Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Madrid (stad): verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Madrid_(stad)&oldid=51498323) |
(eerste aanpassing) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox gemeente Spanje | {{Infobox gemeente Spanje | ||
| naam | | naam = Madrid | ||
| lat_deg = 40 | |||
| lat_min = 25 | |||
| lat_deg | | lat_sec = 06 | ||
| lat_min | | lat_dir = N | ||
| lat_sec | | lon_deg = 3 | ||
| lat_dir | | lon_min = 41 | ||
| lon_deg | | lon_sec = 26 | ||
| lon_min | | lon_dir = W | ||
| lon_sec | | provincie = [[Madrid (provincie)|Madrid]] | ||
| lon_dir | | regio = [[Madrid (autonome gemeenschap)|Madrid]] | ||
| provincie | | idnummer = 28.079 | ||
| regio | | postcode = 28000 – 28080 | ||
| idnummer | | burgemeester = José Luis Martínez-Almeida ([[Partido Popular (Spanje)|PP]]) | ||
| munwebpage = [http://www.munimadrid.es/ munimadrid.es] | |||
| postcode | |||
| burgemeester | |||
| munwebpage | |||
| image1 = CollageMadrid.jpg | | image1 = CollageMadrid.jpg | ||
| caption1 = | | caption1 = | ||
| Regel 23: | Regel 20: | ||
'''Madrid''' is de [[hoofdstad]] en grootste stad van [[Spanje]]. De stad is tevens een [[gemeente (bestuur)|gemeente]] en ligt in het midden van het land, op de [[Spaanse Hoogvlakte]]. Het is de [[Lijst van grootste metropolen in Europa|op vier na grootste stad]] van Europa en een zogenaamde bèta-[[wereldstad]].<ref>http://www.diserio.com/gawc-world-cities.html</ref> Madrid is de hoofdplaats van de [[Madrid (autonome gemeenschap)|gelijknamige autonome regio]]. | '''Madrid''' is de [[hoofdstad]] en grootste stad van [[Spanje]]. De stad is tevens een [[gemeente (bestuur)|gemeente]] en ligt in het midden van het land, op de [[Spaanse Hoogvlakte]]. Het is de [[Lijst van grootste metropolen in Europa|op vier na grootste stad]] van Europa en een zogenaamde bèta-[[wereldstad]].<ref>http://www.diserio.com/gawc-world-cities.html</ref> Madrid is de hoofdplaats van de [[Madrid (autonome gemeenschap)|gelijknamige autonome regio]]. | ||
Door de centrale ligging van de stad, de geschiedenis, politieke en financiële functies wordt Madrid beschouwd als de belangrijkste stad van het [[Iberisch Schiereiland]]. De stad heeft een inwonertal van | Door de centrale ligging van de stad, de geschiedenis, politieke en financiële functies wordt Madrid beschouwd als de belangrijkste stad van het [[Iberisch Schiereiland]]. De stad heeft een inwonertal van {{Array Spanje gemeentes inwonertallen|POP=28.079}} ({{Array Spanje gemeentes inwonertallen|TXT=Year}}) en in de metropool van Madrid wonen meer dan zes miljoen mensen. De inwoners van de stad heten Madrilenen, in het Spaans Madrileños. Hoewel de stad een zeer druk verkeersnet heeft en het op twee na grootste [[metro van Madrid|metronetwerk]] van Europa, hebben de meeste wijken van de stad hun oorspronkelijke sfeer deels weten te behouden. | ||
Belangrijke bezienswaardigheden in Madrid zijn het [[Koninklijk Paleis van Madrid|Palacio Real]], oftewel het Koninklijk Paleis, het [[Parque del Buen Retiro|Retiropark]], het archeologisch museum, en drie internationaal befaamde kunstmusea: het [[Museo del Prado]], het [[Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía]] en het [[Museo Thyssen-Bornemisza | Belangrijke bezienswaardigheden in Madrid zijn het [[Koninklijk Paleis van Madrid|Palacio Real]], oftewel het Koninklijk Paleis, het [[Parque del Buen Retiro|Retiropark]], het archeologisch museum, en drie internationaal befaamde kunstmusea: het [[Museo del Prado]], het [[Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía]] en het [[Museo Thyssen-Bornemisza]]. | ||
== Geschiedenis == | == Geschiedenis == | ||
Madrid is reeds een bewoond gebied sinds de prehistorie. | |||
Er zijn verschillende overblijfselen gevonden van in het bijzonder de Carpetanen, de Romeinen en de Visigoten. | |||
Er zijn in | |||
In de 9e eeuw was het Iberisch Schiereiland grotendeels in bezit van de [[Moren]]. De toenmalige [[emir]] van het Arabische rijk [[Al-Andalus]], [[Mohammed I van Córdoba]], liet in die periode een paleis bouwen op de plek waar nu het Palacio Real van Madrid staat. Ook werd daar een kleine [[Citadel (bouwwerk)|citadel]], genaamd “al-Mudaina” gebouwd. Dit paleis stond aan de rivier [[Manzanares (rivier)|Manzanares]], die de moren “al-Majrit” (Margerit) noemden, wat letterlijk ‘waterbron’ betekent. | In de 9e eeuw was het Iberisch Schiereiland grotendeels in bezit van de [[Moren]]. De toenmalige [[emir]] van het Arabische rijk [[Al-Andalus]], [[Mohammed I van Córdoba]], liet in die periode een paleis bouwen op de plek waar nu het Palacio Real van Madrid staat. Ook werd daar een kleine [[Citadel (bouwwerk)|citadel]], genaamd “al-Mudaina” gebouwd. Dit paleis stond aan de rivier [[Manzanares (rivier)|Manzanares]], die de moren “al-Majrit” (Margerit) noemden, wat letterlijk ‘waterbron’ betekent. | ||
| Regel 37: | Regel 33: | ||
=== De verovering van Castilië === | === De verovering van Castilië === | ||
In het jaar 1085, na de val van het taifarijk Toledo, kwam Madrid weer in [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]] handen. De stad groeide en kreeg in het jaar 1123 de officiële [[stadsrechten]], en werd erkend als ‘villa’. Een van de machtigste families uit die tijd, de [[Huis Trastámara|Trastámara-dynastie]], woonde in die periode in Madrid. In 1520 arriveerde de nieuwe [[keizer Karel V|koning Karel I]] in Castilië, een buitenlander die niet eens de Spaanse taal beheerste. Hij verenigde het [[Kroon van Castilië|Rijk van Castilië]] met als hoofdstad Toledo, en het Rijk van Aragón met als hoofdstad [[Zaragoza (stad)|Zaragoza]] tot het nieuwe Spanje. Vanaf dat moment veranderde Madrid in een van de tegenstanders van de koning tijdens de [[Opstand van de Comunidades]]. Desondanks verplaatste de zoon van de koning, [[Filips II van Spanje|Filips II]], in 1561 het Spaanse gerechtshof naar Madrid, dat zodoende veranderde in de hoofdstad van het land,<ref>{{en}} Lonely Planet: [http://www.lonelyplanet.com/spain/madrid/history History of Madrid]</ref> ook al werd dat officieel nooit verklaard. De tot dan toe machtigste stad van Castilië, [[Sevilla (stad)|Sevilla]], bleef de uitvalsbasis voor de grootschalige [[Spaanse koloniën|Spaanse kolonisatie]], maar Madrid had vanaf nu de macht over Sevilla. | In het jaar 1085, na de val van het taifarijk Toledo, kwam Madrid weer in [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]] handen. De stad groeide en kreeg in het jaar 1123 de officiële [[stadsrechten]], en werd erkend als ‘villa’. Een van de machtigste families uit die tijd, de [[Huis Trastámara|Trastámara-dynastie]], woonde in die periode in Madrid. In 1520 arriveerde de nieuwe [[keizer Karel V|koning Karel I]] in Castilië, een buitenlander die niet eens de Spaanse taal beheerste. Hij verenigde het [[Kroon van Castilië|Rijk van Castilië]] met als hoofdstad Toledo, en het Rijk van Aragón met als hoofdstad [[Zaragoza (stad)|Zaragoza]] tot het nieuwe Spanje. Vanaf dat moment veranderde Madrid in een van de tegenstanders van de koning tijdens de [[Opstand van de Comunidades]]. Desondanks verplaatste de zoon van de koning, [[Filips II van Spanje|Filips II]], in 1561 het Spaanse gerechtshof naar Madrid, dat zodoende veranderde in de hoofdstad van het land,<ref>{{en}} Lonely Planet: [http://www.lonelyplanet.com/spain/madrid/history History of Madrid]</ref> ook al werd dat officieel nooit verklaard. De tot dan toe machtigste stad van Castilië, [[Sevilla (stad)|Sevilla]], bleef de uitvalsbasis voor de grootschalige [[Spaanse koloniën|Spaanse kolonisatie]], maar Madrid had vanaf nu de macht over Sevilla. | ||
{{Clearleft}} | {{Clearleft}} | ||
=== 18e en 19e eeuw === | === 18e en 19e eeuw === | ||
De [[Huis Bourbon|koninklijke familie Bourbon]], in de figuur van [[Filips V van Spanje|Filips V]] besloot decennia later dat een Europese hoofdstad niet in zulke staat als het toenmalige Madrid kon verkeren, en liet daarom een aantal nieuwe paleizen (waaronder het huidige Koninklijk Paleis) bouwen. Toch zou Madrid pas een moderne stad worden in de tijd van [[Karel III van Spanje|Karel III]] (1716-1788). Hij knapte de stad grootschalig op en bouwde o.a. bruggen en ziekenhuizen en legde parken, groene lanen en fonteinen aan. Deze koning werd naar zeggen de populairste leider van het land ooit en de bevolking van Madrid was dan ook zeer ontevreden over het aanstellen tot koning van zijn zoon [[Karel IV van Spanje|Karel IV]]. Deze koning trad af, na de slag van [[Aranjuez]], waarin hij de strijd aanging met zijn eigen zoon [[Ferdinand VII van Spanje|Ferdinand VII]]. Ook hij hield de troon niet lang in bezit, want nog in dezelfde maand (mei 1808) werd de stad veroverd door de troepen van [[Napoleon Bonaparte]], en begon de [[Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog]]. Na de strijd, in 1814, nam Fernando VII de Spaanse troon opnieuw in. Vanaf dat moment begon in Madrid een periode met liberale en conservatieve politieke stromingen. Eveneens werd de troon overgenomen door [[Isabella II van Spanje|koningin Isabella II]]. | De [[Huis Bourbon|koninklijke familie Bourbon]], in de figuur van [[Filips V van Spanje|Filips V]] besloot decennia later dat een Europese hoofdstad niet in zulke staat als het toenmalige Madrid kon verkeren, en liet daarom een aantal nieuwe paleizen (waaronder het huidige Koninklijk Paleis) bouwen. Toch zou Madrid pas een moderne stad worden in de tijd van [[Karel III van Spanje|Karel III]] (1716-1788). Hij knapte de stad grootschalig op en bouwde o.a. bruggen en ziekenhuizen en legde parken, groene lanen en fonteinen aan. Deze koning werd naar zeggen de populairste leider van het land ooit en de bevolking van Madrid was dan ook zeer ontevreden over het aanstellen tot koning van zijn zoon [[Karel IV van Spanje|Karel IV]]. Deze koning trad af, na de slag van [[Aranjuez]], waarin hij de strijd aanging met zijn eigen zoon [[Ferdinand VII van Spanje|Ferdinand VII]]. Ook hij hield de troon niet lang in bezit, want nog in dezelfde maand (mei 1808) werd de stad veroverd door de troepen van [[Napoleon Bonaparte]], en begon de [[Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog]]. Na de strijd, in 1814, nam Fernando VII de Spaanse troon opnieuw in. Vanaf dat moment begon in Madrid een periode met liberale en conservatieve politieke stromingen. Eveneens werd de troon overgenomen door [[Isabella II van Spanje|koningin Isabella II]]. | ||
{{Clearleft}} | {{Clearleft}} | ||
=== Begin van de 20e eeuw === | === Begin van de 20e eeuw === | ||
In de jaren 20 van de 20e eeuw was het inwonertal van Madrid gegroeid tot meer dan 1 miljoen mensen. Deze groei vereiste stadsuitbreiding, waardoor voormalige dorpen als [[Carabanchel]], [[Chamartín de la Rosa]], [[Fuencarral]] en [[Vicálvaro]] aan de stad werden ‘vastgebouwd’. Ook werd een groot aantal nieuwe wijken geconstrueerd, zoals Las Ventas en Tetuán, waar een groot deel van de nieuwe bevolking van Madrid ging wonen. Al deze veranderingen zorgden voor het idee van ‘Ciudad Lineal’, een groot nieuw stadsdistrict, ontworpen door [[Arturo Soria]]. Tegelijkertijd werd de verkeersader [[Gran Vía (Madrid)|Gran Vía]] geopend, die het verkeer in de binnenstad moest ontlasten en ook werd de [[metro van Madrid]] in werking gesteld. | |||
In de jaren 20 van de 20e eeuw was het inwonertal van Madrid gegroeid tot meer dan 1 miljoen mensen. | |||
Ook | Ook politiek vonden er grote veranderingen plaats: in 1931 de komst van de [[Tweede Spaanse Republiek]], en in 1936 het begin van de [[Spaanse Burgeroorlog]]. Madrid was een van de zwaarst getroffen steden tijdens deze oorlog (1936-1939). De republikeinen gebruikten de stad als hun uitvalsbasis en vooral de westerse districten kregen het zwaar te verduren onder de gevechten met de fascistische vijanden. De stad verkeerde gedurende drie jaar onder bezetting, tot de overgave in maart 1939. Madrid was de eerste stad in de geschiedenis die werd gebombardeerd door vliegtuigen met het doel burgers te raken. | ||
{{Clearleft}} | {{Clearleft}} | ||
=== 20e eeuw: dictatuur en monarchie === | === 20e eeuw: dictatuur en monarchie === | ||
Na het einde van de Spaanse Burgeroorlog in 1939, kwam de macht over Madrid en heel Spanje in handen van dictator [[Francisco Franco]]. Het inwonertal van de stad bleef snel stijgen en honderdduizenden Spanjaarden arriveerden in Madrid op zoek naar werk. Vooral de zuidkant van de stad werd op grote schaal geïndustrialiseerd. In de jaren 40 werden door de buitenproportionele groei, onder andere de plaatsen Barajas, Aravaca, Canillas, El Pardo, Hortaleza en Villaverde door de stad opgeslokt. Het oppervlak van de stad vertienvoudigde zich van 66 km² naar 607 km².{{Bron?||2013|05|25}} Pas in 1963 verplaatste de demografische groei zich naar buiten de stad, en ontstond de zogenaamde ‘periferia’ van Madrid, bestaande uit voorsteden zoals [[Móstoles]], [[Leganés]], [[Alcorcón]] en [[Fuenlabrada]]. In 1973 startte men met de aanleg van de [[M-30 (Spanje)|M-30]], de eerste ringweg van de stad. | |||
Na het einde van de Spaanse Burgeroorlog in 1939, kwam de macht over Madrid en heel Spanje in handen van | |||
Na de dood van Franco in | Na de dood van Franco in 1975 werd Spanje in het jaar 1978 opnieuw een constitutionele monarchie. In 1979 werden de eerste democratische verkiezingen gehouden voor de benoeming van een gekozen burgemeester. De eer ging naar de politiek linkse [[Enrique Tierno Galván]]. Vanaf dat moment begon de stad als het ware aan haar wederopbouw en de bevolking. Na bijna 40 jaar onderdrukking ontstond de kans om Madrid weer op de kaart te zetten. De levenskwaliteit verbeterde aanzienlijk. Zeker in de jaren 80 en 90 is Madrid uitgegroeid tot het belangrijkste centrum op het gebied van economie, cultuur en kunst, industrie, onderwijs (met zes universiteiten) en technologie van Spanje en [[Portugal]]. Het is tevens een van de grootste steden van [[Europa (werelddeel)|Europa]]. | ||
{{Clearleft}} | {{Clearleft}} | ||
=== 21e eeuw === | === 21e eeuw === | ||
Op 11 maart 2004 werd Madrid getroffen door een [[Terroristische aanslagen in Madrid van 11 maart 2004|terroristische aanslag]] toen verscheidene treinbommen ontploften tijdens de ochtendspits. Meer dan 190 mensen kwamen hierbij om het leven en 1700 raakten gewond. Dit was de ergste aanval op de stad sinds het einde van de Spaanse Burgeroorlog in 1939. | Op 11 maart 2004 werd Madrid getroffen door een [[Terroristische aanslagen in Madrid van 11 maart 2004|terroristische aanslag]] toen verscheidene treinbommen ontploften tijdens de ochtendspits. Meer dan 190 mensen kwamen hierbij om het leven en 1700 raakten gewond. Dit was de ergste aanval op de stad sinds het einde van de Spaanse Burgeroorlog in 1939. | ||
Madrid verkeert desondanks in volle economische bloei | Madrid verkeert desondanks in volle economische bloei. De stad heeft geleidelijk een plek verkregen op de internationale wereldkaart waardoor buitenlandse investeerders de stad telkens beter weten te vinden. Er zijn verschillende wolkenkrabbers gebouwd, waaronder de Cuatro Torres, een bouwproject van 4 wolkenkrabbers van elk ongeveer 250 meter hoog, dat in 2008 werd afgerond. | ||
In 2005 werd het [[homohuwelijk]] gelegaliseerd in heel Spanje, tot grote vreugde van de homoseksuele gemeenschap van Madrid, die zich vooral concentreert in de wijk Chueca. In 2007 werd Europride, het Europese Gay Festival, georganiseerd in de stad. Madrid was | In 2005 werd het [[homohuwelijk]] gelegaliseerd in heel Spanje, tot grote vreugde van de homoseksuele gemeenschap van Madrid, die zich vooral concentreert in de wijk Chueca. In 2007 werd Europride, het Europese Gay Festival, georganiseerd in de stad. Madrid was kandidaat-stad voor de organisatie van de [[Olympische Zomerspelen 2012]] en [[Olympische Zomerspelen 2016|2016]]. Beide malen werd de organisatie aan een andere stad toegekend (respectievelijk [[Londen (hoofdbetekenis)|Londen]] en [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]]). In de zomer van 2011 ontving Madrid honderdduizenden jongeren uit de hele wereld voor de [[Wereldjongerendagen]]. | ||
== Geografie == | == Geografie == | ||
=== Topografie === | === Topografie === | ||
Madrid ligt in het centrum van het Iberisch Schiereiland, tussen de twee [[Autonome gemeenschappen van Spanje|autonome regio’s]]: [[Castilië-La Mancha|Castilla-La Mancha]] en [[Castilië en León|Castilla y León]]. | Madrid ligt in het centrum van het Iberisch Schiereiland, tussen de twee [[Autonome gemeenschappen van Spanje|autonome regio’s]]: [[Castilië-La Mancha|Castilla-La Mancha]] en [[Castilië en León|Castilla y León]]. | ||
De stad ligt op een hoogte van 667 meter boven zeeniveau, wat grote invloed heeft op het klimaat. De rivier Manzanares stroomt de stad binnen door de bossen van het district “Casa del Campo”, en snijdt onder andere door de stadsdistricten Latina, Carabanchel en het centrum van Madrid. | De stad ligt op een hoogte van 667 meter boven zeeniveau, wat grote invloed heeft op het klimaat. De rivier Manzanares stroomt de stad binnen door de bossen van het district “Casa del Campo”, en snijdt onder andere door de stadsdistricten Latina, Carabanchel en het centrum van Madrid. | ||
=== Klimaat === | === Klimaat === | ||
De regio Madrid heeft een [[mediterraan klimaat]] met continentale invloeden, met warme zomers en betrekkelijk koude winters. Madrid wijkt klimatologisch sterk af van het Spaanse [[Middellandse Zeegebied]], bijvoorbeeld Barcelona of Valencia. Het klimaat lijkt meer op dat van steden als Sevilla of Córdoba. De winters zijn er voor Spaanse begrippen koud, met minimumtemperaturen beneden het vriespunt en soms sneeuw en de zomers zijn extreem heet. In de maanden juli en augustus blijft de temperatuur overdag boven de 30 graden en stijgt deze zelfs regelmatig tot 40 graden Celsius. Door de hoge ligging van de stad, bijna 700 meter boven zeeniveau en het droge klimaat, daalt de temperatuur ’s nachts vaak wel. Dit in tegenstelling tot het Middellandse Zeegebied, wat zorgt voor een lagere gemiddelde temperatuur in de grafieken. De hoeveelheid [[Neerslag (atmosfeer)|neerslag]] is erg klein, maar desondanks kan het in elk van de seizoenen regenen. | |||
De regio Madrid heeft een [[mediterraan klimaat]] met continentale invloeden, met warme zomers en betrekkelijk koude winters. Madrid wijkt klimatologisch sterk af van het Spaanse [[Middellandse Zeegebied]], bijvoorbeeld Barcelona of Valencia. Het klimaat lijkt meer op dat van steden als Sevilla of Córdoba | |||
{{Tabel weergemiddelden | {{Tabel weergemiddelden | ||
| Regel 257: | Regel 244: | ||
|} | |} | ||
== Economie == | == Economie == | ||
Na jaren van dictatuur en gedwongen isolatie onder Franco, bleef Madrid, en eigenlijk heel Spanje, achter met een grote economische achterstand. Madrid, en ook de rest van het land, begon in deze tijd aan de wederopbouw om zichzelf opnieuw internationaal op de kaart te zetten. | Na jaren van dictatuur en gedwongen isolatie onder Franco, bleef Madrid, en eigenlijk heel Spanje, achter met een grote economische achterstand. Madrid, en ook de rest van het land, begon in deze tijd aan de wederopbouw om zichzelf opnieuw internationaal op de kaart te zetten. | ||
| Regel 350: | Regel 274: | ||
== Bezienswaardigheden == | == Bezienswaardigheden == | ||
Madrid telt een aantal musea en historische monumenten: | Madrid telt een aantal musea en historische monumenten: | ||
* [[Plaza Mayor (Madrid)|Plaza Mayor]]: Het centrale plein van Madrid | * [[Plaza Mayor (Madrid)|Plaza Mayor]]: Het centrale plein van Madrid | ||
| Regel 389: | Regel 303: | ||
* [[Parque Warner Madrid]] | * [[Parque Warner Madrid]] | ||
=== Musea === | === Musea === | ||
in Madrid bevinden zich tal van grote en kleine musea. Ook zijn er verschillende kloosters en andere instituten te bezichtigen. | in Madrid bevinden zich tal van grote en kleine musea. Ook zijn er verschillende kloosters en andere instituten te bezichtigen. | ||
| Regel 430: | Regel 343: | ||
=== Gastronomie === | === Gastronomie === | ||
Madrid heeft zijn eigen variant op de Spaanse keuken, die behoorlijk verschilt van de Mediterrane keukens in [[Barcelona (Spanje)|Barcelona]] of [[Valencia (stad)|Valencia]]. Daar eet men veel vis en [[schaaldieren]], [[pasta (deegwaar)|pasta]], rijst en mediterrane groenten. De traditionele keuken van Madrid bestaat zowel uit vlees als vis, en veel [[peulvruchten]], eieren, honderden soorten worst | Madrid heeft zijn eigen variant op de Spaanse keuken, die behoorlijk verschilt van de Mediterrane keukens in [[Barcelona (Spanje)|Barcelona]] of [[Valencia (stad)|Valencia]]. Daar eet men veel vis en [[schaaldieren]], [[pasta (deegwaar)|pasta]], rijst en mediterrane groenten. De traditionele keuken van Madrid bestaat zowel uit vlees als vis, en veel [[peulvruchten]], eieren, honderden soorten worst en [[stoofpot]]ten. De ‘cocido madrileño’ is het meest traditionele voorbeeld van een Madrileense stoofpot. Madrid staat in Spanje bekend als de stad waar het eten in de restaurants zeer ‘casera’ oftewel huiselijk is. Dat betekent dat het eten vers wordt bereid, in veel gevallen met Spaanse producten. In de stad worden op sommige plaatsen de Spaanse [[Tapa (eten)|tapas]] nog op traditionele wijze gegeten, namelijk gratis bij een drankje. | ||
<!-- | <!-- | ||
| Regel 450: | Regel 363: | ||
=== Sport === | === Sport === | ||
[[Bestand:Estadi Santiago Bernabéu OVP.JPG|thumb|[[Estadio Santiago Bernabéu|Bernabéu-stadion van Real Madrid]]]] | [[Bestand:Estadi Santiago Bernabéu OVP.JPG|thumb|[[Estadio Santiago Bernabéu|Bernabéu-stadion van Real Madrid]]]] | ||
Madrid heeft twee grote voetbalclubs: [[Real Madrid CF|Real Madrid]] en [[Atlético Madrid]]. Beide verenigingen hebben een eigen stadion, respectievelijk [[Estadio Santiago Bernabéu|Santiago Bernabéu]] en [[Wanda Metropolitano]]. In 1964 werd het EK Voetbal en in 1982 werd het [[Wereldkampioenschap voetbal 1982|WK Voetbal]] in Madrid gehouden. In beide toernooien werd | Madrid heeft twee grote voetbalclubs: [[Real Madrid CF|Real Madrid]] en [[Atlético Madrid]]. Beide verenigingen hebben een eigen stadion, respectievelijk [[Estadio Santiago Bernabéu|Santiago Bernabéu]] en [[Wanda Metropolitano]]. [[Rayo Vallecano]] is de derde voetbalclub van de stad. In 1964 werd het EK Voetbal en in 1982 werd het [[Wereldkampioenschap voetbal 1982|WK Voetbal]] in Madrid gehouden. In beide toernooien werd de finale gespeeld in het Bernabéu-stadion. Voor het WK werd eveneens het [[Estadio Vicente Calderón]] gebruikt. Verder zijn diverse andere internationale finales in het clubvoetbal in Madrid gespeeld. | ||
De stad heeft twee bekende basketbalteams, een motorcircuit en een Formule 1 circuit. Men kan ook vlak bij Madrid skiën, in de bergen van de “Sierra de Guadarrama”, waar de bekende skioorden [[Valdesqui]] en [[Navacerrada]] liggen. | De stad heeft twee bekende basketbalteams, een motorcircuit en een Formule 1 circuit. Men kan ook vlak bij Madrid skiën, in de bergen van de “Sierra de Guadarrama”, waar de bekende skioorden [[Valdesqui]] en [[Navacerrada]] liggen. | ||
In [[2005]] werd in Madrid het [[Wereldkampioenschap wielrennen 2005|wereldkampioenschap wielrennen]] georganiseerd. De laatste etappe van de wielerkoers [[Ronde van Spanje]] gaat doorgaans naar Madrid. | In [[2005]] werd in Madrid het [[Wereldkampioenschap wielrennen 2005|wereldkampioenschap wielrennen]] georganiseerd. De laatste etappe van de wielerkoers [[Ronde van Spanje]] gaat doorgaans naar Madrid. | ||
Jaarlijks spelen in het voorjaar dames en heren het [[tennistoernooi van Madrid]]. De wedstrijden worden gespeeld op [[gravel]] in het sportcomplex [[Caja Mágica]]. | |||
Madrid heeft zich meermaals kandidaat gesteld voor de organisatie van de [[Olympische Zomerspelen]]. Het [[Internationaal Olympisch Comité|IOC]] gaf echter de voorkeur aan andere steden. | Madrid heeft zich meermaals kandidaat gesteld voor de organisatie van de [[Olympische Zomerspelen]]. Het [[Internationaal Olympisch Comité|IOC]] gaf echter de voorkeur aan andere steden. | ||
| Regel 462: | Regel 377: | ||
[[Bestand:Parque del Retiro Nov2004.jpg|thumb|Retiro-park]] | [[Bestand:Parque del Retiro Nov2004.jpg|thumb|Retiro-park]] | ||
[[Bestand:Madrid - Plaza de Moncloa - 20050220.jpg|thumb|Plaza Moncloa]] | [[Bestand:Madrid - Plaza de Moncloa - 20050220.jpg|thumb|Plaza Moncloa]] | ||
Madrid is groot, divers en chaotisch. Het is onmogelijk om één goede omschrijving te geven van de stadscultuur | Madrid is groot, divers en chaotisch. Het is onmogelijk om één goede omschrijving te geven van de stadscultuur. Hieronder een beschrijving van een aantal bekende wijken. | ||
* [[Alonso Martínez]]: Dit district bevat onder meer het grote “[[Plaza de Colón]]”, vernoemd naar Columbus. Het ligt op loopafstand van de belangrijkste culturele en commerciële delen van de stad, zoals het [[Museo del Prado]], het grote Retiro-park en ook van het business gedeelte van de “Paseo de la Castellana”, een van de drukste en grootste straten van Madrid. | * [[Alonso Martínez]]: Dit district bevat onder meer het grote “[[Plaza de Colón]]”, vernoemd naar Columbus. Het ligt op loopafstand van de belangrijkste culturele en commerciële delen van de stad, zoals het [[Museo del Prado]], het grote Retiro-park en ook van het business gedeelte van de “Paseo de la Castellana”, een van de drukste en grootste straten van Madrid. | ||
| Regel 514: | Regel 429: | ||
== Stedenbanden == | == Stedenbanden == | ||
Madrid | Madrid voert een actief beleid voor het onderhouden van stedenbanden. Madrid onderhoudt relaties met zustersteden, maakt deel uit van de [[Unión de Ciudades Capitales Iberoamericanas|Unie van Ibero-Amerikaanse hoofdsteden]] en heeft overige banden met steden.<ref>[http://www.madrid.es/vgn-ext-templating/v/index.jsp?vgnextoid=76957c275129a310VgnVCM2000000c205a0aRCRD&vgnextchannel=ce069e242ab26010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD&vgnextfmt=default&idCapitulo=7182437 Hermanamientos y Acuerdos con ciudades] Ayuntamiento de Madrid</ref> | ||
'''Zustersteden''' | |||
{| | {| | ||
| | | | ||
* {{AE-VLAG}} [[Abu Dhabi (stad)|Abu Dhabi]] (Verenigde Arabische Emiraten), | *{{AE-VLAG}} [[Abu Dhabi (stad)|Abu Dhabi]] ([[Verenigde Arabische Emiraten]]) | ||
* {{ | *{{DE-VLAG}} [[Berlijn]] ([[Duitsland]])<ref>[https://web.archive.org/web/20130521054019/http://www.berlin.de/rbmskzl/staedteverbindungen/staedtepartnerschaft_ueberblick.en.html Berlin – City Partnerships] berlin.de, 17 september 2013</ref> | ||
* {{ | *{{FR-VLAG}} [[Bordeaux (stad)|Bordeaux]] ([[Frankrijk]])<ref>[http://www.bordeaux.fr/p63778/europe%C2%A0et%C2%A0international Bordeaux – Rayonnement européen et mondial] bordeaux.fr, 29 juli 2013</ref> | ||
* {{ | | | ||
* {{ | *{{GQ-VLAG}} [[Malabo]] ([[Equatoriaal-Guinea]]) | ||
* {{ | *{{AU-VLAG}} [[Melbourne]] ([[Australië (land)|Australië]]) | ||
* {{ | *{{US-VLAG}} [[Miami]] ([[Verenigde Staten]]) | ||
* {{ | | | ||
* {{ | *{{US-VLAG}} [[New York (stad)|New York]] ([[Verenigde Staten]]) | ||
* {{ | *{{MR-VLAG}} [[Nouakchott (stad)|Nouakchott]] ([[Mauritanië]]) | ||
* {{GT-VLAG}} [[Guatemala-Stad]] (Guatemala) | *{{MA-VLAG}} [[Rabat (Marokko)|Rabat]] ([[Marokko]]) | ||
* {{CU-VLAG}} [[Havana ( | | | ||
* {{BO-VLAG}} [[La Paz (stad in Bolivia)|La Paz]] (Bolivia) | *{{BA-VLAG}} [[Sarajevo]] ([[Bosnië en Herzegovina]]) | ||
* {{PE-VLAG}} [[Lima (stad)|Lima]] (Peru) | *{{LY-VLAG}} [[Tripoli (Libië)|Tripoli]] ([[Libië]]) | ||
* {{PT-VLAG}} [[Lissabon]] (Portugal) | *{{PL-VLAG}} [[Warschau]] ([[Polen]]) | ||
* {{NI-VLAG}} [[Managua (stad)|Managua]] (Nicaragua) | | | ||
* {{PH-VLAG}} [[ | |} | ||
* {{MX-VLAG}} [[Mexico-Stad]] (Mexico) | |||
* {{UY-VLAG}} [[Montevideo ( | '''Unie van Ibero-Amerikaanse hoofdsteden''' | ||
* {{RU-VLAG}} [[Moskou ( | {| | ||
| | |||
* {{AD-VLAG}} [[Andorra la Vella]] ([[Andorra]]) | |||
* {{PY-VLAG}} [[Asuncion (stad)|Asuncion]] ([[Paraguay]]) | |||
* {{CO-VLAG}} [[Bogota (stad)|Bogota]] ([[Colombia]]) | |||
* {{AR-VLAG}} [[Buenos Aires (stad)|Buenos Aires]] ([[Argentinië]]) | |||
* {{VE-VLAG}} [[Caracas]] ([[Venezuela]]) | |||
| | |||
* {{GT-VLAG}} [[Guatemala-Stad]] ([[Guatemala]]) | |||
* {{CU-VLAG}} [[Havana]] ([[Cuba (land)|Cuba]]) | |||
* {{EC-VLAG}} [[Quito]] ([[Ecuador]]) | |||
* {{BO-VLAG}} [[La Paz (stad in Bolivia)|La Paz]] ([[Bolivia]]) | |||
* {{PE-VLAG}} [[Lima (stad)|Lima]] ([[Peru]]) | |||
| | |||
* {{PT-VLAG}} [[Lissabon]] ([[Portugal]]) | |||
* {{NI-VLAG}} [[Managua (stad)|Managua]] ([[Nicaragua]]) | |||
* {{PH-VLAG}} [[Manilla]] ([[Filipijnen]]) | |||
* {{MX-VLAG}} [[Mexico-Stad]] ([[Mexico (land)|Mexico]]) | |||
* {{UY-VLAG}} [[Montevideo (stad)|Montevideo]] ([[Uruguay]]) | |||
| | |||
* {{PA-VLAG}} [[Panama-Stad]] ([[Panama (land)|Panama]]) | |||
* {{BR-VLAG}} [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]] ([[Brazilië]]) | |||
* {{CR-VLAG}} [[San José (Costa Rica)|San José]] ([[Costa Rica]]) | |||
* {{PR-VLAG}} [[San Juan (Puerto Rico)|San Juan]] ([[Puerto Rico]]) | |||
* {{SV-VLAG}} [[San Salvador (stad)|San Salvador]] ([[El Salvador]]) | |||
| | |||
* {{CL-VLAG}} [[Santiago (Chili)|Santiago]] ([[Chili]]) | |||
* {{DO-VLAG}} [[Santo Domingo (Dominicaanse Republiek)|Santo Domingo]] ([[Dominicaanse Republiek]]) | |||
* {{HN-VLAG}} [[Tegucigalpa]] ([[Honduras]]) | |||
| | |||
|} | |||
'''Overige stedenbanden''' | |||
{| | |||
| | |||
*{{GR-VLAG}} [[Athene (stad)|Athene]] ([[Griekenland]]) | |||
*{{CN-VLAG}} [[Peking]] ([[Volksrepubliek China|China]]) | |||
*{{BE-VLAG}} [[Brussel (stad)|Brussel]] ([[België]]) | |||
| | |||
*{{PH-VLAG}} [[Cebu City]] ([[Filipijnen]]) | |||
*{{PH-VLAG}} [[Davao City]] ([[Filipijnen]]) | |||
*{{PH-VLAG}} [[Manilla]] ([[Filipijnen]]) | |||
| | |||
*{{RU-VLAG}} [[Moskou]] ([[Rusland]]) | |||
*{{FR-VLAG}} [[Parijs]] ([[Frankrijk]]) | |||
*{{CZ-VLAG}} [[Praag]] ([[Tsjechië]]) | |||
| | |||
*{{IT-VLAG}} [[Rome (stad)|Rome]] ([[Italië]]) | |||
*{{PH-VLAG}} [[Zamboanga City]] ([[Filipijnen]]) | |||
| | | | ||
|} | |} | ||
| Regel 571: | Regel 515: | ||
* [https://overmadrid.nl/ Informatie over Madrid] | * [https://overmadrid.nl/ Informatie over Madrid] | ||
{{Appendix}} | {{Appendix|2= | ||
{{ | * {{Bronvermelding inwoners en oppervlakte Spanje}} | ||
{{references}} | |||
}} | |||
{{Navigatie steden Spanje}} | {{Navigatie steden Spanje}} | ||
{{Navigatie hoofdsteden Europa}} | {{Navigatie hoofdsteden Europa}} | ||
{{Coor title dms|40| | {{Navigatie provincie Madrid}} | ||
{{Commonscat|Madrid}} | |||
{{Coor title dms|40|25|06|N|3|41|26|W|type:city_region:ES}} | |||
[[Categorie:Madrid| ]] | [[Categorie:Madrid| ]] | ||
[[Categorie:Hoofdstad in Europa]] | [[Categorie:Hoofdstad in Europa]] | ||
Versie van 26 aug 2019 15:13
Gemeente in Spanje 
| |||
  | |||
| Autonome regio | Madrid | ||
| Provincie | Madrid | ||
| Coördinaten | 40°025′N 3°041′W | ||
| Oppervlakte | 606 km² | ||
| Inwoners (1-1-2016) | 3.165.541 (5224 inw/km²) | ||
| Burgemeester | José Luis Martínez-Almeida (PP) | ||
| Postcode(s) | 28000 – 28080 | ||
| Provincie- en gemeentecode | 28.079 | ||
| munimadrid.es | |||
| Bestand:CollageMadrid.jpg | |||
| |||
Madrid is de hoofdstad en grootste stad van Spanje. De stad is tevens een gemeente en ligt in het midden van het land, op de Spaanse Hoogvlakte. Het is de op vier na grootste stad van Europa en een zogenaamde bèta-wereldstad.[1] Madrid is de hoofdplaats van de gelijknamige autonome regio.
Door de centrale ligging van de stad, de geschiedenis, politieke en financiële functies wordt Madrid beschouwd als de belangrijkste stad van het Iberisch Schiereiland. De stad heeft een inwonertal van 3.165.541 (1-1-2016) en in de metropool van Madrid wonen meer dan zes miljoen mensen. De inwoners van de stad heten Madrilenen, in het Spaans Madrileños. Hoewel de stad een zeer druk verkeersnet heeft en het op twee na grootste metronetwerk van Europa, hebben de meeste wijken van de stad hun oorspronkelijke sfeer deels weten te behouden.
Belangrijke bezienswaardigheden in Madrid zijn het Palacio Real, oftewel het Koninklijk Paleis, het Retiropark, het archeologisch museum, en drie internationaal befaamde kunstmusea: het Museo del Prado, het Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía en het Museo Thyssen-Bornemisza.
Geschiedenis
Madrid is reeds een bewoond gebied sinds de prehistorie. Er zijn verschillende overblijfselen gevonden van in het bijzonder de Carpetanen, de Romeinen en de Visigoten.
In de 9e eeuw was het Iberisch Schiereiland grotendeels in bezit van de Moren. De toenmalige emir van het Arabische rijk Al-Andalus, Mohammed I van Córdoba, liet in die periode een paleis bouwen op de plek waar nu het Palacio Real van Madrid staat. Ook werd daar een kleine citadel, genaamd “al-Mudaina” gebouwd. Dit paleis stond aan de rivier Manzanares, die de moren “al-Majrit” (Margerit) noemden, wat letterlijk ‘waterbron’ betekent.
De huidige naam Madrid stamt af van deze plek en deze Arabische term. De citadel werd in 1083 veroverd door Alfons VI van Castilië, die eigenlijk op weg was naar Toledo. De toenmalige moskee van Madrid werd door hem omgedoopt tot kerk, de Almudena-kathedraal, genoemd naar de Maagd Almudena. Tot ver in de 15e eeuw werd de stad bewoond door Moren en Sefardische Joden. Na vele problemen en een verwoestende brand werd de stad herbouwd door Hendrik III van Castilië. Hij zelf vestigde zich veilig buiten de stadsmuren in de nabijgelegen plaats “El Pardo”. In deze tijd werd in Spanje de strijd gevochten tussen het Rijk van Castilië en het Rijk van Aragón. De terugkomst van Isabella I en Ferdinand II maakte hier echter een einde aan.
De verovering van Castilië
In het jaar 1085, na de val van het taifarijk Toledo, kwam Madrid weer in katholieke handen. De stad groeide en kreeg in het jaar 1123 de officiële stadsrechten, en werd erkend als ‘villa’. Een van de machtigste families uit die tijd, de Trastámara-dynastie, woonde in die periode in Madrid. In 1520 arriveerde de nieuwe koning Karel I in Castilië, een buitenlander die niet eens de Spaanse taal beheerste. Hij verenigde het Rijk van Castilië met als hoofdstad Toledo, en het Rijk van Aragón met als hoofdstad Zaragoza tot het nieuwe Spanje. Vanaf dat moment veranderde Madrid in een van de tegenstanders van de koning tijdens de Opstand van de Comunidades. Desondanks verplaatste de zoon van de koning, Filips II, in 1561 het Spaanse gerechtshof naar Madrid, dat zodoende veranderde in de hoofdstad van het land,[2] ook al werd dat officieel nooit verklaard. De tot dan toe machtigste stad van Castilië, Sevilla, bleef de uitvalsbasis voor de grootschalige Spaanse kolonisatie, maar Madrid had vanaf nu de macht over Sevilla.
18e en 19e eeuw
De koninklijke familie Bourbon, in de figuur van Filips V besloot decennia later dat een Europese hoofdstad niet in zulke staat als het toenmalige Madrid kon verkeren, en liet daarom een aantal nieuwe paleizen (waaronder het huidige Koninklijk Paleis) bouwen. Toch zou Madrid pas een moderne stad worden in de tijd van Karel III (1716-1788). Hij knapte de stad grootschalig op en bouwde o.a. bruggen en ziekenhuizen en legde parken, groene lanen en fonteinen aan. Deze koning werd naar zeggen de populairste leider van het land ooit en de bevolking van Madrid was dan ook zeer ontevreden over het aanstellen tot koning van zijn zoon Karel IV. Deze koning trad af, na de slag van Aranjuez, waarin hij de strijd aanging met zijn eigen zoon Ferdinand VII. Ook hij hield de troon niet lang in bezit, want nog in dezelfde maand (mei 1808) werd de stad veroverd door de troepen van Napoleon Bonaparte, en begon de Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog. Na de strijd, in 1814, nam Fernando VII de Spaanse troon opnieuw in. Vanaf dat moment begon in Madrid een periode met liberale en conservatieve politieke stromingen. Eveneens werd de troon overgenomen door koningin Isabella II.
Begin van de 20e eeuw
In de jaren 20 van de 20e eeuw was het inwonertal van Madrid gegroeid tot meer dan 1 miljoen mensen. Deze groei vereiste stadsuitbreiding, waardoor voormalige dorpen als Carabanchel, Chamartín de la Rosa, Fuencarral en Vicálvaro aan de stad werden ‘vastgebouwd’. Ook werd een groot aantal nieuwe wijken geconstrueerd, zoals Las Ventas en Tetuán, waar een groot deel van de nieuwe bevolking van Madrid ging wonen. Al deze veranderingen zorgden voor het idee van ‘Ciudad Lineal’, een groot nieuw stadsdistrict, ontworpen door Arturo Soria. Tegelijkertijd werd de verkeersader Gran Vía geopend, die het verkeer in de binnenstad moest ontlasten en ook werd de metro van Madrid in werking gesteld.
Ook politiek vonden er grote veranderingen plaats: in 1931 de komst van de Tweede Spaanse Republiek, en in 1936 het begin van de Spaanse Burgeroorlog. Madrid was een van de zwaarst getroffen steden tijdens deze oorlog (1936-1939). De republikeinen gebruikten de stad als hun uitvalsbasis en vooral de westerse districten kregen het zwaar te verduren onder de gevechten met de fascistische vijanden. De stad verkeerde gedurende drie jaar onder bezetting, tot de overgave in maart 1939. Madrid was de eerste stad in de geschiedenis die werd gebombardeerd door vliegtuigen met het doel burgers te raken.
20e eeuw: dictatuur en monarchie
Na het einde van de Spaanse Burgeroorlog in 1939, kwam de macht over Madrid en heel Spanje in handen van dictator Francisco Franco. Het inwonertal van de stad bleef snel stijgen en honderdduizenden Spanjaarden arriveerden in Madrid op zoek naar werk. Vooral de zuidkant van de stad werd op grote schaal geïndustrialiseerd. In de jaren 40 werden door de buitenproportionele groei, onder andere de plaatsen Barajas, Aravaca, Canillas, El Pardo, Hortaleza en Villaverde door de stad opgeslokt. Het oppervlak van de stad vertienvoudigde zich van 66 km² naar 607 km².[bron?] Pas in 1963 verplaatste de demografische groei zich naar buiten de stad, en ontstond de zogenaamde ‘periferia’ van Madrid, bestaande uit voorsteden zoals Móstoles, Leganés, Alcorcón en Fuenlabrada. In 1973 startte men met de aanleg van de M-30, de eerste ringweg van de stad.
Na de dood van Franco in 1975 werd Spanje in het jaar 1978 opnieuw een constitutionele monarchie. In 1979 werden de eerste democratische verkiezingen gehouden voor de benoeming van een gekozen burgemeester. De eer ging naar de politiek linkse Enrique Tierno Galván. Vanaf dat moment begon de stad als het ware aan haar wederopbouw en de bevolking. Na bijna 40 jaar onderdrukking ontstond de kans om Madrid weer op de kaart te zetten. De levenskwaliteit verbeterde aanzienlijk. Zeker in de jaren 80 en 90 is Madrid uitgegroeid tot het belangrijkste centrum op het gebied van economie, cultuur en kunst, industrie, onderwijs (met zes universiteiten) en technologie van Spanje en Portugal. Het is tevens een van de grootste steden van Europa.
21e eeuw
Op 11 maart 2004 werd Madrid getroffen door een terroristische aanslag toen verscheidene treinbommen ontploften tijdens de ochtendspits. Meer dan 190 mensen kwamen hierbij om het leven en 1700 raakten gewond. Dit was de ergste aanval op de stad sinds het einde van de Spaanse Burgeroorlog in 1939.
Madrid verkeert desondanks in volle economische bloei. De stad heeft geleidelijk een plek verkregen op de internationale wereldkaart waardoor buitenlandse investeerders de stad telkens beter weten te vinden. Er zijn verschillende wolkenkrabbers gebouwd, waaronder de Cuatro Torres, een bouwproject van 4 wolkenkrabbers van elk ongeveer 250 meter hoog, dat in 2008 werd afgerond.
In 2005 werd het homohuwelijk gelegaliseerd in heel Spanje, tot grote vreugde van de homoseksuele gemeenschap van Madrid, die zich vooral concentreert in de wijk Chueca. In 2007 werd Europride, het Europese Gay Festival, georganiseerd in de stad. Madrid was kandidaat-stad voor de organisatie van de Olympische Zomerspelen 2012 en 2016. Beide malen werd de organisatie aan een andere stad toegekend (respectievelijk Londen en Rio de Janeiro). In de zomer van 2011 ontving Madrid honderdduizenden jongeren uit de hele wereld voor de Wereldjongerendagen.
Geografie
Topografie
Madrid ligt in het centrum van het Iberisch Schiereiland, tussen de twee autonome regio’s: Castilla-La Mancha en Castilla y León. De stad ligt op een hoogte van 667 meter boven zeeniveau, wat grote invloed heeft op het klimaat. De rivier Manzanares stroomt de stad binnen door de bossen van het district “Casa del Campo”, en snijdt onder andere door de stadsdistricten Latina, Carabanchel en het centrum van Madrid.
Klimaat
De regio Madrid heeft een mediterraan klimaat met continentale invloeden, met warme zomers en betrekkelijk koude winters. Madrid wijkt klimatologisch sterk af van het Spaanse Middellandse Zeegebied, bijvoorbeeld Barcelona of Valencia. Het klimaat lijkt meer op dat van steden als Sevilla of Córdoba. De winters zijn er voor Spaanse begrippen koud, met minimumtemperaturen beneden het vriespunt en soms sneeuw en de zomers zijn extreem heet. In de maanden juli en augustus blijft de temperatuur overdag boven de 30 graden en stijgt deze zelfs regelmatig tot 40 graden Celsius. Door de hoge ligging van de stad, bijna 700 meter boven zeeniveau en het droge klimaat, daalt de temperatuur ’s nachts vaak wel. Dit in tegenstelling tot het Middellandse Zeegebied, wat zorgt voor een lagere gemiddelde temperatuur in de grafieken. De hoeveelheid neerslag is erg klein, maar desondanks kan het in elk van de seizoenen regenen.
| Weergemiddelden voor Madrid, Spanje | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Maand | jan | feb | mrt | apr | mei | jun | jul | aug | sep | okt | nov | dec | Jaar |
| gemiddeld maximum (°C) | 9,7 | 12 | 15,7 | 17,5 | 21,4 | 26,9 | 31,2 | 30,7 | 26 | 19 | 13,4 | 10,1 | 19,4 |
| gemiddelde temperatuur (°C) | 6,1 | 7,9 | 10,7 | 12,3 | 16,1 | 21 | 24,8 | 24,4 | 20,5 | 14,6 | 9,7 | 7 | 14,6 |
| gemiddeld minimum (°C) | 2,6 | 3,7 | 5,6 | 7,2 | 10,7 | 15,1 | 18,4 | 18,2 | 15 | 10,2 | 6 | 3,8 | 9,7 |
| neerslag (mm) | 37 | 35 | 26 | 47 | 52 | 25 | 15 | 10 | 28 | 49 | 56 | 56 | 436 |
| bron: Agencia Estatal de Meteorología[3] | |||||||||||||
Bestuurlijke indeling
1. Centro 2. Arganzuela 3. Retiro 4. Salamanca 5. Chamartín 6. Tetuán 7. Chamberí 8. Fuencarral-El Pardo 9. Moncloa-Aravaca 10. Latina 11. Carabanchel 12. Usera 13. Puente de Vallecas 14. Moratalaz 15. Ciudad Lineal 16. Hortaleza 17. Villaverde 18. Villa de Vallecas 19. Vicálvaro 20. San Blas 21. Barajas
De stad Madrid is bestuurlijk gezien verdeeld in 21 officiële stadsdistricten, die op hun beurt weer in wijken zijn verdeeld:
| District | Inwonertal | Wijken |
|---|---|---|
| Arganzuela | 146.833 | Acacias, Atocha, Chopera, Delicias, Imperial, Legazpi, Moguer |
| Barajas | 55.540 | Alameda de Osuna, Casco Histórico, Corralejos, Timón |
| Carabanchel | 239.782 | Abrantes, Buenavista, Comillas, Opañel, Puerta Bonita, San Isidro, Vista Alegre |
| Centro | 148.714 | Cortes, Embajadores, Justicia, Palacio, Sol, Universidad |
| Chamartín | 141.302 | Ciudad Jardín, El Viso, Hispanoamérica, Nueva España, Plaza Castilla, Prosperidad |
| Chamberí | 150.810 | Almagro, Arapiles, Gaztambide, Ríos Rosas, Trafalgar, Vallehermoso |
| Ciudad Lineal | 231.029 | Atalaya, Colina, Costillares, La Concepción, Pueblo Nuevo, Quintana, San Juan Bautista, San Pascual, Ventas |
| Fuencarral-El Pardo | 206.668 | Barrio del Pilar, El Goloso, El Pardo, Fuentelarreina, La Paz, Mirasierra, Peñagrande, Valverde |
| Hortaleza | 153.848 | Apóstol Santiago, Canillas, Palomas, Pinar del Rey, Piovera, Valdefuentes |
| Latina | 257.431 | Aguilas, Aluche, Campamento, Cuatro Vientos, Los Cármenes, Lucero, Puerta del Ángel |
| Moncloa-Aravaca | 118.815 | Aravaca, ArgüWelles, Casa de Campo, Ciudad Universitaria, El Plantío, Valdemarín, Valdezarza |
| Moratalaz | 106.858 | Fontarrón, Horcajo, Marroquina, Media Legua, Pavones, Vinateros |
| Puente de Vallecas | 241.661 | Entrevías, Numancia, Palomeras Bajas, Palomeras Sureste, Portazgo, San Diego |
| Retiro | 126.058 | Adelfas, Pacífico, Ibiza, La Estrella, Los Jerónimos, Niño Jesús |
| Salamanca | 150.775 | Castellana, Fuente del Berro, Goya, Guindalera, Lista, Recoletos |
| San Blas | 148.985 | Amposta, Arcos, Canillejas, Hellín, Rejas, Rosas, Salvador, Simancas |
| Tetuán | 150.379 | Almenara, Bella Vistas, Berruguete, Cuatro Caminos, Castillejos, Valdeacederas |
| Usera | 132.145 | Almendrales, Moscardó, Orcasitas, Orcasur, Pradolongo, Zofio |
| Vicálvaro | 63.881 | Ambroz, Casco Histórico |
| Villa de Vallecas | 65.843 | Casco Antiguo, Santa Eugenia |
| Villaverde | 143.388 | Butarque, Los Angeles, Los Rosales, San Andrés, San Cristóbal |
| Totaal Madrid-Stad | 3.228.359 |
Metropool
Buiten de officiële stadsdistricten beslaat de metropool Madrid de voorsteden die rondom de stad liggen. In veel gevallen gaat het om oorspronkelijk kleinere steden die inmiddels aan Madrid en/of aan elkaar zijn vastgegroeid. Deze voorsteden worden door Madrilenen de “periferia” oftewel buitenring genoemd. De meest bevolkte van deze buitenwijken of voorsteden staan hieronder in de tabel op volgorde van inwonertal.
| District | Inwonertal 2005 |
|---|---|
| Móstoles | 216.463 |
| Alcalá de Henares | 204.100 |
| Fuenlabrada | 201.478 |
| Leganés | 187.076 |
| Alcorcón | 162.524 |
| Getafe | 158.364 |
| Torrejón de Ardoz | 111.494 |
| Alcobendas | 107.098 |
| Parla | 93.796 |
| Coslada | 90.849 |
| Pozuelo de Alarcón | 79.926 |
| Las Rozas de Madrid | 76.246 |
| San Sebastián de los Reyes | 70.308 |
| Majadahonda | 63.427 |
| Rivas-Vaciamadrid | 58.616 |
| Collado Villalba | 57.889 |
| Madrid-Stad | 3.265.359 |
| Madrid-Metropool | 6.580.439 |
Economie
Na jaren van dictatuur en gedwongen isolatie onder Franco, bleef Madrid, en eigenlijk heel Spanje, achter met een grote economische achterstand. Madrid, en ook de rest van het land, begon in deze tijd aan de wederopbouw om zichzelf opnieuw internationaal op de kaart te zetten.
Madrid is als hoofdstad van Spanje de thuisbasis voor vele internationale bedrijven en banken. Ondanks de trend om kantoren en productiecentra te verplaatsen naar industrieterreinen, is de stad zelf het op één na belangrijkste industriecentrum van Spanje; op de eerste positie staat de stadskern van Barcelona. Madrid heeft veel belangrijke administratieve en politieke functies op nationaal niveau. De stad ontwikkelt zich steeds meer op het gebied van toerisme en in 1992 was Madrid de Europese Cultuurstad, een belangrijke stap in dit proces. Een teken van de economische groei van de stad in de actualiteit is de bouw van de Cuatro Torres, vier wolkenkrabbers in het centrum van de stad van elk 250 meter hoog.
Sinds Madrid eeuwen geleden de hoofdstad van Spanje werd, is het bevolkingsaantal blijven stijgen. Deze demografische ‘boom’ was berucht in de 20e eeuw, doordat vele, voornamelijk nationale immigranten, in sloppenwijken moesten leven vanwege ruimte- en geldgebrek. De enige periode waarin de stadsgroei afnam waren de jaren 70, dezelfde tijd waarin ook Barcelona geen groei ondervond. De oorzaak hiervan was dat de buitenwijken van beide steden enorm groeiden en daarmee dus ook de metropolen, maar niet de stadskernen zelf.
Een nieuwe immigratiegolf heeft ertoe geleid dat Madrid nu een recordaantal inwoners heeft en weer over de 3 miljoengrens heen is gegaan. Van 2001 tot 2005 steeg het bevolkingsaantal met 271.857 inwoners. Madrid heeft immigranten aangetrokken van over de hele wereld, met name uit Zuid-Amerika en inmiddels is slechts 85% van de inwoners van Spaanse afkomst. De grootste groepen immigranten komen uit: Ecuador 83.967, Marokko 51.300, China 48.973, Colombia 37.218, Peru 32.791 en Argentinië 28.500.
Winkelen
In Madrid bestaat veel gelegenheid om te winkelen. Rondom Puerta del Sol, Calle de la Princesa, Calle de Goya en de Paseo de la Castellana zijn de winkelcentra en in de buitenwijken zijn de grote warenhuizen en megastores gevestigd.
Calle Gran Vía in Gran Via is een grote en bekende hoofdstraat van Madrid. Er zijn winkels van voornamelijk grote winkelketens zoals Zara, Nike Madrid en Springfield. Dicht bij de Calle Gran Vía ligt Calle de Fuencarral en Calle Preciados, die ligt tussen de wijken Chueca en Malasaña in. Daarnaast zijn er ook kleine, onbekende winkels vooral voor kleding.
In de wijk Sol zijn winkelstraten. In Sol is de Calle del Arenal te vinden, een autovrije winkelstraat met voornamelijk Spaanse winkels.
In de wijk Salamanca is de Calle de Jose Artega , een brede en lange weg waar merken als Cartier, Dolce & Gabbana en Louis Vuitton gevestigd zijn.
Markten
Enkele markten zijn onder meer:
- La Paz, Ayala, 28, metrolijn 4: Serrano
- Anton Martín Santa Isabel, 5, metrolijn 1: Antón Martín
- La Cebada, Plaza de la Cebada, metrolijn 5: La Latina
- Chamartín, Bolivia, 9, metrolijn 8, 9: Colombia
- Maravillas, Bravo Murillo, 122, metrolijn 1: Alvarado
De markten zijn doorgaans van maandag tot vrijdag van 09.00 -14.00 en van 17.00 – 20.00 en op zaterdag van 09.00 – 14.00.
Bezienswaardigheden
Madrid telt een aantal musea en historische monumenten:
- Plaza Mayor: Het centrale plein van Madrid
- Koninklijk Paleis van Madrid
- Puerta del Sol: De zonnepoort
- Gran Vía: Een van de verkeersslagaders van de stad
- El Rastro: Enorme vlooienmarkt in de openlucht
- Puerta de Alcalá: De poort naar Alcalá, het bekendste monument van Madrid
- Parque del Retiro: Het grootste stadspark van Spanje
- Real Jardín Botánico de Madrid, de Koninklijke Botanische Tuin van Madrid, 8 hectaren. De publieke ingang bevindt zich op de Plaza de Murillo, naast het Prado Museum.
- Plaza de Cibeles: Plein met het Palacio de Comunicaciones en indrukwekkende fonteinen
- Teatro Real: Koninklijk Theater
- Torres KIO: Twee diagonale wolkenkrabbers in Chamartín
- Plaza de Oriente
- Plaza de Colón
- Plaza de España
- Las Ventas: stierengevechtarena
- Estadio Santiago Bernabéu
- Café Central: Een befaamd jazzcafé
- Teatro de la Comedia
- Círculo de Bellas Artes
- Teatro Monumental
- Teatro de la Zarzuela
- Auditorio Nacional de la Música
- Oso y Madroño
- Zoo Aquarium Madrid
- Torre de España
- Faro de Moncloa
- Parque Warner Madrid
Musea
in Madrid bevinden zich tal van grote en kleine musea. Ook zijn er verschillende kloosters en andere instituten te bezichtigen. De drie bekendste musea van Spanje bevinden zich in Madrid. Ze zijn gelegen in de nabijheid van elkaar, vandaar ook de naam de “Gouden Kunstdriehoek”.
- Museo del Prado, hoofdzakelijk schilderijen van oude meesters, afkomstig uit de koninklijke verzamelingen.
- Museo Thyssen-Bornemisza, een kunstverzameling met hoofdzakelijk westerse schilderkunst, bijeengebracht door baron Thyssen.
- Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía , een groot museum met moderne en hedendaagse kunst.
- Overige musea
- de Koninklijke Academie van Sint-Ferdinand,
- Het Nationaal Archeologisch Museum bevat archeologische vondsten uit Spanje, het Oude Egypte, Mesopotamië, Griekenland en Rome die vroeger deel uitmaakten van de collectie van het Prado. Een bekende artistieke vondst uit Spanje is de 'Dama de Elche'.
- José Padilla Museum
- Medisch Antropologisch Museum
- Manuel Benedito Museum
- Nationaal Museum voor antropologie
- De Verzameling Galdiano
- Museum Sorolla
- Koninklijk Stallen met koetsen
- Scheepvaartmuseum (Museo Naval Madrid)
- Museo de Cera de Madrid
Kerken
Cultuur
Nachtleven
De stad is beroemd om haar nachtleven[bron?] en staat zelfs in de rest van Spanje bekend om het enorme aantal bars, clubs en discotheken. De jonge Madrileen danst en drinkt tot diep in de nacht, eet wat zoete gefrituurde “churros”, doucht zich en gaat vervolgens aan/naar het werk.[bron?] Een andere populaire bezigheid van Madrileense jongeren (ook in Andalusië) is “botellón” oftewel drinken op straat. De drank wordt gekocht in supermarkten en vervolgens op pleintjes en straatjes opgedronken, in Madrid de normaalste zaak van de wereld. De zuidelijker gelegen steden Sevilla en Granada zijn zelfs nog beruchter om hun “botellón” die soms al om 16:00 kan beginnen. Sinds een paar jaar is het wel officieel verboden dit te doen en staat er een boete op.[bron?] Het enige gevolg daarvan is echter dat de jongeren zich nu niet meer bij één plek houden maar zich over heel Madrid hebben verspreid.
De term ‘jongere’ is overigens niet altijd correct in deze stad als het gaat om feesten. Zeven dagen per week zijn de straten van het centrum van Madrid vol met mensen, jong en oud, Madrilenen en toeristen. Dit komt door de sterke Spaanse cultuur van ‘straatleven’ die er heerst en ook doordat Madrilenen, jong en oud, pas later op de avond uit eten gaan. Zelfs in andere steden van Spanje, die ook niet bekendstaan om hun rust, staat Madrid bekend als de stad die nooit slaapt. De restaurants gaan pas rond negen uur open, en tot één uur zijn de discotheken vrijwel nog leeg. De grootste concentraties bars, discotheken en clubs vindt men in de wijken Chueca en Malasaña. Een aantal drukke uitgaansstraten in het centrum zijn Calle Bilbao, Tribunal en Alonso Martinez, maar ook de wijk Moncloa-Aravaca aan de westkant, en de districten Sol en Las Huertas rondom het centrum zijn vaak ’s nachts net zo bevolkt als overdag.
Media
In Madrid worden de meeste van de landelijke Spaanse dagbladen uitgegeven. De krant met de grootste oplage is El País, gevolgd door El Mundo en ABC.[bron?] In Madrid wordt ook de sportkrant Marca uitgegeven.
Stierenvechten
Madrid heeft de grootste stierenvechtarena van Spanje, genaamd Las Ventas. De arena werd geopend in 1931 en er kunnen 25.000 toeschouwers een stierengevecht in bijwonen. Het stierenvechtseizoen begint in maart en eindigt in oktober. Vanaf maart tot juni, de zogenaamde “San Isidro periode” van Madrid, zijn er elke dag stierengevechten en de rest van het seizoen alleen op zondag. De waardering die een torero in Madrid krijgt, is de belangrijkste ter wereld.[bron?] Tegenwoordig wordt de arena ook gebruikt voor andere evenementen zoals muziekconcerten. Ondanks protesten vanuit andere delen van Spanje, met name uit Barcelona, en uit het buitenland, zijn er voorlopig geen plannen te stoppen met het stierenvechten.
Gastronomie
Madrid heeft zijn eigen variant op de Spaanse keuken, die behoorlijk verschilt van de Mediterrane keukens in Barcelona of Valencia. Daar eet men veel vis en schaaldieren, pasta, rijst en mediterrane groenten. De traditionele keuken van Madrid bestaat zowel uit vlees als vis, en veel peulvruchten, eieren, honderden soorten worst en stoofpotten. De ‘cocido madrileño’ is het meest traditionele voorbeeld van een Madrileense stoofpot. Madrid staat in Spanje bekend als de stad waar het eten in de restaurants zeer ‘casera’ oftewel huiselijk is. Dat betekent dat het eten vers wordt bereid, in veel gevallen met Spaanse producten. In de stad worden op sommige plaatsen de Spaanse tapas nog op traditionele wijze gegeten, namelijk gratis bij een drankje.
Sport
Madrid heeft twee grote voetbalclubs: Real Madrid en Atlético Madrid. Beide verenigingen hebben een eigen stadion, respectievelijk Santiago Bernabéu en Wanda Metropolitano. Rayo Vallecano is de derde voetbalclub van de stad. In 1964 werd het EK Voetbal en in 1982 werd het WK Voetbal in Madrid gehouden. In beide toernooien werd de finale gespeeld in het Bernabéu-stadion. Voor het WK werd eveneens het Estadio Vicente Calderón gebruikt. Verder zijn diverse andere internationale finales in het clubvoetbal in Madrid gespeeld.
De stad heeft twee bekende basketbalteams, een motorcircuit en een Formule 1 circuit. Men kan ook vlak bij Madrid skiën, in de bergen van de “Sierra de Guadarrama”, waar de bekende skioorden Valdesqui en Navacerrada liggen.
In 2005 werd in Madrid het wereldkampioenschap wielrennen georganiseerd. De laatste etappe van de wielerkoers Ronde van Spanje gaat doorgaans naar Madrid.
Jaarlijks spelen in het voorjaar dames en heren het tennistoernooi van Madrid. De wedstrijden worden gespeeld op gravel in het sportcomplex Caja Mágica.
Madrid heeft zich meermaals kandidaat gesteld voor de organisatie van de Olympische Zomerspelen. Het IOC gaf echter de voorkeur aan andere steden.
Bijzondere wijken en subculturen
Madrid is groot, divers en chaotisch. Het is onmogelijk om één goede omschrijving te geven van de stadscultuur. Hieronder een beschrijving van een aantal bekende wijken.
- Alonso Martínez: Dit district bevat onder meer het grote “Plaza de Colón”, vernoemd naar Columbus. Het ligt op loopafstand van de belangrijkste culturele en commerciële delen van de stad, zoals het Museo del Prado, het grote Retiro-park en ook van het business gedeelte van de “Paseo de la Castellana”, een van de drukste en grootste straten van Madrid.
- Atocha: Dit is een behoorlijk groot gebied, grenzend aan de wijken Huertas en Lavapiés. Een belangrijk punt is het Atocha treinstation, het grootste van Madrid (Chamartín is een ander groot station). Deze wijk bevat ook veel kunstgaleries en restaurants waar de traditionele Spaanse keuken op tafel staat. Op 11 maart 2004 vond in en bij het station Atocha een terroristische aanslag plaats waarbij 191 mensen om het leven kwamen.
- Centro: Dit is het centrum.
- Nuevos Ministerios: Dit is het financiële district van Madrid, waar wolkenkrabbers staan van de meeste grote banken en bedrijven van Spanje. Een van de grootste van deze gebouwen brandde compleet af op 12 februari 2005, de “Torre Windsor”. Het grootste warenhuis van de stad, "El Corte Inglés", dat bestaat uit drie aan elkaar geschakelde gebouwen vindt men ook in deze zone.
- Chueca: Dit is een van de meest authentieke maar ook kosmopolitische delen van de binnenstad. In het begin van de jaren 80 stond het nog bekend als een vervallen buurt, maar later begon hier ‘La Movida’, oftewel de nieuwe culturele revolutie van Spanje, die onder meer streed voor gelijke rechten voor homoseksuelen. Chueca staat inmiddels bekend als dé buurt voor homo’s en lesbiennes, maar in werkelijkheid is het publiek vooral zeer gemixt en levendig. Dit deel van de stad staat letterlijk volgepakt met restaurants, bars en terrassen, en is een van de meest populaire wijken. Er zijn veel winkels van chique modehuizen, en ook een aantal kunstgaleries.
- Malasaña: Malasaña is een andere levendige wijk, ook vol met restaurants, bars en jonge Madrilenen. Het is een van de klassieke bestemmingen van de stad om te feesten. Het centrum van deze wijk is het Plaza Dos de Mayo. Ook al noemen vrijwel alle Madrilenen deze wijk Malasaña, de eigenlijke naam is Universidad.
- Retiro: Dit is demografisch gezien het oudste district van de stad, toch wonen er een groot aantal studenten en jonge mensen en slaapt de wijk ’s nachts niet. Het ligt direct naast het beroemde Retiro-park aan de oostkant. De straten van Retiro zijn behoorlijk smal, en overdag hectisch en vol met winkels, mensen en verkeer.
- Cortes: Dit district heeft maar een kleine oppervlakte maar bevat wel een aantal belangrijke bezienswaardigheden zoals het Congres van de Spaanse regering, en het Museo Thyssen-Bornemisza, een van de belangrijkste van Madrid. Ook staat hier het statige kantoor van de Banco de España, het Zarzuela Theater en het plein Plaza de Cibeles
- Las Huertas: Deze wijk, rechts van de straat Paseo del Prado en ten noorden van Calle Atocha is beroemd door de vele schrijvers en dichters die hier ooit woonden. Een van de belangrijkste bezienswaardigheden is het huis van de schrijver Cervantes, waarin hij in 1616 stierf. Gedurende de laatste jaren is het het zoveelste mecca van het nachtleven geworden, waar elke dag duizenden Madrilenen en toeristen van bar naar bar gaan, vooral rondom Calle de las Huertas en Plaza Santa Ana.
- Gran Vía: Het district van de Gran Vía beslaat ook gelijk een van de verkeersslagaders van de stad: Gran Vía. Deze straat is vooral een winkelstraat, maar er zijn ook veel hotels, bioscopen en wederom, nachtleven Een van de straten in deze wijk, de “Calle Fuencarral” is een van de populairste van de stad geworden, mede doordat het het hippe “Chueca” met het bohemian “Malasaña” district verbindt.
- Lavapiés: Dit is van oorsprong een van de armste wijken in de binnenstad, het heeft wel zijn authentieke “Madrid-karakter” weten te behouden. Er wonen een groot aantal immigranten (Chinezen, Hindoestanen en inwoners afkomstig uit het Caribisch gebied), maar ook veel kunstenaars en schrijvers, waardoor een zeer gemengd straatbeeld is ontstaan. Door de immigranten heeft de wijk een grote variatie aan winkels gekregen,waar letterlijk van alles en nog wat te koop is. Deze wijk is met stip de beste van Madrid voor een goedkoop etentje, en ook om niet-Spaans eten te vinden (Aziatisch etc.) is het de aangewezen plek.
- Latina: In en rondom deze zone liggen de beginselen van Madrid. Het is lastig om precies een grens om dit gebied te trekken, omdat net als in de omliggende wijken, de straten kronkelig en smal zijn. De wijk heeft ook behoorlijk veel bars, en er zijn een aantal mooie kerken te bezichtigen. Aan de oostkant van deze wijk bevindt zich de vlooienmarkt Rastro. Ook vindt men er het Plaza de la Paja, een ander mooi plein van de stad. Aan de andere kant grenst Latina aan het “Plaza Mayor” en “Los Austrias”, een ander mooi deel van Madrid.
- Aravaca: Aravaca is zonder twijfel de duurste wijk van de stad, hier geen lawaai en niet 24 uur per dag mensen en verkeer, maar vrijstaande huizen met tuinen. De wijk staat vol met parken en grenst aan het bos genaamd “Casa de Campo”.
- Opera : In deze wijk staat het “Teatro Real” (Koninklijk Theater), tegenover het Koninklijk Paleis. Dit is het werkpaleis van de Spaanse Koning, de administratie van het Spaans koninklijk hof is hier gehuisvest. In deze wijk ligt ook het koninklijke klooster van la Encarnacion, en staat de Onze-Lieve Vrouwekathedraal van de Almudena.
Verkeer en vervoer
Wegverkeer
Madrid staat bekend als de nachtmerrie voor iedere autobestuurder. De binnenstad bestaat uit een groot en ingewikkeld netwerk van drukke 8 rijstroken brede wegen zoals de Gran Vía, Avenida del Mediterráneo, Paseo de la Castellana, Avenida de América en honderden door elkaar kronkelende straten. De infrastructuur van de stad is zeer omvangrijk, het heeft een netwerk van zeven nationale snelwegen die naar alle uithoeken van het land leiden en vier ringwegen. De snelwegen hebben uiteenlopende nummeringen (zoals R-5, A2 etc), en de bevolking onderscheidt ze vooral door de stad waar iedere weg uiteindelijk naartoe leidt:
- A-1: Burgos en Donostia-San Sebastian
- A-2: Zaragoza en Barcelona
- A-3: Valencia
- A-4: Córdoba en Sevilla
- A-42: Toledo
- A-5: Badajoz en Lissabon
- A-6: A Coruña
Het autoverkeer in en rondom Madrid is altijd een moeilijk thema geweest. Door de buitenproportionele groei van het aantal auto’s in en rondom de stad raakte de oude ringweg aan het eind van de jaren 70 zwaar overbelast, en op sommige punten waren er soms letterlijk de gehele dag files. Een bouwproject van twee nieuwe ringwegen, (op sommige punten 12 rijstroken breed) moest dit probleem oplossen, maar een aantal jaar later bleek dit onvoldoende en werd een vierde, nog grotere ringweg geconstrueerd, de M-50. De zeven grote snelwegen die door Madrid snijden, worden allemaal met elkaar verbonden door de ringwegen, die zelf op sommige punten kruisen, samenvoegen en vervolgens weer splitsen. Toch is dit wegennet niet genoeg voor de zes miljoen inwoners van de agglomeratie en men kampt nog met veel files, zowel overdag als ’s nachts. Hierdoor zijn de voorbereidingen gestart voor een vijfde ringweg, de M-60 die 170 kilometer lang wordt en een aantal ringwegen onderling zal verbinden.
In 2015 zijn er vier ringwegen en is er een vijfde in aanleg:
- M-30: 33 kilometer
- M-45: 42 kilometer
- M-40: 63 kilometer
- M-50: 85 kilometer
- M-60: 170 kilometer, in aanleg
Luchthaven
De luchthaven van Madrid heet Barajas, en is de thuisbasis van Iberia. De luchthaven is de belangrijkste van Europa voor vluchten naar Zuid-Amerikaanse steden en het Caribisch gebied.[bron?] Momenteel reizen er jaarlijks zo’n 40 miljoen passagiers doorheen. In 2005 is er een vierde terminal gebouwd, genaamd de T4, de grootste luchthaventerminal van Europa. Er zijn daardoor aanzienlijk minder vertragingen op Barajas en heeft de luchthaven nu een capaciteit van 70 miljoen reizigers per jaar. Op dit moment echter, kan men vanaf Barajas naar slechts één bestemming in Azië (Peking) vliegen, en er zijn relatief weinig directe vluchten naar Noord-Amerika. Op dit punt heeft Madrid nog een achterstand ten opzichte van de grote Europese luchthavens van Parijs, Londen, Frankfurt, en Amsterdam.
Metro
Het metronetwerk van Madrid is een van de grootste ter wereld, en de op twee (op Londen en Parijs na) na grootste van Europa. Het netwerk bestaat uit 13 compleet ondergrondse lijnen met 326 stations. Ook bestaat er de Metro Ligero, drie sneltramlijnen die deels ondergronds zijn.
Trein
In de nabije omgeving van Madrid rijden de Cercanías, de korte-afstandstreinen. Het knooppunt voor deze treinen en ook het belangrijkste station is Atocha. Ook is Madrid het knooppunt voor de AVE, de hogesnelheidslijnen naar Barcelona en Málaga. Van het stadgewestelijk netwerk in verschillende Spaanse steden, de Cercanías Renfe, is dit het grootste. Het bestaat uit 13 lijnen die Madrid verbinden met nabijgelegen plaatsen en verre buitenwijken. De Madrileense Cercanías luidt Cercanías Madrid.
Stedenbanden
Madrid voert een actief beleid voor het onderhouden van stedenbanden. Madrid onderhoudt relaties met zustersteden, maakt deel uit van de Unie van Ibero-Amerikaanse hoofdsteden en heeft overige banden met steden.[4]
Zustersteden
Unie van Ibero-Amerikaanse hoofdsteden
.png){kind=small}
Overige stedenbanden
.png){kind=small}
Bekende Madrilenen
 Zie lijst van Madrilenen voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Zie ook
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Belangrijke steden in Spanje |  |
|---|
|
Albacete · Alicante · Almería · Ávila · Badajoz · Badalona · Barcelona · Bilbao · Burgos · Cáceres · Cádiz · Cartagena · Castellón de la Plana · Ceuta · Ciudad Real · Córdoba · A Coruña · Cuenca · Elche/Elx · Gerona · Gijón · Granada · Guadalajara · L'Hospitalet de Llobregat · Huelva · Huesca · Jaén · Jerez de la Frontera · León · Lerida · Logroño · Lugo · Madrid · Málaga · Melilla · Mérida · Móstoles · Murcia · Oviedo · Ourense · Palencia · Palma · Las Palmas de Gran Canaria · Pamplona · Pontevedra · Sabadell · Salamanca · San Sebastian · Santa Cruz de Tenerife · Santander · Santiago de Compostella · Segovia · Sevilla · Soria · Tarragona · Terrassa · Teruel · Toledo · Valencia · Valladolid · Vigo · Vitoria-Gasteiz · Zamora · Zaragoza |
| Hoofdsteden in Europa |
|---|
|
| Gemeenten in de provincie Madrid |
|---|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Madrid op Wikimedia Commons.
