Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
John Newton
John Newton (Wapping bij Londen, 24 juli 1725(juliaans) – Olney (Buckinghamshire), 21 december 1807) was een kapitein van een Engels slavenschip, die later predikant werd, zich inzette tegen de slavenhandel en meerdere christelijke liederen schreef, waarvan Amazing Grace het bekendste is.
Biografie
Newton werd geboren te Wapping bij Londen. Zijn moeder, die hem enige religieuze opvoeding gaf, overleed op 11 juli 1732, toen hij zes was. Zijn vader hertrouwde, en John werd naar school gestuurd in Stratford, Essex, waar hij wat Latijn leerde. Als elfjarige (1736) ging hij met zijn vader mee op zee. Ze maakten zes scheepsreizen samen, tot zijn vader in 1742 afscheid nam van de dienst op zee. Vader Newton werd gouverneur van York Fort, maar verdronk in 1751.
Zijn jeugd werd gekenmerkt door onzekerheden in het geloof en onbeheerst gedrag. Meermaals stond hij oog in oog stond met de dood. Zo miste hij eens de boot die hem en zijn vrienden naar een oorlogsschip moest brengen en zag toen vanaf de oever de boot kantelen, waarbij de volledige bemanning verdronk. Toch bleef hij het geloof afwijzen en hij raadde andere mensen aan om dit ook te doen.
Nadat John Newton in 1743 terugkwam van een reis naar Venetië, werd hij in februari 1744 onder dwang gerekruteerd door de Royal Navy, als bemanningslid van het oorlogsschip Harwich. Hij werd, onder invloed van zijn vader, al snel bevorderd tot middenscheepsmaat. In september 1744 maakte hij de kaping mee van het Franse schip Solide. Toen hij wou deserteren, werd hij voor de ogen van de 350 bemanningsleden bestraft: hij werd met ontbloot bovenlijf aan het traliewerk gebonden, kreeg acht dozijn zweepslagen, en werd gedegradeerd tot een gewoon zeeman.[1]
Later werkte hij onder andere op het slavenschip Levant als steward en leerde de gruwelen kennen van de slavenhandel. Na een ernstige ziekte (waarschijnlijk malaria) vestigde hij zich een tijdland in Sierra Leone, waar hij volgens zijn memoires een zondig leven leidde.
Hoewel hij niet van plan was gelovig te worden, las Newton De Imitatione Christi van Thomas à Kempis.
In 1748 reisde hij met het handelsschip The Greyhound terug naar Engeland. Het schip kwam onderweg in hevige stormen terecht en zonk bijna. Nadat Newton het dek had verlaten, sloegen de zeelui die zijn plek daar hadden ingenomen, overboord. Hijzelf overleefde de storm, maar besefte door deze ervaring, zo vertelde hij later, dat hij hulpeloos was en dat alleen God hem kon redden. Voor ze Engeland bereikten, nam Newton de christelijke geloofsleer aan. Hij noteerde de dag van zijn bekering in 1748, volgens sommige biografieën op 10 maart; volgens anderen op 10 mei. Van toen af aan vermeed hij lasterlijk taalgebruik, gokken en drinken.
Toch werkte hij nog een tijd op de slavenschepen, en promoveerde hij zelfs van scheepsmaat tot kapitein van het slavenschip Duke of Argyll. Hij ontwikkelde medegevoel voor de slaven en had de rest van zijn leven wroeging over zijn werk in de slavenhandel. Terugblikkend vond hij later dat hij tijdens die periode niet in de volledige betekenis van het woord een ’gelovige’ was en dit pas geruime tijd later werd.[2] Hij werd een tegenstander van de slavenhandel en stelde zijn memoires ter beschikking van de anti-slavernijbeweging.
In 1750 trouwde hij met Mary Catlett, in St. Margaret’s Church, Rochester (Engeland).[3]
Hij was al jaren van plan om zijn werk in de scheepvaart met slaven vaarwel te zeggen, maar uiteindelijk bracht een epileptische aanval in november 1754 hem ertoe ontslag te nemen.
Op 29 april 1764 werd hij diaken in de Anglicaanse Kerk (Church of England) en in juni werd hij tot priester gewijd. Zijn autobiografie verscheen dat jaar in augustus en kende een ruime verspreiding. In 1780 werd hij pastor van de St. Mary Woolchurch in Londen. Daar oefende hij een grote invloed uit op onder anderen William Wilberforce, die zich heel zijn leven, vooral als politicus, inzette voor de afschaffing van de slavernij. Hoewel Newton blind werd, bleef hij tot zijn dood preken. Hij overleed in 1807, het jaar dat de slavenhandel in Groot-Brittannië werd afgeschaft.
Schrijver en dichter
In 1767 verhuisde de dichter William Cowper naar Olney. Samen met Newton schreef hij christelijke liederen, die in 1779 uitgegeven werden als de Olney Hymns. Dit werk had een grote invloed op de Engelse hymnologie. Het bevatte Newtons liederen Glorious Things of Thee are Spoken, How Sweet the Name of Jesus Sounds!, Let Us Love, and Sing, and Wonder, Come, My Soul, Thy Suit Prepare, Approach, My Soul, the Mercy-seat, en Faith’s Review and Expectation, dat bekend werd met de openingswoorden „Amazing Grace”. Vele van Newtons en Cowpers liederen werden opgenomen in de bundel Sacred Harp.
Hij schreef ook traktaten in de serie Cheap Repository Tracts, en een anonieme autobiografie: An Authentic Narrative of Some Remarkable And Interesting Particulars in the Life of ———— Communicated, in a Series of Letters, to the Reverend T. Haweiss. (1764)
Bronnen, noten en/of referenties
|
Q357301 (reasonator)