Evangelie van Maria Magdalena]], [[Brief van Barnabas]] en het [[Evangelie naar Judas]].
Van een aantal boeken, de [[Apocriefen van het Nieuwe Testament|apocriefe]] boeken van het Nieuwe Testament, wordt het gezag niet erkend; zij vormden nooit een deel van het Nieuwe Testament. Sommige zijn sinds hun ontstaan bekend (zoals de [[Brief van Barnabas]]), andere werden bekend door tekstvondsten zoals die bij [[Nag Hammadigeschriften]], of ze werden gereconstrueerd uit verwijzingen die vroege [[kerkvader]]s gaven. Deze apocriefen zijn: [[Handelingen van Petrus]], [[Handelingen van Paulus]], [[Handelingen van Johannes]], [[Handelingen van Thomas]], [[Handelingen van Andreas]], [[Evangelie van Thomas (Nag Hammadi)|Evangelie van Thomas]], [[Evangelie van de Hebreeën]], [[Evangelie van de Ebionieten]], [[Evangelie van de Nazareners]], [[Evangelie van de Egyptenaren]], [[Evangelie van de Naäsenen]], [[Evangelie van Petrus]], [[Openbaring van Petrus]], [[Verkondiging van Petrus]], [[Evangelie van Maria Magdalena]], [[Brief van Barnabas]] en het [[Evangelie volgens Judas]].


De volgorde waarin ze oorspronkelijk zijn opgetekend:
== Bijbelvertalingen ==
{| width = "100%"
De [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] is geschreven in het [[Hebreeuws]], het [[Aramees]] en het [[Grieks]]. Er zijn talrijke vertalingen van de Bijbel in andere talen. Door deze vertalingen is de bijbelse boodschap ter beschikking gekomen van miljarden mensen die de oorspronkelijke talen van de Bijbel niet verstaan en begrijpen. De vroege vertalingen van de Bijbel werden met de hand geschreven en waren dus handschriften of manuscripten. Sinds de komst van de drukpers zijn er echter veel meer vertalingen verschenen, en deze zijn over het algemeen in grote oplagen uitgegeven. Sommige bijbelvertalingen zijn rechtstreeks uit het [[Hebreeuws]] en het [[Grieks]] vertaald, terwijl in andere gevallen eerdere vertalingen als basis hebben gediend.
|- valign = "top"
| width = "50%" |
*De eerste brief van Clemens aan de Korinthiërs (AD 96)
*Brieven van Ignatius (+107)
**De brief van Ignatius aan de Efeziërs
**De brief van Ignatius aan de christenen van Magnesia
**De brief van Ignatius aan de christenen van Thrallus
**De brief van Ignatius aan de Romeinen
**De brief van Ignatius aan de christenen van Philadelphia
**De brief van Ignatius aan de christenen van Smyrna
**De brief van Ignatius aan Polycarpus
*De brief van Barnabas (ca 130)
* [[De herder van Hermas]] (ca150)
*De brief van Polycarpus (+155) aan de Filippenzen
*Het [[evangelie van Thomas (Nag Hammadi)]] (130-160)
*Het Evangelie van de geboorte van Maria
*Het [[Proto-Evangelie_van_Jacobus|protoevangelium van Jacobus]]
*Het evangelie van Nikodemus
*De brief van Paulus de Apostel aan de Laodicenzen
*De handelingen van Paulus en Thekla
||
*De brieven van Herodes en Pilatus
*Het evangelie van Petrus
*De handelingen van Andreas
*Het evangelie van Andreas
*Het evangelie van Barnabas
*De geschriften van Bartolomeüs de Apostel
*Het evangelie van Bartolomeüs
*Het evangelie van de Egyptenaren
*Het evangelie naar Judas Iskariot
*Het evangelie van Filippus
*Het evangelie van Thaddeüs
*Het [[kindheidsevangelie van Thomas]]
|}


== Bijbelvertalingen ==
Een belangrijke [[Bijbelvertaling|vertaling]] van het Oude Testament naar het Grieks was de [[Septuaginta]], vervaardigd in de [[3e eeuw v.Chr.]] te [[Alexandrië]]. Rond [[400]] n. Chr. vertaalde de kerkvader [[Hiëronymus]] de teksten in het [[Latijn]]; deze [[Vulgata]] was gedurende de [[Middeleeuwen]] toonaangevend. Toen het Latijn in het dagelijkse leven steeds meer vervangen werd door de volkstalen, kon de Bijbel enkel nog gelezen worden door geestelijken die Latijn hadden gestudeerd. De rest van de bevolking was hierdoor afhankelijk van hetgeen de geestelijken vertelden. Tot ver in de 19e eeuw was het voor katholieken niet gebruikelijk de Bijbel te lezen.<ref>[http://www.st-jan.nl/artikelen/index_bijbel.html Katholieken geen fervente Bijbellezers]</ref><ref>[http://www.kennislink.nl/publicaties/iedereen-las-bijbel-in-de-middeleeuwen Iedereen las de Bijbel in middeleeuwen] Kennislink, 8 juni 2011</ref>
Het Oude Testament is oorspronkelijk geschreven in het [[Hebreeuws]] en een gedeelte in het Aramees (Daniël 2:4b-7:28, Ezra 4:8-6:18 en 7:11-26 en een paar woorden in Genesis 31:47 en Jeremia 10:11), het Nieuwe Testament in het [[Grieks]], misschien met uitzondering van Mattheüs. Een belangrijke [[Bijbelvertaling|vertaling]] van het Oude Testament naar het Grieks was de [[Septuagint]]a vervaardigd in de [[3e eeuw v.Chr.]] in de [[bibliotheek van Alexandrië]]. Kerkvader [[Hiëronymus van Stridon]] vertaalde de teksten rond [[400]] n. Chr. in het [[Latijn]]; deze [[Vulgaat|Vulgata]] was gedurende de [[Middeleeuwen]] toonaangevend. De Bijbel kon daardoor enkel door geestelijken worden gelezen die een studie Latijn hadden gevolgd. De rest van de (katholieke) bevolking, die geen Latijn kon lezen, was hierdoor afhankelijk van hetgeen de geestelijken vertelden. Tot ver in de 19e eeuw was het voor katholieken niet gebruikelijk de Bijbel te lezen.<ref>[http://www.st-jan.nl/artikelen/index_bijbel.html Katholieken geen fervente Bijbellezers]</ref><ref>[http://www.kennislink.nl/publicaties/iedereen-las-bijbel-in-de-middeleeuwen Iedereen las de Bijbel in middeleeuwen] Kennislink, 8 juni 2011</ref>


===De Bijbel in het Nederlands===
===De Bijbel in het Nederlands===
In de late Middeleeuwen verschenen diverse vertalingen in het [[Middelnederlands]] (bijv. de Deux-Aes Bijbel), een voorloper van het [[Nederlands]]; dit waren echter allemaal vertalingen van vertalingen, en vaak slechts van een enkel deel. Zo kwamen in de [[Late Middeleeuwen|late middeleeuwen]] ook de zogenaamde [[historiebijbel]]s tot stand. De eerste [[Middelnederlands]]e historiebijbel was de [[Hernse Bijbel]], grotendeels gebaseerd op de Vulgaat. De eerste Nederlandstalige Bijbel die wel rechtstreeks uit de Hebreeuwse en Griekse [[grondtekst]]en werd vertaald, verscheen in [[1637]]. Tot deze vertaling was opdracht gegeven door de [[Staten-Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden|Staten-Generaal]]; vandaar de gangbare benaming [[Statenvertaling]]. In hedendaagse taal zijn geschreven de NBG-Bijbelvertaling (1951), de rooms-katholieke [[Willibrordvertaling]] (1975, herzien in 1995), de Groot Nieuws Bijbel (1983, herziene uitgave 1996), de [[Naardense Bijbel]] (2004). Op 27 oktober 2004 is de [[Nieuwe Bijbelvertaling]] (NBV) uitgekomen. Dit is een hedendaagse vertaling uit de grondtekst. Op 4 december 2010 verscheen de [[Herziene Statenvertaling]], een volledige „hertaling” van de [[Statenvertaling]] in meer hedendaags Nederlands.<ref>http://www.statenvertaling.nu/</ref> Binnen het christendom (vooral het orthodox-protestantisme) werken sommige gemeentes uitsluitend met de Statenvertaling van 1637 (o.a. [[Gereformeerde Gemeenten]]); vele andere gemeentes werken met de nieuwste Bijbelvertaling. De belangrijkste Nederlandse en andere Bijbelvertalingen zijn ook [[#Volledige Bijbeltekst online in diverse vertalingen|op internet]] te vinden.
Er zijn verscheidene Bijbelvertalingen in het Nederlands. Zie het artikel {{Zie artikel|[[Vertalingen van de Bijbel in het Nederlands]].}}
 
===Verspreiding===
Er wordt geschat dat meer dan 4,7 miljard bijbels (geheel of gedeeltelijk) zijn gedrukt. Dat is meer dan vijf keer het aantal exemplaren van het [[Citaten van voorzitter Mao Zedong|rode boekje]], waarvan naar schatting 800 miljoen exemplaren zijn verkocht of verspreid. In zijn geheel of gedeeltelijk, is de Bijbel vertaald in meer dan 2.400 talen. Ten minste een deel van de Bijbel is beschikbaar in de talen gesproken door meer dan 90 procent van de menselijke familie.
 
Volgens de gegevens van de [[United Bible Societies]] (UBS) is het aantal talen waarin de volledige Bijbel is uitgegeven, sinds het jaar 2000 toegenomen tot 563 in 2016. Het Nieuwe Testament zou in 1334 talen zijn vertaald en gedrukt. In 1038 talen bestaat er een vertaling van tenminste een gedeelte van de Bijbel.<ref>[http://www.bijbelgenootschap.nl/2015-jaar-50-nieuwe-bijbelvertalingen/ ''2015: Het jaar van 50 nieuwe bijbelvertalingen''], Nederlands Bijbelgenootschap, 22 april 2016, informatie van International Bible Societies.</ref><!----
 
verouderd:
 
495 in 2013. Het Nieuwe Testament zou in 1278 talen zijn vertaald en gedrukt. In 817 talen bestaat er een vertaling van één bijbelboek.<ref>[http://www.bijbelgenootschap.nl/nieuws/art/complete-bijbel-in-495-talen-vertaald/ ''Complete Bijbel in 495 talen vertaald''], Nederlands Bijbelgenootschap, 8 augustus 2013, informatie van International Bible Societies.</ref>--->
 
== Invloed van de Bijbel ==
Wegens de grote rol van het [[christendom]] in het [[Europa (werelddeel)|Europa]] vanaf de late [[Romeinse Keizerrijk|Romeinse tijd]] tot aan de [[Verlichting (stroming)|verlichting]], had de Bijbel niet alleen voor het [[Religie|godsdienstige]] leven in Europa van belang. Ook [[taal]], [[Wet|wetgeving]] alsmede [[kunst]], [[filosofie]] en het [[Maatschappij (wereld)|maatschappelijke leven]] in het algemeen in de [[Westerse wereld|westerse beschaving]] zijn door de Bijbel beïnvloed. Onder andere door de overheersende positie van Europa in de [[wereld]] gedurende de tweede helft van het tweede [[millennium]] strekt deze invloed zich ten dele ook buiten de westerse wereld uit.
 
Met de verlichting, de [[scheiding van kerk en staat]] en de [[wetenschappelijke revolutie]] in Europa en de [[Verenigde Staten]], is de invloed van het christendom en daarmee van de Bijbel op het openbare leven afgenomen. De afgelopen eeuwen is er bij veel mensen twijfel aan de [[openbaring#Christelijke theologie|goddelijke oorsprong]] van de Bijbel ontstaan. Vanwege de [[secularisering]] in de westerse wereld heeft de Bijbel daar als [[religie]]uze en [[ethiek|ethische]] leidraad bij velen aan belang ingeboet. In andere delen van de wereld (Oost-[[Azië]], [[Latijns-Amerika]] en [[Afrika]]) kan men vanwege grootschalige [[bekering#Bekering tot het christendom|bekeringen]] een toenemende belangstelling voor de Bijbel waarnemen.
 
== Zienswijzen op de Bijbel ==
Verschillende [[Kerk (instituut)|kerken]] hebben een eigen visie op de Bijbel. Tegenover de visie dat de Bijbel door God geïnspireerd is, staat de visie dat de Bijbel een door mensen samengestelde selectie is uit honderden geschriften. Over de vraag in hoeverre de diverse samenstellers door [[Goddelijke inspiratie]] of door persoonlijke opvattingen, en mogelijk zelfs eigenbelang, werden geleid, bestaan verschillende meningen.
 
===Beschouwd als door God geïnspireerd===
De Bijbel is voor „Bijbelgetrouwe [[Christen|christenen]]” het onfeilbare [[Woord van God]]. Die overtuiging wordt mede gebaseerd op een tekst uit de Bijbel zelf: ''„Elke schrifttekst is door [[goddelijke inspiratie|God geïnspireerd]] en kan gebruikt worden om onderricht te geven, om dwalingen en fouten te weerleggen, en om op te voeden tot een deugdzaam leven.”'' ({{Bijbel|2 Timoteüs|3|16}}). Die overtuiging vormt voor hen zelfs mede het fundament van het christelijke geloof.
 
Door alle eeuwen heen hebben (andere) christenen in de Bijbel naast de letterlijke ook een zinnebeeldige en morele betekenis gevonden; deels vloeien deze benaderingswijzen in elkaar over omdat sommige onderdelen van de Bijbel van zichzelf zinnebeeldig zijn (hierbij kan men denken aan de [[parabel#Bijbel|gelijkenissen van Jezus]]) of van morele aard (bijvoorbeeld de [[Tien geboden]]).
 
===Beschouwd als mensenwerk===
Sedert [[Verlichting (stroming)|de verlichting]] beschouwen [[Vrijzinnigheid|vrijzinnige christenen]] de teksten als mensenwerk, voortkomend uit de tijd waarin ze zijn ontstaan en dienovereenkomstig de taal en beelden uit die periode bevattend. Ook rechtzinnige christenen zijn wat dit laatste betreft meestal deze mening toegedaan. Om die reden maakt onderzoek naar de context waarin een tekst is geschreven doorgaans deel uit van de [[exegese]].
 
Hoewel vaak wordt gezegd dat de Bijbel [[Goddelijke inspiratie|door God geïnspireerd]] is, vergt deze uitspraak wel enige nadere toelichting. De Bijbel is niet woordelijk door God „gedicteerd” of anderszins vastgelegd. Mensen schreven, in hun eigen bewoordingen en in hun eigen stijl, en soms zelfs in hun eigen dialect, wat ze van God hadden begrepen, en soms ook letterlijk gehoord, of in dromen hadden gezien. De mate waarin deze nuancering wordt geaccepteerd, verschilt echter van kerk tot kerk. In het algemeen zullen [[reformatorisch]]e en [[Bevindelijk gereformeerden|bevindelijk-gereformeerde]] kerken strakker aan een letterlijke openbaring vasthouden.
 
Hoewel de Bijbel bestaat uit een grote verzameling losse geschriften van diverse auteurs, wordt de Bijbel binnen sommige christelijke stromingen als geheel beschouwd als de door God geopenbaarde waarheid, oftewel het „onfeilbare Woord van God” aangezien alle auteurs direct zijn geïnspireerd door God. De kerken in het christendom hanteren zonder uitzondering deze zienswijze. Los daarvan staat de vraag in welke mate de Bijbel letterlijk gelezen moet worden.
 
===Rooms-katholieke zienswijze===
Binnen de Rooms-Katholieke Kerk bestaat van oudsher naast de Bijbel ook de het gezag van de Kerk en de [[Traditie (christendom)|Traditie]], die het Woord van God duidt. Al in de oudheid werden Bijbelteksten daarom ook [[allegorie (letterkunde)|allegorisch]] geduid.
 
===Traditioneel protestantisme===
Binnen het protestantisme werd daarentegen het [[sola scriptura]]-principe (wat betekent dat alleen de Bijbel gezag en autoriteit heeft) ontwikkeld, waardoor er geen legitieme interpreterende instantie voor de Bijbel meer kon bestaan, maar de legitimiteit in de Bijbel zelf werd gelegd. [[Orthodox-protestantisme|Orthodoxe protestanten]] neigen naar een letterlijke tekstgetrouwe lezing.
 
===Hogere kritiek===
De hogere kritiek (zie onder) werd voor het eerst gebruikt in het protestantisme.  
[[Vrijzinnig-protestantisme|vrijzinnige protestanten]] interpreteren de Bijbel meer allegorisch.
 
[[Feministische theologie|Feministische theologen]] kijken kritisch naar de historische redactie van mannen in de keuze en vertaling van Bijbeldelen waarin vrouwen een rol spelen.


In 1963 verscheen de, uit het [[Engels]] vertaalde, [[Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift]]. Deze vertaling wordt enkel door [[Jehova's getuigen]] gebruikt vanwege de doctrinaire verschillen ten opzichte van de andere vertalingen.
===Wetenschap===
Sommige [[wetenschapper]]s, waaronder bepaalde [[archeologie|archeologen]], beschouwen de Bijbel als [[geschiedenis|historisch]] en [[natuurwetenschap]]pelijk correct. Veel wetenschappers zien de Bijbel echter meer als een [[cultuur|cultureel]], [[Literatuur|literair]] en religieus document.


In 1988 verscheen, als uitgave van de ''International Bible Society'', Het Boek. In 1994 kwam deze uitgave in een paralleleditie met de Statenvertaling op de markt. De auteurs van Het Boek merken op dat het hier gaat om ‘een eigentijdse verwoording van de Bijbel volgens het principe van de Living Bible’. Het Boek kiest als uitgangspunt dat het een betrouwbaar verslag wil zijn ‘van wat God tot de mensen wil zeggen’. Het Boek geeft de inhoud van de Bijbel weer, compleet met tabellen, een overzicht van de belangrijkste inhoud en een toelichting op belangrijke begrippen zoals: leven, ontmoediging, ongeduld, onzekerheid, belediging, lijden en dood, huwelijk, relaties, liefde, gebed, Jezus Christus kennen, enzovoort. Ook zijn voetnoten en toelichtingen op de verschillende Bijbelboeken opgenomen.
===Bijbel en archeologie===
De Bijbel maakt gewag van namen, gebruiken, landen, naties en dieren, die deels tot in deze tijd nog bestaan. Archeologische vondsten duiden erop dat bepaalde in de Bijbel genoemde gebeurtenissen daadwerkelijk historische grond hebben (zie onder meer het [[Sisak reliëf]] ({{Bijbel|2 Kronieken|12}}), de [[Stele van Merenptah|Merenptah-stèle]] (vermeldt de aanwezigheid van [[Geschiedenis en prehistorie van Palestina|Israëlieten in het oude Kanaän]] in 1230 v.Chr.), de [[Mesasteen]] ({{Bijbel|2 Koningen|3}} en {{Bijbel|Genesis|19}}, de [[Zwarte Obelisk van Salmanassar]] ({{Bijbel|2 Koningen|9}}-10)). Anderzijds zijn er geen directe archeologische bewijzen gevonden voor [[Jezus Christus]], [[Maria (moeder van Jezus)|Maria]] of [[Mozes]] bijvoorbeeld.


== Kritisch onderzoek van de Bijbel ==
=== Kritisch onderzoek van de Bijbel ===
De Bijbel is sinds zijn ontstaan een bron van gezag geweest. Vanaf de [[17e eeuw|zeventiende eeuw]] is de inhoud van de Bijbel, waarop dit gezag is gebaseerd, echter in toenemende mate onderwerp van wetenschappelijke kritiek geworden. Het woord ‘kritiek’ komt van het Griekse ''krinein'' en betekent een niet-vooringenomen onderzoek. Men begon vraagtekens te plaatsen bij de opvatting dat de Bijbel het resultaat is van [[openbaring#Christelijke theologie|goddelijke openbaring]].
De Bijbel is sinds zijn ontstaan een bron van gezag geweest. Vanaf de [[17e eeuw|zeventiende eeuw]] is de inhoud van de Bijbel, waarop dit gezag is gebaseerd, echter in toenemende mate onderwerp van wetenschappelijke kritiek geworden. Het woord ’kritiek’ komt van het Griekse ''krinein'' en betekent een niet-vooringenomen onderzoek. Men begon vraagtekens te plaatsen bij de opvatting dat de Bijbel het resultaat is van [[openbaring#Christelijke theologie|goddelijke openbaring]].


Er zijn drie vormen van kritiek te onderkennen:
Er zijn drie vormen van kritiek te onderkennen:
* Lagere schriftkritiek of [[tekstkritiek van de Bijbel|tekstkritiek]] bestudeert de oude [[Bijbelse handschriften]] en tracht de oorspronkelijke tekst zo goed mogelijk te reconstrueren. Van de meeste boeken zijn geen originele handschriften van de auteur meer over. In de loop der eeuwen zijn ze steeds overgeschreven. De tekstkritiek onderzoekt al deze handschriften en tracht de meest waarschijnlijke oorspronkelijke tekst op het spoor te komen. Dit onderzoek heeft ertoe geleid dat er een nauwkeurige beschrijving van de oorspronkelijke tekst tot stand is gekomen.
* [[Tekstkritiek van de Bijbel|Tekstkritiek]] (ook wel ''lagere Schriftkritiek'' genoemd) bestudeert de oude [[Bijbelse handschriften]] en tracht de oorspronkelijke tekst zo goed mogelijk te reconstrueren. Van de meeste boeken zijn geen originele handschriften van de auteur (autografen) meer over. In de loop der eeuwen zijn ze steeds overgeschreven. De tekstkritiek onderzoekt al deze handschriften en tracht de meest waarschijnlijke oorspronkelijke tekst op het spoor te komen. Dit onderzoek heeft ertoe geleid dat er een nauwkeurige beschrijving van de oorspronkelijke tekst tot stand is gekomen.
* Hogere [[schriftkritiek]] bestudeert de eenheid, bronnen, auteurschap en ouderdom van de Bijbelboeken.
* De [[historisch-kritische methode]] (ook wel ''hogere Bijbelkritiek'' of ''hogere Schriftkritiek'' genoemd) bestudeert de eenheid, bronnen, auteurschap en ouderdom van de Bijbelboeken.
* [[Historische Bijbelkritiek]] onderzoekt de herkomst van de Bijbel als historisch geschrift en de bronnen die daarbij zijn gebruikt. Hier gaat het dus vooral om de inhoud van de Bijbel.
* [[Historische Bijbelkritiek]] onderzoekt de herkomst van de Bijbel als historisch geschrift en de bronnen die daarbij zijn gebruikt. Hier gaat het dus vooral om de inhoud van de Bijbel.


Er rees scepsis betreffende de [[bovennatuurlijke]] verschijnselen die in de Bijbel worden beschreven en men verweet de Bijbel gebrek aan eenduidigheid en het voorkomen van [[Tegenstrijdigheden in de Bijbel|tegenstrijdigheden]].
Er rees twijfel over de [[bovennatuurlijke]] verschijnselen die in de Bijbel worden beschreven en men verweet de Bijbel gebrek aan eenduidigheid en het voorkomen van [[Tegenstrijdigheden in de Bijbel|tegenstrijdigheden]].


Ook Jezus Christus is onderwerp geworden van [[Jezus (historisch-kritisch)|historisch-kritisch]] onderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van een [[rationalisme|rationeel]]-[[naturalisme (filosofie)|naturalistische]] invalshoek.
Ook Jezus is onderwerp geworden van historisch-kritisch onderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van een [[rationalisme|rationeel]]-[[naturalisme (filosofie)|naturalistische]] invalshoek.


Mede als gevolg hiervan wordt de Bijbel in een [[secularisering|verseculariserende]] wereld door velen niet meer - of in verminderde mate - als relevante leidraad beschouwd in [[ethiek|ethische]] kwesties.
Mede als gevolg hiervan wordt de Bijbel in een [[secularisering|seculariserende]] wereld door velen niet meer of in verminderde mate als relevante leidraad beschouwd in [[ethiek|ethische]] kwesties.


== Bijbelse personen ==
== Bijbelse personen ==
Regel 206: Regel 202:
[[Jeremia (profeet)|Jeremia]] –
[[Jeremia (profeet)|Jeremia]] –
[[Jesaja (profeet)|Jesaja]] –
[[Jesaja (profeet)|Jesaja]] –
[[Jezus (traditioneel-christelijk)|Jezus]] –
[[Jezus Christus|Jezus]] –
[[Job (boek)|Job]] –
[[Job (boek)|Job]] –
[[Johannes de Doper]] –
[[Johannes de Doper]] –
Regel 256: Regel 252:


== Zie ook ==
== Zie ook ==
* [[Bijbelse handschriften]]
* [[Tegenstrijdigheden in de Bijbel|Bijbelse tegenstrijdigheden]]
* [[Bijbelvertaling]]
* [[Bijbelvertaling]]
* [[Vertalingen van de Bijbel in het Nederlands]]
* [[Concordantie]]
* [[Concordantie]]
* [[Bijbelse handschriften]]
* [[Schriftkritiek]]
* [[Tekstkritiek van de Bijbel]]
* [[Historisch-kritische methode]]
* [[Documentaire hypothese]]
* [[Documentaire hypothese]]
* [[Exegese]]
* [[Exegese]]
* [[Historische Bijbelkritiek]]
* [[Scheppingsverhaal (Genesis)]]
* [[Schriftkritiek]]
* [[Tekstkritiek van de Bijbel]]
* [[Lijst van uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel|Uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel]]
* [[Lijst van uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel|Uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel]]
* [[Tegenstrijdigheden in de Bijbel]]


== Externe links ==
== Externe links ==
=== Volledige Bijbeltekst online in diverse vertalingen ===
=== Volledige Bijbeltekst online in diverse vertalingen ===
* [http://www.biblija.net De Bijbel in veel verschillende Nederlandse vertalingen: Statenvertaling, Statenvertaling 1977, Herziene Statenvertaling 2010, Nederlands Bijbelgenootschap 1951, Willibrordvertaling 1995, Groot Nieuws Bijbel 1996 en Nieuwe Bijbelvertaling 2004, alsmede diverse buitenlandse vertalingen. Ook meerdere vertalingen in kolommen naast elkaar mogelijk.]
* [http://www.debijbel.net debijbel.net] – De Bijbel in verschillende Nederlandse vertalingen: Statenvertaling, Statenvertaling 1977, Herziene Statenvertaling 2010, Nederlands Bijbelgenootschap 1951, Willibrordvertaling 1995, Groot Nieuws Bijbel 1996 en Nieuwe Bijbelvertaling 2004. Inloggen vereist. Betalende leden hebben toegang tot extra’s.
* [http://www.biblegateway.com/ Biblegateway.com – ''Het Boek'' en vele buitenlandse (vooral Engelse en Spaanse) vertalingen]
* [http://www.biblegateway.com/ Biblegateway.com] – ''Het Boek'' en vele anderstalige (vooral Engelse en Spaanse) vertalingen.
* [http://www.bibleserver.com/ Bibleserver.com – ''Het Boek'' en vele buitenlandse (vooral Duitse) vertalingen]
* [http://www.bibleserver.com/ Bibleserver.com] – ''Het Boek'' en vele anderstalige (vooral Duitse) vertalingen.
* [http://www.voorleesbijbel.nl/ De Bijbel online beluisteren, met de tekst op het scherm erbij]
* [http://www.voorleesbijbel.nl/ Voorleesbijbel.nl] – De Bijbel online beluisteren, met de tekst op het scherm erbij.
* [http://www.bijbelsdigitaal.nl/ Gescande versies van verschillende oude vertalingen, zoals Delftse Bijbel, Liesveltbijbel, Deux-Aesbijbel, e.d.]
* [http://www.bijbelsdigitaal.nl/ Bijbelsdigitaal.nl] – Gescande versies van verschillende oude vertalingen, zoals Delftse Bijbel, Liesveltbijbel, Deux-Aesbijbel, e.d.
* [http://www.vatican.va/archive/bible/nova_vulgata/documents/nova-vulgata_index_lt.html De Bijbel online in het Latijn (Nova Vulgata)]
* [http://www.biblija.net Biblija.net] – De Bijbel in een aantal andere talen. Ook meerdere vertalingen in kolommen naast elkaar mogelijk.
* [http://www.watchtower.org/o/bijbel Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift, de vertaling die gebruikt wordt door de [[Jehovah's getuigen]]]
* [http://www.vatican.va/archive/bible/nova_vulgata/documents/nova-vulgata_index_lt.html De ''Nova Vulgata'' op Vatican.va] – Herziene versie van de Latijnse bijbelvertaling
* [http://www.jw.org/nl/publicaties/bijbel/nwt/boeken/ JW.org] – ''Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift'', de vertaling die gebruikt wordt door [[Jehovah's Getuigen]]], online raadpleegbaar.


=== Achtergrondinfo over de Bijbel ===
=== Achtergrondinfo over de Bijbel ===
Regel 282: Regel 279:
* [http://www.statenvertaling.net/ De Bijbel in Statenvertaling met kanttekeningen, apocriefen, kunstwerken, zoekfunctie]
* [http://www.statenvertaling.net/ De Bijbel in Statenvertaling met kanttekeningen, apocriefen, kunstwerken, zoekfunctie]
* [http://www.bijbel.net/ Achtergrond en volledige tekst van de Willibrordvertaling en de Nieuwe Bijbelvertaling]
* [http://www.bijbel.net/ Achtergrond en volledige tekst van de Willibrordvertaling en de Nieuwe Bijbelvertaling]
* [http://www.studiebijbel.nl/ Een site voor Bijbelstudie, met achtergrondartikelen bij Bijbelboeken]
* [http://www.studiebijbel.nl/ Een site met achtergrondartikelen bij Bijbelboeken, voor] [[Bijbelstudie]]
{{Woordenboek|bijbel}}
{{Commons|Bible}}
{{Wikisource|en|Bible}}
{| class="wikitable" width="100%"
|
==Spelling==
Volgens de huidige spellingsregels van het Nederlands schrijft men de naam van een heilig boek met een hoofdletter als men de tekst bedoelt, maar met een kleine letter als het om een exemplaar of exemplaren van het boek gaat: „Er liggen twee bijbels op tafel.”—[https://woordenlijst.org/leidraad/16/6/ Woordenlijst Nederlandse Taal, leidraad, regel 16.P (1)] en [https://woordenlijst.org/#/?q=Bijbel lemma ’Bijbel’ in de woordenlijst]. Zie ook [https://onzetaal.nl/taalloket/bijbel-bijbel Is het ''Bijbel'' met een hoofdletter of ''bijbel'' met een kleine letter?], Genootschap Onze Taal.<!---[https://www.vlaanderen.be/taaladvies/taaladviezen/bijbel-bijbel Team Taaladvies: bijbel / Bijbel] op Vlaanderen.be--->
|}
{{Appendix}}
{{authority control|TYPE=w|GND=4006406-2|Wikidata=Q1845}}
 
{{Navigatie christendom}}
[[Categorie:Bijbel| ]]

Huidige versie van 23 jan 2023 om 09:13

Christendom
(symbool van het christendom.)
..Pijlers
..Christelijke feesten
..Geschiedenis en tradities
..Onderwerpen
..Belangrijke personen

De Bijbel, ook aangeduid met „de Heilige Schrift”, of kortweg „de Schrift”, is het heilige boek van de christenen. De Bijbel bevat twee verschillende verzamelingen van teksten:

  1. het Oude Testament, ook de Tenach of de Hebreeuws-Aramese Schriften of de Hebreeuwse Bijbel genoemd. In de rooms-katholieke traditie maken ook een aantal deuterocanonieke boeken deel uit van het Oude Testament.
  2. het Nieuwe Testament, geschreven in het toen alledaags Grieks (koinè-Grieks).

Benaming

Het woord 'Bijbel' stamt van het Griekse woord τὰ βιβλία ta biblía (boeken), dat een meervoud is van βιβλίον biblíon (dat oorspronkelijk papyrusje betekent en later werd gebruikt als aanduiding van een boek).

Thematiek

In grote lijnen gaat de Bijbel over het handelen van God in de wereld, vanaf de Schepping van de wereld tot aan het einde der tijden. In essentie betreft het de verstoorde relatie tussen God en mens (zondeval) en de weg naar herstel. In de Bijbel klinkt een boodschap van heil door. In het Oude Testament in eerste instantie voor het joodse volk. Later wordt echter de mensheid als geheel in dit heilsverschiet betrokken. Dit vindt zijn culminatie in het Nieuwe Testament waarbij iedereen („En er is geen onderscheid tussen Joden en andere volken, want ze hebben allen dezelfde Heer. Hij geeft zijn rijke gaven aan allen die hem aanroepen.”Romeinen 10:12) die zijn of haar zonden belijdt en Jezus Christus, wiens optreden reeds in het Oude Testament (Jesaja) werd aangekondigd, als middelaar en brenger van een nieuw verbond tussen God en mensen aanneemt, vergeving ontvangt. Zij allen zullen het Koninkrijk van God beërven.

Boeken

De Bijbel bestaat uit een reeks aparte boeken en geschriften van verschillende lengte en stijl in verhalende vorm, in proza en poëzie, die over een periode van ongeveer duizend jaar geschreven zijn door een veertigtal verschillende auteurs. Sommige werken in de Bijbel, zoals Hooglied, Job en delen van Jesaja worden zelfs tot de wereldliteratuur gerekend.

Het Oude Testament

Het Oude Testament is in feite de Hebreeuwse joodse Tenach. Omdat de teksten vroeger op aparte schriftrollen stonden, stond de volgorde van de boeken niet helemaal vast. Sinds de uitgave van de Vulgata door Hiëronymus is in het christelijke Oude Testament een wat andere volgorde ingeburgerd dan in de Hebreeuwse uitgaven van de Tenach.

In de katholieke traditie staan de deuterocanonieke boeken tussen de protocanonieke boeken gesorteerd. Wanneer de deuterocanoniek boeken zijn opgenomen in interkerkelijke Bijbeluitgaven, is het eerder gebruikelijk deze te verzamelen tussen het Oude en het Nieuwe Testament.

Aantal boeken

In het jodendom telt men dit als 24 boeken. Door dezelfde boeken wat op een andere manier te tellen, bijvoorbeeld door de Kleine Profeten apart te tellen in de plaats van als een enkel boek, telt men deze in het christendom traditioneel als 39 boeken. Deze worden door alle christelijke kerken als canoniek geaccepteerd.

De rooms-katholieke traditie kent 49 boeken. Dat komt doordat in de rooms-katholieke traditie ook de deuterocanonieke boeken in de Bijbel worden opgenomen. Deuterocanoniek betekent ’in tweede instantie aan de canon toegevoegd’: de boeken horen wel bij het Oude Testament, maar komen niet voor in de Hebreeuwse Bijbel. In de protestants-christelijke traditie worden deze boeken aangeduid als apocriefen (apocrief betekent 'verborgen' en werd al in de vroege kerk gebruikt voor boeken die niet gezaghebbend werden geacht).

Brontaal

Het Oude Testament is oorspronkelijk geschreven in het Hebreeuws, met enkele gedeelten in het Aramees (Daniël 2:4b-7:28, Ezra 4:8-6:18 en 7:11-26 en een paar woorden in Genesis 31:47 en Jeremia 10:11).

Ook de naam Hebreeuwse Geschriften wordt wel gebruikt. Uit deze Hebreeuwse Bijbel ontwikkelde zich in het hellenistische jodendom de Septuaginta, die een grotere invloed had op het vroege christendom dan de Hebreeuwse Bijbel.

Indeling

Het is de traditie om het Oude Testament in vijf secties op te delen: de Wet, de Geschiedenis van het volk Israël, Wijsheid en Poëzie, de Grote Profeten en de Kleine Profeten. De Katholieke Kerk rekent een aantal apocriefe of deuterocanonieke boeken tevens tot de canon van het Oude Testament (deuterocanoniek betekent 'in tweede instantie aan de canon toegevoegd'). Het gaat daarbij om boeken die van oudsher in de Septuaginta waren opgenomen.

Zie Hebreeuwse Bijbel voor het hoofdartikel over dit onderwerp

Wet

De Wet (vertaling van het Hebreeuwse Thora, zoals deze teksten in het jodendom heten) wordt ook wel Pentateuch of de vijf boeken van Mozes genoemd, omdat Mozes traditioneel gezien werd of wordt als de schrijver van het grootste deel ervan. De boeken zijn: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium.

Geschiedenis

Geschiedenis omvat de boeken Exodus, Jozua, Richteren, Ruth, 1 en 2 Samuël, 1 en 2 Koningen, 1 en 2 Kronieken, Ezra, Nehemia, Esther. Deze bevatten de geschiedenis van het volk Israël.

Poëzie en wijsheid

Omvat de boeken Job, Psalmen, Spreuken, Prediker en Hooglied. Deze bevatten gedichten, spreuken en andere handelingen, bijvoorbeeld, een liedverzameling in het boek Psalmen en wijsheidsliteratuur zoals het boek Prediker.

Grote profeten

De grote profeten zijn de boeken Jesaja, Jeremia en Ezechiël. Deze boeken bevatten, net als de kleine profeten, de verhalen van de joodse profeten en hun pogingen het volk (en de koning) op het rechte pad te houden in de naleving van de geboden uit de Thora. Tussen de grote profeten staan de boeken Klaagliederen en Daniël. Feitelijk hoort Klaagliederen bij de poëtische boeken (hier direct boven), maar het is in de christelijke Bijbel direct achter het boek van de profeet Jeremia geplaatst, die ook traditioneel gezien wordt als de schrijver van dit boek. Daniël is een boek dat voor bijna de helft uit geschiedenis bestaat, en voor de rest apokalyptische visioenen bevat. In het jodendom wordt het tot de geschriften gerekend, terwijl het in de christelijke vertalingen naar de profeten is verhuisd. Overigens bevatten de grote en de kleine profeten behalve toekomstvisioenen ook veel poëzie.

Kleine profeten

De kleine profeten hebben deze naam te danken aan de lengte van hun tekst, niet aan het belang van hun boodschap; Hosea, Joël, Amos (boek), Obadja, Jona, Micha, Nahum, Habakuk, Zefanja, Haggai, Zacharia en Maleachi.

Deuterocanonieke boeken

De apocriefe of deuterocanonieke boeken zijn tussen de derde en eerste eeuw v.Chr. ontstaan in het antieke jodendom. Het zijn deels Griekse vertalingen van Hebreeuwse of Aramese boeken, deels oorspronkelijk in het Grieks geschreven werken.

Rond 150 v.Chr. werd een Griekse vertaling van de Thora gemaakt: de zogenaamde Septuaginta. De oorspronkelijke Septuaginta bevatte de vijf boeken van de Wet, de Thora of Pentateuch. Ook later vertaalde boeken werden opgenomen in de tekstcollectie van de Septuaginta. Van een aantal boeken was de Griekse versie uitgebreider dan de Hebreeuwse tekst. Welke teksten in de Griekse codices voorkwamen, varieerde. Vaak bevatten codices bijkomende boeken, die niet tot de Tenach behoren. Van deze bijkomende boeken, werden er dertien door de Rooms-Katholieke Kerk aanvaard als deuterocanoniek (‘later aan de canon toegevoegd’), die tot de Bijbel behoren. In het artikel Canon van de Bijbel staat zowel voor het Oude als voor het Nieuwe Testament een overzicht van welke kerken welke boeken als canoniek beschouwen.

Teksten die wel vaak werden opgenomen in Griekse codices, maar niet in de Tenach stonden, worden door de meeste protestantse kerken als apocrief beschouwd.

De concilies van Florence (1441) en Trente (1546) bevestigden de plaats van de zogenaamde deuterocanonieke boeken in de canon van de Bijbel, die zij immers al in de Septuaginta hadden, en ook in de Vulgaat behielden. Het zijn de toevoegingen bij Esther, Judith, Tobit, 1 Makkabeeën, 2 Makkabeeën, de Wijsheid van Salomo, de wijsheid van Jezus Sirach, Baruch (met de Brief van Jeremia) en de toevoegingen bij Daniël. Deze worden onder invloed van Maarten Luther door de protestanten als apocrief beschouwd.

Apocriefen van het Oude Testament

Door zowel katholieken, oosters-orthodoxen als protestanten worden 3 Ezra en 4 Ezra, 3 Makkabeeën en 4 Makkabeeën, Psalm 151, Psalmen van Salomo en Oden als apocrief beschouwd.

Het Nieuwe Testament

Naast het Oude Testament bevat de Bijbel van de christenen ook het Nieuwe Testament. Het Nieuwe Testament is in het Koinè-Grieks geschreven. Het wordt ook de Griekse geschriften genoemd, waarbij we aantekenen dat (een deel van?) het Evangelie volgens Matteüs mogelijk oorspronkelijk in het Hebreeuws of Aramees is opgetekend en pas later in het Grieks is vertaald.

Ook het Nieuwe Testament is een verzameling boeken. Door Athanasius van Alexandrië werd in 367 n.Chr. een lijst opgesteld van 27 boeken die toen reeds algemeen door de christenen van verschillende strekkingen als geïnspireerd werden aanvaard, en tot op heden als de canonieke boeken van het Nieuwe Testament worden beschouwd. Zie Canonvorming van het Nieuwe Testament voor meer hierover.

Zie Canon van de Bijbel en Canonvorming van het Nieuwe Testament voor de hoofdartikelen over dit onderwerp
Zie ook Canonvorming van het Nieuwe Testament

Evangeliën

Vier Evangeliën, waarin de geboorte, het doen en laten, de vrijwillige dood, de opstanding van Jezus Christus en de verlossing door dit offer zijn beschreven: Evangelie volgens Matteüs, Evangelie volgens Marcus, Evangelie volgens Lucas en Evangelie volgens Johannes. De eerste drie evangeliën vertonen veel overeenkomsten en worden daarom ook wel de Synoptische Evangeliën genoemd (synopsis betekent samen bekeken; als je ze naast elkaar legt vallen de overeenkomsten in thema, indeling of woordgebruik op). Het vierde evangelie, dat van Johannes, heeft een heel eigen karakter, vermoedelijk omdat het pas tientallen jaren later geschreven is.

Geschiedenis van de eerste christenen

De Handelingen van de Apostelen vertelt hoe het Evangelie in Jeruzalem en omstreken ontvangen werd, hoe de eerste christenen er toe kwamen om het ook aan niet-Joden te verkondigen en tenslotte over Paulus die door zijn reizen en zijn gevangenschap het Evangelie brengt in Cyprus, Turkije, Griekenland en uiteindelijk aan het keizerlijke hof.

De brieven van de Apostelen

Hierin opgenomen de brieven van Paulus: aan de Romeinen, de eerste en de tweede aan de Korintiërs, de brieven aan de Galaten, de Efeziërs, de Filippenzen, de Kolossenzen, de eerste en de tweede aan de Tessalonicenzen, de eerste en de tweede aan Timoteüs, de brief aan Titus, en die aan Filemon. Naamloos, maar traditioneel behorend tot de brieven van Paulus: de brief aan de Hebreeën, Van de overige apostelen: de brief van Jakobus, de eerste en de tweede brief van Petrus, de eerste, de tweede en de derde brief van Johannes en brief van Judas.

Openbaring

De openbaring van Johannes; eigenlijk de ’Openbaring van Jezus Christus aan Johannes’. Profetisch boek van het Nieuwe Testament.

Apocriefen van het Nieuwe Testament

Van een aantal boeken, de apocriefe boeken van het Nieuwe Testament, wordt het gezag niet erkend; zij vormden nooit een deel van het Nieuwe Testament. Sommige zijn sinds hun ontstaan bekend (zoals de Brief van Barnabas), andere werden bekend door tekstvondsten zoals die bij Nag Hammadigeschriften, of ze werden gereconstrueerd uit verwijzingen die vroege kerkvaders gaven. Deze apocriefen zijn: Handelingen van Petrus, Handelingen van Paulus, Handelingen van Johannes, Handelingen van Thomas, Handelingen van Andreas, Evangelie van Thomas, Evangelie van de Hebreeën, Evangelie van de Ebionieten, Evangelie van de Nazareners, Evangelie van de Egyptenaren, Evangelie van de Naäsenen, Evangelie van Petrus, Openbaring van Petrus, Verkondiging van Petrus, Evangelie van Maria Magdalena, Brief van Barnabas en het Evangelie volgens Judas.

Bijbelvertalingen

De Bijbel is geschreven in het Hebreeuws, het Aramees en het Grieks. Er zijn talrijke vertalingen van de Bijbel in andere talen. Door deze vertalingen is de bijbelse boodschap ter beschikking gekomen van miljarden mensen die de oorspronkelijke talen van de Bijbel niet verstaan en begrijpen. De vroege vertalingen van de Bijbel werden met de hand geschreven en waren dus handschriften of manuscripten. Sinds de komst van de drukpers zijn er echter veel meer vertalingen verschenen, en deze zijn over het algemeen in grote oplagen uitgegeven. Sommige bijbelvertalingen zijn rechtstreeks uit het Hebreeuws en het Grieks vertaald, terwijl in andere gevallen eerdere vertalingen als basis hebben gediend.

Een belangrijke vertaling van het Oude Testament naar het Grieks was de Septuaginta, vervaardigd in de 3e eeuw v.Chr. te Alexandrië. Rond 400 n. Chr. vertaalde de kerkvader Hiëronymus de teksten in het Latijn; deze Vulgata was gedurende de Middeleeuwen toonaangevend. Toen het Latijn in het dagelijkse leven steeds meer vervangen werd door de volkstalen, kon de Bijbel enkel nog gelezen worden door geestelijken die Latijn hadden gestudeerd. De rest van de bevolking was hierdoor afhankelijk van hetgeen de geestelijken vertelden. Tot ver in de 19e eeuw was het voor katholieken niet gebruikelijk de Bijbel te lezen.[1][2]

De Bijbel in het Nederlands

Er zijn verscheidene Bijbelvertalingen in het Nederlands. Zie het artikel

Verspreiding

Er wordt geschat dat meer dan 4,7 miljard bijbels (geheel of gedeeltelijk) zijn gedrukt. Dat is meer dan vijf keer het aantal exemplaren van het rode boekje, waarvan naar schatting 800 miljoen exemplaren zijn verkocht of verspreid. In zijn geheel of gedeeltelijk, is de Bijbel vertaald in meer dan 2.400 talen. Ten minste een deel van de Bijbel is beschikbaar in de talen gesproken door meer dan 90 procent van de menselijke familie.

Volgens de gegevens van de United Bible Societies (UBS) is het aantal talen waarin de volledige Bijbel is uitgegeven, sinds het jaar 2000 toegenomen tot 563 in 2016. Het Nieuwe Testament zou in 1334 talen zijn vertaald en gedrukt. In 1038 talen bestaat er een vertaling van tenminste een gedeelte van de Bijbel.[3]

Invloed van de Bijbel

Wegens de grote rol van het christendom in het Europa vanaf de late Romeinse tijd tot aan de verlichting, had de Bijbel niet alleen voor het godsdienstige leven in Europa van belang. Ook taal, wetgeving alsmede kunst, filosofie en het maatschappelijke leven in het algemeen in de westerse beschaving zijn door de Bijbel beïnvloed. Onder andere door de overheersende positie van Europa in de wereld gedurende de tweede helft van het tweede millennium strekt deze invloed zich ten dele ook buiten de westerse wereld uit.

Met de verlichting, de scheiding van kerk en staat en de wetenschappelijke revolutie in Europa en de Verenigde Staten, is de invloed van het christendom en daarmee van de Bijbel op het openbare leven afgenomen. De afgelopen eeuwen is er bij veel mensen twijfel aan de goddelijke oorsprong van de Bijbel ontstaan. Vanwege de secularisering in de westerse wereld heeft de Bijbel daar als religieuze en ethische leidraad bij velen aan belang ingeboet. In andere delen van de wereld (Oost-Azië, Latijns-Amerika en Afrika) kan men vanwege grootschalige bekeringen een toenemende belangstelling voor de Bijbel waarnemen.

Zienswijzen op de Bijbel

Verschillende kerken hebben een eigen visie op de Bijbel. Tegenover de visie dat de Bijbel door God geïnspireerd is, staat de visie dat de Bijbel een door mensen samengestelde selectie is uit honderden geschriften. Over de vraag in hoeverre de diverse samenstellers door Goddelijke inspiratie of door persoonlijke opvattingen, en mogelijk zelfs eigenbelang, werden geleid, bestaan verschillende meningen.

Beschouwd als door God geïnspireerd

De Bijbel is voor „Bijbelgetrouwe christenen” het onfeilbare Woord van God. Die overtuiging wordt mede gebaseerd op een tekst uit de Bijbel zelf: „Elke schrifttekst is door God geïnspireerd en kan gebruikt worden om onderricht te geven, om dwalingen en fouten te weerleggen, en om op te voeden tot een deugdzaam leven.” (2 Timoteüs 3:16). Die overtuiging vormt voor hen zelfs mede het fundament van het christelijke geloof.

Door alle eeuwen heen hebben (andere) christenen in de Bijbel naast de letterlijke ook een zinnebeeldige en morele betekenis gevonden; deels vloeien deze benaderingswijzen in elkaar over omdat sommige onderdelen van de Bijbel van zichzelf zinnebeeldig zijn (hierbij kan men denken aan de gelijkenissen van Jezus) of van morele aard (bijvoorbeeld de Tien geboden).

Beschouwd als mensenwerk

Sedert de verlichting beschouwen vrijzinnige christenen de teksten als mensenwerk, voortkomend uit de tijd waarin ze zijn ontstaan en dienovereenkomstig de taal en beelden uit die periode bevattend. Ook rechtzinnige christenen zijn wat dit laatste betreft meestal deze mening toegedaan. Om die reden maakt onderzoek naar de context waarin een tekst is geschreven doorgaans deel uit van de exegese.

Hoewel vaak wordt gezegd dat de Bijbel door God geïnspireerd is, vergt deze uitspraak wel enige nadere toelichting. De Bijbel is niet woordelijk door God „gedicteerd” of anderszins vastgelegd. Mensen schreven, in hun eigen bewoordingen en in hun eigen stijl, en soms zelfs in hun eigen dialect, wat ze van God hadden begrepen, en soms ook letterlijk gehoord, of in dromen hadden gezien. De mate waarin deze nuancering wordt geaccepteerd, verschilt echter van kerk tot kerk. In het algemeen zullen reformatorische en bevindelijk-gereformeerde kerken strakker aan een letterlijke openbaring vasthouden.

Hoewel de Bijbel bestaat uit een grote verzameling losse geschriften van diverse auteurs, wordt de Bijbel binnen sommige christelijke stromingen als geheel beschouwd als de door God geopenbaarde waarheid, oftewel het „onfeilbare Woord van God” aangezien alle auteurs direct zijn geïnspireerd door God. De kerken in het christendom hanteren zonder uitzondering deze zienswijze. Los daarvan staat de vraag in welke mate de Bijbel letterlijk gelezen moet worden.

Rooms-katholieke zienswijze

Binnen de Rooms-Katholieke Kerk bestaat van oudsher naast de Bijbel ook de het gezag van de Kerk en de Traditie, die het Woord van God duidt. Al in de oudheid werden Bijbelteksten daarom ook allegorisch geduid.

Traditioneel protestantisme

Binnen het protestantisme werd daarentegen het sola scriptura-principe (wat betekent dat alleen de Bijbel gezag en autoriteit heeft) ontwikkeld, waardoor er geen legitieme interpreterende instantie voor de Bijbel meer kon bestaan, maar de legitimiteit in de Bijbel zelf werd gelegd. Orthodoxe protestanten neigen naar een letterlijke tekstgetrouwe lezing.

Hogere kritiek

De hogere kritiek (zie onder) werd voor het eerst gebruikt in het protestantisme. vrijzinnige protestanten interpreteren de Bijbel meer allegorisch.

Feministische theologen kijken kritisch naar de historische redactie van mannen in de keuze en vertaling van Bijbeldelen waarin vrouwen een rol spelen.

Wetenschap

Sommige wetenschappers, waaronder bepaalde archeologen, beschouwen de Bijbel als historisch en natuurwetenschappelijk correct. Veel wetenschappers zien de Bijbel echter meer als een cultureel, literair en religieus document.

Bijbel en archeologie

De Bijbel maakt gewag van namen, gebruiken, landen, naties en dieren, die deels tot in deze tijd nog bestaan. Archeologische vondsten duiden erop dat bepaalde in de Bijbel genoemde gebeurtenissen daadwerkelijk historische grond hebben (zie onder meer het Sisak reliëf (2 Kronieken 12), de Merenptah-stèle (vermeldt de aanwezigheid van Israëlieten in het oude Kanaän in 1230 v.Chr.), de Mesasteen (2 Koningen 3 en Genesis 19, de Zwarte Obelisk van Salmanassar (2 Koningen 9-10)). Anderzijds zijn er geen directe archeologische bewijzen gevonden voor Jezus Christus, Maria of Mozes bijvoorbeeld.

Kritisch onderzoek van de Bijbel

De Bijbel is sinds zijn ontstaan een bron van gezag geweest. Vanaf de zeventiende eeuw is de inhoud van de Bijbel, waarop dit gezag is gebaseerd, echter in toenemende mate onderwerp van wetenschappelijke kritiek geworden. Het woord ’kritiek’ komt van het Griekse krinein en betekent een niet-vooringenomen onderzoek. Men begon vraagtekens te plaatsen bij de opvatting dat de Bijbel het resultaat is van goddelijke openbaring.

Er zijn drie vormen van kritiek te onderkennen:

  • Tekstkritiek (ook wel lagere Schriftkritiek genoemd) bestudeert de oude Bijbelse handschriften en tracht de oorspronkelijke tekst zo goed mogelijk te reconstrueren. Van de meeste boeken zijn geen originele handschriften van de auteur (autografen) meer over. In de loop der eeuwen zijn ze steeds overgeschreven. De tekstkritiek onderzoekt al deze handschriften en tracht de meest waarschijnlijke oorspronkelijke tekst op het spoor te komen. Dit onderzoek heeft ertoe geleid dat er een nauwkeurige beschrijving van de oorspronkelijke tekst tot stand is gekomen.
  • De historisch-kritische methode (ook wel hogere Bijbelkritiek of hogere Schriftkritiek genoemd) bestudeert de eenheid, bronnen, auteurschap en ouderdom van de Bijbelboeken.
  • Historische Bijbelkritiek onderzoekt de herkomst van de Bijbel als historisch geschrift en de bronnen die daarbij zijn gebruikt. Hier gaat het dus vooral om de inhoud van de Bijbel.

Er rees twijfel over de bovennatuurlijke verschijnselen die in de Bijbel worden beschreven en men verweet de Bijbel gebrek aan eenduidigheid en het voorkomen van tegenstrijdigheden.

Ook Jezus is onderwerp geworden van historisch-kritisch onderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van een rationeel-naturalistische invalshoek.

Mede als gevolg hiervan wordt de Bijbel in een seculariserende wereld door velen niet meer – of in verminderde mate – als relevante leidraad beschouwd in ethische kwesties.

Bijbelse personen

AäronAbelAbrahamAbsalomAchazAdamAmosAnanias uit DamascusBarabbasBarnabasBatsebaBenjaminBileamChamDanDaniëlDavidEliEliaElisaEsauEsther - EvaEzechiëlFebeFilippusGideonGoliathHagarHamanHenochHerodes IHerodes AntipasHizkiaIsmaëlIzäakIzebelJakobJakobus de MeerdereJafetJeremiaJesajaJezusJobJohannes de DoperJohannes (evangelist)JonatanJozef (zoon van Jakob)Jozef (Jezus' pleegvader)JozuaJudaJudas (Iskariot)KaïnKalebLeaLeviLotLucasMaleachiManasseMarcusMariaMaria MagdalenaMatteüsMetusalemMichaMirjamMozesNebukadnezar IINoachPaulusPetrusPontius PilatusRachabRachelSalomé - SalomoSamuelSaraSaulSedekiaSemSethSimeonSimsonStefanusThomasTimoteüsZachariaZacheüs

Zie ook

Externe links

Volledige Bijbeltekst online in diverse vertalingen

  • debijbel.net – De Bijbel in verschillende Nederlandse vertalingen: Statenvertaling, Statenvertaling 1977, Herziene Statenvertaling 2010, Nederlands Bijbelgenootschap 1951, Willibrordvertaling 1995, Groot Nieuws Bijbel 1996 en Nieuwe Bijbelvertaling 2004. Inloggen vereist. Betalende leden hebben toegang tot extra’s.
  • Biblegateway.comHet Boek en vele anderstalige (vooral Engelse en Spaanse) vertalingen.
  • Bibleserver.comHet Boek en vele anderstalige (vooral Duitse) vertalingen.
  • Voorleesbijbel.nl – De Bijbel online beluisteren, met de tekst op het scherm erbij.
  • Bijbelsdigitaal.nl – Gescande versies van verschillende oude vertalingen, zoals Delftse Bijbel, Liesveltbijbel, Deux-Aesbijbel, e.d.
  • Biblija.net – De Bijbel in een aantal andere talen. Ook meerdere vertalingen in kolommen naast elkaar mogelijk.
  • De Nova Vulgata op Vatican.va – Herziene versie van de Latijnse bijbelvertaling
  • JW.orgNieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift, de vertaling die gebruikt wordt door Jehovah's Getuigen], online raadpleegbaar.

Achtergrondinfo over de Bijbel

Wikimedia Commons  Vrije mediabestanden over Bible op Wikimedia Commons

Wikisource  (en) Bible op Wikisource

Spelling

Volgens de huidige spellingsregels van het Nederlands schrijft men de naam van een heilig boek met een hoofdletter als men de tekst bedoelt, maar met een kleine letter als het om een exemplaar of exemplaren van het boek gaat: „Er liggen twee bijbels op tafel.”—Woordenlijst Nederlandse Taal, leidraad, regel 16.P (1) en lemma ’Bijbel’ in de woordenlijst. Zie ook Is het Bijbel met een hoofdletter of bijbel met een kleine letter?, Genootschap Onze Taal.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º Katholieken geen fervente Bijbellezers
  2. º Iedereen las de Bijbel in middeleeuwen Kennislink, 8 juni 2011
  3. º 2015: Het jaar van 50 nieuwe bijbelvertalingen, Nederlands Bijbelgenootschap, 22 april 2016, informatie van International Bible Societies.
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow