Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Dag van de Literatuur
| Dag van de Literatuur | ||
| ||
| De Doelen, concert- en congresgebouw in Rotterdam, festivallocatie van Dag van de Literatuur sinds 2007. | ||
| Gehouden in | Rotterdam | |
| Organisator | Passionate Bulkboek | |
| Deelnemers | 5000 scholieren (2019)[1] | |
De Dag van de Literatuur is een literatuurfestival voor leerlingen uit de bovenbouw van het voortgezet onderwijs,[2] dat om het jaar wordt gehouden in Rotterdam tijdens de Boekenweek. Sinds de eerste editie wordt het festival bezocht door rond de vijfduizend scholieren en hun docenten van scholen uit het hele land.
Op het eendaagse festival komen schrijvers, cabaretiers, acteurs en artiesten.[2] Schrijvers lezen voor uit eigen werk, en treden met anderen op in talkshows. Er zijn ook film- en theatervoorstellingen, veelal gebaseerd op Nederlandstalige literatuur,[3] en andere ludieke acties zoals bijzondere prijsvragen.
De edities van 1989 tot 2005 vonden plaats in het Congresgebouw Den Haag georganiseerd door de Stichting Bulkboek. Sinds 2007[4] wordt het festival gehouden in Rotterdam in het concert- en congresgebouw De Doelen.
Achtergrond
De Dag van de Literatuur is eind jaren 1980 ontstaan als onderdeel van de Boekenweek, en werd gehouden in het Congresgebouw Den Haag. Het werd georganiseerd door de Bulkboek-organisatie,[5] die sinds begin jaren 1970 met de bulkboeken een nieuwe markt voor literatuur had geschapen. De doelgroep waren scholieren, later toegespitst op scholieren uit de bovenbouw van de HAVO en VWO. Het oorspronkelijke doel was om jonge lezers te interesseren voor literatuur,[6] en later werd dat doel ook om jongeren eigen keuzes te leren maken uit het literatuuraanbod.[2] De eerste editie van de Dag van de Literatuur werd een half jaar eerder aangekondigd middels een persconferentie in Amsterdam. Het grote nieuws was ook, dat zich zesduizend scholieren hadden opgegeven voor het festival.[6] Het bezoekersaantal scholieren is met de jaren op dat pijl gebleven. In de tweede editie waren er duizend meer, maar dit stabiliseerde later op een kleine vijfduizend bezoekers per editie. De Boekenweek gaf elke editie het thema. De theatrale uitstraling eind jaren 1980 van het Boekenbal, de opening van de boekenweek, werd overgenomen en leidde tot eigen theatrale openingen. De vormgeving van het festival in Den Haag werd in 1989 en 1993 verzorgd door Chris Koolmees.
Bij de eerste editie werd de dag gepresenteerd als "het grootste literaire evenement dat ooit in Nederland werd gehouden."[7] Voor de grootschalige opzet van het eerste festival had de organisatie twee ton subsidie gekregen, en de betrokkenheid en medewerking van politiek Den Haag.[8] Bandopnames van discussies tussen schrijvers werden later uitgezonden op Radio 5.[9] De organisatoren van het festijn, de Stichting Bulkboek, gaven nadien zelf een krant uit over de festivaldag,[10] en dergelijke uitgaven zijn de eerste edities gebleven.
In 1992 werd er een speciale editie gehouden voor leraren Nederlands in samenwerking met de Stichting Schrijvers School Samenleving uit Amsterdam,[11][12] waar zo'n zeshonderd docenten deelnamen.[13][14] Hieruit is de Dag van het Literatuuronderwijs ontstaan.[15]
De eerste jaren hield het festival de naam Bulkboek's Dag van de Literatuur.[16] In 2007 is de Stichting Bulkboek opgegaan in de stichting Passionate Bulkboek en is het festival verplaatst van het Haags congresgebouw naar De Doelen in Rotterdam.
Eerste edities
Eerste edities in 1989
De eerste editie van de Dag van de Literatuur vond plaats op 1 maart 1989 in het Congresgebouw Den Haag in de Boekenweek. Het thema van de Boekenweek dat jaar was "Film en literatuur."[17] Er was van tevoren aangekondigd, dat er tijdens het festival in Den Haag zo'n 25 schrijvers zouden optreden, waaronder Adriaan van Dis, Harry Mulisch en Marga Minco. Het programma speelde zich af op alle zes podia van het Congresgebouw.[7]
In de Haagse Congresgebouw in een eerste zaal lazen schrijvers voor uit eigen werk, in een tweede zaal vonden forumdiscussies plaats, en in een derde zaal werden toneelstukken opgevoerd. In een vierde en vijfde zaal, de Carel Willinkzaal en in de Rembrandtzaal, presenteerde Jack Spijkerman een open podium. Te gast waren hier bekende artiesten, waaronder Monique van de Ven, Barry Hay, Herman Brood[18] en Joop Doderer,[19] en politici als Wim Kok en Ruud Lubbers, in die tijd premier in het Kabinet-Lubbers II. Er was ook een veiling van boeken door Boudewijn Büch.[7]
- Speciale gasten bij eerste editie
Monique van de Ven, Herman Brood, Joop Doderen, Wim Kok en Ruud Lubbers.
Andere aanwezigen waren J. Bernlef, Remco Campert, Jules Deelder, Midas Dekkers, Renate Dorrestein, Maarten 't Hart, Heere Heeresma, A.F.Th. van der Heijden, Marijke Höweler, Mensje van Keulen, Yvonne Keuls, Tim Krabbé, Tom Lanoye, Tessa de Loo, Doeschka Meijsing, Jan Montyn, Ward Ruyslinck, Jos Vandeloo, Leon de Winter, Jan Wolkers en Koos van Zomeren.[7]
- Uit de schrijverstrein aanwezig
Remco Campert, Maarten 't Hart, Marijke Höweler, Tessa de Loo en Doeschka Meijsing
Op de dag vond ook een filmvertoning plaats van de film Als twee druppels water, een zwart/wit verfilming uit 1963 van De donkere kamer van Damokles van Willem Frederik Hermans. In 1969 had Freddy Heineken als eigenaar van de film verdere vertoning verboden, maar voor dit festival werd een uitzondering gemaakt.[7]
De uiteindelijk opening had plaatsgevonden door Minister Eelco Brinkman en Drs. P., die als twee sprookjesfiguren uit een reusachtig boek waren gestapt. Op het festival werd Het Rijnlands Lyceum Oegstgeest onderscheiden met de Bulkboektrofee voor hun videoclip van Het gouden ei van Tim Krabbé, die zelf de prijs uitreikte.[8] De eerste editie was een succes.[20][18] Er was iets nieuws, scholieren ontmoeten Nederlandse schrijvers.[21]
Tweede edities in 1991
In 1990 hadden de leerlingen van het Praedinius Gymnasium uit Groningen zich aangemeld voor de nieuwe editie,[22] naast vele andere scholen in het land. Een van de eerste schrijvers gestrikt voor de 2e editie van de Dag van de Literatuur in 1991 was de Vlaamse schrijver Lieve Joris, die dat jaar samen met Cees Noteboom in de Boekenweek centraal stond.[23] Het programma werd weer via een persbericht vooraf bekend gemaakt. Dat jaar was er in het Haagse Congresgebouw in zeven zalen een ruim zes uur durende non-stop literair programma.[16]
De opening bestond uit een eenakter van de Hedy d'Ancona, toenmalig minister van cultuur, en Peter Faber, dat jaar kandidaat voor de Louis dOr. Er waren dat jaar 7.000 jongeren, een literaire programma onder leiding van Jack Spijkerman, een talkshow door Koos Postema, en films en toneelvoorstellingen met Gekke Witte van Anton Koolhaas en Het verdriet van België van Hugo Claus. Het filmprogramma dat jaar bestond uit films gebaseerd op Nederlandstalige literatuur. Zo werden Spoorloos, Hersenschimmen, Twee vorstinnen en een vorst en Zoeken naar Eileen vertoond.[16]
- Presentatoren tijdens de 2e festival editie
Hedy d'Ancona, Peter Faber, Jack Spijkerman, Koos Postema en Boudewijn Büch.
In de gangen tussendoor werden entre-acts opgevoerd van Vincent Bijlo,het cabarettrio De types, André Manuel, Jeroen van Merwijk en Verreck en Pleijsier. De deelnemende middelbare scholen waren dat jaar gestrikt voor een songtekstwedstrijd voor Frank Boeijen,[24] die de winnende song ten gehore bracht. Boudewijn Büch prolongeerde zijn boekenveiling, de bekende schrijvers lieten weer van zich horen, deelden handtekeningen uit.[16] en lieten zich interviewen.[25][26]
Aanwezig waren wederom Remco Campert, Maarten 't Hart, A.F.Th, van der Heijden, Harry Mulisch, Cees Nooteboom en Jan Wolkers. Nieuw dat jaar waren Marion Bloem, Karei Eykman, Hella Haasse, Judith Herzberg, K. Schippers, F. Springer en Joost Zwagerman.[27] De schrijvers kregen zo weer een horde scholieren over zich heen.[28]
Het festival werd door Blanken in de NRC Handelsblad beschreven als "een methode om jongeren van een jaar of zeventien versneld kennis te laten maken met boeken. Zoiets als een schoolreisje naar Madame Tussaud, maar dan met een levende Harry Mulisch en een rondlopende, vriendelijk lachende Remco Campert..."[26]
Bij de opstart van de Kunstbende door het ministerie van WVC later in 1991 werd het idee van het festival overgenomen om cultuurpromotie onder jongeren te vergroten door directe uitnodiging aan scholen.[29] De Bulkboek-organisatie zelf viert dat jaar zijn twintigjarige bestaan.[30]
Derde editie van het festival in 1993
De derde editie in februari 1993 werd weer maanden van te voren aangekondigd, en toen was daarvoor weer grote belangstelling. Onder de Nederlandse en Vlaamse auteurs, die hadden toegezegd, waren wederom Boudewijn Büch, Renate Dorrestein, Hella Haasse en Adriaan van Dis.[3] In die tijd hechtte Hella Haasse bijzonder belang aan leesbevordering van de eigen literatuur onder jongeren. Door de internationalisering in een Verenigd Europa vreesde ze uitholling van het Nederlands.[31] "Nederlands is bedreigde taal in verenigd Europa," waarschuwde ze.[32]
Op de derde Dag van de Literatuur waren dertig schrijvers aanwezig in het Haagse Congresgebouw met 6500 betalende bezoekers. Schrijvers lazen voor en vertelden over hun werk. Zo vertelde Wim T. Schippers en Cox Habbema over hun 'literaire hartstochten.'[33] Marijke Höweler bracht persiflages op schrijvers en recencies' van hun werk.[34] Over De Toverberg van Thomas Mann uit 1924 zei Höweler:
„Groot is de opluchting als je op pagina vier merkt dat hij lijdt aan tering. Op pagina driehonderd zou je desnoods de begrafenis willen betalen en op pagina vierhonderd ben je rijp om hem eigenhandig de strot dicht te knijpen...[35]”
In de voorleessessies las Jules Deelder het verhaal "Het Gitaarwonder" voor uit zijn bundel Jazz, in 1992 verschenen bij De Bezige Bij. Tom Lanoye las voor uit zijn roman Kartonnen dozen, die in 1991 was verschenen. En A.F.Th. van der Heijden las voor uit de roman De sandwich uit 1986.[34]
Speciale gast dat jaar was Loe de Jong,[36] die na afronding van zijn Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog in 1991 werkte aan zijn memoires. Net de dag ervoor was het het eerste deel verschenen. Hij opende dat jaar het festival.[34]
In een talkshow werden schrijvers weer door scholieren ondervraagd. Er waren weer een aantal film- en theatervoorstellingen, en cabaret. Speciaal dat jaar mocht iedereen meewerken aan een speciaal festival-magazine.[37] Naast de genoemde schrijvers waren ook Joost Zwagerman, Ben van der Burg en Bas Westerweel (als presentator) van de partij.[37][34]
De vierde editie in 1995
De vierde editie van Bulkboek's Dag van de literatuur vond plaats in de 60e Boekenweek. In het Haags Congresgebouw kwamen naast de vaste gasten Remco Campert, Jules Deelder, Adriaan van Dis, Renate Dorrestein, Hella S. Haasse, Maarten 't Hart, Marga Minco, Harry Mulisch en Joost Zwagerman, gevestigde schrijvers als Hugo Claus en Leon de Winter, en cabaretier Youp van 't Hek.[38] Ronald Giphart,
- Debutanten tijdens de vierde editie
Hugo Claus, Leon de Winter, Ronald Giphart, Halil Gür en Dirk van Weelden
Er was extra aandacht voor spraakmakende, nog onbekende of jonge auteurs, waaronder Carl Friedman, Ronald Giphart, Halil Gür, Hermine Landvreugd, Mustafa Stitou en Dirk van Weelden.[39]
Verdere edities van het festival
In de editie van 2003 stonden op het programma de vaste gasten Remco Campert, Adriaan van Van Dis, Renate Dorrestein, Tom Lanoye en Joost Zwagerman. Nieuwe namen waren Kader Abdolah, René Appel, Kees van Beijnum, Naima El Bezaz, Oscar van den Boogaard, Tomas Lieske, Marcel Möring, Karel Glastra van Loon, Rascha Peper en Nilgün Yerli.[40]
Gasten op het festival waren onder andere Simon Vinkenoog en Spinvis in 2005. Op het festival van 2011 in de Rotterdamse De Doelen was ook werk te zien van de illustratoren Erwin Kho, Milan Hulsing, Erik de Graaf en Albo Helm.
In 2015 wordt de dertiende editie van de Dag van de Literatuur geopend door Laurentien Brinkhorst. Er zijn dat jaar 4.500 bezoekers uit het land. Er treden zo'n vijfentwintig schrijvers op, en verschillende andere artiesten.[41]
In de 15e editie van 2019 waren er optredens van gevestigde namen, zoals Adriaan van Dis, Ronald Giphart, Arthur Japin, Joke van Leeuwen, Nelleke Noordervliet, Connie Palmen en Tommy Wieringa. De nieuwe generatie was vertegenwoordigd door Özcan Akyol, Thomas Heerma van Voss, Philip Huff, Lize Spit en Maartje Wortel.[42]
Trivia
- Een ontmoeting tussen Simon Vinkenoog en Spinvis op de Dag van de Literatuur in 2005 leidde tot het Spinvis-album Ja!, uitgebracht in 2006.
Externe link
- Dag van de Literatuur, website
- Dag van de Literatuur, Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam
|
