Hindoekalender

Een pagina uit de Hindoekalender 1871-72.

De Hindoekalender bestaat al sinds de Veda's werden geschreven, en heeft daarna diverse ingrepen en aanpassingen ondergaan. Er is dan ook grote variatie in de diverse regionale Indische hindoekalenders. De Hindoe-kalender dient niet verward te worden met de Indiase nationale kalender.

De hindoekalender-dag begint met de lokale zonsopgang.

Vaasara- dagen van de week

Net als de christelijke kalender, kent de hindoekalender zeven weekdagen:

Ravi vāsara (zondag) (Ravi = Zon)
Soma vāsara (maandag) (Soma = Maan)
Mangala vāsara (dinsdag) (Mangal = Mars)
Budha vāsara (woensdag) (Budh = Mercurius)
Guru vāsara (donderdag) (Guru = Jupiter)
Shukra vāsara (vrijdag) (Shukra = Venus)
Shani vāsara (zaterdag) (Sani = Saturnus)

Maash maan maanden

In de Hindoekalender is de cyclus van de maan belangrijk. De maanden worden weer gekoppeld aan de 27 nakshatra's, sterrenconstellatie die elk in een maanmaand voorkomen. Er zijn twaalf maanmaanden:

Ritu Hindoejaargetijden

De Hindoekalender kent zes ritu, (ook wel rutu genoemd) de Indiase jaargetijden. Het volgende tabel geeft een beeld van de verdeling van de jaargetijden.

Let wel de hindoe maan maand begint op de eerste dag na de vollemaan tot de eerst volgende vollemaan (purnima).

Nr.	Ritu (Rutu)	Jaargetijde	Hindoekalender	gregoriaanse kalender
1	hemanta	Voor-winter	margashiirSha tot pouSha	December tot Februari
2	shishira	Winter	maagha tot phaalguna	Februari tot April
3	vasanta	Lente	chaitra tot vaishaakha	April tot Juni
4	griiShma	Zomer	jyeShTha tot aashaaDha	Juni tot Augustus
5	varSha	Nazomer	shraavaNa tot bhaadrapada	Augustus tot Oktober
6	sharat	Herfst	aashviiyuja tot kaartika	Oktober tot December

De jaargetijden staan beschreven in het Sanskriet gedicht Ritu Samhaaram.

Nakshatra

Een volledige baan dat de maan om de zon maakt is opgedeeld in 27 nakshatras, Deze worden ook wel maanhuizen genoemd. Dit is een afspiegeling van de maan cyclus ten opzichte van sterrenconstellaties en duurt 27 dagen en 7¾ uur, van tijd tot tijd is er een verschil ten opzichte van de constellatie en deze wordt gecompenseerd door een 28ste nakshatra.

Het verdelen van de baan in 27 nakshatras beginnend vanuit het oosten met als referentie startpunt de ster Spica Chitrā genoemd in het Sanskriet. Een ander uitleg is Meshādi en dat is het begin van Ram, toen de dag-en-nachtevening (wanneer dag en nacht gelijk zijn op de evenaar) op de evenaar stond. Momenteel is het de sterrenconstellatie Vissen en dat is 28 graden voordat Ram begint. Het verschil tussen Meshādi en de hedendaagse dag-en-nachtevening is bekend als ayanāngsha.

De nakshatras en hun plek in de sterrenhemel. Let wel Nakshatras zijn niet gekoppeld aan één ster maar een verzameling van sterren.

De 27 Nakshatras omvatten elk 13°20’ van de baan die de maan om de zon aflegt. Elk Nakshatra is weer in vier gedeeld tot een pada van 3°20’.

#	Name	Pada 1	Pada 2	Pada 3	Pada 4
1	Ashvinī (अश्विनि)	चु Chu	चे Che	चो Cho	ला La
2	Bharanī (भरणी)	ली Li	लू Lu	ले Le	पो Lo
3	Krittikā (क्रृत्तिका)	अ A	ई I	उ U	ए E
4	Rohini (रोहिणी)	ओ O	वा Va/Ba	वी Vi/Bi	वु Vu/Bu
5	Mrigashīrsha (म्रृगशीर्षा)	वे Ve/Be	वो Vo/Bo	का Ka	की Ke
6	Ārdrā (आर्द्रा)	कु Ku	घ Gha	ङ Ng/Na	छ Chha
7	Punarvasu (पुनर्वसु)	के Ke	को Ko	हा Ha	ही Hi
8	Pushya (पुष्य)	हु Hu	हे He	हो Ho	ड Da
9	Āshleshā (आश्लेषा)	डी Di	डू Du	डे De	डो Do
10	Maghā (मघा)	मा Ma	मी Mi	मू Mu	मे Me
11	Pūrva or Pūrva Phalgunī (पूर्व फाल्गुनी)	नो Mo	टा Ta	टी Ti	टू Tu
12	Uttara or Uttara Phalgunī (उत्तर फाल्गुनी)	टे Te	टो To	पा Pa	पी Pi
13	Hasta (हस्त)	पू Pu	ष Sha	ण Na	ठ Tha
14	Chitrā (चित्रा)	पे Pe	पो Po	रा Ra	री Ri
15	Svātī (स्वाति)	रू Ru	रे Re	रो Ro	ता Ta
16	Vishākhā (विशाखा)	ती Ti	तू Tu	ते Te	तो To
17	Anurādhā (अनुराधा)	ना Na	नी Ni	नू Nu	ने Ne
18	Jyeshtha (ज्येष्ठा)	नो No	या Ya	यी Yi	यू Yu
19	Mūla (मूल)	ये Ye	यो Yo	भा Bha	भी Bhi
20	Pūrva Ashādhā (पूर्वाषाढ़ा)	भू Bhu	धा Dha	फा Bha/Pha	ढा Dha
21	Uttara Ashādhā (उत्तराषाढ़ा)	भे Bhe	भो Bho	जा Ja	जी Ji
22	Shravana (श्रवण)	खी Ju/Khi	खू Je/Khu	खे Jo/Khe	खो Gha/Kho
23	Shravishthā (श्रविष्ठा) or Dhanistā	गा Ga	गी Gi	गु Gu	गे Ge
24	Shatabhishā (शतभिषा)or Shatataraka	गो Go	सा Sa	सी Si	सू Su
25	Pūrva Bhādrapadā (पूर्वभाद्रपदा)	से Se	सो So	दा Da	दी Di
26	Uttara Bhādrapadā (उत्तरभाद्रपदा)	दू Du	थ Tha	झ Jha	ञ Da/Tra
27	Revatī (रेवती)	दे De	दो Do	च Cha	ची Chi

Om de afwijkingen te compenseren is er een 28ste nakshatra, Abhijit tussen Uttarasharha en Sravana.

Yoga

De nakshatra in welke de maan voorkomt op het moment van zon opkomst is de nakshatra van de dag, Yoga.

Yoga is het verdelen van de baan die de maan om de zon maakt in 27 gelijke delen. Eerst wordt de hoek op basis van de baan ten opzichte van betreffende object berekend, met als start sterrenbeeld 'Mesha', Ram. In een jaar gaat de maan door elk van de 27 nakshatra's en blijft dan 27 dagen en 7¾ uur in een nakshatra wat de yoga dan is van die dagen.

1. Vishkambha 2. Prīti 3. Āyushmān 4. Saubhāgya 5. Shobhana 6. Atiganda 7. Sukarman

8. Dhriti 9. Shūla 10. Ganda 11. Vriddhi 12. Dhruva 13. Vyāghāta 14. Harshana

15. Vajra 16. Siddhi 17. Vyatīpāta 18. Varigha 19. Parigha 20. Shiva 21. Siddha

22. Sādhya 23. Shubha 24. Shukla 25. Brāhma 26. Māhendra 27. Vaidhriti

Literatuur

Reingold and Dershowitz, Calendrical Calculations, Millennium Edition, Cambridge University Press, latest 2nd edition 3rd printing released November 2004. ISBN 0-521-77752-6
A.L. Basham, The Wonder that was India, Appendix II: "Astronomy", Macmillan, 1954. Rupa and Co, Calcutta, reprint.
S. Balachandra Rao, Indian Astronomy: An Introduction, Universities Press, Hyderabad, 2000.