Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Lijst van religies en spirituele tradities: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lijst_van_religies_en_spirituele_tradities&oldid=28743059)
 
 
(15 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
Hieronder volgt een '''lijst van [[religie]]s''' en spirituele tradities, per categorie zoveel mogelijk gerangschikt volgens de chronologie van hun ontstaan. De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Het systeem gebruikt een "filtersysteem" voor het onderbrengen van religies en spirituele tradities in de diverse categorieën. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.  
Hieronder volgt een '''lijst van [[religie]]s''' en spirituele tradities, per categorie zoveel mogelijk gerangschikt volgens de chronologie van hun ontstaan.  
<div class="toclimit-3">{{inhoud links}}</div>
Onderstaande classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Als meerdere definities of sorteringen van een religie of spirituele traditie mogelijk zijn wordt deze mogelijk maar eenmaal vermeld.  


==[[Dharma|Dharmische]] levensbeschouwingen==
==[[Dharma|Dharmische]] levensbeschouwingen==
Regel 50: Regel 52:


===[[Ayyavazhi]]===
===[[Ayyavazhi]]===
* Zie [[:en:Ayyavazhi|Engelstalige Wikipedia]]


===[[Boeddhisme]]===
===[[Boeddhisme]]===
Regel 87: Regel 88:
(vanaf eerste eeuw n.Chr. vanuit [[India]], opbloei vanuit historische Mahāsamghika school (sinds 383 v.Chr.))
(vanaf eerste eeuw n.Chr. vanuit [[India]], opbloei vanuit historische Mahāsamghika school (sinds 383 v.Chr.))


*[[Madhyamaka]] ("Middelste Weg"; sinds 2e eeuw door [[N&#257;g&#257;rjuna]] in Zuid-India; ''Deconstructionisme'': ''[[Shunyavada]]'' (''"er is slechts leegte" leer''))
*[[Madhyamaka]] („Middelste Weg”; sinds 2e eeuw door [[Nāgrjuna]] in Zuid-India; ''Deconstructionisme'': ''[[Shunyavada]]'' (''„er is slechts leegte” leer''))
**[[Prasangika|Pr&#257;samgika]] ("Reductieve School"; sinds circa 550 scheiding met Svātantrika door [[Buddhap&#257;lita]])
**[[Prasangika|Prāsamgika]] („Reductieve School”; sinds circa 550 scheiding met Svātantrika door [[Buddhapālita]])
**[[Sv&#257;tantrika]] ("Onafhankelijke School"; circa 550 door [[Bh&#257;vaviveka]] uit Zuid-India; ''[[Bahyanumeyavada]]'', ''objectieve wereld is niet illusionair of leeg en bestaat naast de mentale wereld'')
**[[Svātantrika]] („Onafhankelijke School”; circa 550 door [[Bhāvaviveka]] uit Zuid-India; ''[[Bahyanumeyavada]]'', ''objectieve wereld is niet illusionair of leeg en bestaat naast de mentale wereld'')
***[[Vaibhasika]] ("Direkt Realisme School"; ''[[Bahya-pratyakshavada]]''; ''zowel mentale wereld als objecten zijn reëel'')  
***[[Vaibhasika]] („Direkt Realisme School”; ''[[Bahya-pratyakshavada]]''; ''zowel mentale wereld als objecten zijn reëel'')  
*[[Yogacara]] (met [[Yoga]]-[[meditatie]] of [[Cittamatra]], vanaf vierde eeuw, door onder andere [[Maitreya]]; ''Reconstructionisme'': ''[[Vijñanavada]]'' (''"er is slechts bewustzijn" leer''))
*[[Yogacara]] (met [[Yoga]]-[[meditatie]] of [[Cittamatra]], vanaf vierde eeuw, door onder andere [[Maitreya]]; ''Reconstructionisme'': ''[[Vijñanavada]]'' (''„er is slechts bewustzijn” leer''))
=====[[Mantrayana]]=====
=====[[Mantrayana]]=====
(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in [[India]], vanaf 3e eeuw naar China)
(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in [[India]], vanaf 3e eeuw naar China)
=====Scholen in [[Volksrepubliek China|China]]=====
=====Scholen in [[Volksrepubliek China|China]]=====
*[[Amitabha-Boeddhisme]] ("Amidisme", "Zuivere Land Boeddhisme", China sinds circa 150 n.Chr. door Pers [[An Shi Kao]] (uit Parthië))  
*[[Amitabha-boeddhisme]] („Amidisme”, „Zuivere Land Boeddhisme”, China sinds circa 150 n.Chr. door Pers [[An Shi Kao]] (uit Parthië))  
**[[Jodo-shu]]
**[[Jodo-shu]]
**[[Jodo Shinshu]]
**[[Jodo Shinshu]]
*[[Chu-she]] ("Realistische School", circa 350 vanuit Peshavar (India) door [[Vasubhandu]])
*[[Chu-she]] („Realistische School”, circa 350 vanuit Peshavar (India) door [[Vasubhandu]])
*[[Ching-tu]] ("Zuivere Land School" vanuit Mahayana circa 360 door [[Hui-yuan]] (oorspronkelijk een Taoïst); ''devotioneel/anti-intellectueel'')  
*[[Ching-tu]] („Zuivere Land School” vanuit Mahayana circa 360 door [[Hui-yuan]] (oorspronkelijk een Taoïst); ''devotioneel/anti-intellectueel'')  
*[[Chan (boeddhisme)|Chan]] (Sanskriet: "Dhyana", vanaf 527 n.Chr. vanuit India door [[Bhodidharma]]; ''anti-intellectueel'')
*[[Chan (boeddhisme)|Chan]] (Sanskriet: „Dhyana”, vanaf 527 n.Chr. vanuit India door [[Bhodidharma]]; ''anti-intellectueel'')
*[[Tien-tai]] of [[Fa-hua]] ("Witte Lotus School"; door [[Chih-i]] circa 560)
*[[Tien-tai]] of [[Fa-hua]] („Witte Lotus School”; door [[Chih-i]] circa 560)
*[[San-lun]] (vanuit Indiase Madhyamaka van [[Nagarjuna]] door [[Kumarajiva]] vanaf circa 580)  
*[[San-lun]] (vanuit Indiase Madhyamaka van [[Nagarjuna]] door [[Kumarajiva]] vanaf circa 580)  
*[[Fa-hsiang]] ("School van het Bewustzijn" via Indiase [[Yogachara]]) door [[Hsuan-Tsang]] vanaf circa 630)
*[[Fa-hsiang]] („School van het Bewustzijn” via Indiase [[Yogachara]]) door [[Hsuan-Tsang]] vanaf circa 630)
*[[Lu-tsung]] ("Vinaya School" door [[Tao-hsuan]] circa 650)
*[[Lu-tsung]] („Vinaya School” door [[Tao-hsuan]] circa 650)
*[[Hua-yen]] of [[Avatamsaka]] ("Bloemschik School"; vanaf circa 650 door [[Tu-shun]] tot circa 850 na Chr.)
*[[Hua-yen]] of [[Avatamsaka]] („Bloemschik School”; vanaf circa 650 door [[Tu-shun]] tot circa 850 na Chr.)


=====Scholen in [[Japan]]=====
=====Scholen in [[Japan]]=====
Regel 116: Regel 117:
**[[Rissho Koseikai]]
**[[Rissho Koseikai]]
**[[Nipponzan-Myohoji]]
**[[Nipponzan-Myohoji]]
*[[Tendai]] ("School van het Hemelse Rijk"; vanuit Chinese [[Tien-tai]] vanaf 9e eeuw)
*[[Tendai]] („School van het Hemelse Rijk”; vanuit Chinese [[Tien-tai]] vanaf 9e eeuw)
*[[Zen (religie)|Zen]] (Dhyana School, vanuit Chinese [[Chan (boeddhisme)|Chan]])
*[[Zen (religie)|Zen]] (Dhyana School, vanuit Chinese [[Chan (boeddhisme)|Chan]])
**[[Rinzai-zen|Rinzai]]
**[[Rinzai-zen|Rinzai]]
Regel 129: Regel 130:
*[[Echte boeddha school]]
*[[Echte boeddha school]]
*[[Shingon]] (Japan, vanaf 9e eeuw, via Chinese Chen-yen)
*[[Shingon]] (Japan, vanaf 9e eeuw, via Chinese Chen-yen)
*[[Tibetaans boeddhisme]] (sinds 642 n.Chr. vanuit [[India]]):
*[[Tibetaans boeddhisme]] („[[lamaïsme]]”, sinds 642 n.Chr. vanuit [[India]]):
**[[Nyingma]]pa ("Roodhoeden"; oudste, niet-monastieke school, sinds 817 vanuit India door [[Padmasambhava]])
**[[Nyingma]]pa („Roodhoeden”: oudste, niet-monastieke school, sinds 817 vanuit India door [[Padmasambhava]])
**Narmapa ("Nieuwe School"):
**Narmapa („Nieuwe School”):
***[[Kagyü]]pa ("Mondelinge Traditie" sinds circa 1040, door Khyungpo Nyaljor vanuit Kadampa traditie in India ([[Atisha]]))
***[[Kagyü]]pa („Mondelinge Traditie” sinds circa 1040, door Khyungpo Nyaljor vanuit Kadampa traditie in India ([[Atisha]]))
***[[Kadam]]pa (sinds 1042 herintroductie in Tibet door [[Atisha]])
***[[Kadam]]pa (sinds 1042 herintroductie in Tibet door [[Atisha]])
***[[Sakya (boeddhisme)|Sakyapa]] ("Grijze Aarde Traditie" sinds 1073, door Khon Konchol Gyalpo vanuit Kadampa traditie)
****[[Nieuwe kadampa]] (Kadampaboeddhistische traditie die in 1991 door Geshe Kelsang Gyatso werd gesticht met als doel de essentie van Boeddha’s leringen te behouden en bevorderen in een vorm die geschikt is voor de moderne wereld en de moderne manier van leven)
***[[Gelug]]pa ("Geelhoeden", circa 1385 vooral vanuit de Kadampa traditie door [[Gyalwa Tsongkhapa]] uit Tibet; zijn leerling was de eerste van de 14 [[dalai lama]]'s)
***[[Sakya (boeddhisme)|Sakyapa]] („Grijze Aarde Traditie” sinds 1073, door Khon Konchol Gyalpo vanuit Kadampa traditie)
***[[Gelug]]pa („Geelhoeden”, circa 1385 vooral vanuit de Kadampa traditie door [[Gyalwa Tsongkhapa]] uit Tibet; zijn leerling was de eerste van de 14 [[dalai lama]]’s)
***[[Jonang]]pa (Kleine traditie, bijna verdwenen in de 17e eeuw)
***[[Jonang]]pa (Kleine traditie, bijna verdwenen in de 17e eeuw)
***[[Rimé-beweging]] (oecumenische filosofie, eind 19e eeuw door [[Jamgon Kongtrül]] [[Lodrö Thaye]] in Oost-Tibet)
***[[Rimé-beweging]] (oecumenische filosofie, eind 19e eeuw door [[Jamgon Kongtrül]] [[Lodrö Thaye]] in Oost-Tibet)
***[[Nieuwe kadampa]] (Kadampaboeddhistische traditie die in 1991 door Geshe Kelsang Gyatso werd gesticht met als doel de essentie van Boeddha's leringen te behouden en bevorderen in een vorm die geschikt is voor de moderne wereld en de moderne manier van leven)
***(nieuwe) [[bön]], stamt ook af van de voorboeddhistische religie in Tibet.


===[[Jaïnisme]]===
===[[Jaïnisme]]===
Regel 145: Regel 147:


===[[Sikhisme]] (Sikhreligie)===
===[[Sikhisme]] (Sikhreligie)===
(''"Er is geen hindoe en er is geen moslim"'' ([[Guru Nanak]]); [[Nirguna Brahma|Nirguna]] [[bhakti]] mede geïnspireerd door [[vaishnavisme]], [[soefisme]], siddha's (zowel hindoe als boeddhistisch) en Nath yogi's; vanaf circa 1500) [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/sikhism/index.html]
(''„Er is geen hindoe en er is geen moslim”'' ([[Guru Nanak]]); [[Nirguna Brahma|Nirguna]] [[bhakti]] mede geïnspireerd door [[vaishnavisme]], [[soefisme]], siddha’s (zowel hindoe als boeddhistisch) en Nath yogi’s; vanaf circa 1500) [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/sikhism/index.html]


*[[Keshadhari Sikhs]] (''haardragers''; sikhs die hun haar niet knippen; sinds tiende en laatste goeroe [[Gobind Singh]])
*[[Keshadhari Sikhs]] (''haardragers''; sikhs die hun haar niet knippen; sinds tiende en laatste goeroe [[Gobind Singh]])
*[[Sanatan/Sahajdhari Sikhs]] ("Zuiveren"; invloeden van [[yoga]]-[[meditatie]] en [[vedanta]], afwijzing van meer militante khalsa leringen van tiende en laatste goeroe [[Gobind Singh]], niet baarddragend)
*[[Sanatan/Sahajdhari Sikhs]] („Zuiveren”; invloeden van [[yoga]]-[[meditatie]] en [[vedanta]], afwijzing van meer militante khalsa leringen van tiende en laatste goeroe [[Gobind Singh]], niet baarddragend)


Bestaande stromingen in volgorde van hun ontstaan (vetgedrukt waren tot 1880 de vier orthodoxe stromingen):
Bestaande stromingen in volgorde van hun ontstaan (vetgedrukt waren tot 1880 de vier orthodoxe stromingen):
Regel 165: Regel 167:
*[[Ramgharia Sikhs]]
*[[Ramgharia Sikhs]]
*[[Namdhari Sikhs/Kukas]] (vanaf circa 1725 door [[Balak Singh]]; geloven in voortzetting guru lijn; vegetarisch, meditatie; Khalsa uiterlijk; geen tempels etc.; esoterisch)
*[[Namdhari Sikhs/Kukas]] (vanaf circa 1725 door [[Balak Singh]]; geloven in voortzetting guru lijn; vegetarisch, meditatie; Khalsa uiterlijk; geen tempels etc.; esoterisch)
*[[Nirankari Sikhs]] ("Vormloos Sikhisme"; vanaf circa 1810; volgelingen van [[Baba Dayal Das]]; geen Khalsa uiterlijk; focus op gebruik naam van God)
*[[Nirankari Sikhs]] („Vormloos Sikhisme”; vanaf circa 1810; volgelingen van [[Baba Dayal Das]]; geen Khalsa uiterlijk; focus op gebruik naam van God)
*[[Samparda Bhindra]]
*[[Samparda Bhindra]]
*[[Nanaksar Sikhs]] (vanaf circa 1900, door Nand Singh; ascetisch met meditatie en strikt vegetarisch)
*[[Nanaksar Sikhs]] (vanaf circa 1900, door Nand Singh; ascetisch met meditatie en strikt vegetarisch)
Regel 174: Regel 176:
*[[3HO/Sikh Dharma beweging]] (vanaf 1971, vnl. Gora of Witte Sikhs, door Yogi Bhajan in Los Angeles; [[kundalini yoga]] en vegetarisch)
*[[3HO/Sikh Dharma beweging]] (vanaf 1971, vnl. Gora of Witte Sikhs, door Yogi Bhajan in Los Angeles; [[kundalini yoga]] en vegetarisch)
*[[Mona Sikhs]]
*[[Mona Sikhs]]
==[[Openbaring]]sreligies==
''Geloven in één God; ook wel klassiek [[monotheïsme]]<!--; kennen een [[Indo-Europees|Indo-Europese]] geloofscultuur en filosofie--->''
===[[Noachide]]n===
* (minimumvereisten voor niet-joden, volgens (rabbijns) jodendom)
===[[Zoroastrianisme]]===
*[[Yazidi]]


==[[Abrahamitische religies]]==
==[[Abrahamitische religies]]==
''Geloven in één God; ook wel klassiek [[monotheïsme]]; zien zichzelf (of tenminste de stichter van de religie) als afstammelingen van aartsvader [[Abraham]]''
''Geloven in één God; ook wel klassiek [[monotheïsme]]; zien zichzelf (als letterlijke of geestelijke) afstammelingen van aartsvader [[Abraham]]''


===[[Jodendom]]===
===[[Jodendom]]===
====Huidige richtingen====
====Huidige richtingen====
=====Rabbijns Jodendom=====
=====Rabbijns jodendom=====
*[[Orthodox jodendom]]
*[[Orthodox jodendom]]
**[[Charedisch jodendom]]
**[[Charedisch jodendom]]
***[[Chassidisch jodendom]] (sinds circa 1740 door Israél ben Eliëzer, de [[Ba'al Shem Tov]] vanuit [[Oost-Europa]])
***[[Chassidisch jodendom]] (sinds circa 1740 door Israél ben Eliëzer, de [[Ba'al Shem Tov]] vanuit [[Oost-Europa]])
***[[Mitnagdiem]] (lett: ''tegenstanders'' of "Litouws jodendom", reactie op chassidisme)
***[[Mitnagdiem]] (lett: ''tegenstanders'' of „Litouws jodendom”, reactie op chassidisme)
**[[Modern-orthodox jodendom]]
**[[Modern-orthodox jodendom]]
*[[Conservatief jodendom]]
*[[Conservatief jodendom]]
Regel 211: Regel 222:


=====Messiaanse bewegingen=====
=====Messiaanse bewegingen=====
*[[Franksieten]]
*[[Sabbatisten]] (volgelingen van [[Sjabtai Tsvi]], aanvankelijk joods)
*[[Sabbatisten]] (aanvankelijk joods)
**[[Dönmeh]] (mystiek)
**[[Donmeh]] (mystiek)
*[[Frankisten]]


=====[[Samaritanen|Samaritanisme]]=====
=====[[Samaritanen|Samaritanisme]]=====
===[[Mandaeërs]]===
===[[Mandaeërs]]===
(zie ook [[Gnosticisme]])
(zie ook [[Gnosticisme]])
===[[Christendom]]===
:''Zie ook de [[Lijst van richtingen in het Christendom]]''
====[[Concilie van Chalcedon|Niet-Chalcedonisch christendom]]====
=====Historische (verdwenen) [[Arianisme]] [[Drie-eenheid|(niet-trinitarisch)]]=====
(rond 280 vertegenwoordigd door [[Arius (theoloog)|Arius]], presbyter van Alexandrië, vanaf 325 schisma met roomse kerk; verdwenen rond [[8e eeuw]])
=====[[Nestorianisme]]=====
(sinds 431, schisma Kerk van het Oosten of Oost-Syrische Kerk en Byzantijnse Moederkerk)
=====[[Oriëntaals-orthodoxe Kerken|Oriëntaalse of Oude Orthodoxie]]=====
(sinds 451, schisma met Byzantijnse Moederkerk)
====[[Concilie van Chalcedon|Chalcedonisch christendom]]====
=====[[Oosters-orthodoxe Kerken|Oosterse of Nieuwe Orthodoxie]]=====
(sinds 1054, schisma met Roomse Kerk)
=====[[Katholicisme|Rooms-katholicisme]]=====
(sinds 1054, schisma met Oosterse-orthodoxe Kerk)
=====[[Protestantisme]]=====
*[[Waldenzen]] (sinds 1173 door Peter Waldo/Valdes in Lyon, Frankrijk; in V.S. jaren 1920 samen met Presbyterianisme, in Italië 1979 met Methodisten)
*[[Lutheranisme]] (vanuit Duitsland sinds 1521)
*[[Laestadianisme]] (Sinds midden 19e eeuw. Voornamelijk in Finland, Zweden, Noorwegen en Noord-Amerika)
*[[Anabaptisme]] (''Doopsgezindheid'', sinds circa 1525 vanuit Zwitserse Reformatie onder invloed van [[Huldrych Zwingli]], volgelingen van Grebel; [[mennonieten]] (sinds 1536 volgelingen van [[Menno Simons]]), [[hutterieten]] en [[Amish|Amana]] (''Amish''))
*[[Anglicanisme]] (vanuit Engeland sinds 1534)
*[[Unitarisme (theologie)|Unitariërs]] (vrijzinnig en [[religieus-humanistisch]] kerkgenootschap in met name VS [http://www.uua.org/ UUA], Groot-Brittannië en Hongarije)
* Hervormd Protestantisme:
**[[Calvinisme]] (sinds 1534)
**[[Presbyteriaan|Presbyterianisme]] (vanuit Schotland onder invloed van anglicanisme en calvinisme sinds 1574)
*[[Vergadering van gelovigen]] (uit het Reveil, 19e eeuw)
*[[Baptisme]] (''Congregationalisme'', sinds 1639, onder andere ''[[Billy Graham]]'')
*[[Quakers|Genootschap der Vrienden]] (Quakers, sinds circa 1650)
*[[Hernhuters]] (Evangelische Broedergemeente of Moravische Kerk, sinds 1722 vanuit Tsjechische reformatie, waaronder [[piëtisme]] en [[calvinisme]])
*[[Methodisten|Methodisme]] (sinds circa 1730, vanuit Anglicanisme onder invloed van Moravische Kerk en Nederlandse theoloog [[Jacobus Arminius]])
*[[Leger des Heils|Leger des Heils bewegingen]] (''Salvation Army'', sinds 1865, vanuit Methodisme in Engeland)
*[[Pinksterbeweging]] (Pinkstergemeentes, sinds 1901)
*[[De Christengemeenschap]] (sinds 1922)
*[[Evangelisch christendom|Evangelicalisme]] (''Evangelische Beweging'')
*[[Emerging church]] (onvertaalde Engelse term, postmoderne en hoofdzakelijk post-evangelicale stroming, vanaf einde 20ste eeuw)
*[[Adventisme]] (vanuit Baptisme sinds circa 1830)
**[[Zevendedagsadventisten|Zevendedagsadventisme]] (sinds circa 1860)
*[[Apostolischen]] (sinds circa 1830, [[Het Réveil|Reveil]] vanuit presbyterianisme, anglicanisme, baptisme, quakers, rooms-katholicisme)
*[[Kerk van de Levende God, Pilaar en Steun van de Waarheid, Licht van de Wereld]] (sinds 1926)
=====Andere christelijke kerken of groepen=====
''(niet katholiek; niet protestants)''
*[[Jehovah's Getuigen]] (sinds 1874, met o.a. adventistische invloeden)
====Nieuwe religies op christelijke basis====
*[[Mormonen|Mormonisme]] (sinds circa 1830)
*[[Rastafari]]beweging


===[[Islam]]===
===[[Islam]]===
Regel 239: Regel 303:
**[[Ahl-e Haqq]]
**[[Ahl-e Haqq]]
* [[Hussainia]]
* [[Hussainia]]
*[[Isma'iliten]] ("Zeveners")
*[[Isma'iliten]] („Zeveners”)
**[[Druzen]]
**[[Druzen]]
**[[Nizari's]]
**[[Nizari's]]
*[[Jafari (sjiisme)]] ("Twaalvers")
*[[Jafari (sjiisme)]] („Twaalvers”)
*[[Zaidieten]] ("Vijfers")
*[[Zaidieten]] („Vijfers”)


=====[[Soennisme]] (Soena)=====
=====[[Soennisme]] (Soena)=====
Regel 256: Regel 320:
*[[Shafiïeten]]
*[[Shafiïeten]]


=====[[Soefisme]]=====  
=====[[Soefisme]]=====
(zie ook: niet sektarische en transsektarische bewegingen)
*[[Bektashiyya]]
*[[Bektashiyya]]
*[[Chishtiyya]]
*[[Chishtiyya]]
Regel 265: Regel 328:
=====[[Volksislam]]=====
=====[[Volksislam]]=====
=====[[Zikrisme]]=====
=====[[Zikrisme]]=====
===[[Bábisme|Bábí-geloof]]===
===[[Bábisme]]===
===[[Bahai|Bahá'í-geloof]]===
===[[Bahai]]===
==[[Openbaring]]sreligies==
*[[Bahá'í]] (op islamitische basis)
''Geloven in één God; ook wel klassiek [[monotheïsme]]; kennen een [[Indo-Europees|Indo-Europese]] geloofscultuur en filosofie''
**[[Bahai|Bahá'í-geloof]]
 
**[[Orthodox bahá'í-geloof]]
===[[Zoroastrianisme]]===
*[[Yazidi]]
 
===[[Christendom]]===
:''Zie ook de [[Lijst van richtingen in het Christendom]]''
 
====[[Concilie van Chalcedon|Niet-Chalcedonische christendom]]====
=====Historische (verdwenen) [[Arianisme]] [[Drie-eenheid|(niet-trinitarisch)]]=====
(sinds 280 door [[Arius (theoloog)|Arius]], presbyter van Alexandrië, vanaf 325 schisma met moederkerk; verdwenen rond [[8e eeuw]])
 
=====[[Nestorianisme]]=====
(sinds 431, schisma Kerk van het Oosten of Oost-Syrische Kerk en Byzantijnse Moederkerk)
 
=====[[Oriëntaals-orthodoxe Kerken|Oriëntaalse of Oude Orthodoxie]]=====
(sinds 451, schisma met Byzantijnse Moederkerk)


====[[Concilie van Chalcedon|Chalcedonische christendom]]====
=== Gnosticisme / Gnostiek ===
=====[[Oosters-orthodoxe Kerken|Oosterse of Nieuwe Orthodoxie]]=====
([[Gnosticisme|Historisch gnosticisme (verdwenen)]] en [[gnostiek|gnostiek (verdwenen)]])
(sinds 1054, schisma met Roomse Kerk)
 
=====[[Katholicisme|Rooms-katholicisme]]=====
(sinds 1054, schisma met Oosterse-orthodoxe Kerk)
 
=====[[Protestantisme]]=====
*[[Waldenzen]] (sinds 1173 door Peter Waldo/Valdes in Lyon, Frankrijk; in V.S. jaren 1920 samen met Presbyterianisme, in Italië 1979 met Methodisten)
*[[Lutheranisme]] (vanuit Duitsland sinds 1521)
*[[Laestadianisme]] (Sinds midden 19e eeuw. Voornamelijk in Finland, Zweden, Noorwegen en Noord-Amerika)
*[[Anabaptisme]] (''Doopsgezindheid'', sinds circa 1525 vanuit Zwitserse Reformatie onder invloed van [[Huldrych Zwingli]], volgelingen van Grebel; [[Mennonieten]] (sinds 1536 volgelingen van [[Menno Simons]]), [[Hutterieten]] en [[Amish|Amana]] (''Amish''))
*[[Anglicanisme]] (vanuit Engeland sinds 1534)
*[[Unitarisme (theologie)|Unitariërs]] (vrijzinnig en [[religieus-humanistisch]] kerkgenootschap in met name VS [http://www.uua.org/ UUA], Groot-Brittannië en Hongarije)
* Hervormd Protestantisme:
**[[Calvinisme]] (sinds 1534)
**[[Presbyteriaan|Presbyterianisme]] (vanuit Schotland onder invloed van Anglicanisme en Calvinisme sinds 1574)
*[[Baptisme]] (''Congregationalisme'', sinds 1639, onder andere ''Pilgrim Fathers'' en ''Billy Graham'')
*[[Quakers|Genootschap der Vrienden]] (Quakers sinds circa 1650)
*[[Hernhutters]] (Evangelische Broedergemeente of Moravische Kerk, sinds 1722 vanuit Tsjechische reformatie, waaronder Piëtisme en Calvinisme)
*[[Methodisten|Methodisme]] (sinds circa 1730, vanuit Anglicanisme onder invloed van Moravische Kerk en Nederlandse theoloog [[Jacobus Arminius]])
*[[Leger des Heils|Leger des Heils bewegingen]] (''Salvation Army'' sinds 1865, vanuit Methodisme in Engeland)
*[[Pinksterbeweging]] (Pinkstergemeentes, sinds 1901)
*[[De Christengemeenschap]] (sinds 1922)
*[[Evangelisch christendom|Evangelicalisme]] (''Evangelische Beweging'')
*[[Emerging church]] (onvertaalde engelse term, postmoderne en hoofdzakelijk post-evangelicale stroming, vanaf einde 20ste eeuw)
 
=====[[Restaurationisme]]=====
*[[Mormonen|Mormonisme]] (sinds circa 1830)
*[[Adventisme]] (vanuit Baptisme sinds circa 1830)
**[[Zevendedagsadventisten|Zevendedagsadventisme]] (sinds circa 1860)
**[[Jehova's getuigen]] (sinds 1874, met Adventistische invloeden; [[Drie-eenheid|niet-trinitarisch]])
*[[Apostolischen]] (sinds circa 1830, [[Het Réveil|Reveil]] vanuit Presbyterianisme, Anglicanisme, Baptisme, Quakers, Rooms-katholicisme)
*[[Kerk van de Levende God, Pilaar en Steun van de Waarheid, Licht van de Wereld]] (sinds 1926)
 
===[[Bahá'í]]===
 
*[[Bahai|Bahá'í-geloof]]
*[[Orthodox bahá'í-geloof]]
 
=== [[Gnosticisme|Historisch gnosticisme (verdwenen)]] en [[gnostiek|gnostiek (verdwenen)]]===
(zie ook niet sektarische en transsektarische bewegingen)
*[[Basilides|Basilidiërs]]
*[[Basilides|Basilidiërs]]
*[[Bogomielen]]
*[[Bogomielen]]
Regel 335: Regel 343:
*[[Cerinthus]]
*[[Cerinthus]]
*[[Katharen]]
*[[Katharen]]
*[[Mandaeërs]]
*[[Manicheïsme]]
*[[Manicheïsme]]
*[[Marcion]]isme (niet volledig gnostisch)
*[[Marcion]]isme (niet volledig gnostisch)
Regel 356: Regel 363:
**[[Griekse godsdienst]]
**[[Griekse godsdienst]]
***[[Griekse mythologie]]
***[[Griekse mythologie]]
***[[Mystiek]]religies
***[[Mysteriereligie]]s
****[[Mysteries van Eleusis]]
****[[Mysteries van Eleusis]]
****[[Mithraïsme]]
****[[Mithraïsme]]
Regel 365: Regel 372:
**[[Slavische mythologie]]
**[[Slavische mythologie]]
*Aziatische godsdiensten
*Aziatische godsdiensten
**[[Babylonische and Assyrische godsdiensten]]
**[[Babylonische en Assyrische godsdiensten]]
***[[Assyrische mythologie]]
***[[Assyrische mythologie]]
***[[Babylonische mythologie]]
***[[Babylonische mythologie]]
Regel 418: Regel 425:
==Niet-geopenbaarde levensbeschouwingen==
==Niet-geopenbaarde levensbeschouwingen==
''Filosofieën die niet werden geopenbaard door een heilige profeet''
''Filosofieën die niet werden geopenbaard door een heilige profeet''
* [[Ariosofie]]
*[[Carvaka]]
*[[Carvaka]]
*[[Confucianisme]]
*[[Confucianisme]]
Regel 424: Regel 432:
*[[Religieus humanisme]]
*[[Religieus humanisme]]
*[[Pantheïsme]]
*[[Pantheïsme]]
* [[Polytheïsme]]
*[[Polytheïsme]]
*[[Mohisme]]
*[[Mohisme]]
*[[Prometheisme]] [http://www.prometheism.net/]
*[[Prometheisme]] [http://www.prometheism.net/]
Regel 436: Regel 444:
*[[Satanisme]]
*[[Satanisme]]
**[[Modern satanisme]]
**[[Modern satanisme]]
**[[Traditioneel Satanisme|Traditioneel satanisme]]
**[[Traditioneel satanisme]]
***[[Church of Satan]]
***[[Church of Satan]]
***[[First Satanic Church]]
***[[First Satanic Church]]
Regel 456: Regel 464:
*[[Law of One]]
*[[Law of One]]
*[[Mahikari]] [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/easia/mahik.html]
*[[Mahikari]] [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/easia/mahik.html]
*[[Mazdaznan]] (ook beschreven als neo-zoroastriaans)
*[[Rastafaribeweging|Rastafari]]
*[[Rastafaribeweging|Rastafari]]
*[[Seicho-No-Ie]] (Japan)
*[[Seicho-No-Ie]] (Japan)
Regel 473: Regel 482:


==[[Nieuwe religieuze beweging]]en==
==[[Nieuwe religieuze beweging]]en==
''Religies gesticht na 1850 met een beperkt aantal volgelingen''
'''Op het hindoeïsme afgestemde nieuwe religieuze bewegingen'''
'''Op het hindoeïsme afgestemde nieuwe religieuze bewegingen'''
* [[Ananda Church of Self Realisation]] (via Self Realisation Fellowship van Swami [[Paramahansa Yogananda|Yogananda]])
* [[Ananda Church of Self Realisation]] (via Self Realisation Fellowship van Swami [[Paramahansa Yogananda|Yogananda]])
* [[Brahma Kumaris]]  
* [[Brahma Kumaris]]
* [[Meher Baba]] (eigenlijk een [[Zoraostrisme|Zoroaster]])
* [[Meher Baba]] (eigenlijk een [[Zoraostrisme|Zoroaster]])
* [[Bhagwan Sri Rajneesh|Osho]]/[[Bhagwan Sri Rajneesh|Rajneeshisme]]
* [[Bhagwan Sri Rajneesh|Osho]]/[[Bhagwan Sri Rajneesh|Rajneeshisme]]
* [[Sathya Sai Baba]]
* [[Sathya Sai Baba]]
**[[Kardecist Spiritisme]]
* [[Sant Mat]]
* [[Sant Mat]]
* [[Self Realisation Fellowship]] (volgelingen Swami Paramahansa Yogananda)
* [[Self Realisation Fellowship]] (volgelingen Swami Paramahansa Yogananda)
Regel 498: Regel 504:


'''Op het jodendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen'''
'''Op het jodendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen'''
* [[Talmidaïsme]]
* [[Na Nach]]
* [[Afrikaanse Hebreeërs]]


'''Nieuwe religieuze bewegingen met islamitische wortels'''
'''Nieuwe religieuze bewegingen met islamitische wortels'''
Regel 507: Regel 512:


'''Op het christendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen'''
'''Op het christendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen'''
* [[Jehova's getuigen]] (sinds jaren 1870 vanuit [[adventisme]])
* [[Branch Davidians]] (sinds 1929 door Victor Tasho Houteff, vanuit [[Zevendedagsadventisten|Zevendedags Adventisme]])
* [[Branch Davidians]] (sinds 1929 door Victor Tasho Houteff, vanuit [[Zevendedagsadventisten|Zevendedags Adventisme]])
* [[Lou de Palingboer]] (sinds 1950 door Louwrens Voorthuijzen alias "Lou de Palingboer", de "Christus van Muiden")
* [[Verenigingskerk]] (sinds 1954 door [[Sun Myung Moon]] in Zuid-Korea)
* [[Verenigingskerk]] (sinds 1954 door [[Sun Myung Moon]] in Zuid-Korea)
* [[People's Temple]] (sinds jaren 1950 door James Warren Jones in Verenigde Staten, verdwenen na collectieve zelfmoord in [[Guyana]] in 1978)
* [[People's Temple]] (sinds jaren 1950 door James Warren Jones in Verenigde Staten, verdwenen na collectieve zelfmoord in [[Guyana]] in 1978)
Regel 539: Regel 542:
* [[Padwerk]]
* [[Padwerk]]
* [[Spiritisme]]
* [[Spiritisme]]
**[[Kardecist Spiritisme]]
* [[Thelema]]
* [[Thelema]]
** [[Argenteum Astrum]]
** [[A∴A∴]] (Argenteum Astrum)
** [[Fraternitas Saturni]]
** [[Fraternitas Saturni]]
** [[Ordo Templi Orientis]]
** [[Ordo Templi Orientis]]
** [[Typhonian Ordo Templi Orientis]]
** [[Typhonian Ordo Templi Orientis]]


'''Neopaganisme of Modern [[Heidendom]]'''
'''Neopaganisme of modern [[heidendom]]'''
*[[Ásatrú]]
*[[Ásatrú]]
*[[Hellenisme (religie)|Hellenisme]]
*[[Hellenisme (religie)|Hellenisme]]
Regel 560: Regel 564:
*[[Umbanda]]
*[[Umbanda]]


'''Blanke suprematie godsdiensten'''
'''Blanke suprematie religies'''
* [[Church of Jesus Christ Christian]]
* [[Church of Jesus Christ Christian]]
* [[Covenant of the Sword and the Arm of the Lord]]
* [[Covenant of the Sword and the Arm of the Lord]]
Regel 566: Regel 570:
* [[Ku Klux Klan|Church of the American Knights of the Ku Klux Klan]] [http://www.adl.org/backgrounders/american_knights_kkk.asp]
* [[Ku Klux Klan|Church of the American Knights of the Ku Klux Klan]] [http://www.adl.org/backgrounders/american_knights_kkk.asp]


'''[[Buitenaards leven|"Alien" godsdiensten]]'''
'''[[Buitenaards leven|„Alien” godsdiensten]]'''
*The [[Aetherius Society]]
*The [[Aetherius Society]]
*[[Raëlisme]]
*[[Raëlisme]]
Regel 581: Regel 585:
*[[Brianisme]]
*[[Brianisme]]
*[[Christian Fellowship Church of New Georgia]]
*[[Christian Fellowship Church of New Georgia]]
*[[Church Universal and Triumphant]] (Summit Lighthouse van Elizabeth Clare Prophet, rechtse chr.New Age, uit 'I AM' beweging))
*[[Church Universal and Triumphant]] (Summit Lighthouse van Elizabeth Clare Prophet, rechtse chr. New Age, uit 'I AM' beweging))
*[[Church of Virus]]
*[[Church of Virus]]
*[[Elan Vital]]
*[[Elan Vital]]
Regel 590: Regel 594:
*[[Process Church|Process Church of the Final Judgement]]
*[[Process Church|Process Church of the Final Judgement]]
*[[Purtillologie]]
*[[Purtillologie]]
* [[Share International]] (Maetrya beweging van Benjamin Creme via Aetherius Society (Alien godsdienst) en [[Alice Bailey]], theosofe)
*[[Share International]] (Maitreya beweging van Benjamin Creme via Aetherius Society (Alien godsdienst) en [[Alice Bailey]], theosofe)
*[[Subud]]
*[[Subud]]
*[[Tuka Beweging]]
*[[Tuka Beweging]]
Regel 596: Regel 600:


==[[Mystiek]]==  
==[[Mystiek]]==  
''niet-[[sekte|sektarische]] en trans-sektarische spirituele bewegingen en praktijken''
* Hindoemystiek:
* Hindoe mystiek:
**[[tantra (yoga)|Tantra]] en [[yoga]]
**[[tantra (yoga)|Tantra]] en [[yoga]]
***[[Ananda Marga]]
***[[Ananda Marga]]
***[[Bhakti yoga]]
***[[Bhakti yoga]]
*** [[Transcendente meditatie]]
***[[Transcendente meditatie]]
**[[Vedanta]]
**[[Vedanta]]
* [[Boeddhisme]]
* [[Boeddhisme]]
**[[Vajrayana]]
**[[Vajrayana]]
**[[Zen (religie)|Zen]]
**[[Zen (religie)|Zen]]
* Joodse mystiek:
* [[Joodse mystiek]]:
**[[Merkava-mystiek]]
**[[Hechalot]]
**[[Kabbala]]  
**[[Kabbala]]  
**[[Chassidisme]]
* Westerse mystiek:
* Westerse mystiek:
**''christendom'':
**''Christendom'':
*** [[Christelijke mystiek]]
*** [[Christelijke mystiek]]
*** [[Gnostiek]]
*** [[Gnostiek]]
Regel 617: Regel 623:
***[[Gnosticisme]]
***[[Gnosticisme]]
***[[Martinisme]]
***[[Martinisme]]
***[[Vrijmetselarij]] (België: De Loge)
***[[Vrijmetselarij]]
***[[Rozenkruisers]]
***[[Rozenkruisers]]
****[[Ancient Mystical Order Rosae Crucis]]
****[[Ancient Mystical Order Rosae Crucis]]
Regel 627: Regel 633:


==Levensbeschouwelijke hoofdcategorieën==
==Levensbeschouwelijke hoofdcategorieën==
(''vada'' = doctrine van het ....)
(''vada'' = leer van het ....)
*[[Agnosticisme]]  
*[[Agnosticisme]]  
*[[Animistische religie|Animisme]]
*[[Animistische religie|Animisme]]
Regel 639: Regel 645:
*[[Maltheïsme]]
*[[Maltheïsme]]
*[[Monisme (filosofie)|Monisme]]
*[[Monisme (filosofie)|Monisme]]
**[[Idealisme]] ("psychisch monisme")
**[[Idealisme]] („psychisch monisme”)
*** [[Zuiver Non-dualisme]] ([[Advaita Vedanta|Vishuddha Advaita-vada]] of [[Samkhya]])
*** [[Zuiver Non-dualisme]] ([[Advaita Vedanta|Vishuddha Advaita-vada]] of [[Samkhya]])
****[[Maya (religie)|Mayavada]] (hindoeïstische filosofie van "''alles is illusie''")  
****[[Maya (religie)|Mayavada]] (hindoeïstische filosofie van „''alles is illusie''”)
****[[Shunyavada]] (boeddhistische filosofie van "''alles is leegte''")
****[[Shunyavada]] (boeddhistische filosofie van „''alles is leegte''”)
**[[Materialisme (filosofie)|Materialisme]] ("fysisch monisme", "Dehatma-vada", "Dehaparinama-vada" of "Jada-vada")
**[[Materialisme (filosofie)|Materialisme]] („fysisch monisme”, „Dehatma-vada”, „Dehaparinama-vada” of „Jada-vada”)
**Neutraal Monisme:
**Neutraal Monisme:
***[[Pantheïsme]]
***[[Pantheïsme]]
***[[Panentheïsme]]
***[[Panentheïsme]]
****[[Dualistisch non-dualisme]] ([[Dvaita-Advaita-vada]])
****[[Dualistisch non-dualisme]] ([[Dvaita-Advaita-vada]])
****[[Gekwalificeerd Non-dualisme]] ("Vishista-Advaita-vada" of "Mahavishnu-vada" of [[Mimamsa|Uttara Mimamsa]])
****[[Gekwalificeerd Non-dualisme]] („Vishista-Advaita-vada” of „Mahavishnu-vada” of [[Mimamsa|Uttara Mimamsa]])
****[[Non-dualistisch dualistisch non-dualisme]] ("Advaita-Dvaita-Advaita-vada")
****[[Non-dualistisch dualistisch non-dualisme]] („Advaita-Dvaita-Advaita-vada”)
*[[Neohumanisme (filosofie)|Neohumanisme]]
*[[Neohumanisme (filosofie)|Neohumanisme]]
*[[Sjamanisme]]
*[[Sjamanisme]]
****oude [[bön]]religie
*[[Suitheïsme]]
*[[Suitheïsme]]
*[[Theïsme]]
*[[Theïsme]]
Regel 662: Regel 669:
**[[Polytheïsme]]
**[[Polytheïsme]]


==Externe links==
==Weblinks==
*[http://www.adherents.com Statistieken over religies en hun aanhang]
*[http://www.adherents.com Statistieken over religies en hun aanhang]
*[http://www.sacred-texts.com Heilige Teksten]
*[http://www.sacred-texts.com Heilige teksten]


[[Categorie:Religie| ]]
[[Categorie: Religie| ]]
[[Categorie:Religielijsten|Religies]]
[[Categorie: Religielijst|Religies]]

Huidige versie van 21 feb 2023 om 11:47

Hieronder volgt een lijst van religies en spirituele tradities, per categorie zoveel mogelijk gerangschikt volgens de chronologie van hun ontstaan.

Onderstaande classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Als meerdere definities of sorteringen van een religie of spirituele traditie mogelijk zijn wordt deze mogelijk maar eenmaal vermeld.

Dharmische levensbeschouwingen

Levensbeschouwingen met het concept van Dharma, ook wel hoofdreligies uit het historische India

Hindoeïstische religies

Vaak panentheïstisch (God is in zowel als voorbij de schepping). Ook andere vormen, zoals non-theïstische levensbeschouwingen, komen voor.

Shaivisme

(vroege verbinding met samnyasa, yoga, tantra en ascese; God is oneindige Hoogste Bewustzijn)

Shaktisme

(vanaf circa 400, gebaseerd op tantra's en yoga; verering van de Hoogste Moeder-God om te komen tot het oneindige Hoogste Bewustzijn)

Smartisme

(hervormd door Shankara in de 9e eeuw; aanbidden zes vormen van God; vnl.jnana yoga)

Vaishnavisme

(met een persoonlijk godsbeeld, devotioneel en met avatara's)

Agama Hindoe Darma (Indonesisch hindoeïsme)

(sinds 2e eeuw vanuit India via Java en West Borneo)

De Zes Hoofdscholen van de hindoefilosofie

Ayyavazhi

Boeddhisme

Historische 18 vroege boeddhistische scholen

(bestaand tussen 500 en 300 v.Chr. in Zuid-Azië, met uitzondering van het Theravada verdwenen)

Theravada (School der Ouderen)

(meest traditionele school, nadruk op leringen in de Pali Canon en naleving van de Vinaya; hieronder alleen de nog bestaande groeperingen)

Mahayana (Grote Voertuig)

(vanaf eerste eeuw n.Chr. vanuit India, opbloei vanuit historische Mahāsamghika school (sinds 383 v.Chr.))

Mantrayana

(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in India, vanaf 3e eeuw naar China)

Scholen in China
Scholen in Japan

Vajrayana (Diamanten Voertuig of Tantrayana)

(Tantra yoga vanuit Madhyamaka en Yogacara, de combinatie van Theravada boeddhisme en Mahayana boeddhisme: vanaf circa 300 n.Chr. in India, onder andere Bengalen, Assam en Uddiyana)

  • Chen-yen (of Mi-tsung, China vanuit India, vanaf circa 660)
  • Echte boeddha school
  • Shingon (Japan, vanaf 9e eeuw, via Chinese Chen-yen)
  • Tibetaans boeddhisme („lamaïsme”, sinds 642 n.Chr. vanuit India):
    • Nyingmapa („Roodhoeden”: oudste, niet-monastieke school, sinds 817 vanuit India door Padmasambhava)
    • Narmapa („Nieuwe School”):
      • Kagyüpa („Mondelinge Traditie” sinds circa 1040, door Khyungpo Nyaljor vanuit Kadampa traditie in India (Atisha))
      • Kadampa (sinds 1042 herintroductie in Tibet door Atisha)
        • Nieuwe kadampa (Kadampaboeddhistische traditie die in 1991 door Geshe Kelsang Gyatso werd gesticht met als doel de essentie van Boeddha’s leringen te behouden en bevorderen in een vorm die geschikt is voor de moderne wereld en de moderne manier van leven)
      • Sakyapa („Grijze Aarde Traditie” sinds 1073, door Khon Konchol Gyalpo vanuit Kadampa traditie)
      • Gelugpa („Geelhoeden”, circa 1385 vooral vanuit de Kadampa traditie door Gyalwa Tsongkhapa uit Tibet; zijn leerling was de eerste van de 14 dalai lama’s)
      • Jonangpa (Kleine traditie, bijna verdwenen in de 17e eeuw)
      • Rimé-beweging (oecumenische filosofie, eind 19e eeuw door Jamgon Kongtrül Lodrö Thaye in Oost-Tibet)
      • (nieuwe) bön, stamt ook af van de voorboeddhistische religie in Tibet.

Jaïnisme

Sikhisme (Sikhreligie)

(„Er is geen hindoe en er is geen moslim” (Guru Nanak); Nirguna bhakti mede geïnspireerd door vaishnavisme, soefisme, siddha’s (zowel hindoe als boeddhistisch) en Nath yogi’s; vanaf circa 1500) [1]

Bestaande stromingen in volgorde van hun ontstaan (vetgedrukt waren tot 1880 de vier orthodoxe stromingen):

Openbaringsreligies

Geloven in één God; ook wel klassiek monotheïsme

Noachiden

  • (minimumvereisten voor niet-joden, volgens (rabbijns) jodendom)

Zoroastrianisme

Abrahamitische religies

Geloven in één God; ook wel klassiek monotheïsme; zien zichzelf (als letterlijke of geestelijke) afstammelingen van aartsvader Abraham

Jodendom

Huidige richtingen

Rabbijns jodendom
Niet-rabbijns jodendom

Verdwenen of voormalig joodse groepen

Verdwenen joodse richtingen
Talmidaïsme
Verborgen jodendom
Messiaanse bewegingen
Samaritanisme

Mandaeërs

(zie ook Gnosticisme)

Christendom

Zie ook de Lijst van richtingen in het Christendom

Niet-Chalcedonisch christendom

Historische (verdwenen) Arianisme (niet-trinitarisch)

(rond 280 vertegenwoordigd door Arius, presbyter van Alexandrië, vanaf 325 schisma met roomse kerk; verdwenen rond 8e eeuw)

Nestorianisme

(sinds 431, schisma Kerk van het Oosten of Oost-Syrische Kerk en Byzantijnse Moederkerk)

Oriëntaalse of Oude Orthodoxie

(sinds 451, schisma met Byzantijnse Moederkerk)

Chalcedonisch christendom

Oosterse of Nieuwe Orthodoxie

(sinds 1054, schisma met Roomse Kerk)

Rooms-katholicisme

(sinds 1054, schisma met Oosterse-orthodoxe Kerk)

Protestantisme
Andere christelijke kerken of groepen

(niet katholiek; niet protestants)

Nieuwe religies op christelijke basis

Islam

Ahmadiyya
Jezus-moslims
Kharidjieten (Khawarij)
Koranische islam
Sjiisme (Shia)
Soennisme (Soena)
Soefisme
Volksislam
Zikrisme

Bábisme

Bahai

Gnosticisme / Gnostiek

(Historisch gnosticisme (verdwenen) en gnostiek (verdwenen))

Endemische religies

De mondeling overgeleverde canon van autochtone volkeren, veelal met een vorm van animisme

Niet-geopenbaarde levensbeschouwingen

Filosofieën die niet werden geopenbaard door een heilige profeet

Duivelsaanbidding

Syncretische godsdiensten

Religies die ontstaan zijn door fusie van andere religies of religies die alle of enkele religies als varianten van hetzelfde beschouwen

Entheogene (hallucigene) religies

Godsdiensten gebaseerd rond (bepaalde) geestelijk inspirerende substanties (drugs)

Nieuwe religieuze bewegingen

Op het hindoeïsme afgestemde nieuwe religieuze bewegingen

Op het boeddhisme gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Op het jodendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Nieuwe religieuze bewegingen met islamitische wortels

Op het christendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Chinees georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Japan georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Korea georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Vietnam georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Westerse esoterische groepen

Neopaganisme of modern heidendom

Inheemse nieuwe religieuze bewegingen

Afrikaanse Diaspora / Latijns-Amerikaanse nieuwe religieuze bewegingen

Blanke suprematie religies

„Alien” godsdiensten

Overige nieuwe religieuze bewegingen

Mystiek

Levensbeschouwelijke hoofdcategorieën

(vada = leer van het ....)

Weblinks

Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Lijst_van_religies_en_spirituele_tradities&oldid=344888"