Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Motto

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Onder een motto ("beweegreden", afgeleid van het werkwoord movere, bewegen) wordt een korte tekst verstaan, die de bedoeling van iets weergeeft.

  • Onder het motto van "we maken plezier", begon het feest.
  • In de oorlog gold het motto: horen, zien en zwijgen.

Literair

Literair werk wordt soms voorafgegaan door een motto in de vorm van een (min of meer raadselachtig) citaat. De schrijver geeft hiermee een hint voor de interpretatie van zijn boek. Zo laat Harry Mulisch de roman De aanslag voorafgaan door een regel van Plinius de Oudere: "Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht." Ferdinand Bordewijk, die zijn boek Karakter opdraagt aan zijn kinderen, geeft het als motto: "'A sadder and wiser man / he rose the morrow morn' (De volgende dag stond hij op / als treuriger en wijzer man)" naar Samuel Coleridge.[1]

Wapenspreuk

Strikt genomen zijn leuzen en wapenspreuken in de heraldiek verschillende zaken maar de termen worden vaak door elkaar gebruikt. Een leus staat boven het wapen of op de rand van de wapentent; de wapenspreuk of het motto staat op een bandelier of lint onder het wapen. Onder sommige wapenschilden is een strook aangebracht waarop een motto, devies of wapenspreuk (ook: wapenkreet, kernspreuk; vroeger ghecri genoemd) staat geschreven. Zo staat onder het Nederlandse wapen de tekst: Je maintiendrai.

Staten

Wapenspreuk Vertaling Plaats
Eendracht maakt macht België
Liberté, égalité, fraternité Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap Frankrijk
Deo Juvante Met Gods hulp Monaco
Je maintiendrai Ik zal handhaven Nederland
Plus ultra Steeds verder Spanje
Dieu et mon droit God en mijn recht Verenigd Koninkrijk
Concordia res parvae crescunt Door eendracht groeien kleine dingen Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Deelstaten, regio's en provincies

Wapenspreuk Vertaling Plaats
Fortis et liber Sterk en vrij Alberta
Vis unita fortior Vereende kracht is sterker provincie Groningen en Les Vrais Amis de l'Union et du Progrès Réunis Bruxelles
Qua Patet Orbis Zo wijd de wereld strekt Nassau
Luctor et emergo Ik worstel en kom boven Zeeland
Vigilate Deo Confidentes Waakt, vertrouwende op God Zuid-Holland

Steden

Wapenspreuk Vertaling Plaats
Alcmaria Victrix Alkmaar overwint Alkmaar
Heldhaftig - Vastberaden - Barmhartig Amsterdam
Vis Temperata Fortior Beheerste kracht is sterker Baarn (van 1867 tot 1969)
Mille Periculis Supersum Duizend gevaren kom ik te boven Bergen op Zoom
Libertatis primitiæ Eerstelingen der vrijheid Den Briel
Eendraght maeckt maght Brooklyn
SPQB (Senatus PopulusQue Brugensis) Senaat en volk van Brugge Brugge
Multis Periculis Supersum Ondanks vele gevaren besta ik Coevorden
Libertas Vrijheid Dubrovnik en Republiek Ragusa
Ex Undis Uit de golven (ontstaan) Eemsmond (voorheen Hefshuizen en Uithuizermeeden)
Fides et amor Hou en (ge)trouw Gent
Vicit vim virtus Dapperheid heeft geweld overwonnen Haarlem
Haec libertatis ergo Dit omwille van de vrijheid Leiden
Loven boven, altijd God loven Leuven
In trouwen vast Mechelen
SPQO (Senatus PopulusQue Olomouci) Senaat en volk van Olomouc Olomouc
Aequitas Judicia tua Domine Heer, Uw oordeel is gerechtigheid Roermond
Sterker door strijd Rotterdam

Universiteiten

Wapenspreuk Vertaling Universiteit
Inter Utrumque Durf Denken Universiteit Gent
Verbum domini lucerna pedibus nostris Het woord des heren is een licht voor onze voeten Rijksuniversiteit Groningen
Libertatis Praesidium Bolwerk der vrijheid Universiteit Leiden
Sedes Sapientiae Zetel der wijsheid Katholieke Universiteit Leuven
In Dei Nomine Feliciter Gelukkig in Gods naam Radboud Universiteit Nijmegen
Sol Iustitiae Illustra Nos Zonne der gerechtigheid verlicht ons Universiteit Utrecht

Blazoen bij adellijke families

De meeste Belgische en Europese geslachten voeren een korte wapenspreuk, die vaak de idiologie van de familie krachtig verwoord. Meestal in het latijn, maar andere talen zijn ook gebruikelijk.

Wapenspreuk Vertaling Familie (Huis)
Plus d'honneur que d'honneurs Meer eer dan eerbetoon Huis Merode
Bello et jure senesco Door oorlog en recht word ik oud Huis d'Udekem d'Acoz
Condit opes Virtus Huis van Rijckevorsel
Conservare ac Procedere Huis Vanden Abeele
Deo et labore Met God en werk Huis Meester de Ravenstein
Deo regi Pariae Huis Mertens de Wilmars
Deus ante Omnia God voor alles Huis de Meester de Betzenbroeck
De Gulden middenweg Huis Vanoudenhoven
De l'etre au devenir Huis Prigogine
Ex Castro non ex Castris Huis de Borchgrave
Faille sans Faillir Huis della Faille de Waerloos
Fide et Virtute Met trouw en deugd Huis Desclée de Maredsous
Fortis Fide Fretus Huis Delvaux de Fenffe
Houd Voet bij Stuk Huis van Dievoet
Humilitas Nederigheid Huis Borromeo
Je marche droit Ik ga recht Huis de Limburg-Stirum
Je surmonterai Huis de Coppens de Houthulst
Jus et Fidelitas Recht en trouw Huis Hayoit de Termicourt
Justitiae et Fides Voor recht en trouw Huis Anciaux Henry de Faveaux
Labeur sans relâche Huis de Hemptinne
Laet Vaeren nydt Vaernewyck Huis de Ghellinck d'Elseghem Vaernewyck
Vaar en wijk niet Huis Vaerwyck
Love and Faith Liefde en Hoop Huis de Snoy d'Oppuers
L'Union fait la Paix Eendracht maakt de Vrede Huis Triffin
Maar Zomeren zal't Huis d'Opsomer
Omnia Bene Alles goed Huis Ruffo di Calabria
Plutôt mourir que changer Hennin Liever sterven dan Hennin veranderen Huis de Hennin de Boussu de Walcourt
Popel gsem a popel Budu Huis de Lobkowicz
Post tenebras spero Lucem Huis de Granges de Surgères
Pro aliorum vitae Huis de Thibault de Boesinghe
Pro Deo, Pro Rege, Amor sum Huis de Hamoir
Proximo constans Huis Beeckmans de West-Meerbeeck
Quis me Fortior aut Fidelior Huis de Broqueville
Recht is Lant's Ere Huis de Lantsheere
Renovabitur et orietur viror Huis Ullens de Schooten Whettnall
Rêver l'Impossible van het Onmogelijke dromen Huis De Landsheere
Repos ailleurs Rust elders Huis de Marnix de Saint-Aldegonde
Tres in uno pro Rege Drie in een voor de koning Huis de Lichtervelde
Usque ad Fines Tot het einde Huis de Gerlache de Gomery
Vaincre le Mal par le Bien Goed overwint Slecht Huis de Lantonnois van Rode
Vaincre ou Mourir Huis du Parc Locmaria
Ver non semper viret Huis Rothschild
Vince te ipsum Overwin jezelf Huis Cogels van Reyneghom
Vige ac Vigila Huis de Callataÿ
Virtus victrix in Cruce Deugd is de winnaar in het kruis Huis de Selys Longchamps
Virtute decet non stemmate niti Huis de Crombrugghe de Schipsdaele
Vivo Leo cespite tutus Huis de Roest d'Alkmade Oem de Moesenbroeck
Voor 't Volk Huis Eyskens
Mille verba imago dicit Een beeld zegt duizend woorden Huis Sleen
Ad Musicam Aeternam Naar de eeuwige muziek Huis Boeykens
Amat Victoria Curam Huis Frère
Crescit in arduis Huis Cardon de Lichtbuer
Veni Etinam Tot hier ben ik gekomen Huis Cardon
Eenvoud siert Huis Coninx
Gode Lof Huis de la Kethulle de Ryhove
Het woord getrouw Huis Van Paemel
Arbeid Adelt Huis Sablon
Den Lande en Volke getrouw Huis Lannoo
Eigen Haard is Goud waard Huis Campo
Finis in Fine Huis Verstraete
In Ootmoet Hoog moet Huis Vanden Berghe
Ken Uzelf Huis Piot
Kleine Zaden rijke Oogsten Huis Bockstaele
Nulla Dies sine Nota Huis Fontyn
Omnes quantum Potes juva Huis Douxchamps Segesser de Brunegg
Semper Amor Altijd liefde Huis Tollet
Quaere Lumen Huis de Bandt
Van Oever tot Oever Huis Carson
Vita florosa Bloemrijk leven Huis AVnderhaeghen
Vulnerat et Sanat Huis de Hemptinne
Wees Uzelf Huis Van Waeyenberge
Wit bewaar steeds Uw geheim Huis Raveel
Nihil Metuere Vrees nooit Huis Lippens

Clerici

Wapenspreuk Vertaling Prelaat
Totus Tuus Geheel de Uwe Johannes Paulus II
Cooperatores veritatis Medewerkers in de waarheid kardinaal Ratzinger
Confidens in Christo In vertrouwen op Christus Gerard de Korte
Noli recusare Laborem Weiger het werk niet! Wim Eijk
Veritatem in Caritate Waarheid in Liefde Johannes Willebrandts
Evangelizare divitias Christi Christus' rijkdommen verkondigen Bernardus Alfrink
Apparuit Humanitas Dei nostri Verschenen is de menslievendheid van onze God Godfried Danneels
God is in allen Jan De Bie
In Nomine Patris In de Naam van de Vader Luc Van Looy
Agnus pascet illos Het Lam zal hen weiden Johan Bonny
Non ut iudicet, sed ut salvetur Niet om te oordelen, maar om te redden Patrick Hoogmartens
Virtus in infirmitate perficitur Mijn kracht wordt in zwakheid volbracht Pierre Warin
Libertati nos liberavit Voor de vrijheid heeft hij ons vrijgemaakt Paul Van den Berghe
Considerate Jesum Richt uw ogen op Jezus Roger Vangheluwe
Sine Minerva nihil Niets zonder wetenschap Felix Brenart
Duc nos quo tendimus Leid ons naar het doel dat wij beogen Gustavus Josephus Waffelaert
Patiens esto Wees geduldig Eugeen Albert d'Allamont
Crucier ne crucier dat ik mijn kruis opneme om niet gekruisigd te worden Karel van den Bosch
Benedicam Dominum in omni tempore Ik loof de Heer te allen tijde Servaas de Quinckere
Victrix fortunae sapientia Wijsheid overwint het lot Andreas Creusen
Vivat Jesus Antonius Stillemans

Overige

Wapenspreuk Vertaling Plaats
In varietate concordia Eenheid in verscheidenheid Europese Unie
Honi Soit Qui Mal Y Pense Wee hij, die er slecht over denkt
Die arg denkt, vaar arg in 't hart
Orde van de kousenband

Devies vergelijkbaar met een wapenspreuk

Verschillende staten hanteren geen wapenschild, maar hebben wel een motto.

Leus Vertaling Plaats
Mir wëlle bleiwe wat mir sinn We willen blijven wat we zijn Luxemburg
Пролетарии всех стран, соединяйтесь! Arbeiders van de wereld, verenigt u! Sovjet-Unie
E pluribus unum Uit velen één Verenigde Staten (1789-nu)
In God we trust In God stellen wij ons vertrouwen Verenigde Staten (1956-nu)

Devies van kloosterordes en congregaties

Devies vertaling Kloosterorde
Ad Majorem Dei Gloria (AMDG) tot meerdere glorie van God Jezuïeten
Ad omne opus bonum paratus tot elk goed werk bereid Norbertijnen

Lijfspreuk

Een motto van een persoon wordt lijfspreuk of credo genoemd, bijvoorbeeld: "Mijn lijfspreuk is: niet zeuren, gewoon doen."

Lijfspreuk Titularis
Adversis major, par secundis Edward Bulwer-Lytton
Alles komt terecht Robert Fruin
Als ich can Jan van Eyck
Alterius non sit, qui potest esse sui Paracelsus
Ama nesciri Thomas a Kempis
Aut bene, aut non Petrus Camper
Aut Caesar, aut nihil Cesare Borgia
Bene vixit qui bene latuit Wessel Gansfort
Caute Baruch Spinoza
Concedo nulli Desiderius Erasmus
Constantia et labore Christoffel Plantijn
Dieu et mon droit Richard I
Door meten tot weten Heike Kamerlingh Onnes
Dum spiro, spero Franciscus Gomarus
Ende dispereert niet Jan Pieterszoon Coen
Famam extendere factis Carolus Linnaeus
Fato prudentia minor Lamoraal, graaf van Egmond
Fiat justitia & pereat mundus Ferdinand I
Invia virtuti nulla est via Hendrik IV
Je maintiendrai Châlon René van Châlon
Je maintiendrai Nassau Willem I
Justus fide vivit Joost van den Vondel
Ken uzelf Socrates
Men hoeft niet op succes te rekenen om tòch te trachten! Willem van Oranje
Mens cujusque id est quisque Samuel Pepys
Natura potentior arte Titiaan
Most people live and die with their music still unplayed. Yves Leterme
Nec spe, nec metu Filips II
Nec temere, nec timide Gustaaf II Adolf van Zweden
Oderint dum metuant Caligula
Omnibus idem P.C. Hooft
Palma sub pondere crescit Emma der Nederlanden
Patere et abstine Paus Adrianus VI
Plus ultra Karel V
Pro rege, lege et grege Willem I
Que sais-je Michel de Montaigne
Saevis tranquillus in undis Willem I en Wilhelmina
Sapientia: nul pouvoir, un peu de savoir, un peu de sagesse, et le plus de saveur possible Roland Barthes
Scio cui credidi Blaise Pascal
Semper eadem Elizabeth I
Simplex sigillum veri Herman Boerhaave
Sursum corda Thomas Morus
Tandem bona causa triumphat Frederik August I
Tandem fit surculus arbor Maurits van Oranje
Viribus unitis Frans Jozef I
Vitam impendere vero Jean-Jacques Rousseau
Walk and don't look back Patrick Janssens
Wonder en is gheen wonder Simon Stevin
Wovon man nicht sprechen kann, darüber muß man schweigen Ludwig Wittgenstein

Het motto kan ook een rebus zijn zoals bij Jacques Cœur waarin twee harten zijn opgenomen. Het staat ook onder zijn wapenschild.[2]

Zie ook

rel=nofollow