Kou (temperatuur)

Kou (ook koude) is een relatief begrip met betrekking tot temperatuur. Als iets een lagere temperatuur in vergelijking andere temperaturen heeft, is het ten opzichte van de vergeleken temperatuur koud.

Voorbeeld

Een goed afgestelde airconditioning unit verlaagt 's zomers de binnentemperatuur slechts enkele graden ten opzichte van de buitentemperatuur. Wordt het verschil te groot, voelt het binnen koud aan. Zou dezelfde binnentemperatuur 's winters worden gehandhaafd, dan zou het binnen daarentegen heel warm aanvoelen. (Het is overigens niet bewezen dat veel heen en weer bewegen tussen ruimten met verschillende temperaturen een verhoogd risico op verkoudheid oplevert.)

Absolute nulpunt

Het absolute nulpunt is de laagste temperatuur die bestaat. Deze temperatuur is -273,15°C (0 Kelvin). Het daadwerkelijk bereiken van die temperatuur is tot op heden onmogelijk gebleken, maar wetenschappers zijn er wel in geslaagd temperaturen net boven het absolute nulpunt te bereiken: 10^-12 K.

Iets koud maken

Water

Een stof kan drie verschillende vormen hebben. Een voorbeeld daarvan zien we bij water. Normaal komt het uit de kraan als vloeistof: water. Als je het gaat bevriezen, wordt het vast: ijs. Als je het gaat koken, wordt het een gas: waterdamp. Water vormt een gas bij 100°C, en bevriest bij 0°C. Bij het opstellen van de temperatuurschaal koos Celsius het nulpunt van de schaal op het kookpunt van water, en 100 graden op de smelttemperatuur. Later werd dit omgekeerd.

Stikstof

Er zijn ook stoffen die al een gas zijn bij kamertemperatuur. Als deze vloeibaar gemaakt moet worden, moet deze flink worden afgekoeld. Een voorbeeld van een dergelijk gas is stikstof. Stikstof zit in lucht. Lucht bestaat voor ongeveer 80% uit stikstof. Deze kan vloeibaar gemaakt worden door het tot -196°C af te koelen en onder hoge druk samen te persen. Als deze vloeibare stikstof weer verdampt wordt, dan wordt het heel snel heel koud. Dat verdampen gaat vanzelf bij kamertemperatuur en -druk.

Koolstofdioxide

Koolstofdioxide zit net als stikstof in de lucht. Door het samen te persen en af te koelen, wordt het vast. Het slaat de vloeibare fase over (het zit echter wel vloeibaar in gasflessen). Het is vast bij -78°C. Daar komt de bijnaam 'droogijs' vandaan. Droogijs wordt veel gebruikt in shows. Als er kokend water over wordt gegooid, geeft dit een stoomeffect. Maar koolstofdioxide wordt voor nog meer dingen gebruikt. Met Dry Ice Cleaning Equipment wordt dit gebruikt om schoon te maken. Er worden kleine korreltjes droogijs afgeschoten op een object. Deze korreltjes krijgen daarbij inpact: ze worden honderden keren zo groot in volume en daarbij brengen ze kou aan op de oppervlakte en het vuil wordt hierdoor afgebroken. Het wordt vooral gebruikt om kauwgom van de stoep te spuiten, maar ook voor reinigen van anders moeilijk te bereiken plaatsen in een productiemachine.

Krimpen en harden

Heel veel stoffen krimpen bij kou. Voorbeelden hiervan zijn beton en staal. Vandaar dat hoogspanningskabels in de zomer veel meer doorhangen hangen dan in de winter. Krimping is ook de reden dat er tussen betonnen wegelementen voegen worden voorzien, als dit niet gebeurt, zal het beton kapot gaan door het krimpen en uitzetten.

Door kou gaan de moleculen van een stof langzamer bewegen. Daardoor wordt deze stof harder.

Koud weer

Er zijn weertypen die onder andere door kou veroorzaakt worden.

Sneeuw

Bestand:Vanha Kirkkopuisto lumisateella.jpg

Sneeuwvlokken in de nacht.

Sneeuw is geen bevroren regen. Elke sneeuwvlok begint als één enkel uiterst klein ijskristal in een wolk. Tot 50 andere kristallen kunnen eraan plakken aangezien het in de wolk drijft. Wanneer een vlok genoeg zwaar wordt, valt hij naar de grond.

Hagel

Hagelstenen beginnen hun bestaan als kleine druppeltjes die bevriezen en binnen wolken op en neer stuiteren waarbij er laag na laag ijs toegevoegd wordt, tot het korreltje zwaar genoeg is om als hagelsteen te vallen.

Mist

Mist is een wolk op de grond. Gewoonlijk zal de zon de mist doen verdwijnen.

Kou en organismen

Mensen, dieren en planten zijn bestand tegen een beperkte marge aan temperaturen, en hebben zo ook een gewenningstemperatuur waarin ze zich het liefst begeven. Mensen hebben echter wel de bijkomstigheid van kleding, waardoor ze beter de kou de baas kunnen. Kledingstukken zoals een sjaal, handschoenen, oorwarmers en een muts zijn daar op toegespitst. Bij onvoldoende kleding kunnen mensen het redelijk snel koud krijgen, en zelfs 'kou vatten'.