Huwelijk en seksualiteit in het jodendom

Jodendom en huwelijk

In de joodse gemeenschap zijn het huwelijk en het gezin heel belangrijk. Volgens de Talmoed (Sjabbat 31a) zijn de eerste drie vragen die het hemelse gerecht in het hiernamaals aan iemand stelt:

1. Heb je oprecht en eerlijk gehandeld?
2. Heb je tijd vrij gemaakt om de Thora te leren?
3. Heb je een gezin gesticht?

Niet de synagoge maar het gezin is het centrum van het joodse leven.

Zoals bij alle joodse feesten, gaan ook de verloving en bruiloft vergezeld van heel wat tradities en gebruiken, die elk een symbolische betekenis hebben.

Verloving

Wanneer een jongen en een meisje willen huwen, is het in de joodse cultuur belangrijk dat zij dit om de juiste redenen doen. Een huwelijk mag niet voortkomen uit dwang door bijvoorbeeld de (schoon)familie. Wanneer de keuze is gemaakt, wordt het meisje door de schoonfamilie meestal getest op haar kuisheid en de jongen op de kennis van Thora. Als zowel de man als de vrouw de goedkeuring hebben gekregen van de schoonfamilie, kan de verloving (eroesien) plaatsvinden. Bij de verloving worden twee zegens uitgesproken. Traditioneel wordt er door de moeders van het paar een bord gebroken. Het feit dat een bord altijd nog kan worden gelijmd tot een geheel betekent volgens sommigen dat de verloving nog kan worden stopgezet en het paar nog kan beslissen om niet te huwen.

Huwelijksceremonie

Voor de huwelijksceremonie, op de sjabbat, worden er pakjes snoep, rozijnen en amandelen naar de toekomstige bruidegom gegooid wanneer hij wordt opgeroepen voor de Thoralezing (alia). Dit is één van de vaste rituelen.

Het toekomstige bruidspaar ziet zich voor de bruiloft een week lang niet. Voor de trouwceremonie ontmoeten zij de gasten apart. De ruimte kan voor dat doel met een gordijn in twee helften gedeeld zijn.

De huwelijksceremonie wordt begeleid door een rabbijn en de plechtigheid vindt meestal plaats in een synagoge, maar dit is geen plicht. Welke locatie dan ook, het stel trouwt onder een baldakijn of een choepa. Een choepa bestaat uit vier palen, gedrapeerd met een kleed. Dit dak staat symbool voor het nieuwe ’huis’ of gezin, of ook voor de aanwezigheid en bescherming van God. Dat de choepa geen muren heeft, symboliseert de gastvrijheid van het gezin.

Bij een orthodoxe ceremonie blijft de bruid voor de choepa staan en wacht tot de bruidegom haar afhaalt, en sluier over het gezicht legt en met een beschermend gebaar onder het dak leidt. De bruid (kalle) loopt zeven keer rond de bruidegom (chatan), wat eraan herinnert dat de wereld in zeven dagen werd geschapen. Het getal zeven symboliseert ook de heelheid en compleetheid die men apart niet kan verkrijgen. Deze traditie kwam in Nederland minder voor, maar was in andere landen wel heel gebruikelijk. Daarna gaat de bruid aan de rechterhand van de man zitten.

De bruid en de bruidegom krijgen een glas wijn te drinken waarover een zegen (kidoesj) werd uitgesproken. De bruidegom steekt de bruid een ring aan de wijsvinger van de rechterhand, en zegt: „Met deze ring zijt gij mij geheiligd naar de Wet van Mozes en van Israël.”

De rabbijn lest de in het Aramees opgestelde huwelijksakte (ketoeba) voor, waarin de plichten van de echtgenoot staan. Daartoe behoort ook een bepaalde geldsom die hij zou moeten betalen indien het huwelijk ontbonden zou worden. Oorspronkelijk was dit een vooruitstrevende overeenkomst, nu is het enkel nog van symbolische betekenis en wordt bewaard als een religieuze oorkonde. In modernere richtingen van het jodendom kan deze huwelijksovereenkomst ook in een andere taal opgesteld zijn.

Beide partners en twee (in het orthodoxe jodendom mannelijke) getuigen ondertekenen de huwelijksakte.

Daarna worden zeven zegens uitgesproken door de rabbijn. De zegens verwijzen naar de zeven zegens die God uitsprak voor Adam en Eva voor zij een eenheid werden. De rabbijn geeft hen een tweede glas wijn, waaruit zij beide drinken.

Daarna besluit de bruidegom de huwelijksceremonie door met de rechtervoet een glas kapot te trappen. Dit gebruik wordt reeds vermeld in de Talmoed, (B. T. Berachot 30b) en wordt in verband gebracht met het vers „dient God met ontzag en jubelt in vreze” (Psalm 2:11). De Talmoed stelt hierover de vraag: „Wat betekent jubelt in vreze?”. Rav Ada bar Matna stelt dan in naam van Rav dat waar gejubel is, ook de vrees voor God moet zijn. Vervolgens wordt in de Talmoed verhaald dat Mar, de zoon van Raviena, eens een chatoena (bruiloftsmaaltijd) voorbereidde voor zijn zoon. Toen hij bemerkte dat de aanwezige Thorageleerden te uitbundig werden, brak hij voor hun ogen een glas dat wel 400 zoez had gekost. (Een zoez was een zilvermunt met de waarde van vier sjekel.) Zij raakten hierover wat ontsteld en dit dempte de feestvreugde. Het breken van het glas herinnert ook aan de verwoesting van de Tempel in het jaar 70 en de gevallen toestand van Jeruzalem.

Na het breken van het glas, jubelen de gasten en spreken gelukwensen uit: „Mazzel tov” en „Ziman tov”. De daarop volgende feestelijkheden kunnen een week duren.

Na de bruiloft

Na de trouwerij is het tijd voor een gezin. Binnen het jodendom vormt het gezin een microkosmos en is het gezin de hoeksteen van de samenleving. Dit speelt dus een erg belangrijke rol in het leven van een jood. Het gezinsleven begint bij liefde tussen man en vrouw en via gemeenschap is het hun taak om kinderen te verwekken.

Leeswaarschuwing Mogelijk is dit artikel halachisch (nog) niet helemaal kosjer. Raadpleeg de rabbi in het geval van vragen. Of help dit artikel te corrigeren en uit te breiden.

Jodendom en seksualiteit

Volgens de joodse wet is seksualiteit niet beschamend, obsceen of zondig. Het eerste gebod in de Thora was:

Weest vruchtbaar en wordt talrijk en vult de aarde—Genesis 1:28

Oude beweringen, als zouden de strengste orthodoxe joden seks hebben door een gat in een laken, zijn onjuist, maar worden soms nog gehoord. Dit was nooit een aspect van de joodse wet, cultuur of traditie.

Wel worden jongens en meisjes in de orthodox-joodse gemeenschap strikt apart opgevoed. Over seks wordt niet gesproken, behalve door echtparen. Die moeten hun ervaring zelf opdoen. Seks is enkel toelaatbaar binnen een huwelijk. In het huwelijk is seksualiteit een mitswa, een goddelijk gebod.

In het jodendom is seks een daad van grote betekenis, waarvoor toewijding en verantwoordelijkheidsgevoel vereist zijn.

Rabbi Schmuley Boteach schreef: „Judaïsme is de enige religie die seks niet alleen voor het plezier toelaat maar die seks als de heiligste van alle daden ziet omdat dit leven in de wereld brengt – en zelfs wanneer het dit niet doet, verbindt het twee mensen als één vlees, één ziel.” Deze zienswijze wordt gedeeld door de drie takken van het jodendom.

Seksualiteit is echter wel gebonden aan regels, aangezien deze wordt gezien als een goddelijke energie. Ook staat seksualiteit voor het samensmelten van man en vrouw. Zo zijn we in staat om goddelijk te worden. We kunnen nieuw leven voortbrengen, net als God zelf.

In het westen bestaat bij velen het beeld dat men zich leert kennen, verliefd wordt, en dat dit uiteindelijk leidt tot de seksuele daad. In het jodendom is men van mening dat, nadat een man en vrouw zich ontmoeten, trouwen en geslachtsgemeenschap hebben, de liefde zich ontwikkelt. Liefde wordt omlaag gehaald wanneer je eerst liefde kent en vervolgens pas de geslachtsdaad. In Genesis staat namelijk dat Adam gemeenschap had met Chava (Eva), maar er wordt nergens vermeld dat er liefde in het spel was voor de gemeenschap.

Seks heeft niet enkel het doel zich voort te planten, maar kan ook plaatsvinden voor ontspanning, aangezien dit de vriendschapsband tussen man en vrouw bevordert. Aseksualiteit is echter niet toegestaan, aangezien het een plicht is om zich voort te planten en een gezin te starten.

Seksuele verboden

Incest

Incest is niet toegestaan. (Leviticus 18)

Mannelijke homoseksuele daden

De traditionele zienswijze is dat homoseksuele betrekkingen tussen twee mannen zijn in de Thora verboden zijn. (Leviticus 18:22) (In een aantal moderne richtingen wordt dit anders gezien.) Het wordt erkend dat iemand een homoseksuele neiging of geaardheid kan hebben.

Het is echter verboden om homoseksuele gevoelens om te zetten in daden van geslachtsgemeenschap tussen mannen. Rasji verklaarde het zo dat dit enkel van toepassing was op anale seksuele betrekkingen tussen mannen. Andere autoriteiten zagen het als een vorm van verspillen van zaad, dat niet toegelaten is. Om het niet zover te laten komen, verboden sommige rabbijnen situaties die zouden kunnen escaleren tot homoseksuele handelingen. Chazal verbood twee ongehuwde mannen om onder één deken te slapen.

Vrouwelijke homoseksuele daden (lesbische seks) wordt in de Thora niet vermeld. Ook in de Talmoed is er nauwelijks sprake van. Rambam (Maimonides) stelde dat lesbische praktijken verboden zijn omdat dit ’Egyptische praktijken’ waren en omdat dit rebellie inhield.

Bestialiteit

Seks met dieren is strikt verboden.

Tijdens de menstruatie

Vanaf het begin van de menstruatie tot zeven dagen na afloop ervan, is seks niet toegelaten. De datum van een bruiloft wordt zorgvuldig geselecteerd, zodat deze niet samenvalt met de menstruatie van de bruid.

Op verplichte vastendagen

Een aantal joodse gedenkdagen zijn rouw- en vastendagen. Op die dagen is ook seksuele gemeenschap niet toegestaan en worden geen huwelijken gesloten.

Beperking bij echtscheiding

Wanneer men zich laat scheiden, is het niet toegestaan om met dezelfde vrouw te hertrouwen nadat ze met iemand anders getrouwd was geweest.

Bijkomende verboden voor Kohanim

Voor personen uit de priesterklasse (kohanim) was het niet toegelaten om te trouwen met een gescheiden vrouw of een bekeerlinge.

Literatuur

• Rachel Biale, Women and Jewish Law: The Essential Texts, Their History, and Their Relevance for Today, ASIN 0805210490
• Rabbi Shmuley Boteach, Kosher Sex, 1998. Engels: ISBN 978-0385494663
• Dr. David Ribner, The Newlywed’s Guide to Physical Intimacy, Hefen Publishing House, 2011.

Weblinks

• http://www.jewfaq.org/m/sex.htm
• Rabbijn Evers, in: Joods Actueel, 26 april 2010, Het joodse huwelijk – rituelen en achtergronden
• Askmoses.com Life Cycle: Marriage

Noten en verwijzingen

 

artikel in groei

Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren

Google • Duck Duck Go • free images Google • Flickr free images • Google zonder Wikipedia, blogs en Facebook • Google Wiki's • Google Scholar • Google Books • Vertaal de titel • Google Translated Search • Engels, Frans, Russisch, Grieks • Wikipedia • Toolserver • Wikidata (Reasonator) • Biografisch Portaal • Britannica • IMDb • RKD • ODIS • DNB • Catholic Encyclopedia • Jewish Encyclopedia • Archive.org • Medische studies op PubMed • Wetenschappelijke studies op Sci-Hub • Familysearch •
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Bing Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • tekst herschrijven met scribbr.io •