Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Marie Kofoed

Uit Wikisage
Versie door Mendelo (overleg | bijdragen) op 25 sep 2016 om 18:31
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
rel=nofollow

Marie Kofoed (Rønne, 19 januari 1760 – Christianshavn,[3] 20 april 1838) was een Deense grootgrondbezitter en filantroop.[4][5]

Marie Kofoed werd op Bornholm geboren als Marie Mortensdatter Bohn[6] en was het zevende kind in een gezin met 9 kinderen.[7][8] Haar ouders waren de koopman en ziekenhuisinspecteur Morten Hermansen Bohn (1719–1802) en Barbara Kirstine Jochumsdatter Ancher (1725–71). Zowel Bohn als Ancher waren voorname families.[2]

Familie

In 1771 overleed Marie’s moeder toen Marie Bohn slechts elf jaar oud was. Op 11 december 1776 werd zij aan de dertigjarige kruidenier Jochum Herman Ancher (1746–1786) uitgehuwelijkt. Zij was pas zestien toen zij in de Sint-Nicolaaskerk trouwden.[9] Op 6 februari 1778 kregen zij een zoon, Hans Morten. In het voorjaar van 1786 overleden zowel haar zoon als haar echtgenoot.[2][4]

Nog voor de jaarwisseling, op 29 december 1786,[3] hertrouwde zij in Neksø met Hans Peter Kofoed (1746–1812) uit Østermarie en verhuisde naar Christianshavn.[1] Hij stamde uit een voorname familie en was kapitein en reder alsook groothandelaar en grossier,[2] brouwer en grootgrondbezitter.[9][10] Hij werd de op twee na rijkste man in het Koninkrijk Denemarken en Noorwegen met een vermogen van 1 miljoen rijksdaalders.[2][11]

Pleegkinderen

Hans Peter en Marie Kofoed kregen samen geen kinderen. Zij namen in 1787 een elfjarige jongen in huis uit de Deense kunstenaarskolonie Saint Croix genaamd Johan Petter wiens moeder was overleden. Hij zou het verdriet moeten wegnemen van het verlies van Marie’s zoon.

Twee jaar later werd Barbara Kirstine Bohn (1781–1864) in het gezin opgenomen. Barbara was de dochter van Maren Anchersdatter Schor (1736–1808) en Jochum Ancher Mortensen Bohn (1756–1809), de broer van Marie Kofoed. Barbara huwde in 1798 met Peder Dam Nielsen Jespersen (1772–1835) die later Marie Kofoeds adviseur werd.[12]

Op 3 december 1812, vijf dagen na hun zilveren bruiloft,[3] overleed Hans Peter Kofoed, zodat Marie voor de tweede keer weduwe werd. Zij bleef wonen in het huis dat Hans Peter Kofoed in 1785 had laten bouwen.[4]

Vermogend filantroop

Kristian Zahrtmann; 1869 - Grootmoeders tuin
Barbara Kirstine Jespersen g. Bohn (1781–1864)
Bornholms Kunstmuseum.

Marie Kofoed erfde een enorm vermogen dat uit circa 1 miljoen rijksdaalders bestond.[2] In 1813 ging de staat failliet en rijke burgers gaven zelf betalingsbewijzen uit.[13] Vijf jaar later gingen veel landbouwbedrijven failliet ten tijde van de landbouwcrisis van 1818.[4] Hoewel velen in deze tijd zware financiële verliezen leden, kwam Marie Kofoed hier goed doorheen.[4]

Het vermogen was verworven door de uitgestrekte handel van haar man met Oost-Indië, het Caribisch gebied[3] en China.[4] Daarnaast waren er grote stukken land verworven in het Bisdom van Roskilde waaronder Aastrup, Vester Såby, Soderup, grote delen van Kirke Såby en Kirke Eskilstrup samen met andere gehuchten, boerderijen en enkele kerken waaronder de kerk van Såby en de kerk van Soderup.

In 1818 doneerde zij 186.666 sletdalers (oude munteenheid met dezelfde waarde als Deense kronen)[14] als koninklijke gift aan goede doelen.[3] Voor deze ruimhartige liefdadigheid werd zij in datzelfde jaar, op 12 august 1818 zeer ongebruikelijk door Frederik VI benoemd tot etatsrådinde (’staatsraadslid’),[9] een Deense eretitel waar bepaalde privileges en honorair mee verbonden waren. Marie Kofoed is de enige vrouw die ooit de titel kreeg zonder getrouwd te zijn met een ’etatsråd’.[3]

Zij stichtte velerlei beurzenprogramma’s ten behoeve van mensen die sociaal en financieel in problemen waren gekomen, alsook voor publieke instellingen zoals scholen, ziekenhuizen en arbeiderspensions.[5] Ook Johan Nicolai Madvig kon zijn opleiding volgen middels een studiebeurs van Marie Kofoed.[5]

Kofoed liet in haar testament van 1825 aanzienlijke bedragen na voor bijkomende beurzenprogramma’s, familie en vrienden. 300.000 rijksdaalders waren bestemd voor Bornholmse zeevaarders en hun nabestaanden.[4] Ze overleed in 1838 op haar grote landhuis in Christianshavn, nu Heerings Gård genoemd. Ze werd begraven op het beroemde kerkhof Assistens Kirkegård in Kopenhagen.[1]

Nalatenschap

  • In Almindingen werd er in 1882 voor haar een standbeeld geplaatst. Het werd vervaardigd naar het ontwerp van Kristian Zahrtmann, de kleinzoon van haar pleegdochter Barbara, met een portretmedaillon door V. Bissen.
  • Op het Arbeidershuis in de Møllegade te Rønne, werd op 2 december 1812 een gedenkplaat aangebracht. De zijstraat naast de Arbeiderswoning kreeg de naam Marie Kofoeds Vej.[2]
  • Haar portret werd in 1822 geschilderd door Johan Anton Bech. In 1984 werd het schilderij gelegateerd aan het Bornholms Kunstmuseum. Een kopie van dit portret hangt samen met het portret van haar man Hans Peter Kofoed, beide geschilderd door Kristian Zahrtmann, in het Erichsens Gårdmuseum, in Rønne.[1] Een andere kopie hangt op het kasteel in Aastrup, samen met andere portretten van voormalige kasteeleigenaren.[2]
  • Er zijn zowel in Kopenhagen als op Bornholm vele gebouwen gebouwd die gefinancierd zijn uit fondsen van Marie Kofoed. Scholen, liefdadigheidsinstellingen, woningen voor armen, enzovoort.[15]

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
Bronnen
Literatuur
  • (da) Jul på Bornholm 1972. Een cultuurhistorisch tijdsschrift.
  • (da) Hansaage Bøggild: Etatsrådindens pengekiste.
  • Møller, Lars Kærulf, Billeder fra Bornholms Kunstmuseums samling, Bornholms Kunstmuseum e.a., Gudhjem , 2012. ISBN 978-87-89059-92-1. NUR 70.86. p. 127 taal = da Geraadpleegd op 29 juli 2016.
Externe links

Q12326077 op Wikidata  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Marie Koefoed op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
Referenties
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 (da) Møller, Lars Kærulf, Billeder fra Bornholms Kunstmuseums samling, Bornholms Kunstmuseum e.a., Gudhjem , 2012. ISBN 978-87-89059-92-1. NUR 70.86. p. 127
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Lethrica, jg. 10 nr. 19 blz. 9-22; De Historiske Foreninger i Lejre Kommune. Bent Gottfredsen; april 2015
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 (da) Bornholms Tidende, Geraadpleegd op 29 juli 2016
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 (da) Marie Kofoed (1760–1838) op kvinfo.dk. Geraadpleegd op 29 juli 2016
  5. 5,0 5,1 5,2 (da) Marie Kofoed in Den Store Danske
  6. º (en) www.bornholm-stamtavle.dk – Geraadpleegd op 30 juli 2016
  7. º (da) Knudsen, Ann Vibeke, Erichsens Gård i Rønne, Bornholms Museum, Rønne , 1990. ISBN 8788179222. p. 51, Geslachtsregister p. 50
  8. º Marie Kofoed was de oudtante van Kristian Zahrtmanns moeder Laura Pouline Pedersdatter Jespersen (1822 – ?)
  9. 9,0 9,1 9,2 (da) Jul på Bornholm 1972. Een cultuurhistorisch tijdsschrift.
  10. º (da) jmarcussen.dk Resume over H.P. Kofoeds levenswerk.
  11. º (en) http://pierre-marteau.com/; conversie tussen Deense kroon en de Deense rijksdaalder: 1 kroon was 1,5 rijksdaalder.
  12. º (da) Knudsen, Ann Vibeke; Bornholms Historiske Samfund, Bornholmske Samlinger 2012, Bornholms Historiske Samfund, Rønne , 2012. ISBN 978-87-87042-10-9. NUR 84.7976. p. 272URL geraadpleegd op 30 juli 2016.
  13. º (da) 1813 Pengereformen, der blev kendt som statsbankerotten op www.nationalbanken.dk
  14. º (en) http://pierre-marteau.com/; conversie tussen Deense kroon en de Deense ‘sletdaler’: 1 kroon was gelijk aan 1 sletdaler.
  15. º Op een gebouw uit 1859 aan de Sofiegade 17 in Kopenhagen dat bestemd was voor sociale doelen is als dank een gedenkplaat aangebracht.
rel=nofollow
rel=nofollow