Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Attische kalender
De Attische kalender, de kalender die gebruikt werd in het oude Athene, was invloedrijk onder de Helleense kalenders. Het is een lunisolaire kalender, dat wil zeggen, een kalender die elementen combineert van zowel zonnekalenders als maankalenders.
Het jaar
Het jaar begon met de eerste nieuwe maan na de zomerzonnewende. Een gewoon jaar bevatte twaalf maanden, maar om in de pas te blijven met de seizoenen werd soms na de zesde maand, poseideoon een intercalaire maand (schrikkelmaand) ingevoegd. Deze „tweede poseideoon” werd eerst op onregelmatige basis ingevoegd, maar later gebeurde de invoeging van de schrikkelmaand systematisch in de jaren 3, 5, 8, 11, 13, 16 en 19 van de cyclus van Meton.
Maanden
De maand begon met het zichtbaar worden van de nieuwe-maansikkel na de astronomische nieuwe maan. Een maand van 29 dagen heette een κοῖλος μήν (koilos mēn, holle maand). Wanneer de maand 30 dagen had, was dit een μήν of πλήρης μήν (plērēs mēn, volle[dige] maand). De eerste dag van de maand was de νουμενία (noumenía), en de laatste dag heette ἕνη καὶ νέα (hénē kaì néa, „oud en nieuw”).
De Attische maand was ingedeeld in drie decades van 10 of 9 dagen. De eerste decade heette de (μηνὸς) ἱσταμένου (mēnòs histaménou), de tweede decade was de (μηνὸς) μεσοῦντος, (mēnòs mesontos) of ἐπὶ δέκα (epì déka), en de derde decade werd de (μηνὸς) φθινόντος, (mēnòs) phthinóntos genoemd. Gedurende de eerste en de tweede decade werden de dagen van 1 tot 10 genummerd; in de derde decade werd van 10 afgeteld naar de laatste dag van de maand. Wanneer de maand slechts 29 dagen had, sloeg men dag 2 in de derde decade over en ging dadelijk naar ’oud en nieuw’.
| 1e maand | ὁ ἑκατομβαιών (Hekatombaion) | juli/augustus |
| 2e maand | ὁ μεταγειτνιών (Metageitnion) | augustus/september |
| 3e maand | ὁ βοηδρομιών (Boèdromion) | september/oktober |
| 4e maand | ὁ πυανεψιών (Puanepsion) | oktober/november |
| 5e maand | ὁ μαιμακτηριών (Maimaktèrion) | november/december |
| 6e maand | ὁ ποσειδεών (Poseideon) | december/januari |
| 7e maand | ὁ γαμηλιών (Gamèlion) | kon beginnen tussen eind december en half januari |
| 8e maand | ὁ ἀνθεστηριών (Anthestèrion) | februari/maart |
| 9e maand | ὁ ἐλαφηβολιών (Elafèbolion) | maart/april |
| 10e maand | ὁ μουνιχιών (Moenichion) | april/mei |
| 11e maand | ὁ θαργηλιών (Thargèlion) | mei/juni |
| 12e maand | ὁ σκιροφοριών (Skirophorion) | juni/juli |
Feesten
- Hekatombaioon was de eerste maand. In deze maand werden grote offers van hekatomben (100 runderen) gebracht.
- Van 15 tot en met 21 boèdromioon werden de Eleusinische mysteriën gehouden.
- In de maand puanepsioon werd de puanepsia gevierd, een feest ter ere van Apollon waarop men een gerecht van bonen of van peulvruchten bereidde.
- In maimaktèrioon werd de maimaktèria gevierd, het feest van Zeus maimaktès, de wintergod der stormen
- Gamelioon was gewijd aan het heilige huwelijk van Hera en Zeus.
- Van 12 tot en met 15 gamelioon werd het Lenaia-festival gehouden ter ere van Dionysus. Het feest had wel wat weg van het tegenwoordige Valentijnsdag.
Jaartelling
Data werden berekend per olympiade, die vier jaar duurden. Daarmee is de Attische telling één van de weinige jaartellingssystemen uit de klassieke oudheid die onafhankelijk is van de regeerperiodes van bepaalde heersers. De Romeinse keizer Justinianus I verbood de Olympische Spelen (en andere heidense instellingen) in 529, waardoor het gebruik van deze jaartelling vanaf de 327e olympiade niet meer gebruikt werd.
De eerste olympiade was in 776 v.Chr., en er werd steeds toegerekend naar de volgende olympiade, dus de jaarnummering zou zijn geweest:
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bronnen en verwijzingen
|
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |