Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Week: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Week&oldid=20045532)
 
Geen bewerkingssamenvatting
 
(4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
Een '''week''' is in de huidige tijdrekening een periode van zeven [[dag]]en. In België en Nederland geldt tegenwoordig [[maandag]] als de eerste dag van de week, zoals beschreven in [[ISO 8601]] en [[NEN 2772]]. In sommige landen, en in de christelijke en islamitische [[kalender]]s geldt [[zondag]] als eerste dag van de week.
Een '''week''' is tegenwoordig een in vrijwel alle culturen gebruikelijke tijdsperiode van zeven [[dag]]en. In de meeste landen is het geen wettelijk vastgelegde tijdseenheid of natuurkundige maateenheid. In 1975 deed de [[Internationale Organisatie voor Standaardisatie]] de aanbeveling om de week te beschouwen als lopend van [[maandag]] tot [[zondag]].
 
In België en Nederland geldt tegenwoordig [[maandag]] wettelijk als de eerste dag van de week, zoals beschreven in [[ISO 8601]] en [[NEN 2772]]. In de joodse en christelijke traditie geldt de [[zondag]] als de eerste dag van de week. In de [[Verenigde Staten]], [[Israël]], Arabische landen, [[Japan]] en [[China]], en in de christelijke en islamitische [[kalender]]s wordt dit nog gehandhaafd.
 
==Oorsprong==
Dat zeven dagen gegroepeerd werden tot een week, houdt er volgens een theorie mogelijk verband mee dat een maanmaand iets meer dan 28 dagen telt. De vier maanfasen (nieuwe maan, toenemende (wassende) halve maan, volle maan en afnemende halve maan) zijn een voor de hand liggende indeling van de maanmaand in periodes van bij benadering zeven dagen. De dagen van de week kregen in Babylon en Egypte reeds in het Oude Rijk (derde millennium v. Chr.) een naam. Elke dag was gewijd aan een andere godheid en deze godheden waren geassocieerd met de toen bekende, met het blote oog zichtbare, bewegende hemellichamen (Zon, Maan, Mars, Mercurius, Jupiter, Venus en Saturnus).
 
In Semitische talen is het woord voor ’week’ (Hebreeuws: {{Heb|שבוע}} ''sjavoea'', Arabisch: أسبوع) afkomstig van dezelfde woordstam als het getal ’zeven’.
 
Het belang van het getal 7 komt ook voor in de Vedische astronomie.
 
Ook het [[Oude Testament]] van de Bijbel laat een week bestaande uit zeven dagen zien. De wereld werd geschapen in zes dagen. Op de zevende dag rustte God uit. In de joodse religie is dat de [[sabbat (jodendom)|sabbat]]. In het christendom verschoof het belang van de sabbat-rustdag naar de eerste dag, de dag waarop [[Jezus Christus|Jezus]] uit de dood was opgestaan. Een klein deel van het christendom (met de [[zevendedagsadventisten]] als mogelijk bekendste vertegenwoordigers), bleef vasthouden aan de zevende dag als rustdag. Deze dag komt grotendeels overeen met onze zaterdag, maar begon in de Hebreeuwse cultuur met de zonsondergang op vrijdagavond en eindigde met de zonsondergang op zaterdagavond.


== Weeknummering ==
== Weeknummering ==
{{Hoofdartikel|weeknummer}}
{{Hoofdartikel|weeknummer}}
Om administratieve redenen wordt soms de voorkeur gegeven aan een doorlopende nummering van weken, in plaats van het onregelmatige systeem van datum en maand. In tegenstelling tot Europa, wordt weeknummering zelden gebruikt in de [[Verenigde Staten]]. Om een specifieke week in het jaar aan te duiden gebruikt men er uitdrukkingen als "''the week beginning September 1''".
Om administratieve redenen wordt soms de voorkeur gegeven aan een doorlopende nummering van weken, in plaats van het onregelmatige systeem van datum en maand. In tegenstelling tot Europa, wordt weeknummering zelden gebruikt in de [[Verenigde Staten]]. Om een specifieke week in het jaar aan te duiden gebruikt men er uitdrukkingen als ''the week beginning September 1''.


In [[Nederland]] en [[België]] begint de nummering met de week die vier of meer dagen van het nieuwe jaar bevat. Hierbij gaat men ervan uit dat een week begint op maandag. Dit houdt in dat week 1 die week is waarin de eerste donderdag van januari valt, én verder dat 4 januari altijd in week 1 valt.
In [[Nederland]] en [[België]] begint de nummering met de week die vier of meer dagen van het nieuwe jaar bevat. Hierbij gaat men ervan uit dat een week begint op maandag. Dit houdt in dat week 1 die week is waarin de eerste donderdag van januari valt, én verder dat 4 januari altijd in week 1 valt.
Regel 19: Regel 30:
|-
|-
![[zondag]]
![[zondag]]
|[[God]]
|[[God]] (de Heer, ’Dominus’)
|[[zon]]
|[[zon]] (Sol)
|-
|-
![[maandag]]
![[maandag]]
|[[maan]]
|[[maan]] (Luna)
|maan
|maan
|-
|-
![[dinsdag]]
![[dinsdag]]
|planeet of god [[Mars (planeet)|Mars]]
|planeet of god [[Mars (planeet)|Mars]]
|[[Germaanse mythologie|Germaanse]] god [[Tiwaz]]
|[[Germaanse mythologie|Germaanse]] god [[Tiwaz]]/Thingsus
|-
|-
![[woensdag]]
![[woensdag]]
|planeet of god [[Mercurius (planeet)|Mercurius]]
|planeet of god [[Mercurius (planeet)|Mercurius]]
|Germaanse god [[Wodan]]
|Germaanse god [[Wodan]]/Odin
|-
|-
![[donderdag]]
![[donderdag]]
Regel 43: Regel 54:
|-
|-
![[zaterdag]]
![[zaterdag]]
|sabbath
|sabbat
|planeet [[Saturnus (planeet)|Saturnus]]
|planeet of god [[Saturnus (planeet)|Saturnus]] (komt overeen met de Scandinavische god Loki/Lodur)
|}
|}


Regel 107: Regel 118:
|baddag (uit Oud-Germaans)<!--bron: fi:Lauantai-->
|baddag (uit Oud-Germaans)<!--bron: fi:Lauantai-->
|}
|}
== Oorsprong ==
De origine van de benamingen van de dagen van de week bestaan al duizenden jaren en stammen uit het [[Sanskrit]]. Deze betekenissen van de namen van de dagen van de week zijn nog steeds in dezelfde volgorde en betekenis in het Sanskrit terug te vinden.De Babyloniers namen deze benamingen over vanuit de ruilhandel die er veelvuldig plaatsvond. Vanuit de Babyloniers deden de namen ook hun intrede in Europa en de rest van de wereld.Elke dag was gewijd aan een andere godheid/hemellichaam. Het belang van het getal 7 komt ook voor in de Vedische astronomie. Er zijn 7 hemellichamen die overdag zichtbaar kunnen zijn met het blote oog (de zon, de maan en vijf planeten). Deze lichamen worden elk met een godheid geïdentificeerd. Volgens een andere theorie denkt men dat de 7-daagse periode een vereenvoudiging is van een kwart van de [[maanmaand]].
Ook het [[Oude Testament]] van de Bijbel laat een week bestaande uit zeven dagen zien. De wereld werd geschapen in zes dagen. Op de zevende dag rustte God uit. In de joodse religie is dat de [[sabbat (jodendom)|sabbat]]. Het christendom nam deze joodse opvatting over, maar verschoof de rustdag van zaterdag naar zondag. Een klein deel van het christendom, de [[zevendedagsadventisten]], bleef daarentegen vasthouden aan de zaterdag als rustdag.


== Culturen zonder weken van zeven dagen ==
== Culturen zonder weken van zeven dagen ==
* De [[maya (volk)|maya]]’s hanteerden 20 weken van 13 dagen. Hun Tzolkinjaar duurde dan ook maar 260 dagen en was een astrologisch jaar. Het Gregoriaans jaar (Haab) van 365 dagen was voor de Maya minder belangrijk maar werd evenwel gebruikt voor de landbouw. Ze hadden ook nog een jaar van 360 dagen ([[Mayakalender]], [[Tun]] kalender).
* De [[maya (volk)|Maya]]’s hanteerden 20 weken van 13 dagen. Hun Tzolkinjaar duurde dan ook maar 260 dagen en was een astrologisch jaar. Het [[Gregoriaanse kalender|Gregoriaans]] jaar (Haab) van 365 dagen was voor de Maya’s minder belangrijk maar werd evenwel gebruikt voor de landbouw. Ze hadden ook nog een jaar van 360 dagen ([[Mayakalender]], [[Tun]] kalender).
* De week in [[Bali (eiland)|Bali]] varieerde van een tot tien dagen.
* De week in [[Bali (eiland)|Bali]] varieerde van een tot tien dagen.
* Op [[Java (eiland)|Java]] bestaat de traditionele week uit vijf marktdagen. Dit stelsel wordt nog steeds gehanteerd, maar ook het westerse is in gebruik. Daardoor ontstaan 5 x 7 = 35 weekdagcombinaties, die onder meer worden gebruikt bij het bepalen van gunstige of ongunstige dagen. Dit gebruik zou men kunnen vergelijken met onze astrologie.
* Op [[Java (eiland)|Java]] bestaat de traditionele week uit vijf marktdagen. Dit stelsel wordt nog steeds gehanteerd, maar ook het westerse is in gebruik. Daardoor ontstaan 5 x 7 = 35 weekdagcombinaties, die onder meer worden gebruikt bij het bepalen van gunstige of ongunstige dagen. Dit gebruik zou men kunnen vergelijken met onze astrologie.
* Het prechristelijke [[Litouwen]] kende weken van negen dagen.
* Het prechristelijke [[Litouwen]] kende weken van negen dagen.
* [[Romeinse Rijk|Rome]] kende tot in de vierde eeuw, toen Keizer [[Constantijn de Grote|Constantijn]] het [[Romeinse Rijk]] tot het christendom bekeerde en de zevendaagse week verplicht maakte, de achtdaagse week.
* [[Romeinse Rijk|Rome]] kende tot in de vierde eeuw, toen Keizer [[Constantijn de Grote|Constantijn]] het [[Romeinse Rijk]] tot het christendom bekeerde en de zevendaagse week verplicht maakte, de achtdaagse week.
* Na de [[Franse revolutie]] werd in [[1793]] een "week" bestaande uit 10 dagen, ''décades'' genaamd (zie: [[Franse Republikeinse Kalender]]), ingevoerd. Deze werd echter in [[1806]] weer afgeschaft.
* Na de [[Franse revolutie]] werd in [[1793]] een tiendagen-’week’ ingevoerd, (''décade'') (zie: [[Franse Republikeinse Kalender]]). Deze werd echter in [[1806]] weer afgeschaft.
* De [[Sovjet-Unie]] probeerde zonder succes een week van zes dagen, met de zesde dag als rustdag, in te voeren.
* De Sovjetische kalender van de oktoberrevolutie, die van 1929 tot 1940 in gebruik was, had eerst een ’week’ van vijf dagen en maanden met zes van deze weken, en vanaf 1931 een zesdagenweek. In 1940 werd dit afgeschaft en werd weer de zevendagenweek gebruikt.


== 1 week ==
== 1 week ==

Huidige versie van 22 nov 2021 om 14:03

Een week is tegenwoordig een in vrijwel alle culturen gebruikelijke tijdsperiode van zeven dagen. In de meeste landen is het geen wettelijk vastgelegde tijdseenheid of natuurkundige maateenheid. In 1975 deed de Internationale Organisatie voor Standaardisatie de aanbeveling om de week te beschouwen als lopend van maandag tot zondag.

In België en Nederland geldt tegenwoordig maandag wettelijk als de eerste dag van de week, zoals beschreven in ISO 8601 en NEN 2772. In de joodse en christelijke traditie geldt de zondag als de eerste dag van de week. In de Verenigde Staten, Israël, Arabische landen, Japan en China, en in de christelijke en islamitische kalenders wordt dit nog gehandhaafd.

Oorsprong

Dat zeven dagen gegroepeerd werden tot een week, houdt er volgens een theorie mogelijk verband mee dat een maanmaand iets meer dan 28 dagen telt. De vier maanfasen (nieuwe maan, toenemende (wassende) halve maan, volle maan en afnemende halve maan) zijn een voor de hand liggende indeling van de maanmaand in periodes van bij benadering zeven dagen. De dagen van de week kregen in Babylon en Egypte reeds in het Oude Rijk (derde millennium v. Chr.) een naam. Elke dag was gewijd aan een andere godheid en deze godheden waren geassocieerd met de toen bekende, met het blote oog zichtbare, bewegende hemellichamen (Zon, Maan, Mars, Mercurius, Jupiter, Venus en Saturnus).

In Semitische talen is het woord voor ’week’ (Hebreeuws: שבוע sjavoea, Arabisch: أسبوع) afkomstig van dezelfde woordstam als het getal ’zeven’.

Het belang van het getal 7 komt ook voor in de Vedische astronomie.

Ook het Oude Testament van de Bijbel laat een week bestaande uit zeven dagen zien. De wereld werd geschapen in zes dagen. Op de zevende dag rustte God uit. In de joodse religie is dat de sabbat. In het christendom verschoof het belang van de sabbat-rustdag naar de eerste dag, de dag waarop Jezus uit de dood was opgestaan. Een klein deel van het christendom (met de zevendedagsadventisten als mogelijk bekendste vertegenwoordigers), bleef vasthouden aan de zevende dag als rustdag. Deze dag komt grotendeels overeen met onze zaterdag, maar begon in de Hebreeuwse cultuur met de zonsondergang op vrijdagavond en eindigde met de zonsondergang op zaterdagavond.

Weeknummering

Zie weeknummer voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Om administratieve redenen wordt soms de voorkeur gegeven aan een doorlopende nummering van weken, in plaats van het onregelmatige systeem van datum en maand. In tegenstelling tot Europa, wordt weeknummering zelden gebruikt in de Verenigde Staten. Om een specifieke week in het jaar aan te duiden gebruikt men er uitdrukkingen als ’the week beginning September 1’.

In Nederland en België begint de nummering met de week die vier of meer dagen van het nieuwe jaar bevat. Hierbij gaat men ervan uit dat een week begint op maandag. Dit houdt in dat week 1 die week is waarin de eerste donderdag van januari valt, én verder dat 4 januari altijd in week 1 valt.

Bij deze weeknummering moet men erop letten dat de eerste week van een jaar soms dagen bevat die nog tot het vorige jaar behoren. Zo valt bijvoorbeeld 31 december 2007 in week 1 van het jaar 2008.

Weekdagen

In de meeste talen hebben de weekdagen een naam, maar in sommige talen worden de dagen genummerd. Het laatste kan tot verwarring leiden omdat in niet alle betreffende talen de telling met dezelfde dag van de week begint. Zo is bijvoorbeeld de dinsdag in het Russisch вторник (letterlijk: tweede dag) en in het Portugees terça-feira (letterlijk: derde dag).

In Romaanse talen en Germaanse talen zijn de zeven dagen van de week in het algemeen genoemd naar:

Genoemd naar
Nederlandse naam in Romaanse talen in Germaanse talen
zondag God (de Heer, ’Dominus’) zon (Sol)
maandag maan (Luna) maan
dinsdag planeet of god Mars Germaanse god Tiwaz/Thingsus
woensdag planeet of god Mercurius Germaanse god Wodan/Odin
donderdag planeet of god Jupiter Germaanse god Donar
vrijdag planeet of godin Venus Germaanse godin Friia
zaterdag sabbat planeet of god Saturnus (komt overeen met de Scandinavische god Loki/Lodur)

Enkele uitzonderingen

Betekenis van de naam in het
Nederlandse naam Arabisch Hebreeuws Spaans Portugees Russisch Fries Duits IJslands Fins
zondag eerste dag eerste dag verrijzenis
maandag tweede dag tweede dag tweede dag dag na zondag /
dag na geen-activiteitendag
dinsdag derde dag derde dag derde dag tweede dag derde dag
woensdag vierde dag vierde dag vierde dag midden (van de week) midweek midweek midweek
donderdag vijfde dag vijfde dag vijfde dag vierde dag vijfde dag
vrijdag dag van de samenkomst zesde dag zesde dag vijfde dag vastendag
zaterdag dag van de sabbat dag van de sabbat sabbat sabbat (dag van de) sabbat zonavond sabbatdag of zonavond baddag baddag (uit Oud-Germaans)

Culturen zonder weken van zeven dagen

  • De Maya’s hanteerden 20 weken van 13 dagen. Hun Tzolkinjaar duurde dan ook maar 260 dagen en was een astrologisch jaar. Het Gregoriaans jaar (Haab) van 365 dagen was voor de Maya’s minder belangrijk maar werd evenwel gebruikt voor de landbouw. Ze hadden ook nog een jaar van 360 dagen (Mayakalender, Tun kalender).
  • De week in Bali varieerde van een tot tien dagen.
  • Op Java bestaat de traditionele week uit vijf marktdagen. Dit stelsel wordt nog steeds gehanteerd, maar ook het westerse is in gebruik. Daardoor ontstaan 5 x 7 = 35 weekdagcombinaties, die onder meer worden gebruikt bij het bepalen van gunstige of ongunstige dagen. Dit gebruik zou men kunnen vergelijken met onze astrologie.
  • Het prechristelijke Litouwen kende weken van negen dagen.
  • Rome kende tot in de vierde eeuw, toen Keizer Constantijn het Romeinse Rijk tot het christendom bekeerde en de zevendaagse week verplicht maakte, de achtdaagse week.
  • Na de Franse revolutie werd in 1793 een tiendagen-’week’ ingevoerd, (décade) (zie: Franse Republikeinse Kalender). Deze werd echter in 1806 weer afgeschaft.
  • De Sovjetische kalender van de oktoberrevolutie, die van 1929 tot 1940 in gebruik was, had eerst een ’week’ van vijf dagen en maanden met zes van deze weken, en vanaf 1931 een zesdagenweek. In 1940 werd dit afgeschaft en werd weer de zevendagenweek gebruikt.

1 week

  • 7 dagen
  • 168 uur
  • 10 080 minuten
  • 604 800 seconden
  • 23,00% van een gemiddelde maand
  • 1,92% van een gemiddeld jaar

Zie ook

Dagen van de week
MaandagDinsdagWoensdagDonderdag
VrijdagZaterdagZondag
WikiWoordenboek
WikiWoordenboek
Zoek week