Rijksdaalder

De rijksdaalder was een Nederlandse munt met een waarde van 2½ gulden, in gebruik tot aan de invoering van de euro in 2002.

Van 1945 tot de invoering van het vijfje als muntstuk in 1988 was de rijksdaalder de munt met de hoogste waarde.

De rijksdaalder was van oorsprong een munt ter waarde van 50 stuivers. Na de invoering van de cent is de rijksdaalder als munt blijven bestaan, terwijl het "kleinere broertje" de daalder (30 stuivers) is komen te vervallen.

Etymologisch

De oorspronkelijke betekenis komt van: een daalder van het Rijk, d.i. het Duitse Rijk, en volgens de besluiten van de Rijksdag geslagen, in het Duits een Reichsthaler genaamd. In navolging van de Duitse Reichsthaler werden ten behoeve van de onderlinge handel ook door sommige andere landen (Denemarken, Zweden, Nederland) rijksdaalders gemunt. De rijksdaalder speelde verder een belangrijke rol in de handel met het Oosten. De Rijksdaalder was de opvolger van de Drieguldenmunt.

Bijnamen

• Knaak: de naam is van onbekende oorsprong. Vermoedelijk is er verband met Rotwelsch (Duits Bargoens) Knök, Kneks (daalder), maar verder is de etymologie onbekend. Aanvankelijk werd deze benaming voor de rijksdaalder vermoedelijk in dieventaal gehanteerd en vervolgens ook daaruit overgenomen in de omgangstaal, voor een groot muntstuk. Afgeleid van 'knaak' is 'knaker', in de betekenis van portemonnee.
• Achterwiel: de rijksdaalder was het grootste muntstuk, zoals het achterwiel het grootste wiel aan de wagen was.
• Riks: kort voor Rijksdaalder; mogelijk afgeleid van het Franse woord Rixdale.

Trivia

• Een knakenpoetser is een vrek of een duitendief.

Zie ook

• Lijst van oude muntsoorten in de Lage Landen