Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Lijst van religies en spirituele tradities: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Opmaak verbeterd + Link fix)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 2: Regel 2:


{{inhoud links}}
{{inhoud links}}
De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Het systeem gebruikt een "filtersysteem" voor het onderbrengen van religies en spirituele tradities in de diverse categorieën. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.  
De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Het systeem gebruikt een „filtersysteem” voor het onderbrengen van religies en spirituele tradities in de diverse categorieën. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.  


==[[Dharma|Dharmische]] levensbeschouwingen==
==[[Dharma|Dharmische]] levensbeschouwingen==
Regel 90: Regel 90:
(vanaf eerste eeuw n.Chr. vanuit [[India]], opbloei vanuit historische Mahāsamghika school (sinds 383 v.Chr.))
(vanaf eerste eeuw n.Chr. vanuit [[India]], opbloei vanuit historische Mahāsamghika school (sinds 383 v.Chr.))


*[[Madhyamaka]] ("Middelste Weg"; sinds 2e eeuw door [[Nāgārjuna]] in Zuid-India; ''Deconstructionisme'': ''[[Shunyavada]]'' (''"er is slechts leegte" leer''))
*[[Madhyamaka]] („Middelste Weg”; sinds 2e eeuw door [[Nāgrjuna]] in Zuid-India; ''Deconstructionisme'': ''[[Shunyavada]]'' (''„er is slechts leegte” leer''))
**[[Prasangika|Prāsamgika]] ("Reductieve School"; sinds circa 550 scheiding met Svātantrika door [[Buddhapālita]])
**[[Prasangika|Prāsamgika]] („Reductieve School”; sinds circa 550 scheiding met Svātantrika door [[Buddhapālita]])
**[[Svātantrika]] ("Onafhankelijke School"; circa 550 door [[Bhāvaviveka]] uit Zuid-India; ''[[Bahyanumeyavada]]'', ''objectieve wereld is niet illusionair of leeg en bestaat naast de mentale wereld'')
**[[Svātantrika]] („Onafhankelijke School”; circa 550 door [[Bhāvaviveka]] uit Zuid-India; ''[[Bahyanumeyavada]]'', ''objectieve wereld is niet illusionair of leeg en bestaat naast de mentale wereld'')
***[[Vaibhasika]] ("Direkt Realisme School"; ''[[Bahya-pratyakshavada]]''; ''zowel mentale wereld als objecten zijn reëel'')  
***[[Vaibhasika]] („Direkt Realisme School”; ''[[Bahya-pratyakshavada]]''; ''zowel mentale wereld als objecten zijn reëel'')  
*[[Yogacara]] (met [[Yoga]]-[[meditatie]] of [[Cittamatra]], vanaf vierde eeuw, door onder andere [[Maitreya]]; ''Reconstructionisme'': ''[[Vijñanavada]]'' (''"er is slechts bewustzijn" leer''))
*[[Yogacara]] (met [[Yoga]]-[[meditatie]] of [[Cittamatra]], vanaf vierde eeuw, door onder andere [[Maitreya]]; ''Reconstructionisme'': ''[[Vijñanavada]]'' (''„er is slechts bewustzijn” leer''))
=====[[Mantrayana]]=====
=====[[Mantrayana]]=====
(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in [[India]], vanaf 3e eeuw naar China)
(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in [[India]], vanaf 3e eeuw naar China)
Regel 101: Regel 101:
**[[Jodo-shu]]
**[[Jodo-shu]]
**[[Jodo Shinshu]]
**[[Jodo Shinshu]]
*[[Chu-she]] ("Realistische School", circa 350 vanuit Peshavar (India) door [[Vasubhandu]])
*[[Chu-she]] („Realistische School”, circa 350 vanuit Peshavar (India) door [[Vasubhandu]])
*[[Ching-tu]] ("Zuivere Land School" vanuit Mahayana circa 360 door [[Hui-yuan]] (oorspronkelijk een Taoïst); ''devotioneel/anti-intellectueel'')  
*[[Ching-tu]] („Zuivere Land School” vanuit Mahayana circa 360 door [[Hui-yuan]] (oorspronkelijk een Taoïst); ''devotioneel/anti-intellectueel'')  
*[[Chan (boeddhisme)|Chan]] (Sanskriet: "Dhyana", vanaf 527 n.Chr. vanuit India door [[Bhodidharma]]; ''anti-intellectueel'')
*[[Chan (boeddhisme)|Chan]] (Sanskriet: „Dhyana”, vanaf 527 n.Chr. vanuit India door [[Bhodidharma]]; ''anti-intellectueel'')
*[[Tien-tai]] of [[Fa-hua]] ("Witte Lotus School"; door [[Chih-i]] circa 560)
*[[Tien-tai]] of [[Fa-hua]] („Witte Lotus School”; door [[Chih-i]] circa 560)
*[[San-lun]] (vanuit Indiase Madhyamaka van [[Nagarjuna]] door [[Kumarajiva]] vanaf circa 580)  
*[[San-lun]] (vanuit Indiase Madhyamaka van [[Nagarjuna]] door [[Kumarajiva]] vanaf circa 580)  
*[[Fa-hsiang]] ("School van het Bewustzijn" via Indiase [[Yogachara]]) door [[Hsuan-Tsang]] vanaf circa 630)
*[[Fa-hsiang]] („School van het Bewustzijn” via Indiase [[Yogachara]]) door [[Hsuan-Tsang]] vanaf circa 630)
*[[Lu-tsung]] ("Vinaya School" door [[Tao-hsuan]] circa 650)
*[[Lu-tsung]] („Vinaya School” door [[Tao-hsuan]] circa 650)
*[[Hua-yen]] of [[Avatamsaka]] ("Bloemschik School"; vanaf circa 650 door [[Tu-shun]] tot circa 850 na Chr.)
*[[Hua-yen]] of [[Avatamsaka]] („Bloemschik School”; vanaf circa 650 door [[Tu-shun]] tot circa 850 na Chr.)


=====Scholen in [[Japan]]=====
=====Scholen in [[Japan]]=====
Regel 119: Regel 119:
**[[Rissho Koseikai]]
**[[Rissho Koseikai]]
**[[Nipponzan-Myohoji]]
**[[Nipponzan-Myohoji]]
*[[Tendai]] ("School van het Hemelse Rijk"; vanuit Chinese [[Tien-tai]] vanaf 9e eeuw)
*[[Tendai]] („School van het Hemelse Rijk”; vanuit Chinese [[Tien-tai]] vanaf 9e eeuw)
*[[Zen (religie)|Zen]] (Dhyana School, vanuit Chinese [[Chan (boeddhisme)|Chan]])
*[[Zen (religie)|Zen]] (Dhyana School, vanuit Chinese [[Chan (boeddhisme)|Chan]])
**[[Rinzai-zen|Rinzai]]
**[[Rinzai-zen|Rinzai]]
Regel 133: Regel 133:
*[[Shingon]] (Japan, vanaf 9e eeuw, via Chinese Chen-yen)
*[[Shingon]] (Japan, vanaf 9e eeuw, via Chinese Chen-yen)
*[[Tibetaans boeddhisme]] (sinds 642 n.Chr. vanuit [[India]]):
*[[Tibetaans boeddhisme]] (sinds 642 n.Chr. vanuit [[India]]):
**[[Nyingma]]pa ("Roodhoeden"; oudste, niet-monastieke school, sinds 817 vanuit India door [[Padmasambhava]])
**[[Nyingma]]pa („Roodhoeden”: oudste, niet-monastieke school, sinds 817 vanuit India door [[Padmasambhava]])
**Narmapa ("Nieuwe School"):
**Narmapa („Nieuwe School”):
***[[Kagyü]]pa ("Mondelinge Traditie" sinds circa 1040, door Khyungpo Nyaljor vanuit Kadampa traditie in India ([[Atisha]]))
***[[Kagyü]]pa („Mondelinge Traditie” sinds circa 1040, door Khyungpo Nyaljor vanuit Kadampa traditie in India ([[Atisha]]))
***[[Kadam]]pa (sinds 1042 herintroductie in Tibet door [[Atisha]])
***[[Kadam]]pa (sinds 1042 herintroductie in Tibet door [[Atisha]])
***[[Sakya (boeddhisme)|Sakyapa]] ("Grijze Aarde Traditie" sinds 1073, door Khon Konchol Gyalpo vanuit Kadampa traditie)
***[[Sakya (boeddhisme)|Sakyapa]] („Grijze Aarde Traditie” sinds 1073, door Khon Konchol Gyalpo vanuit Kadampa traditie)
***[[Gelug]]pa ("Geelhoeden", circa 1385 vooral vanuit de Kadampa traditie door [[Gyalwa Tsongkhapa]] uit Tibet; zijn leerling was de eerste van de 14 [[dalai lama]]'s)
***[[Gelug]]pa („Geelhoeden”, circa 1385 vooral vanuit de Kadampa traditie door [[Gyalwa Tsongkhapa]] uit Tibet; zijn leerling was de eerste van de 14 [[dalai lama]]’s)
***[[Jonang]]pa (Kleine traditie, bijna verdwenen in de 17e eeuw)
***[[Jonang]]pa (Kleine traditie, bijna verdwenen in de 17e eeuw)
***[[Rimé-beweging]] (oecumenische filosofie, eind 19e eeuw door [[Jamgon Kongtrül]] [[Lodrö Thaye]] in Oost-Tibet)
***[[Rimé-beweging]] (oecumenische filosofie, eind 19e eeuw door [[Jamgon Kongtrül]] [[Lodrö Thaye]] in Oost-Tibet)
***[[Nieuwe kadampa]] (Kadampaboeddhistische traditie die in 1991 door Geshe Kelsang Gyatso werd gesticht met als doel de essentie van Boeddha's leringen te behouden en bevorderen in een vorm die geschikt is voor de moderne wereld en de moderne manier van leven)
***[[Nieuwe kadampa]] (Kadampaboeddhistische traditie die in 1991 door Geshe Kelsang Gyatso werd gesticht met als doel de essentie van Boeddha’s leringen te behouden en bevorderen in een vorm die geschikt is voor de moderne wereld en de moderne manier van leven)


===[[Jaïnisme]]===
===[[Jaïnisme]]===
Regel 148: Regel 148:


===[[Sikhisme]] (Sikhreligie)===
===[[Sikhisme]] (Sikhreligie)===
(''"Er is geen hindoe en er is geen moslim"'' ([[Guru Nanak]]); [[Nirguna Brahma|Nirguna]] [[bhakti]] mede geïnspireerd door [[vaishnavisme]], [[soefisme]], siddha's (zowel hindoe als boeddhistisch) en Nath yogi's; vanaf circa 1500) [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/sikhism/index.html]
(''„Er is geen hindoe en er is geen moslim”'' ([[Guru Nanak]]); [[Nirguna Brahma|Nirguna]] [[bhakti]] mede geïnspireerd door [[vaishnavisme]], [[soefisme]], siddha’s (zowel hindoe als boeddhistisch) en Nath yogi’s; vanaf circa 1500) [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/sikhism/index.html]


*[[Keshadhari Sikhs]] (''haardragers''; sikhs die hun haar niet knippen; sinds tiende en laatste goeroe [[Gobind Singh]])
*[[Keshadhari Sikhs]] (''haardragers''; sikhs die hun haar niet knippen; sinds tiende en laatste goeroe [[Gobind Singh]])
*[[Sanatan/Sahajdhari Sikhs]] ("Zuiveren"; invloeden van [[yoga]]-[[meditatie]] en [[vedanta]], afwijzing van meer militante khalsa leringen van tiende en laatste goeroe [[Gobind Singh]], niet baarddragend)
*[[Sanatan/Sahajdhari Sikhs]] („Zuiveren”; invloeden van [[yoga]]-[[meditatie]] en [[vedanta]], afwijzing van meer militante khalsa leringen van tiende en laatste goeroe [[Gobind Singh]], niet baarddragend)


Bestaande stromingen in volgorde van hun ontstaan (vetgedrukt waren tot 1880 de vier orthodoxe stromingen):
Bestaande stromingen in volgorde van hun ontstaan (vetgedrukt waren tot 1880 de vier orthodoxe stromingen):
Regel 168: Regel 168:
*[[Ramgharia Sikhs]]
*[[Ramgharia Sikhs]]
*[[Namdhari Sikhs/Kukas]] (vanaf circa 1725 door [[Balak Singh]]; geloven in voortzetting guru lijn; vegetarisch, meditatie; Khalsa uiterlijk; geen tempels etc.; esoterisch)
*[[Namdhari Sikhs/Kukas]] (vanaf circa 1725 door [[Balak Singh]]; geloven in voortzetting guru lijn; vegetarisch, meditatie; Khalsa uiterlijk; geen tempels etc.; esoterisch)
*[[Nirankari Sikhs]] ("Vormloos Sikhisme"; vanaf circa 1810; volgelingen van [[Baba Dayal Das]]; geen Khalsa uiterlijk; focus op gebruik naam van God)
*[[Nirankari Sikhs]] („Vormloos Sikhisme”; vanaf circa 1810; volgelingen van [[Baba Dayal Das]]; geen Khalsa uiterlijk; focus op gebruik naam van God)
*[[Samparda Bhindra]]
*[[Samparda Bhindra]]
*[[Nanaksar Sikhs]] (vanaf circa 1900, door Nand Singh; ascetisch met meditatie en strikt vegetarisch)
*[[Nanaksar Sikhs]] (vanaf circa 1900, door Nand Singh; ascetisch met meditatie en strikt vegetarisch)
Regel 187: Regel 187:
**[[Charedisch jodendom]]
**[[Charedisch jodendom]]
***[[Chassidisch jodendom]] (sinds circa 1740 door Israél ben Eliëzer, de [[Ba'al Shem Tov]] vanuit [[Oost-Europa]])
***[[Chassidisch jodendom]] (sinds circa 1740 door Israél ben Eliëzer, de [[Ba'al Shem Tov]] vanuit [[Oost-Europa]])
***[[Mitnagdiem]] (lett: ''tegenstanders'' of "Litouws jodendom", reactie op chassidisme)
***[[Mitnagdiem]] (lett: ''tegenstanders'' of „Litouws jodendom”, reactie op chassidisme)
**[[Modern-orthodox jodendom]]
**[[Modern-orthodox jodendom]]
*[[Conservatief jodendom]]
*[[Conservatief jodendom]]
Regel 242: Regel 242:
**[[Ahl-e Haqq]]
**[[Ahl-e Haqq]]
* [[Hussainia]]
* [[Hussainia]]
*[[Isma'iliten]] ("Zeveners")
*[[Isma'iliten]] („Zeveners”)
**[[Druzen]]
**[[Druzen]]
**[[Nizari's]]
**[[Nizari's]]
*[[Jafari (sjiisme)]] ("Twaalvers")
*[[Jafari (sjiisme)]] („Twaalvers”)
*[[Zaidieten]] ("Vijfers")
*[[Zaidieten]] („Vijfers”)


=====[[Soennisme]] (Soena)=====
=====[[Soennisme]] (Soena)=====
Regel 307: Regel 307:
**[[Presbyteriaan|Presbyterianisme]] (vanuit Schotland onder invloed van Anglicanisme en Calvinisme sinds 1574)
**[[Presbyteriaan|Presbyterianisme]] (vanuit Schotland onder invloed van Anglicanisme en Calvinisme sinds 1574)
*[[Baptisme]] (''Congregationalisme'', sinds 1639, onder andere ''Pilgrim Fathers'' en ''Billy Graham'')
*[[Baptisme]] (''Congregationalisme'', sinds 1639, onder andere ''Pilgrim Fathers'' en ''Billy Graham'')
*[[Quakers|Genootschap der Vrienden]] (Quakers sinds circa 1650)
*[[Quakers|Genootschap der Vrienden]] (Quakers, sinds circa 1650)
*[[Hernhutters]] (Evangelische Broedergemeente of Moravische Kerk, sinds 1722 vanuit Tsjechische reformatie, waaronder Piëtisme en Calvinisme)
*[[Hernhutters]] (Evangelische Broedergemeente of Moravische Kerk, sinds 1722 vanuit Tsjechische reformatie, waaronder Piëtisme en Calvinisme)
*[[Methodisten|Methodisme]] (sinds circa 1730, vanuit Anglicanisme onder invloed van Moravische Kerk en Nederlandse theoloog [[Jacobus Arminius]])
*[[Methodisten|Methodisme]] (sinds circa 1730, vanuit Anglicanisme onder invloed van Moravische Kerk en Nederlandse theoloog [[Jacobus Arminius]])
*[[Leger des Heils|Leger des Heils bewegingen]] (''Salvation Army'' sinds 1865, vanuit Methodisme in Engeland)
*[[Leger des Heils|Leger des Heils bewegingen]] (''Salvation Army'', sinds 1865, vanuit Methodisme in Engeland)
*[[Pinksterbeweging]] (Pinkstergemeentes, sinds 1901)
*[[Pinksterbeweging]] (Pinkstergemeentes, sinds 1901)
*[[De Christengemeenschap]] (sinds 1922)
*[[De Christengemeenschap]] (sinds 1922)
Regel 325: Regel 325:


===[[Bahá'í]]===
===[[Bahá'í]]===
*[[Bahai|Bahá'í-geloof]]
*[[Bahai|Bahá'í-geloof]]
*[[Orthodox bahá'í-geloof]]
*[[Orthodox bahá'í-geloof]]
Regel 512: Regel 511:
* [[Jehovah's Getuigen]] (sinds jaren 1870 vanuit [[adventisme]])
* [[Jehovah's Getuigen]] (sinds jaren 1870 vanuit [[adventisme]])
* [[Branch Davidians]] (sinds 1929 door Victor Tasho Houteff, vanuit [[Zevendedagsadventisten|Zevendedags Adventisme]])
* [[Branch Davidians]] (sinds 1929 door Victor Tasho Houteff, vanuit [[Zevendedagsadventisten|Zevendedags Adventisme]])
* [[Lou de Palingboer]] (sinds 1950 door Louwrens Voorthuijzen alias "Lou de Palingboer", de "Christus van Muiden")
* [[Lou de Palingboer]] (sinds 1950 door Louwrens Voorthuijzen alias „Lou de Palingboer”, de „Christus van Muiden”)
* [[Verenigingskerk]] (sinds 1954 door [[Sun Myung Moon]] in Zuid-Korea)
* [[Verenigingskerk]] (sinds 1954 door [[Sun Myung Moon]] in Zuid-Korea)
* [[People's Temple]] (sinds jaren 1950 door James Warren Jones in Verenigde Staten, verdwenen na collectieve zelfmoord in [[Guyana]] in 1978)
* [[People's Temple]] (sinds jaren 1950 door James Warren Jones in Verenigde Staten, verdwenen na collectieve zelfmoord in [[Guyana]] in 1978)
Regel 563: Regel 562:
*[[Umbanda]]
*[[Umbanda]]


'''Blanke suprematie godsdiensten'''
'''Blanke suprematie religies'''
* [[Church of Jesus Christ Christian]]
* [[Church of Jesus Christ Christian]]
* [[Covenant of the Sword and the Arm of the Lord]]
* [[Covenant of the Sword and the Arm of the Lord]]
Regel 569: Regel 568:
* [[Ku Klux Klan|Church of the American Knights of the Ku Klux Klan]] [http://www.adl.org/backgrounders/american_knights_kkk.asp]
* [[Ku Klux Klan|Church of the American Knights of the Ku Klux Klan]] [http://www.adl.org/backgrounders/american_knights_kkk.asp]


'''[[Buitenaards leven|"Alien" godsdiensten]]'''
'''[[Buitenaards leven|„Alien” godsdiensten]]'''
*The [[Aetherius Society]]
*The [[Aetherius Society]]
*[[Raëlisme]]
*[[Raëlisme]]
Regel 593: Regel 592:
*[[Process Church|Process Church of the Final Judgement]]
*[[Process Church|Process Church of the Final Judgement]]
*[[Purtillologie]]
*[[Purtillologie]]
* [[Share International]] (Maetrya beweging van Benjamin Creme via Aetherius Society (Alien godsdienst) en [[Alice Bailey]], theosofe)
*[[Share International]] (Maitreya beweging van Benjamin Creme via Aetherius Society (Alien godsdienst) en [[Alice Bailey]], theosofe)
*[[Subud]]
*[[Subud]]
*[[Tuka Beweging]]
*[[Tuka Beweging]]
Regel 620: Regel 619:
***[[Gnosticisme]]
***[[Gnosticisme]]
***[[Martinisme]]
***[[Martinisme]]
***[[Vrijmetselarij]] (België: De Loge)
***[[Vrijmetselarij]]
***[[Rozenkruisers]]
***[[Rozenkruisers]]
****[[Ancient Mystical Order Rosae Crucis]]
****[[Ancient Mystical Order Rosae Crucis]]
Regel 630: Regel 629:


==Levensbeschouwelijke hoofdcategorieën==
==Levensbeschouwelijke hoofdcategorieën==
(''vada'' = doctrine van het ....)
(''vada'' = leer van het ....)
*[[Agnosticisme]]  
*[[Agnosticisme]]  
*[[Animistische religie|Animisme]]
*[[Animistische religie|Animisme]]
Regel 642: Regel 641:
*[[Maltheïsme]]
*[[Maltheïsme]]
*[[Monisme (filosofie)|Monisme]]
*[[Monisme (filosofie)|Monisme]]
**[[Idealisme]] ("psychisch monisme")
**[[Idealisme]] („psychisch monisme”)
*** [[Zuiver Non-dualisme]] ([[Advaita Vedanta|Vishuddha Advaita-vada]] of [[Samkhya]])
*** [[Zuiver Non-dualisme]] ([[Advaita Vedanta|Vishuddha Advaita-vada]] of [[Samkhya]])
****[[Maya (religie)|Mayavada]] (hindoeïstische filosofie van "''alles is illusie''")  
****[[Maya (religie)|Mayavada]] (hindoeïstische filosofie van „''alles is illusie''”)
****[[Shunyavada]] (boeddhistische filosofie van "''alles is leegte''")
****[[Shunyavada]] (boeddhistische filosofie van „''alles is leegte''”)
**[[Materialisme (filosofie)|Materialisme]] ("fysisch monisme", "Dehatma-vada", "Dehaparinama-vada" of "Jada-vada")
**[[Materialisme (filosofie)|Materialisme]] („fysisch monisme”, „Dehatma-vada”, „Dehaparinama-vada” of „Jada-vada”)
**Neutraal Monisme:
**Neutraal Monisme:
***[[Pantheïsme]]
***[[Pantheïsme]]
***[[Panentheïsme]]
***[[Panentheïsme]]
****[[Dualistisch non-dualisme]] ([[Dvaita-Advaita-vada]])
****[[Dualistisch non-dualisme]] ([[Dvaita-Advaita-vada]])
****[[Gekwalificeerd Non-dualisme]] ("Vishista-Advaita-vada" of "Mahavishnu-vada" of [[Mimamsa|Uttara Mimamsa]])
****[[Gekwalificeerd Non-dualisme]] („Vishista-Advaita-vada” of „Mahavishnu-vada” of [[Mimamsa|Uttara Mimamsa]])
****[[Non-dualistisch dualistisch non-dualisme]] ("Advaita-Dvaita-Advaita-vada")
****[[Non-dualistisch dualistisch non-dualisme]] („Advaita-Dvaita-Advaita-vada”)
*[[Neohumanisme (filosofie)|Neohumanisme]]
*[[Neohumanisme (filosofie)|Neohumanisme]]
*[[Sjamanisme]]
*[[Sjamanisme]]
Regel 670: Regel 669:


[[Categorie:Religie| ]]
[[Categorie:Religie| ]]
[[Categorie:Religielijsten|Religies]]
[[Categorie:Religielijst|Religies]]

Versie van 8 apr 2014 18:20

Hieronder volgt een lijst van religies en spirituele tradities, per categorie zoveel mogelijk gerangschikt volgens de chronologie van hun ontstaan.

De gebruikte classificatie is slechts één uit vele mogelijkheden. Het systeem gebruikt een „filtersysteem” voor het onderbrengen van religies en spirituele tradities in de diverse categorieën. Een groep wordt in een categorie zo dicht mogelijk bij het begin van de lijst ondergebracht als die categorie dat toestaat. Zelfs als meerdere definities van een religie of spirituele traditie mogelijk zouden zijn wordt deze dus in principe maar eenmaal vermeld.

Dharmische levensbeschouwingen

Levensbeschouwingen met het concept van Dharma, ook wel hoofdreligies uit het historische India

Hindoeïstische religies

Vaak panentheïstisch (God is in zowel als voorbij de schepping). Ook andere vormen, zoals non-theïstische levensbeschouwingen, komen voor.

Shaivisme

(vroege verbinding met samnyasa, yoga, tantra en ascese; God is oneindige Hoogste Bewustzijn)

Shaktisme

(vanaf circa 400, gebaseerd op tantra's en yoga; verering van de Hoogste Moeder-God om te komen tot het oneindige Hoogste Bewustzijn)

Smartisme

(hervormd door Shankara in de 9e eeuw; aanbidden zes vormen van God; vnl.jnana yoga)

Vaishnavisme

(met een persoonlijk godsbeeld, devotioneel en met avatara's)

Agama Hindoe Darma (Indonesisch hindoeïsme)

(sinds 2e eeuw vanuit India via Java en West Borneo)

De Zes Hoofdscholen van de hindoefilosofie

Ayyavazhi

Boeddhisme

Historische 18 vroege boeddhistische scholen

(bestaand tussen 500 en 300 v.Chr. in Zuid-Azië, met uitzondering van het Theravada verdwenen)

Theravada (School der Ouderen)

(meest traditionele school, nadruk op leringen in de Pali Canon en naleving van de Vinaya; hieronder alleen de nog bestaande groeperingen)

Mahayana (Grote Voertuig)

(vanaf eerste eeuw n.Chr. vanuit India, opbloei vanuit historische Mahāsamghika school (sinds 383 v.Chr.))

Mantrayana

(Vanaf circa 2e eeuw, vroege boeddhistische tantrabeoefening in India, vanaf 3e eeuw naar China)

Scholen in China
Scholen in Japan

Vajrayana (Diamanten Voertuig of Tantrayana)

(Tantra yoga vanuit Madhyamaka en Yogacara, de combinatie van Theravada boeddhisme en Mahayana boeddhisme: vanaf circa 300 n.Chr. in India, onder andere Bengalen, Assam en Uddiyana)

  • Chen-yen (of Mi-tsung, China vanuit India, vanaf circa 660)
  • Echte boeddha school
  • Shingon (Japan, vanaf 9e eeuw, via Chinese Chen-yen)
  • Tibetaans boeddhisme (sinds 642 n.Chr. vanuit India):
    • Nyingmapa („Roodhoeden”: oudste, niet-monastieke school, sinds 817 vanuit India door Padmasambhava)
    • Narmapa („Nieuwe School”):
      • Kagyüpa („Mondelinge Traditie” sinds circa 1040, door Khyungpo Nyaljor vanuit Kadampa traditie in India (Atisha))
      • Kadampa (sinds 1042 herintroductie in Tibet door Atisha)
      • Sakyapa („Grijze Aarde Traditie” sinds 1073, door Khon Konchol Gyalpo vanuit Kadampa traditie)
      • Gelugpa („Geelhoeden”, circa 1385 vooral vanuit de Kadampa traditie door Gyalwa Tsongkhapa uit Tibet; zijn leerling was de eerste van de 14 dalai lama’s)
      • Jonangpa (Kleine traditie, bijna verdwenen in de 17e eeuw)
      • Rimé-beweging (oecumenische filosofie, eind 19e eeuw door Jamgon Kongtrül Lodrö Thaye in Oost-Tibet)
      • Nieuwe kadampa (Kadampaboeddhistische traditie die in 1991 door Geshe Kelsang Gyatso werd gesticht met als doel de essentie van Boeddha’s leringen te behouden en bevorderen in een vorm die geschikt is voor de moderne wereld en de moderne manier van leven)

Jaïnisme

Sikhisme (Sikhreligie)

(„Er is geen hindoe en er is geen moslim” (Guru Nanak); Nirguna bhakti mede geïnspireerd door vaishnavisme, soefisme, siddha’s (zowel hindoe als boeddhistisch) en Nath yogi’s; vanaf circa 1500) [1]

Bestaande stromingen in volgorde van hun ontstaan (vetgedrukt waren tot 1880 de vier orthodoxe stromingen):

Abrahamitische religies

Geloven in één God; ook wel klassiek monotheïsme; zien zichzelf (of tenminste de stichter van de religie) als afstammelingen van aartsvader Abraham

Jodendom

Huidige richtingen

Rabbijns Jodendom
Niet-rabbijns jodendom

Verdwenen of voormalig joodse groepen

Verdwenen joodse richtingen
Talmidaïsme
Verborgen jodendom
Messiaanse bewegingen
Samaritanisme

Mandaeërs

(zie ook Gnosticisme)

Islam

Ahmadiyya
Jezus-moslims
Kharidjieten (Khawarij)
Koranische islam
Sjiisme (Shia)
Soennisme (Soena)
Soefisme

(zie ook: niet sektarische en transsektarische bewegingen)

Volksislam
Zikrisme

Bábí-geloof

Bahá'í-geloof

Openbaringsreligies

Geloven in één God; ook wel klassiek monotheïsme; kennen een Indo-Europese geloofscultuur en filosofie

Zoroastrianisme

Christendom

Zie ook de Lijst van richtingen in het Christendom

Niet-Chalcedonische christendom

Historische (verdwenen) Arianisme (niet-trinitarisch)

(sinds 280 door Arius, presbyter van Alexandrië, vanaf 325 schisma met moederkerk; verdwenen rond 8e eeuw)

Nestorianisme

(sinds 431, schisma Kerk van het Oosten of Oost-Syrische Kerk en Byzantijnse Moederkerk)

Oriëntaalse of Oude Orthodoxie

(sinds 451, schisma met Byzantijnse Moederkerk)

Chalcedonische christendom

Oosterse of Nieuwe Orthodoxie

(sinds 1054, schisma met Roomse Kerk)

Rooms-katholicisme

(sinds 1054, schisma met Oosterse-orthodoxe Kerk)

Protestantisme
Restaurationisme

Bahá'í

Historisch gnosticisme (verdwenen) en gnostiek (verdwenen)

(zie ook niet sektarische en transsektarische bewegingen)

Endemische religies

De mondeling overgeleverde canon van autochtone volkeren, veelal met een vorm van animisme

Niet-geopenbaarde levensbeschouwingen

Filosofieën die niet werden geopenbaard door een heilige profeet

Duivelsaanbidding

Syncretische godsdiensten

Religies die ontstaan zijn door fusie van andere religies of religies die alle of enkele religies als varianten van hetzelfde beschouwen

Entheogene (hallucigene) religies

Godsdiensten gebaseerd rond (bepaalde) geestelijk inspirerende substanties (drugs)

Nieuwe religieuze bewegingen

Religies gesticht na 1850 met een beperkt aantal volgelingen

Op het hindoeïsme afgestemde nieuwe religieuze bewegingen

Op het boeddhisme gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Op het jodendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Nieuwe religieuze bewegingen met islamitische wortels

Op het christendom gerichte nieuwe religieuze bewegingen

Chinees georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Japan georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Korea georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Op Vietnam georiënteerde nieuwe religieuze bewegingen

Westerse esoterische groepen

Neopaganisme of Modern Heidendom

Inheemse nieuwe religieuze bewegingen

Afrikaanse Diaspora / Latijns-Amerikaanse nieuwe religieuze bewegingen

Blanke suprematie religies

„Alien” godsdiensten

Overige nieuwe religieuze bewegingen

Mystiek

niet-sektarische en trans-sektarische spirituele bewegingen en praktijken

Levensbeschouwelijke hoofdcategorieën

(vada = leer van het ....)

Externe links

Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Lijst_van_religies_en_spirituele_tradities&oldid=140021"