Brainport

Brainport is de aanduiding voor een regio in Zuidoost-Nederland met als kern de regio Eindhoven (Brainport Eindhoven). De regio kenmerkt zich door de aanwezigheid van (internationale) technologische bedrijven en kennisinstellingen. Organisaties werken er vaak samen om tot nieuwe vindingen te komen. Over het algemeen is er veel industrie te vinden in de categorie ’hightech’, ASML is hiervan een bekend voorbeeld. Ook de automotivesector, design, ’lifetec’ en food zijn industriesectoren. De regio kent diverse intra- en interregionale en internationale samenwerkingsverbanden. Zo is er lokaal onder meer het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) en internationaal ELAt, (Eindhoven – Leuven – Aken triangle) een kennisgebied in de driehoek Eindhoven, Leuven en Aken.

In de kernregio, gevormd door Eindhoven en de overige SRE-gemeenten,wonen circa 730.000 mensen. De hightech-, automotive en maakindustrie en hightech services bieden ca. 55.000 arbeidsplaatsen. Bedrijven in deze sectoren besteden jaarlijks ca. twee miljard euro aan research en development, bijvoorbeeld op de High Tech Campus Eindhoven. Dit resulteert in een groot aantal patenten. Meer dan 50% van de jaarlijkse patentaanvragen in Nederland komt uit Brainport.

Volgens het Regional Innovation Scoreboard 2009 is Brainport een van de 25 meest innovatieve regio’s van Europa. Het International Community Forum heeft de regio uitgeroepen tot een van de zeven slimste regio’s ter wereld.

Enkele bekende uitvindingen zijn de MRI-scanner van Philips en de elektronenmicroscoop van FEI Company. Producten en diensten uit Brainport zijn goed voor 24% van de Nederlandse export. Daarmee is de regio de grootste exportregio van Nederland.

Aanduiding

In de nota van het ministerie van Economische Zaken ’Pieken in de Delta’ (2004) werd het begrip ’Brainport Eindhoven / Zuidoost-Brabant’ voor het eerst als regioaanduiding geïntroduceerd. In de naam Brainport verwijst ’Brain’ naar de centrale rol van kennis, die nodig is bij de ontwikkeling en toepassing van technologie. ’Port’ verwijst naar de knooppuntfunctie op dit gebied. De naam Brainport maakt ook duidelijk dat de regio een specifieke bijdrage levert aan de Nederlandse economie, anders dan de functie die Airport (Schiphol) en Seaport (Rotterdam) vervullen. Zie ook: Mainport.

Geschiedenis

De concentratie kennis- en maakindustrie die kenmerkend is voor de regio,is historisch gegroeid, vanaf de industriële revolutie. Huidige, in Brainport gewortelde multinationals zoals Philips en DAF stonden mede aan de basis. Ook bedrijven in andere sectoren, zoals de textielindustrie, stimuleerden de ontwikkeling van de regio, onder meer door hun bijdrage aan de werkgelegenheid. Toeleveringsbedrijven als de VDL Groep en verzelfstandigde onderdelen van Philips, zoals ASML, brachten in Eindhoven en omgeving veel nieuwe werkgelegenheid op het gebied van hoogwaardige technologie. Begin jaren negentig, in reactie op de massaontslagen bij DAF en Philips en hun toeleveranciers, besloten 21 gemeenten in de regio tot samenwerking. Zij creëerden met hulp uit ’Brussel’ een fonds voor economische structuurversterking: het Stimulusprogramma. Hierop voortbouwend sloegen bedrijven, overheden en kennisinstellingen de handen ineen. Ze legden de basis voor de ontwikkeling van een ’innovatie-ecosysteem’.

Industrie

De regio Brainport omvat technologische sectoren die bestaan uit concentraties van met elkaar interacterende bedrijven. Deze sectoren zijn high tech systems & materials (bouw van machines en apparaten, ICT), lifetec (medische apparatuur), food (machines voor de voedingsindustrie), automotive (onderdelen en software voor de automobielindustrie, vrachtwagens) en design. De sectoren bieden werk aan ongeveer 55.000 mensen in Brainport. Verschillende van deze sectoren zijn geconcentreerd op campussen. Voorbeelden hiervan zijn de High Tech Automotive Campus (HTAC) in Helmond en de High Tech Campus Eindhoven, met zo’n 90 bedrijven en 8.000 onderzoekers, ontwikkelaars en ondernemers, die gezamenlijk technologieën en producten ontwikkelen. Typerend voor deze sectoren is de samenwerking tussen afnemers en leveranciers. Veel eerstelijns toeleveranciers zijn gevestigd in de buurt van hun grote klanten, de zogenaamde Original Equipment Manufacturers of kortweg ’OEMs’ (ASML, DAF, FEI Company, Philips Healthcare en OCÉ Technologies). 80% van de OEMs zijn gevestigd binnen een straal van 40 kilometer rond Eindhoven. Dit geldt ook voor 71% van de eerstelijns toeleveranciers (bedrijven als Bosch Rexrotch, Frencken Mechatronics, Neways Electronics). Van de tweede- en derdelijns toeleveranciers is ca. 34% in de regio rond Eindhoven gevestigd.

Sector	aantal banen	aantal bedrijven	grootste bedrijven en instellingen	producten
hightech systems & materials	Ca. 31.000		ASML,FEI Company, Philips Healthcare, OCÉ Technologies
automotive	Ca. 8.000		DAF Trucks, TomTom, High Tech Automotive Campus, VDL Groep
food	Ca. 7.000		Campina, Bavaria, Nutreco en DSM	zoetwaren, vlees, zuivel, bier, groenten, ingrediënten en 'poeders' voor de levensmiddelenindustrie
lifetec	ca. 4.000		Frencken, Sioux, Holst Centre, Philips Medical Systems, Technische Universiteit Eindhoven	MRI-scanner, hartmeter, elektronenmicroscoop, iPill
design	ca. 6.000		Design Academy Eindhoven, top ontwerpstudio Philips Design, Van Abbemuseum, Faculteit Industriële Vormgeving Technische Universiteit Eindhoven

Beroepsbevolking: 340.000 (2008)

Bereikbaarheid

Tot de infrastructuur van de kern van Brainport behoren de snelwegen A2, A50, A58 en A67, de luchthaven Eindhoven Airport (29 bestemmingen), Eindhoven Centraal Station en lokale en regionale busverbindingen.

Europese Kennis en Innovatie Communities

Kennisinstellingen en bedrijven uit Brainport maken deel uit van twee van de drie Europese Kennis Innovatie Communities (KIC’s); ICT en duurzame energie. In deze innovatieplatforms van het Europees Instituut voor Innovatie en Technologie (EIT) werken studenten, onderzoekers en ondernemingen samen voor de toekomst van Europa. De samenwerking in de KIC’s tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheden moet een stimulerende invloed hebben op het concurrentievermogen van Europa. De regio is in KIC ’ICT Labs’ vertegenwoordigd met Berlijn, Helsinki, Parijs en Stockholm. In het KIC voor duurzame energie; InnoEnergy, neemt Eindhoven/Leuven plaats met Karlsruhe, Grenoble, Leuven, Barcelona, Krakow, Stockholm. Het EIT wil met de KIC’s Europa tot rolmodel maken voor wereldwijde stimulering van innovatie.

Brainport 2020

In het najaar van 2009 erkende de toenmalige minister van Economische Zaken Maria Verhoeven de regio Brainport als pijler van de Nederlandse economie met de opdracht de visie ’Brainport 2020’ te ontwikkelen; analoog aan de Havenvisie en de Luchtvaartnota. Op 16 februari 2011 werd visie, strategie en urgentieprogramma Brainport 2020 – Top economy, smart society aangeboden aan minister Maxime Verhagen.

Noten en verwijzingen