Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
rel=nofollow

De Tweede Kamer der Staten-Generaal, vaak kortweg de Tweede Kamer genoemd, vormt samen met de Eerste Kamer de Nederlandse Staten-Generaal, de landelijke volksvertegenwoordiging voor Nederland. De eerste zitting was op 21 september 1815.[1]

De eerste Tweede Kamerleden werden benoemd door koning Willem I, daarna getrapt door de leden van de Provinciale Staten en vervolgens rechtstreeks door de burger via een landelijke verkiezing.

De Tweede Kamer is te vergelijken met het Huis van Afgevaardigden in de Verenigde Staten, het Lagerhuis in het Verenigd Koninkrijk, de Kamer van volksvertegenwoordigers (federaal) in België, de Nationale Vergadering in Frankrijk en de Bondsdag in Duitsland.

De Bataafse Republiek bezat sinds 1798 eveneens een Tweede Kamer.

Functioneren

Bestand:Tweede Kamer, ingang aan Plein Den Haag juni 2003.JPG
Gebouw van de Tweede Kamer, ingang aan het Plein in Den Haag.
Bestand:Plenaire zaal Tweede Kamer - landschap.jpg
De plenaire zaal van de Tweede Kamer.
Bestand:Wat doen de commissies van de Tweede Kamer.webm
Voorlichtingsfilm over de Tweede Kamer.

Hoewel de naam misschien het tegendeel doet vermoeden, heeft de Tweede Kamer in de Nederlandse politiek meer macht dan de Eerste. In de Tweede Kamer ontstaan regeringscoalities en deze kunnen hier ook weer uiteenvallen. Ook worden ministers er ter verantwoording geroepen voor hun beleid. De Eerste Kamer heeft deze macht ook, maar gebruikt die veel minder vaak. Een minister of kabinet kan niet aanblijven zonder het vertrouwen van (een meerderheid in) de Tweede Kamer.

De Tweede Kamer heeft in hoofdzaak drie taken:

  • controle op regeringsbeleid,
  • medewetgeving (met de regering en de Eerste Kamer)
  • vertegenwoordiging van de bevolking.

Om de regering te kunnen controleren, heeft de Tweede Kamer verschillende rechten en instrumenten. Een belangrijke bevoegdheid van de Tweede Kamer is het budgetrecht of recht van begroting. Dat is de mogelijkheid begrotingen van de ministeries goed en af te keuren en om ze te wijzigen. Ook het recht van interpellatie en het recht van enquête horen hierbij. Een van de belangrijkste rechten bij de wetgeving is het recht van amendement. Dat is de mogelijkheid om wetsvoorstellen op onderdelen te wijzigen (zie: Nederlandse wet). Als een meerderheid van de Tweede Kamer het amendement steunt, dan wordt de verlangde wijziging aangebracht. Een minister die daar grote bezwaren tegen heeft, kan dreigen met aftreden of met intrekking van het gehele wetsontwerp.

Een ander instrument van de Tweede Kamer is de zogenaamde motie. In een motie spreekt de Tweede Kamer een mening uit, of zij vraagt hierin aan een minister of het hele kabinet om iets te doen of juist na te laten. Zo'n uitspraak weegt minder zwaar dan een amendement, omdat hij niet bindend is. Een minister kan een motie naast zich neerleggen.

De Tweede Kamer heeft ook het recht van initiatief, dat is het recht om wetsvoorstellen in te dienen. De meeste wetsvoorstellen worden opgesteld door de regering, maar een paar keer per jaar dienen een of meer Kamerleden een zogeheten initiatiefwetsvoorstel in. De indiener(s) zit(ten) dan achter de regeringstafel om hun wetsontwerp te verdedigen, ook in de Eerste Kamer.

Verder kan de Tweede Kamer gebruikmaken van het recht van interpellatie. In minder zwaarwegende kwesties kunnen ministers door Kamerleden aan de tand worden gevoeld tijdens het wekelijkse mondelinge vragenuurtje van de Tweede Kamer. Ook bestaat de mogelijkheid om schriftelijke vragen te stellen, waarop de betrokken minister of staatssecretaris verplicht is te antwoorden.

In uitzonderlijke gevallen maakt de Tweede Kamer gebruik van het recht van enquête. Een speciaal daarvoor benoemde commissie onderzoekt dan in een bepaalde kwestie het regeringsbeleid tot op de bodem. Betrokkenen kunnen onder ede worden gehoord en gegijzeld worden. Bekende voorbeelden zijn de enquête naar de Bijlmerramp en de enquête naar Bouwfraude (2002). In minder zware gevallen volstaat een Parlementair Onderzoek, waarbij getuigen niet onder ede staan.

De werkzaamheden van de Tweede Kamer worden geregeld in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer.

Voor het juridisch assisteren van Kamerleden bij amendementen en initiatiefwetten is er het Bureau Wetgeving.[2]

Leden

Zetelverdeling 2017-2021
14
9
3
14
4

<div style="-o-transform:rotate(4.8deg);-moz-transform:rotate(4.8deg);-webkit-transform:rotate(4.8deg);-ms-transform:rotate(4.8deg);transform:rotate(4.8deg); width:16em; height:8em; position:relative; -o-transform-origin:bottom center;-moz-transform-origin:bottom center;-webkit-transform-origin:bottom center;-ms-transform-origin:bottom center;transform-origin:bottom center; -moz-border-radius-topleft:8em; -webkit-border-top-left-radius:8em; border-top-left-radius:8em; -moz-border-radius-topright:8em;-webkit-border-top-right-radius:8em;border-top-right-radius:8em; background:#LvKA

 Sjabloon:Zetelverdeling/Controle/Afkorting;">
1
5
19
4
19
3
32
1
2
20
14 14 <span style="display:inline-block;background:#LvKA Sjabloon:Zetelverdeling/Controle/Afkorting;width:0.66666666666667%;overflow:hidden;">1 19 19 32 20 
De 150 zetels zijn bij de verkiezingen als volgt verdeeld:

De Tweede Kamer bestaat sinds 1956 uit honderdvijftig leden. Bij de oprichting in 1815 had de Tweede Kamer 110 leden, die allen in september dat jaar gelijktijdig benoemd waren door koning Willem I. Nieuwe leden werden benoemd door de Provinciale Staten. Van 1840 tot 1848 had de Tweede Kamer 58 leden. In de jaren 1840 en 1848 waren er naast de leden tijdelijk ook buitengewone leden. Vanaf 1848 had de Tweede Kamer één lid per 45 000 inwoners, gekozen volgens het censuskiesrecht door de inwoners die voldoende belasting betaalden. Na de grondwetswijziging van 1887 telde de Tweede Kamer 100 leden die via honderd kiesdistricten werden verkozen.

De leden van de Tweede Kamer worden Kamerleden of parlementariërs genoemd en bezetten ieder een van de zetels. Zij worden gekozen bij de Tweede Kamerverkiezingen op basis van evenredige vertegenwoordiging. Leden van de Tweede Kamer vertegenwoordigen elk een politieke partij en tezamen vormen de Kamerleden die dezelfde partij vertegenwoordigen een fractie.

Om lid te kunnen worden van de Tweede Kamer moet men Nederlander zijn, minimaal de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt en niet uitgesloten zijn van het kiesrecht (artikel 56 van de Grondwet).

Lidmaatschap van de Kamer is geen vertrouwensfunctie en zodoende is geen veiligheidsonderzoek vereist. Wel kan de AIVD op verzoek van een politieke partij een screening doen waarbij naslag wordt gedaan in de eigen registers. Het resultaat wordt dan via de minister van Binnenlandse Zaken aan de betreffende partij meegedeeld.[3]

Leden van de Tweede Kamer kunnen niet gerechtelijk worden vervolgd of aangesproken voor hetgeen zij in de vergaderingen van de Staten-Generaal hebben gezegd (artikel 71 van de Grondwet). Dit wordt ook wel de parlementaire onschendbaarheid genoemd.

Zetelverdeling

Zie Samenstelling Tweede Kamer 2017-heden voor een overzicht van de samenstelling van de Tweede Kamer sinds de verkiezingen in 2017. Zie tweedekamer.nl (externe link) voor een actuele alfabetische lijst van de Kamerleden.

De samenstelling in de Tweede Kamer na de verkiezingen van maart 2019 (aantallen vergeleken met periode 2012-2017):

██ Coalitiepartij

Logo Fractie Ideologie Lijsttrekker
in 2017
Foto Fractievoorzitter Foto Stemmen Zetels Verschil t.o.v. 2012
Bestand:Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (nl) Logo.svg Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) Conservatief-liberalisme Mark Rutte Bestand:Mark Rutte 2015 (1).jpg Klaas Dijkhoff Bestand:Klaas Dijkhoff 2015 (2).jpg 2.238.351 32 -8 Gedaald
Bestand:PVV-logo.svg Partij voor de Vrijheid (PVV) Nationalisme Geert Wilders Bestand:Geert Wilders op Prinsjesdag 2014 (cropped).jpg Geert Wilders Bestand:Geert Wilders op Prinsjesdag 2014 (cropped).jpg 1.372.941 20 +5 Gestegen
Bestand:CDA logo.svg Christen-Democratisch Appèl (CDA) Christendemocratie Sybrand van Haersma Buma Bestand:Sybrand van Haersma Buma 2012.jpg Pieter Heerma Bestand:Pieter Heerma (2017).jpg 1.301.796 19 +6 Gestegen
Bestand:Democraten 66 (nl) Logo.svg Democraten 66 (D66) Progressief liberalisme Alexander Pechtold Bestand:Pechtold 29 03 048b (2).jpg Rob Jetten Bestand:Rob Jetten.jpg 1.285.819 19 +7 Gestegen
Bestand:GroenLinks.svg GroenLinks (GL) Ecologisme Jesse Klaver Bestand:Jesse Klaver.jpg Jesse Klaver Bestand:Jesse Klaver.jpg 959.600 14 +10 Gestegen
Bestand:Socialistische Partij (SP) Logo.svg Socialistische Partij (SP) Democratisch socialisme Emile Roemer Bestand:Emile Roemer 2012-1.jpg Lilian Marijnissen Bestand:Lilian Marijnissen (2018).jpg 955.633 14 -1 Gedaald
Bestand:Logo PvdA.svg Partij van de Arbeid (PvdA) Sociaaldemocratie Lodewijk Asscher Bestand:Lodewijk Asscher 2012 (1).jpg Lodewijk Asscher Bestand:Lodewijk Asscher 2012 (1).jpg 599.699 9 -29 Gedaald
Bestand:ChristenUnie.svg ChristenUnie (CU) Christelijk-sociaal Gert-Jan Segers Bestand:Gert-Jan Segers 2018 (cropped).jpg Gert-Jan Segers Bestand:Gert-Jan Segers 2018 (cropped).jpg 356.271 5 0 Stabiel
Bestand:Party for the Animals logo.svg Partij voor de Dieren (PvdD) Ecologisme Marianne Thieme Bestand:Marianne Thieme 2010.jpg Esther Ouwehand Bestand:Esther Ouwehand (cropped).jpg 335.214 5[4] +3 Gestegen
Bestand:50PLUS (nl) Logo.svg 50Plus (50Plus) Sociaal-conservatisme Henk Krol Bestand:Henk Krol 2013.jpg Henk Krol Bestand:Henk Krol 2013.jpg 327.131 4 +2 Gestegen
Bestand:Staatkundig Gereformeerde Partij logo.svg Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) Reformatorisch Kees van der Staaij Bestand:KeesvanderStaaijDirkHol2016.jpg Kees van der Staaij Bestand:KeesvanderStaaijDirkHol2016.jpg 218.950 3 0 Stabiel
DENK Multiculturalisme Tunahan Kuzu Bestand:27. Tunahan Kuzu.jpg Tunahan Kuzu Bestand:27. Tunahan Kuzu.jpg 216.147 3 +3 Gestegen
Bestand:FvD.png Forum voor Democratie (FvD) Nationaal-conservatisme Thierry Baudet Bestand:Thierry Baudet (2018).jpg Thierry Baudet Bestand:Thierry Baudet (2018).jpg 187.162 2 +2 Gestegen
Lid Van Kooten-Arissen (LvKA) Ecologisme niet van toepassing Femke Merel van Kooten-Arissen Bestand:Femke Merel Arissen (2017).jpg - 1
Lid Van Haga (LvHA) Liberalisme niet van toepassing Wybren van Haga Bestand:No image.svg - 1

Totaal (opkomst 81,93%) met 10.563.456 stemmen. Van de stemmen was 0,45 procent ongeldig of blanco. Gegevens van zetelverdeling in de Tweede Kamer van 1888 tot en met 2017.

Op 16 juli 2019 verliet Femke Merel van Kooten-Arissen de Partij voor de Dieren en ging verder als eenmansfractie.

Op 24 september 2019 werd Wybren Van Haga uit de VVD-fractie gezet. Hij had zich niet gehouden aan de afspraken die waren gemaakt naar aanleiding van het rapport van de integriteitscommissie. Van Haga bleef lid van de Tweede Kamer namens zijn eigen fractie Van Haga.[8] Hij werd daarop door de VVD als lid geroyeerd.

Voorzitters

Bestand:Khadija Arib Nieuwe Ledendag 2015.jpg
Khadija Arib op de voorzittersstoel van de Tweede Kamer tijdens de nieuweledendag van de PvdA in 2015.
Zie Voorzitter van de Tweede Kamer voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vanaf de instelling van de Tweede Kamer in 1815 werd de voorzitter gekozen door de Kamer en benoemd door de Kroon. Aan het begin van ieder zittingsjaar stelde de Kamer een lijst met drie kandidaten samen. Deze lijst werd aangeboden aan de regering, die vervolgens een van de kandidaten benoemde. De drie kandidaten waren gerangschikt naar voorkeur van de Kamer. Zo stemde men eerst over de als eerste geplaatste, vervolgens over de als tweede geplaatste en ten slotte over de als derde geplaatste kandidaat. Per stemming was een absolute meerderheid van de aanwezige Kamerleden nodig om te worden verkozen. De benoeming door de Kroon was louter symbolisch, zonder uitzondering werd altijd de eerst geplaatste van de lijst benoemd. Mocht een voorzitter afwezig zijn, dan werden de honneurs waargenomen door het oudste aanwezige Kamerlid. Met de uitbreiding van het presidium is hier verandering in gekomen. In de Grondwet van 1983 is opgenomen dat de Kamer zelf een voorzitter benoemt. Tevens is toen bepaald dat een voorzitter niet langer voor slechts één zittingsjaar zetelt, maar voor de gehele zittingsperiode van de Kamer.

Een historisch overzicht van Kamervoorzitters is opgenomen in de lijst van voorzitters van de Tweede Kamer.

Presentie en stemmingen

Ook bij een plenaire vergadering zijn vaak alleen de Kamerleden met de desbetreffende specialisatie aanwezig (en verder de voorzitter en de desbetreffende bewindspersoon). Bij stemmingen[5] moeten wel zo veel mogelijk leden aanwezig zijn. De meeste stemmingen worden van tevoren gepland, zodat de leden tijdig weten wanneer ze allemaal aanwezig moeten zijn. In het geval van een ongeplande stemming laat de voorzitter vooraf in het hele gebouw een bel gaan, en geeft hij de leden even de tijd om naar de zaal te komen. Bij stemmingen met handopsteken wordt de dubbele fictie gehanteerd dat alle leden aanwezig zijn, en dat de leden binnen een fractie hetzelfde stemmen.[6] Over personen wordt schriftelijk gestemd, bijvoorbeeld bij de verkiezing van een nieuwe voorzitter of bij het opmaken van voordrachten voor leden van de Algemene Rekenkamer of de Hoge Raad.

Openbaarheid

Was een vergadering van de Tweede Kamer in 1814 aanvankelijk besloten, in de Grondwet van 1815 werd zij onder druk van de Belgen openbaar. In 1859 kwam er een perstribune in de vergaderzaal.

De plenaire debatten worden live uitgezonden op televisie en via het internet. De teksten worden op internet gepubliceerd in de Handelingen. De voorlopige versie staat binnen een dag op de site van de Tweede Kamer onder "Verslagen", de definitieve na drie tot vier weken op overheid.nl.

Burgers

Sinds 1968 houdt de Kamer ook hoorzittingen, waarin deskundige of belanghebbende burgers inlichtingen kunnen verschaffen aan de Kamer of een van haar commissies.

Sinds 2006 kent de Kamer het burgerinitiatief. Kiesgerechtigden kunnen met 40.000 handtekeningen een onderwerp voordragen voor de Kameragenda. Dit onderwerp mag niet in strijd zijn met de Grondwet en mag niet de laatste twee jaar in de Kamer aan de orde zijn geweest. Sinds 1 januari 2008 kan de actie voor een burgerinitiatief ook op het internet worden gevoerd.

Griffiers

Rechts van de voorzitter (gezien vanuit de voorzitter) zit de griffier, en links het hoofd van de griffie.[7] Sinds 11 juni 2018 is Simone Roos griffier van de Tweede Kamer.

Een historisch overzicht van griffiers is opgenomen in de lijst van griffiers van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Gebouw

Bestand:Algemene Beschouwingen totaaloverzicht Tweede Kamer.jpg
De oude vergaderzaal van de Tweede Kamer.

De Tweede Kamer vergadert in het Tweede Kamergebouw aan het Plein in Den Haag. Sinds het ontstaan van het koninkrijk tot aan 1992 vonden de zittingen plaats in de Oude Zaal, die ongeveer hetzelfde uiterlijk had als de huidige Eerste Kamer. In 1992 betrok de Tweede Kamer de nieuwe vergaderzaal van de Tweede Kamer.

Bestand:Impression possible interior of the Plenary Hall of Parlement 1.jpg
Impressie van de nieuwe tijdelijke vergaderzaal van de Tweede Kamer, vanaf 2020

Tijdens de renovatie van het Binnenhof, vanaf 2020, zal de Tweede Kamer Bezuidenhoutseweg 67, het voormalige gebouw van het ministerie van Buitenlandse Zaken, gebruiken voor haar vergaderingen. In de kelder van dit gebouw wordt een exacte kopie van de huidige zaal gerealiseerd. [8]

Terminologie

  • AO is de afkorting van 'Algemeen Overleg' en betreft een vergadering van een Kamercommissie met een of meer bewindspersonen.
  • VAO is de afkorting van 'Verslag Algemeen Overleg' en betreft een kort plenair debat ter afronding van een algemeen overleg van een Kamercommissie. Hier kunnen moties worden ingediend.

Zie ook


Externe links

Literatuur

  • In dit huis. Twee eeuwen Tweede Kamer, Boom, Amsterdam, 2015.
  • Carla Hoetink, Macht der gewoonte: regels en rituelen in de Tweede Kamer na 1945, Vantilt, Nijmegen, 2018, ISBN 9789460042768 (handelseditie proefschrift).

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º Handelingen van 21 september 1815, repository.overheid.nl
  2. º Tweede Kamer, Over de Tweede Kamer.
  3. º AIVD.nl: Screent de AIVD kandidaat-Kamerleden?
  4. º Dit werden er vier na het vertrek van Femke Merel van Kooten-Arissen uit de fractie op 16 juli 2019.
  5. º Stemmingen tweedekamer.nl
  6. º Brief van de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal aan de Kamer d.d. 21 november 2017, p. 3.
  7. º Zetelverdeling plenaire zaal Tweede Kamer der Staten-Generaal / 2008
  8. º Den Haag, Bezuidenhoutseweg 67 Geraadpleegd op 26 september 2019
rel=nofollow
rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Tweede Kamer op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
52°4′47″N, 4°18′53″E