Hatespeech

Een hatespeech (Engels voor (letterlijk) : haatpreek) is smalend taalgebruik waarbij iemand gericht over een ander persoon of meerderen smadelijk, denigrerend of kwetsend spreekt, met de bedoeling om dat wereldkundig of bekend te maken. De factoren haat en kwaad zijn in deze de beweegreden, maar ook veelal de hoofdmoot van het doel. Men spreekt dan ook van haat zaaien.

Smalend taalgebruik kan echter ook als zodanig 'opgevat' worden, zonder dat de beweegredenen of het uiteindelijke doel van het toebrengen van haat of kwaad uitgaan. De reden of het te bereiken doel kan ook een vorm van kritiek zijn, met bedoeling een verandering van gedachten, handelen of bijvoorbeeld begrip teweeg te brengen, ten aanzien van de samenleving. Jammerlijk vatten niet alle mensen kritiek op de juiste / bedoelde manier op, maar vaak ook als een aanval, temeer wanneer men niet van bepaalde overtuigingen af (kan) stappen, zoals bij religie meestal het geval is. Bij geloven (toewijding) wordt men immers geacht een bepaalde zekerheid aan te nemen en daar eerbiedig, trouw en niet-afvallig aan te zijn, sterker nog, wordt het Paradijs of de hel in het verschiet gesteld met beloningen danwel straffen. Bij deze veelzeggende begrippen ligt de mate van gevoeligheid dermate hoog, dat vrijwel alle op-of-aanmerkingen beledigend zijn. Het is dan ook vaak onderdeel van discussie aangaande de vrijheid van meningsuiting.

Bij smalend taalgebruik zijn er dus meerdere perspectieven mogelijk, namelijk :

• degene die kwaad spreekt,

• degenen die het kwaadspreken aanhangen,

• degene die terecht gekwetst is,

• degenen die medegekwetst zijn,

• degene die kritiek levert,

• degenen die het met de kritiek eens zijn,

• degene die kritiek als aanval opvat,

• degenen die zich ook aangevallen voelen,

• degenen die er niets mee te maken (willen) hebben,
• degenen die er over oordelen moeten.

Overtuigingen en opvattingen

Ieder afzonderlijk (respectievelijk) individu, maar ook gezamenlijke (collectieve) individuen, ontwikkelen een eigen overtuiging en daarmee ook bepaalde opvattingen over wat men in het dagelijks leven zoal waarneemt. Vanwege het principe "Inborst plus Input is Output" kan men stellen dat iedere uiting van een individu tot stand gekomen is uit hoe iemand van zichzelf is, en hoe beïnvloed is. Deze invloeden die al-of-niet zelf aangegaan zijn, en welke zich gevolgelijk hebben ontwikkeld tijdens het voortzettende leven binnen het voortdurend vormende brein, werden/worden echter bepalend wanneer die zich beperkt (focussen, rechtlijnig en/of specifiek redeneren) tot bepaalde gedachtengangen. Dit brengt vervolgens een tunnelvisie teweeg, waarbinnen meer-of-minder ook gevoelens en gevoeligheden hun doorwerking hebben. Dit gegeven maakt het dat men wel kritiek en een andere mening kan hebben op of over andersdenkenden, maar men níet elkanders overtuigingen of opvattingen kan vergelijken, in de zin van het begrijpen of zeker zijn van iets (eigen denken). Als iemand dus overtuigd is van bijvoorbeeld haat zaaien of bewust kwetsen of beledigen door een ander, kan dat evenzogoed onredelijk zijn vanuit de overtuigingen, perspectief en bedoelingen van die betreffende ander. Men moet dit aangaande dus blijven relativeren, wat meestal neer komt op een verandering (aanpassing) binnen het denken, waarmee ook gevoelens gemoeid zijn.

Wetboek van Strafrecht

In Nederland zijn de volgende artikelen in het Wetboek van Strafrecht gericht tegen smaad (art. 261), laster (art. 443-453), belediging, aanzetten tot haat en smalende godslastering:

• Art. 137c: Hij die zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaat over een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid...
• Art. 137d: Hij die in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, aanzet tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid...
• Art. 147-147a: Hij die zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, door smalende godslasteringen op voor godsdienstige gevoelens krenkende wijze uitlaat... (147.1)

Recht op belediging

Naar aanleiding van recente internationale reacties op islamkritiek en de moord op Theo van Gogh wegens vermeende beledigingen, ontbrandde er in Nederland een discussie over het zogenaamde recht op beledigen. Mag de vrijheid van meningsuiting worden ingeperkt - en de strafrechtelijke definitie van smalend taalgebruik worden uitgebreid - voor beledigingen, die niet als doel hebben beledigend te zijn maar dat bijvoorbeeld door lange tenen toch zijn? Belediging wegens een feit kan haat zaaien opleveren, belediging gezien een omstandigheid echter vooralsnog niet.

In een toespraak in Berlijn verdedigde Ayaan Hirsi Ali dit recht met als argument dat zelfcensuur grote gevolgen kan hebben voor het democratisch bestel. Als antwoord hierop ontkende koningin Beatrix in de kersttoespraak van 2006 voor het Nederlandse volk dit recht, aangezien de vrijheid van meningsuiting volgens haar niet alleen door de wet wordt beperkt, maar ook door normen van moraal en beschaving. Vooralsnog lijkt de kwestie geen strafrechtelijke toepassing te vinden. Wellicht kan in de nabije toekomst een opvatting die vergelijkbaar is met de Duitse "Volksverhetzung" uitkomst bieden.

Externe links

• Pak haatpropaganda harder aan (persbericht Ministerie van Justitie)

Referenties