Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vrouwen in de middeleeuwen
Vrouwen in de Middeleeuwen hadden een aantal verschillende sociale rollen. Gedurende de Middeleeuwen kon een vrouw de rol vervullen van echtgenote, moeder, boerin, handarbeidster en non, en bepaalde leidinggevende functies uitoefenen zoals die van abdis, koningin of regentes. Onder invloed van bepaalde factoren veranderde in de loop van deze periode de opvatting over welke rollen de vrouw wel mocht vervullen.
Vroege Middeleeuwen (476–1000)
De Rooms-Katholieke Kerk was een van de grootste culturele invloeden van de middeleeuwen door middel van het aanleren van het Latijn, het behouden en kopiëren van boeken en haar centralistische administratie met een netwerk van bischoppen. De rol van bisschop was in het verleden enkel voorbehouden voor mannen. Het concilie van Orangje (441) verbood ook de inwijding van Diaconessen, een uitspraak die werd herhaald in het concilie van Epaone (513) en in het tweede concilie van Orléans (533).
Met de komst van de monastiek werden andere rollen beschikbaar voor vrouwen binnen de Kerk. Vanaf de 5de eeuw gaven christelijke convents kansen aan vrouwen om het traditionele pad van trouwen en kinderen opvoeden te vermijden en om te kunnen leren, lezen en een meer actieve religieuze rol te spelen.
Abdissen konden belangrijke figuren worden, en heersten meestal over een klooster waarin zowel mannen als vrouwen leefden. Figuren zoals Hilda van Withby (ca. 614–680) waren belangrijk op nationaal en zelfs internationaal niveau.
Verloskunde werd pas in de late middeleeuwen een gespecialiseerde tak binnen de verpleegkunde. Toen waren er nog veel vrouwen die stierven tijdens of na de bevalling. De levensverwachtingen voor vrouwen stegen gedurende de Late middeleeuwen dankzij betere voeding. Zowel landbouwers als landbouwsters hadden een zwaar en moeilijk leven, en er heerste dusdanig toch enige vorm van gelijkheid tussen die twee groepen. Hiermee bedoelde men wel mee dat ze eenzelfde vorm van armoede hadden. De levensverwachting van die vrouwen voor de verbeterde voeding was maar 25 jaar, wat ertoe leidde dat op sommige plaatsen de verhouding man-vrouw 4-3 was.
Hoge Middeleeuwen (1000–1300)
Eleonora van Aquitanië (1122-1204) was een van de rijkste en machtigste vrouwen in West-Europa tijdens de Hoge Middeleeuwen. Zij was de patrones van enkele literaire figuren zoals Wace, Benoît de Sainte-Maure en Chrétien de Troyes. Eleonora volgde op vijftienjarige leeftijd haar vader op als suo jure Hertogin van Aquitanië en gravin van Poitiers, en werd zo de meest begeerde bruid in Europa.
Herrad von Landsberg, Hildegard van Bingen, en Héloïse van Argenteuil waren invloedrijke abdissen en auteurs gedurende deze periode. Hadewijch was een dichteres en mystica. Zowel Hildegard van Bingen als Trota van Salerno waren medische schrijvers in de 12e eeuw.
Koningin Constance van Sicilië, Urraca van Castilië en León, Johanna I van Navarra, Koningin Melisende van Jeruzalem en andere heersende koninginnen oefenden ook veel politieke kracht uit.
In sommige steden waren vrouwelijke ambachtslieden, net als hun mannelijke equivalenten, georganiseerd in gildes.
Late Middeleeuwen (1300-1500)
In de Late Middeleeuwen speelden vrouwen zoals de Heilige Catharina van Siena en de Heilige Theresia van Ávila een belangrijke rol in de ontwikkeling van theologische ideeën en discussie binnen de kerk, en werden later Artsen van de rooms-katholieke kerk verklaard. De mysticus Juliana van Norwich was ook belangrijk in Engeland.
Isabella I van Castilië regeerde een gecombineerd koninkrijk met haar echtgenoot Ferdinand II van Aragon, en Jeanne d'Arc leidde het Franse leger meerdere malen met succes tijdens de Honderdjarige Oorlog .
Christine de Pizan was een bekende laatmiddeleeuwse schrijver over vrouwenzaken. Haar Livre de la Cité des Dames (Het boek van de stad der dames) viel vrouwenhaat aan, terwijl haar De schat van de stad der dames een ideaal formuleerde van vrouwelijke deugd voor vrouwen uit het dagelijks leven, variërend van prinses tot boerinnenvrouw. Haar advies aan de prinses omvat een aanbeveling om diplomatieke vaardigheden te gebruiken om oorlog te voorkomen:
"Als een naburige of buitenlandse prins om welke reden dan ook wenst oorlog te voeren tegen haar echtgenoot, of als haar echtgenoot oorlog wil voeren tegen iemand anders, zal de goede dame dit ding zorgvuldig overwegen, rekening houdend met de grote kwaden en oneindige wreedheden, vernietiging , bloedbaden en schade aan het land die het gevolg zijn van oorlog, de uitkomst is vaak verschrikkelijk, ze zal er lang en hard over nadenken of ze iets kan doen om deze oorlog te voorkomen. " Vanaf de laatste eeuw van de Middeleeuwen werden er beperkingen opgelegd aan vrouwenwerk en werden gilden steeds meer alleen voor mannen; een aantal van de redenen zijn misschien de stijgende status en politieke rol van gilden en de toenemende concurrentie van huisindustrie, waardoor de gilden hun toelatingseisen hebben aangescherpt. Vrouwelijke eigendomsrechten begon ook te worden beknot in deze periode.
Huwelijk
Het middeleeuwse huwelijk was zowel een privé- als een sociale kwestie. Volgens het kerkelijk recht, de wet van de katholieke kerk, was het huwelijk een concrete exclusieve band tussen man en vrouw; de man kreeg alle macht en controle in de relatie. Man en vrouw waren partners en moesten Adam en Eva weerspiegelen. Huwelijken in elite families werden ook gebruikt om misbruik te maken van macht en geweld. Hoewel vrouwen zich moesten onderwerpen aan het gezag van hun man, hadden vrouwen nog steeds rechten in hun huwelijk. McDougall sluit zich aan bij het argument van Charles Reid dat zowel mannen als vrouwen rechten delen met betrekking tot seks en huwelijk; waaronder: "het recht op toestemming voor het huwelijk, het recht om huwelijksschuld of huwelijks- of seksuele plicht te vragen, het recht om een huwelijk te beëindigen als zij het vermoedden dat het ongeldig was of redenen had om te procederen voor scheiding, en ten slotte het recht om de eigen plaats van begrafenis te kiezen, waarbij de dood het punt is waarop het eigendom van een echtgenoot van het lichaam van de andere echtgenoot is opgehouden ".
Regionaal en in de loop van de middeleeuwen kan het huwelijk anders worden gevormd. Het huwelijk kon in het geheim worden afgekondigd door het wederzijds instemmende echtpaar, of gearrangeerd tussen families, zolang de man en de vrouw niet vrijelijk werden gedwongen; maar tegen de 12e eeuw in het westerse kerkelijk recht was toestemming (in wederzijdse geheimhouding of in een publieke sfeer) tussen het paar absoluut noodzakelijk. Boeren, slaven en dienstmeisjes hadden de toestemming en zegen van hun meester nodig om te trouwen; en als ze dat niet deden, werden ze gestraft (zie hieronder in de Wet). Het huwelijk stond ook toe dat de sociale netwerken van de stellen zich uitbreidden. Dit was volgens Sjabloon:Harvtxt die het huwelijk van Henry Kroyl Jr. en Agnes Penifader onderzocht, en hoe hun sociale sferen veranderden na hun huwelijk. Vanwege de vaders van de echtparen, Henry Kroyl Sr. en Robert Penifader die prominente dorpsbewoners waren in Brigstock, Northamptonshire, werden ongeveer 2.000 verwijzingen naar de activiteiten van het paar en hun naaste familieleden geregistreerd. Bennett beschrijft hoe het sociale netwerk van Kroyl Jr. enorm groeide naarmate hij meer connecties kreeg door zijn beroepsactiviteiten.
De connecties van Agnes breidden zich ook uit op basis van de nieuwe verbindingen van Kroyl Jr. Bennett.Dit betekent echter niet dat er een familiale alliantie tussen de families ontstond. Kroyl Jr. had beperkt contact met zijn vader na zijn huwelijk en zijn sociale netwerk breidde zich uit door de zaken die hij met zijn broers en andere dorpelingen uitvoerde. Agnes’ sociale netwerk groeide uit tot de familie van haar man en zijn nieuwe connecties, hoewel het contact met haar familie niet ophield.
Weduwschap en hertrouwen
Bij het overlijden van een echtgenoot zouden weduwen macht kunnen krijgen door het bezit van hun man te erven in plaat van hun volwassen zonen. Mannelijke voorkeur primogeniture bepaalde dat de mannelijke erfgenaam het land van hun overleden vader zou erven; en in gevallen van geen zonen, zou de oudste dochter eigendom erven. Weduwen konden echter onroerend goed erven als ze minderjarige zonen hadden, of als er voorzieningen werden getroffen om ze te erven. Peter Franklin (1986) onderzocht de vrouwelijke huurders van Thornbury tijdens de Zwarte Dood vanwege het hoger dan gemiddelde aandeel vrouwelijke huurders. Via hofrollen ontdekte hij dat veel weduwen in dit gebied land met succes hielden. Hij zei dat sommige weduwen hertrouwd waren om de financiële moeilijkheden over hun geërfde land te beheersen, of ze hertrouwden omdat de druk van de gemeenschap te groot was. Hertrouwen zou de weduwe terug onder de controle van haar nieuwe echtgenoot plaatsen. Sommige weduwen zijn echter nooit hertrouwd en bleven dus in bezit van het land tot hun dood, waardoor hun onafhankelijkheid werd gewaarborgd. Zelfs jonge weduwen, die gemakkelijker hertrouwden, bleven onafhankelijk en ongehuwd. Franklin beschouwt het leven van weduwen als "bevrijdend" omdat vrouwen een meer autonome controle over hun leven en eigendommen hadden; ze waren in staat om hun eigen zaken voor de rechter te brengen, te verhandelen, en zelf voor hun inkomen te zorgen. Franklin bespreekt ook dat sommige Thornbury-weduwen twee of zelfs drie huwelijken hadden. Hertrouwen zou de erfenis van eigendom hebben aangetast, vooral als de weduwe kinderen had met haar tweede echtgenoot. Er zijn echter verschillende gevallen waarin zonen van het eerste huwelijk van de weduwe konden erven vóór de tweede echtgenoot.
Middeleeuwse boerenvrouwen
Middeleeuwse samenlevingen waren patriarchaal. Idealiter zouden vrouwen ongeacht hun sociale klasse onder mannelijke controle vallen.
Middleton maakte deze algemene opmerkingen over Engelse boerenvrouwen: 'Het leven van een boerin was eigenlijk ingesloten door verbod en terughoudendheid.' . Engelse boerenvrouwen konden over het algemeen lange tijd geen land vasthouden, leerden nauwelijks enige ambachtelijke bezigheid, kwamen zelden voorbij de positie van assistenten en konden geen ambtenaar worden.
Boerenvrouwen werden talloze beperkingen opgelegd door hun heren. Als een vrouw zwanger was en niet getrouwd was of seks had gehad buiten het huwelijk, had de heer recht op compensatie. De controle over boerenvrouwen was in functie van financiële voordelen voor de heren. Zelfs zonder een feodale heer in haar leven, had een vrouw nog steeds toezicht door haar vader, broers of andere mannelijke leden van het gezin. Vrouwen hadden weinig controle over hun eigen leven. Middleton verstrekte een paar uitzonderingen: Engelse boerenvrouwen konden voor eigen rekening in het hof van justitie smeken; sommige vrouwen genoten immuniteiten van mannelijke leeftijdsgenoten en verhuurders; en sommige beroepen, voorzagen vrouwelijke werknemers van onafhankelijkheid. Toch beschouwde Middleton deze als uitzonderingen die historici ertoe dwongen om "het essentiële model van vrouwelijke onderdanigheid" te wijzigen in plaats van te herzien.
Overzicht van de middeleeuwse Europese economie
In het middeleeuwse West-Europa waren de samenleving en economie landelijk georganiseerd. Negentig procent van de Europese bevolking woonde op het platteland of in kleine steden. Landbouw speelde een belangrijke rol bij het ondersteunen van deze plattelandseconomie. Vanwege het ontbreken van mechanische apparaten, werden activiteiten voornamelijk uitgevoerd door menselijke arbeid. Zowel mannen als vrouwen namen deel aan de middeleeuwse beroepsbevolking en de meeste arbeiders werden niet betaald door lonen voor hun arbeid, maar werkten in plaats daarvan zelfstandig op hun land en produceerden hun eigen goederen. Whittle waarschuwde voor de "moderne veronderstelling dat actieve economische betrokkenheid en hard werken zich vertalen in status en rijkdom "omdat tijdens de Middeleeuwen hard werken alleen zorgde voor overleven tegen de hongerdood. Hoewel boerenvrouwen net zo hard werkten als boeren, leden zij veel nadelen, zoals minder grondbezit, beroepsuitzonderingen en lagere lonen.
Grondbezit
Bij grondbezit waren verschillende overervingspatronen betrokken, afhankelijk van het geslacht van de potentiële erfgenaam in het middeleeuwse West-Europese landschap. Vrouwelijke landeigenaren, alleenstaand of gehuwd, konden land toekennen of verkopen zoals zij dat gepast achten. Vrouwen besturen de landgoederen toen hun echtgenoten vertrokken naar oorlog, politieke aangelegenheden en bedevaarten. Niettemin, naarmate de tijd verstreek, kregen vrouwen in toenemende mate roerende goederen zoals goed en contant in plaats van land. Hoewel het aantal vrouwelijke grondbezitters in het jaar 1000 toenam, nam het vrouwelijke grondbezitten af. De commercialisering droeg ook bij tot de afname van het grondbezit van vrouwen naarmate meer vrouwen het platteland verlieten om te werken voor lonen als dienaren of dagloners. Middeleeuwse weduwen beheerden en cultiveerden zelfstandig het land van hun overleden echtgenoten. Over het algemeen hadden weduwen de voorkeur om zijn kinderen het land te erven.
Tewerkstelling
Over het algemeen heeft onderzoek vastgesteld dat er onder boerenmannen en -vrouwen een beperkte geslachtsverdeling van arbeid is. De landelijke historicus Jane Whittle beschreef deze arbeidsverdeling op basis van geslacht als volgt: "Arbeid was verdeeld volgens het geslacht van de arbeiders. Sommige activiteiten waren beperkt tot mannen of vrouwen, andere activiteiten hadden de voorkeur om door het ene geslacht te worden uitgevoerd dan het andere:" b. mannen ploegen, maaiden en dorsten en vrouwen verzamelden zich, maakten onkruid vrij, bonden schoven, maakten hooi en verzamelden hout; en weer anderen werden door beiden uitgevoerd, zoals oogsten.
De positie van een vrouw als werknemer kan variëren, afhankelijk van de omstandigheden. Over het algemeen moesten vrouwen mannelijke voogden hebben die wettelijk aansprakelijk zouden zijn voor hen in juridische en economische zaken: in Gent moesten vrouwen voogden hebben tenzij ze geëmancipeerd waren of prestigieuze handelaars.
Zowel boerenmannen als -vrouwen werkten thuis en buiten op het veld. Drie hoofdactiviteiten van boerenmannen en -vrouwen waren het planten van voedsel, het houden van vee en het maken van textiel, zoals afgebeeld in Psalmen uit Zuid-Duitsland en Engeland. Vrouwen van verschillende klassen voerden verschillende activiteiten uit: rijke stedelijke vrouwen konden handelaars zijn zoals hun echtgenoten of zelfs geldschieters worden; vrouwen uit de middenklasse werkten in de textielhandel, winkel en brouwerijen; terwijl armere vrouwen vaak voedsel en andere koopwaar op de marktplaatsen hebben verkocht, of in rijkere huishoudens als huishoudelijk personeel, dagloners of wasvrouwen hebben gewerkt. Moderne historici gingen ervan uit dat alleen vrouwen kinderopvang toegewezen kregen en dus in de buurt van hun huis moesten werken, maar dat kinderopvangverantwoordelijkheden ver van huis konden worden vervuld en - afgezien van borstvoeding - niet exclusief waren voor vrouwen.
Er waren aanwijzingen dat vrouwen niet alleen huishoudelijke taken vervulden, zoals koken en schoonmaken, maar zelfs andere huishoudelijke activiteiten zoals vermalen, brouwen, slachten en spinnen; en produceerde items als meel, bier, vlees, kaas en textiel voor directe consumptie en om te verkopen. Een anonieme 15de-eeuwse Engelse ballade apprecieerde verschillende activiteiten uitgevoerd door Engelse boerenvrouwen zoals huishouden, het maken van voedingsmiddelen en textiel, en kinderopvang. Naast het zelfstandig werken op hun eigen land, konden vrouwen zichzelf verhuren als bedienden of loonarbeiders. Middeleeuwse dienaren voerden werken uit zoals vereist door het huishouden van de werkgever: mannen kookten en maakten schoon terwijl vrouwen de was deden. Net als hun onafhankelijke plattelandswerkers voerden loonarbeiders op het platteland aanvullende taken uit op basis van een geslachtsgebonden arbeidsverdeling. Vrouwen werden maar half zoveel betaald als mannen, hoewel beide geslachten vergelijkbare taken uitvoerden. Nadat de Zwarte Dood een groot deel van de Europese bevolking had gedood en tot een ernstig tekort aan arbeidskrachten had geleid, vulden vrouwen de beroepenkloven in de textiel- en landbouwsector in. Simon Penn debatteerde dat de arbeidstekorten na de Zwarte Dood economische kansen voor vrouwen verstrekten, maar Sarah Bardsley en Judith Bennett bestreden dat de vrouwen ongeveer 50-75% van het loon van mannen werden betaald. Bennett schreef deze op geslacht gebaseerde loonkloof toe aan patriarchale vooroordelen die het werk van vrouwen devalueerden, maar John Hatcher betwistte de bewering van Bennet: hij wees erop dat mannen en vrouwen dezelfde lonen ontvingen voor hetzelfde werk, maar vrouwen ontvingen lagere daglonen omdat ze fysiek zwakker waren en misschien werkuren op hadden moeten offeren voor andere huishoudelijke taken. Ter illustratie, het laatmiddeleeuwse gedicht Piers Plowman schildert een zielig beeld van het leven van de middeleeuwse boerin:
<gedicht>
"Belast met de huur van kinderen en verhuurders;
Wat ze kunnen wegleggen van wat ze spinnen aan huisvesting,
Ook op melk en meel om pap mee te maken
Om hun kinderen te verzorgen die om voedsel schreeuwen
En zij lijden zelf ook veel honger,
En wee in de winter en wakker wordende nachten
Om op te staan aan het bed om de wieg te wiegen,
Ook om wol te kammen en te kammen, te patchen en te wassen,
Om vlas en spoelgaren te wrijven en biezen te verwijderen
Dat het jammer is om rijm te beschrijven of te tonen
Het wee van deze vrouwen die in hutten wonen; "
Boerinnen en gezondheid
Boerenvrouwen werden tijdens deze periode onderworpen aan een aantal bijgelovige praktijken als het ging om hun gezondheid. In The Distaff Gospels , een verzameling van de overlevering van de Franse vrouwen uit de 15e eeuw, was er een overvloedig advies voor de gezondheid van vrouwen. "Schrijf voor koorts de eerste 3 woorden van het Onze Vader op een salieblad, eet het 's ochtends voor 3 dagen en u zult genezen."
Mannelijke betrokkenheid bij de gezondheidszorg voor vrouwen was wijdverbreid. Er waren echter grenzen aan de deelname van mannen vanwege de weerstand tegen het zien van vrouwelijke genitaliën bij mannen. Tijdens de meeste ontmoetingen met mannelijke artsen bleven vrouwen gekleed omdat het bekijken van een vrouwenlichaam als beschamend werd beschouwd.
De Bevalling werd tijdens de menstruatie behandeld als het belangrijkste aspect van de gezondheid van vrouwen; maar een paar historische teksten documenteren de ervaring. Vrouwelijke begeleiders assisteerden bij de bevalling en gaven hun ervaringen aan elkaar door. Vroedvrouwen, vrouwen die een bevalling bijwoonden, werden erkend als legitieme medische specialisten en kregen een speciale rol in de gezondheidszorg voor vrouwen. Er is Romeinse documentatie in Latijnse werken die de professionele rol van vroedvrouwen en hun betrokkenheid bij gynaecologische zorg aantoont. Vrouwen waren genezers en betrokken bij medische praktijken.
Dieet
Net zoals antieke schrijvers, waaronder Aristoteles, Plinius de Oudere, en Claudius Galenus, aannamen dat mannen langer leefden dan vrouwen, was de middeleeuwse katholieke bisschop Albertus Magnus het ermee eens dat mannen over het algemeen langer leefden, maar hij merkte op dat sommige vrouwen langer leven en poneerden dat het per accidens . Middeleeuwse boeren leefden op graan-zwaar, eiwit - arme en ijzer - slechte diëten, het eten van brood van tarwe, gerst en rogge ondergedompeld in bouillon, en zelden genieten van voedzame supplementen zoals kaas, eieren en wijn. Fysiologisch gesproken, hebben vrouwen ten minste tweemaal zoveel ijzer nodig als mannen, omdat vrouwen onvermijdelijk ijzer verliezen door middel van menstruatieontladingen en ook aan gebeurtenissen gerelateerd aan het dragen van kinderen, waaronder foetale behoeften; bloeden tijdens de bevalling, miskraam en abortus; en lactatie. Bloedarmoede was echter niet de belangrijkste doodsoorzaak voor vrouwen. Sinds de jaren 800 liet de uitvinding van een efficiënter ploegtype - samen met veldvervangende twee velden vruchtwisseling - middeleeuwse boeren hun eetgewoonten verbeteren door middel van planten, naast tarwe en rogge in de herfst, haver, gerst en peulvruchten in het voorjaar, waaronder verschillende eiwitrijke erwten. In dezelfde periode werden konijnen vanuit het Iberisch schiereiland geïntroduceerd in de Alpen naar het Frankische Rijk. Haring zou effectiever gezouten kunnen worden, en varkensvlees, kaas en eieren werden in toenemende mate in heel Europa geconsumeerd, zelfs door de lagere klassen. Dientengevolge, consumeerden Europeanen van alle klassen meer eiwitten van vlees dan mensen in een ander deel van de wereld in dezelfde periode - leidend tot bevolkingsgroei die de middelen bijna overstijgt bij het begin van de verwoestende Zwarte Dood. Bullough en Campbell citeren verder David Herlihy, die op basis van beschikbare gegevens constateert dat in Europese steden in de 15e eeuw vrouwen in aantal meer dan mannen waren, en hoewel had ze niet het "absolute numerieke voordeel ten opzichte van mannen", vrouwen waren talrijker onder ouderen.
Wet
Culturele verschillen in West- en Oost-Europa betekenden dat wetten regionaal werden toegepast. De ' Laws of the Salian Franks' ', een Germaanse stam die migreerden in Gallië en zich bekeerden tot het Christendom tussen de 6e en 7e eeuw, biedde een bekend voorbeeld van de wetboeken van een bepaalde stam. Volgens de Salische wetten waren misdaden en vastberaden straffen meestal mondeling; Naarmate hun contact met geletterde Romeinen toenam, werden hun wetten echter gecodificeerd en ontwikkeld tot geschreven taal en tekst.
Boeren, slaven en dienstmeisjes werden beschouwd als eigendom van hun vrijgeboren meester (s). In sommige of misschien de meeste gevallen kan de onvrije persoon worden beschouwd als van dezelfde waarde als de dieren van hun meester. Boeren, slaven en dienstmeisjes van de koning werden echter als waardevoller beschouwd en zelfs als van dezelfde waarde beschouwd als vrije personen omdat zij leden waren van het hof van de koning.
- Misdaden met betrekking tot ontvoering
Als iemand de slaaf of dienstmaagd van een ander zou ontvoeren en bewezen had dat hij de misdaad had gepleegd, zou die persoon verantwoordelijk zijn voor het betalen van 35 solidi, de waarde van de slaaf, en bovendien een boete voor verloren tijd van gebruik. Als iemand de dienstmaagd van een ander zou ontvoeren, zou de ontvoerder een boete van 30 solidi krijgen. Een bewezen verleider van een dienstmaagd ter waarde van 15 of 25 solidi, en die zelf 25 solidi waard is, zou een boete krijgen van 72 solidi plus de waarde van de dienstmaagd. De bewezen ontvoerder van een huishoudster van een jongen of meisje krijgt een boete op de waarde van de bediende (25 of 35 solidi) plus een extra bedrag voor verloren tijd van gebruik.
- Misdaden betreffende vrijgeborenen die met slaven trouwen
Een vrijgeboren vrouw die met een slaaf trouwt, verliest haar vrijheid en voorrechten als een vrijgeboren vrouw. Ze zal ook haar bezit van haar laten afnemen en zal tot balling worden uitgeroepen. Een vrijgeboren man die trouwt met een slaaf of dienstmaagd, verliest ook zijn vrijheid en voorrecht als een vrijgeboren man. [1]
- Misdaden betreffende ontucht met slaven of dienstboden
Als een vrije man ontucht pleegt met de dienstmaagd van een andere persoon en het is bewezen dat hij dit heeft gedaan, moet hij de meester 15 solidi van de dienstbode betalen. Als iemand ontucht pleegt met een dienstmaagd van de koning en dit bewezen heeft, is de boete 30 solidi. Als een slaaf ontucht pleegt met het dienstmeisje van een andere persoon en die dienstmaagd sterft, krijgt de slaaf een boete en moet hij ook de meester 6 solidi van de dienstbode betalen en mogelijk worden gecastreerd; of de meester van die slaaf moet de meester van de dienstmeid de waarde van de overleden dienstmaagd betalen. Als een slaaf ontucht pleegt met een dienstmaagd die niet sterft, ontvangt de slaaf driehonderd zweepslagen of moet hij de meester 3 solidi van de dienstbode betalen. Als een slaaf met de slavin van een andere persoon trouwt zonder toestemming van haar meester, wordt de slaaf ofwel geslagen of verplicht om de meester 3 solidi van de dienstmeid te betalen.
Boerinnen op status
De eerste groep boerenvrouwen bestond uit vrije landbezitters. Vroege verslagen zoals de Exon Domesday en Little Domesday bevestigden dat, onder Engelse landeigenaren, 10-14% nobele thegn s en niet-nobele gratis- huurders vrouwen waren. Toch zijn er pas na de 13e eeuw bronnen die wat beter de rechten van vrije vrouwelijke boeren lieten zien. Daarnaast heeft Engels manorial court-rolls veel activiteiten geregistreerd die door vrije boeren werden uitgevoerd, zoals verkopen en het erven van landerijen, het betalen van huurprijzen, het voldoen aan schulden en kredieten, het brouwen en verkopen van bier, en - indien onvrij - het leveren van arbeidsdiensten aan heren. De tweede categorie middeleeuwse Europese arbeiders waren lijfeigenen. Aandoeningen van lijfeigenschap waren van toepassing op beide geslachten. Slaven hadden geen eigendomsrechten zoals gratis huurders: slaven werden beperkt in het verlaten van het land van hun land naar believen en waren verboden om hun toegewezen bezit af te stoten. Zowel mannelijke als vrouwelijke lijfeigenen moesten werken als onderdeel van hun diensten aan hun heren en hun vereiste activiteiten kunnen zelfs specifiek door de heren worden gesymboliseerd. Een horige vrouw zou haar lijfeigenschap doorgeven aan haar kinderen; kinderen zouden daarentegen status erven van hun vader. Een lijfeigene zou vrijheid kunnen krijgen wanneer hij door de heer wordt vrijgelaten, of nadat hij voor één keer ontsnapt is aan de macht van de heer jaar plus één dag. Toen vrouwelijke lijfeigenen trouwden, moesten ze boetes betalen aan hun heren. De eerste boete op een slavin die trouwde, stond bekend als merchet, te betalen door haar vader aan hun heer; de grondgedachte was dat de heer een arbeider en haar kinderen had verloren. De tweede boete is de leyrwite, te betalen door een mannelijke of vrouwelijke lijfeigene die seksuele handelingen begaan had die verboden waren door de kerk, uit angst dat de overspelige lijfeigene haar huwelijkse waarde zou laten afnemen, en dus zou de heer het merchet misschien niet krijgen Chris Middleton citeerde andere historici die aantoonden dat heren vaak de huwelijken van hun lijfeigenen regelden om ervoor te zorgen dat de landbezit van de lijfeigenen niet uit hun rechtsgebied zou worden gehaald. Heren konden zelfs vrouwelijke lijfeigenden dwingen tot onvrijwillige huwelijken om ervoor te zorgen dat de vrouwelijke lijfeigenen in staat zouden zijn om een nieuwe generatie arbeiders te creëren.
Middeleewse representatie van vrouwelijke activiteiten
-
Zelfportret schilderen.
-
Eieren rapen.
-
Kaas maken.
-
Schaken.
-
Fruit oogsten met een man.
-
twee vrouwen die dineren.
-
Een versierde helm geven aan een ridder
-
koningin met 4 hoflingen die muziek spelen.
-
Hildegard of Bingen
goddelijke inspiratie krijgen. -
Christine de Pizan
een group mannen een verhaal voorlezen. -
Vrouwelijke krijgers die de stad helpen beschermen.
-
Jagen: de vrouw in het midden schiet met pijl en boog, de vrouw aan de linkerkant gebruik een stok om het wild naar de schutter te lokken.
-
Vrouwelijke dokter die zorgt voor een patiënt.
-
Een middeleeuwse vrouw die aardrijkskundeles geeft.
Verschil tussen West- en Oost-Europa
De status van vrouwen verschilde enorm per regio. In het grootste deel van West-Europa hielpen later huwelijk en hogere percentages van definitief celibaat (het zogenaamde Europees huwelijkspatroon) om het patriarchaat op zijn meest extreme niveau te beperken. De opkomst van christendom en het hofstelsel hadden allebei stimulansen gecreëerd om het kerngezin te behouden en zo nam de huwelijksleeftijd toe; de Westerse Kerk stelde huwelijkswetten en -praktijken in die grote verwantschapsgroepen ondermijnden. Al in de 4e eeuw ontmoedigde de kerk alle praktijken die het gezin vergrootten, zoals adoptie, polygamie, concubines, echtscheiding, en hertrouwen. De kerk heeft huwelijk ontmoedigd en huwelijken tussen bloedverwanten verboden, een huwelijkspatroon dat een middel was om clans (en dus hun macht) door de geschiedenis heen te behouden. De kerk verbood ook huwelijken waarin de bruid niet duidelijk instemde met de unie. Na de Herfst van Rome, droeg het hofstelsel ook bij aan het verzwakken van de banden van verwantschap en daarmee de macht van clans; al in de 9e eeuw in Austrasië waren gezinnen die aan landhuizen werkten klein, bestaande uit ouders en kinderen en af en toe een grootouder. De kerk en staat waren bondgenoten geworden door de solidariteit en daarmee de politieke macht van de clans uit te wissen; de Kerk trachtte heidense religies te vervangen, die steunden op verwantengroepen, en het gezag van de ouderling van de verwantengroep te vervangen door die van een religieuze ouderling. Tegelijkertijd werd de heerschappij van de koning ondermijnd door opstanden van de machtigste familieleden, clans of secties. Met samenzweringen en moorden bedreigden zij niet alleen de macht van de staat, maar ook die van heren die gehoorzame, meegaande arbeiders eisten. Omdat de boeren en horigen woonden en werkten op boerderijen die ze huurden bij de heer van het landhuis, hadden ze ook de toestemming van de heer om te trouwen nodig; koppels moesten zich daarom aan de heer houden en wachten tot een kleine boerderij beschikbaar kwam voordat ze konden trouwen en dus kinderen voortbrachten. Degenen die het huwelijk wel konden en zouden uitstellen, werden vermoedelijk door de eigenaar beloond en degenen die dat niet deden, werden vermoedelijk de genoemde beloning onthouden. Bijvoorbeeld Middeleeuws Engeland zag de huwelijksleeftijd als variabel afhankelijk van de economische omstandigheden, waarbij paren het huwelijk uitstelden tot de vroege jaren twintig toen de tijden slecht waren en vaak trouwen in de late tienerjaren na de Zwarte Dood, toen er een tekort aan arbeidskrachten was en het economisch lucratief was voor de arbeiders. Huwelijk van adolescenten was niet de norm in Engeland. In Oost-Europa waren er echter veel verschillen met specifieke regionale kenmerken. In het Byzantijnse rijk, Bulgaarse Rijk was de meerderheid van de vrouwen goed opgeleid en had zij een hogere sociale status dan in West-Europa. Gelijkheid in familiebetrekkingen en het recht op gemeenschappelijk bezit na het huwelijk werden bij wet erkend met de Ekloga, uitgegeven in Constantinopel in 726 en Slavisch Ekloga in Bulgarije in de 9e eeuw.
Verder lezen
- P.N.M. Bot, Tussen verering en verachting: de rol van de vrouw in de middeleeuwse samenleving 500-1500, Kampen - Kapellen, 1990.
- K. Herne, Vrouwelijke auteurs in de middeleeuwen. De complexe relatie tussen gender, genre en (literatuur)geschiedenis, in Queeste. Tijdschrift over middeleeuwse letterkunde in de Nederlanden 13 (2006), pp. 109-129.
- D. Hogenelst - S. de Vries, “Die scone die mi peisen doet...” De vrouw als opdrachtgeefster van middeleeuwse literatuur, in Tijdschrift voor vrouwenstudies 3 (1982), pp. 325-346.
- M. Mostert - A. Demyttenaere - e.a. (edd.), Vrouw, familie en macht. Bronnen over vrouwen in de middeleeuwen, Hilversum, 1990.
- A.B. Mulder-Bakker, Verborgen vrouwen: kluizenaressen in de middeleeuwse stad, Hilversum, 2007.
|
Voetnoten
Bronnen |
