Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Holland: verschil tussen versies
(Holland (provincies) is een streek in het westen van Nederland, tegenwoordig opgedeeld in Zuid-Holland en Noord-Holland. ([http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Holland&oldid=21571827])) |
k (Holland (provincies) hernoemd naar Holland (streek): beter) |
(geen verschil)
| |
Versie van 16 dec 2010 13:29
Zie ook : Holland (doorverwijzing), voor andere betekenissen van "Holland", of : Nederland (doorverwijzing).
Holland is een streek in het westen van Nederland, die tegenwoordig opgedeeld is in de provincies Zuid-Holland en Noord-Holland. Die twee provincies zijn echter niet gelijk aan de streek Holland. Anno 2007 tellen de beide provincies bij elkaar 6,06 miljoen inwoners op een oppervlakte van 5488 km², wat resulteert in een bevolkingsdichtheid van 1104 inwoners per km².
Naam
De naam is vermoedelijk afkomstig van Holtland of Holdland, dus: "houtland". In de negende eeuw werd dit genoemd als plaats waarvan de ligging onbekend is; mogelijk was het de benaming voor de bosrijke geestgronden aan beide zijden van de monding van de Oude Rijn. Plinius de Oudere (23 - 79 na Chr.) refereerde naar deze streek als het land tussen Helium en Flevo ("inter Helinium ac Flevum"), twee vertakkingen van de Rijn waarvan de eerste in de buurt van Den Briel uitmondde in de Maas en de tweede in "de meren van het noorden".[1] Het werd daarna de benaming van de gouw circa horas Rheni (Rijnland), van waaruit graaf Floris I zijn gebied in het noorden uit wist te breiden. De oudste bronnen refereren naar het niet duidelijk gedefinieerde graafschap als Frisia ten westen van het Vlie. Tot 1101 hebben de bronnen het over Friese graven, maar in dat jaar krijgt Floris II een toevoeging; hij wordt genoemd als Florentius comes de Hollant, graaf van Holland, waarmee de naam is overgegaan op het gehele graafschap.
De naam wordt in het buitenland vaak als metonymia voor geheel Nederland gebruikt, hoewel dit onjuist is. Deze vorm van pars pro toto wordt soms ook in Nederland gebruikt.[2] In enkele provincies wordt met Holland enkel de delen van Nederland aangeduid die buiten de eigen provincie liggen; in sommige andere provincies wordt met Holland gerefereerd naar het westen van Nederland. De benaming "Hollander" voor een inwoner van Nederland in het algemeen, is veel Nederlanders een doorn in het oog.
Graafschap Holland
 Zie Graafschap Holland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Het graafschap Holland werd in 1101 voor het eerst als dusdanig aangeduid. Na de Eerste Vrije Statenvergadering van 1572 namen de Staten van Holland en West-Friesland het bestuur over van de toenmalige graaf, Filips II. Het nam ook de bestuurlijke rol over van het Hof van Holland, dat nog tot ver in de zestiende eeuw politieke bevoegdheden hield, maar zich steeds meer beperkte tot gerechtelijke aangelegenheden.
Gewest Holland
| Zie Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog speelde het gewest Holland en West-Friesland een belangrijke rol in het verzet tegen de Spanjaarden. Na de Unie van Utrecht in 1579 trad het toe tot de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en werd Holland daarvan het leidende gewest, dat was verdeeld het Zuiderkwartier en het Noorderkwartier.
Er was geen graaf van Holland meer, de staten van Holland waren de soeverein in het gewest dat niet langer als graafschap werd aangeduid, ook al rustte op het wapen soms een grafelijke kroon. In de staten kwamen de door de steden verkozen afgevaardigden bijeen. Ook de edelen van Holland, een kleine groep edellieden, hadden een stem die in hun naam door de raadpensionaris van Holland werd uitgebracht.
De steden hadden een protocollaire volgorde, zij brachten hun stem in deze volgorde uit en in de op rang en anciënniteit gefixeerde 17e en 18e eeuw traden de vertegenwoordigers in deze volgorde op[3].
Franse tijd
| Zie Franse tijd in Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In 1799, na de vorming van de Bataafse Republiek, werd Holland op een andere manier verdeeld en wel over de departementen van Texel (van Vlie tot Rijn), van de Amstel (omgeving Amsterdam), van de Delf (Holland ten zuiden van de Rijn, zonder de eilanden) en van Schelde en Maas (Hollandse en Zeeuwse Eilanden), terwijl het zuidoosten bij het departement van de Rijn werd gevoegd.
In 1802 werd na de vorming van het Bataafs Gemenebest de gewestelijke structuur van vóór 1799 weer grotendeels hersteld en zo ontstond het departement Holland.
In 1807, bij de departementale herindeling als gevolg van de oprichting van het koninkrijk Holland, werd het departement Holland in tweeën gedeeld, namelijk in de departementen Amstelland en Maasland.
Na de annexatie van het koninkrijk Holland op 9 juli 1810 werden deze departementen op 1 januari 1811 een departement van het Eerste Franse Keizerrijk onder de namen Zuiderzee en Monden van de Maas.
Vorstendom der Verenigde Nederlanden
In de Grondwet van 1814 werd Holland ingesteld als ongedeelde provincie in het Vorstendom der Verenigde Nederlanden.
Koninkrijk der Nederlanden
In 1815 werd Holland een provincie in het Koninkrijk der Nederlanden. Om de dominantie van Holland te verminderen werd de provincie in 1840 gesplitst in de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland. In de jaren daarna werd nog regelmatig met gebieden geschoven tussen de twee provincies en ook met de andere aanliggende provincies, zoals in 1942 toen de eilanden Vlieland en Terschelling bij de provincie Friesland werden ingedeeld.
Positie van Holland in Nederland
| Zie Hollandse identiteit voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Al in de late Middeleeuwen had Holland een grote politieke invloed op het gebied boven de grote rivieren, vooral omdat het graafschap het Sticht (het wereldlijke bestuursgebied van het Bisdom Utrecht) begon te domineren.
Tijdens de Republiek werd er ook een steeds sterkere culturele invloed uitgeoefend op de andere gewesten. De stadsdialecten van het Hollands werden het Standaardnederlands, terwijl taalvarianten in de overige delen van het land aan status inboetten, veelal een stigma kregen en zich ontwikkelden richting het Standaardnederlands.
Naar buiten toe bepaalde het machtige gewest de beeldvorming over Nederland. Holland is dan ook in vele talen het woord voor Nederland in het algemeen geworden. Daarbij wordt tegenwoordig gedacht aan stereotypen zoals tulpen, klederdracht en klompen maar ook marihuana en prostitutie; al sinds het midden van de 19e eeuw worden typisch Hollandse kenmerken ingezet bij de promotie van Nederland als geheel. Vanaf die tijd werd ook de nationale eenheid versterkt door een proces van economische en culturele modernisering dat uitstraalde vanuit de Hollandse steden. Nog steeds is de Randstad Holland (meestal afgekort tot Randstad) het politieke, economische en culturele centrum van Nederland.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º [1] Pliny the Elder, The Natural History (eds. John Bostock, M.D., F.R.S., H.T. Riley, Esq., B.A.)
- º [2], Van Dale's Woordenboek Hedendaags Nederlands
- º Geert H. Medema, ‘In zo goede order als in eenige stad in Holland.’ Het stedelijk bouwbedrijf in Holland in de achttiende eeuw. Proefschrift Utrecht 2008, p. 10.
- º "De Ware Vrijheid", biografie van Johan de Witt en Cornelis de Witt, biografie door Luc Panhuysen 2005
| Landen binnen de Bourgondische Kreits van het Heilige Roomse Rijk |  |
|---|
1: Verloren aan Frankrijk 2: Verloren aan de Republiek 3: Vervallen door erfopvolging |
| Gewesten van de Bataafse Republiek (1795-1798) |  |
|---|
|
Bataafs-Brabant (vanaf 1796) · Friesland · Gelderland · Holland · Overijssel · Stad en Lande · Utrecht · Zeeland |
| Departementen van de Bataafse Republiek (1799-1802) | |
|---|
|
Amstel · Delf · Dommel · Eems · Oude IJssel · Rijn · Schelde en Maas · Texel |
| Departementen (1802-1807) van het Bataafs Gemenebest |  |
|---|
|
Bataafs Brabant · Friesland · Gelderland · Holland · Overijssel · Stad en Landen van Groningen · Utrecht · Zeeland |
| Departementen (1807-1810) van het koninkrijk Holland |  |
|---|
|
Amstelland · Brabant · Drenthe · Gelderland · Groningen · Friesland · Maasland · Oost-Friesland · Overijssel · Utrecht · Zeeland |
Sjabloon:Navigatie Keizerrijk Frankrijk
| Koninkrijk der Nederlanden | |
|---|
|
| Zuid-Hollandse streken |  |
|---|
|
Alblasserwaard · Beijerland · Bollenstreek¹ · Delfland · Drechtsteden · Eiland van Dordrecht · Goeree-Overflakkee · Groene Hart¹ · Hoeksche Waard · Holland¹ · Hollandse Biesbosch · IJsselmonde · Krimpenerwaard · Prins Alexanderpolder · Randstad¹ · Rijnland¹ · Rijnmond · Rivierengebied¹ · Schelde- en Maasdelta¹ · Schieland · Tiengemeten · Vijfheerenlanden¹ · Voorne-Putten · Westland · Zuidplaspolder · Zwijndrechtse Waard |