Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Lijst van Duitse woorden en uitdrukkingen in de Nederlandse taal: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lijst_van_Duitse_woorden_en_uitdrukkingen_in_de_Nederlandse_taal&oldid=5688706 4 nov 2006 Hlibbers)
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lijst_van_Duitse_woorden_en_uitdrukkingen_in_de_Nederlandse_taal&oldid=9670014 5 okt 2007)
Regel 11: Regel 11:
| [[ach so]]||op die manier, vandaar||
| [[ach so]]||op die manier, vandaar||
|-
|-
| [[Aha-Erlebnis]]||ervaring waarbij de confrontatie met iets een lichte schok van herkenning geeft ||
| [[Aha-erlebnis]]||ervaring waarbij de confrontatie met iets een lichte schok van herkenning geeft ||
|-
|-
| [[Altertumsecken]] || Inhammen (als teken van beginnende kaalheid)|| in Duits: Geheimratsecken
| [[Alleingang]]|| ||
|-
| angehaucht || ||
|-
|-
| [[Angstgegner]]|| Tegenstander die van te voren al angst inboezemt, b.v. door eerdere confrontaties ||
| [[Angstgegner]]|| Tegenstander die van te voren al angst inboezemt, b.v. door eerdere confrontaties ||
|-
|-
| [[Anschluss]]|| Aansluiting || In het bijzonder de aansluiting (of annexatie) van Oostenrijk bij Duitsland ||
| [[Anschluss]]|| Aansluiting || In het bijzonder de aansluiting (of annexatie) van Oostenrijk bij Duitsland. Het betekent echter ook contact met iemand van de andere sekse, "sjans".
|-
|-
| [[an sich]]||op zich|| Van [[Immanuel Kant]], het '[[Ding an sich]]'.
| Anschlusstreffer|| Het doelpunt vóór de gelijkmaker in het voetbal || (B.v. bij een 2-0 achterstand is de 2-1 de Anschlusstreffer) ook als germanisme: aansluittreffer
|-
|-
| [[Ansicht]] || prentbriefkaart || in het Duits: Ansichtskarte>
| an sich||op zich|| Van [[Immanuel Kant]], het '[[Ding an sich]]'
|-
|-
| [[Apfelstrudel]] || soort appelgebak ||
| [[Ansicht]] || prentbriefkaart || [[:de:Ansichtskarte]]
|-
|-
| [[auf Wiedersehen]] (als grap ook: auf Wiederschnitzel||Tot Ziens||
| [[Apfelstrudel]] || soort appelgebak || [[:de:Apfelstrudel]]
|-
|-
| [[Ausdauer]]|| Uithoudingsvermogen, stamina. ||
| [[Arbeitseinsatz]] || || [[:de:Arbeitseinsatz]]
|-
|-
| [[Auseinandersetzung]] || vaak gebruikt voor 'meningsverschil' ||
| auf Wiedersehen||Tot Ziens, vooral gebruikt tijdens voetbalwedstrijden, de verliezende partij wordt met groepsgezang uitgejouwd|| grappig bedoeld ook: "auf wiederschnitzel" , als afscheidsgroet
|-
|-
| [[Ausputzer]]|| Duitse laatste man die als doel had de bal zo hard mogelijk weg te schieten uit de verdediging. ||
| [[Autobahn]] || [[snelweg]] || ook in het Engels bekend: [[:en:Autobahn]]
|-
| [[Ausdauer]]|| Uithoudingsvermogen, stamina. || [[:de:Ausdauer]]
|-
| Auseinandersetzung || vaak gebruikt voor 'meningsverschil' ||
|-
| [[aus einem guss]] || ||
|-
| [[Ausputzer]]|| laatste man die als doel had de bal zo hard mogelijk weg te schieten uit de verdediging. || voetbalterm, [[:de:Ausputzer]]
|-
|-
| [[Ausweis]]|| Identificatie ||
| [[Ausweis]]|| Identificatie ||
|-
|-
| [[Bildung]] || ||
| [[Bauhaus]] || || [[:de:Bauhaus]] [[:en:Bauhaus]]
|-
|-
| [[Bildungsroman]]|| Ontwikkelingsroman || Een roman die met name op de (geestelijke) ontwikkelingsjaren van iemand ingaat, bijvoorbeeld [[De toverberg]] van [[Thomas Mann]].
| [[Berner sennenhond]] || soort [[hond]] ||
|-
|-
| [[Blitzkrieg]]||een snelle verrassingsoorlog, zoals de Duitsers die in 1939 en 1940 gevoerd hebben ||
| [[Berufsverbot]]|| || [[:de:Berufsverbot]]
|-
|-
| [[Blut- und Boden (-theorie)]]|| Bloed- en bodemtheorie|| Een theorie uit het [[nationaal-socialisme]] die een enge verbinding tussen het bloed (ras/volk) en de bodem (het land, de grond) waar zij wonen benadrukt.
| [[Biedermeier]] || || [[:de:Biedermeier]] [[:en:Biedermeier]]
|-
|-
| [[Bratwurst]]||[[Braadworst]] ||
| [[Biergarten]] || || [[:de:Biergarten]]  [[:en:Biergarten]]
|-
| [[Bildung]]|| ontwikkeling || [[:de:Bildung]]
|-
| [[Bildungsroman]]|| Ontwikkelingsroman || Een roman die met name op de (geestelijke) ontwikkelingsjaren van iemand ingaat, bijvoorbeeld [[:De:Der Zauberberg]] van [[Thomas Mann]].
|-
| [[Blitzkrieg]]||een snelle verrassingsoorlog || [[:de:Blitzkrieg]] [[:en:Blitzkrieg]]
|-
| Blut- und Boden (-theorie)|| [[Bloed- en bodemtheorie]] || Een theorie uit het [[nationaal-socialisme]] die een enge verbinding tussen het bloed (ras/volk) en de bodem (het land, de grond) waar zij wonen benadrukt
|-
| [[Bockbier]] || [[bokbier]] || [[:de:Bockbier]]
|-
| [[Bockwurst]] || || [[:de:Bockwurst]]
|-
| [[Bratwurst]]||[[Braadworst]] || [[:de:Bratwurst]]
|-
|-
| [[Bühne]] || Podium, toneel ||
| [[Bühne]] || Podium, toneel ||
|-
|-
| [[Bühnensucht]]|| Het verlangen om op te treden || In het Duits niet gangbaar.
| Bühnensucht|| Het verlangen om op te treden || In het Duits niet gangbaar
|-
| dabei sein|| Erbij zijn ||
|-
| [[das ewig weibliche]] || || uit [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethes]] [[Faust (Goethe)|Faust]]: ''Das Ewig-Weibliche zieht uns hinan''
|-
| [[das gewisse Etwas]]|| ||
|-
| des Pudels Kern|| de essentie || Uit [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethes]] [[Faust (Goethe)|Faust]], deel I, 'Studierzimmer', waar de Pudel [[Mephistopheles]] blijkt te zijn 'Das also war des Pudels Kern!'.
|-
|-
| [[dabei sein]]|| Erbij zijn ||
| [[Dichtung und Wahrheit]] || || titel van de autobiografie van [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]]
|-
|-
| [[des Pudels Kern]]|| de essentie || Uit [[Goethe|Goethes Faust]], deel I, 'Studierzimmer', waar de Pudel [[Mephistoteles]] blijkt te zijn 'Das also war des Pudels Kern!'.
| [[Dirndl]] || jurkje || [[:en:Dirndl]] [[:de:Dirndl]]
|-
|-
| [[Drang nach Osten]]|| Drang naar het oosten || Geassocieerd met de drang om levensruimte in het oosten te zoeken, met name door extreemrechtse groeperingen die in Polen voormalige delen van [[Duitsland]] en [[Pruissen]] zien en daar aanspraak op willen maken.
| [[Dobermann]] || || [[:de:Dobermann]]
|-
|-
| [[ein Prosit]]|| Een toast ||
| donnerwetter || uitspraak die verontwaardiging of vebazing uitdrukt||
|-
|-
| [[Einzelgänger]]||persoon die zijn eigen weg gaat || Vaak geassocieerd met een buitenbeentje.
| [[Doppelgänger]] || || [[:de:Doppelgänger]] [[:en:Doppelgänger]]
|-
|-
| [[Eisbein]]|| Varkenspoot  || ||
| Drang nach Osten|| Drang naar het oosten || Geassocieerd met de drang om levensruimte in het oosten te zoeken, met name door extreemrechtse groeperingen die in Polen voormalige delen van [[Duitsland]] en [[Pruissen]] zien en daar aanspraak op willen maken
|-
|-
| [[entartete Kunst]]|| ||
| [[Durchgangslager]] || bijvoorbeeld [[westerbork]] || [[:de:Durchgangslager]]
|-
|-
| [[fähig]] (vooral als achtervoegsel in woorden als: media-, internet-, vpro-, usw.) || ||
| ein Prosit|| Een toast ||
|-
|-
| [[Fehlleistung]] || ||
| [[Einzelgänger]]||persoon die zijn eigen weg gaat || Vaak geassocieerd met een buitenbeentje
|-
|-
| [[Feldwebel]] || ||
| Eisbein|| Varkenspoot  ||
|-
|-
| [[Fernweh]]||Het verlangen om weg van huis te zijn, (het tegenovergestelde van Heimweh)||
| [[Endlösung]] || || [[:de:Endlösung]] [[:en:Endlösung]]
|-
|-
| [[Fingerspitzengefühl]]||goed ontwikkeld gevoel om in een delicate situatie op te treden ||
| [[Englandspiel]] ||Duitse operatie betreffende in Engeland opgeleide en in Nederland gedropte Nederlandse marconisten.|| [[:de:Englandspiel]]
|-
|-
| [[Fremdkörper]]|| Vreemd lichaam  || Een kogel die in het lichaam zit is een 'Fremdkörper', een deeltje dat er niet thuis hoort.
| [[entartete Kunst]] ||Ontaarde kunst || [[:de:Entartete Kunst]]
|-
|-
| [[Frühschoppen]]
| Ersatz|| vervanging of namaak||
|-
| fähig || || vooral als achtervoegsel in woorden als: media-, internet-, vpro- usw.
|-
| Fernweh||Het verlangen om weg van huis te zijn, (het tegenovergestelde van Heimweh)||
|-
| Fingerspitzengefühl||goed ontwikkeld gevoel om in een delicate situatie op te treden ||
|-
| [[flak]] || afk. voor Flug (Flieger) Abwehr Kanone || [[:de:Flak]]
|-
| Frankfurter || [[knakworst]] || [[:de:Frankfurter]]
|-
| [[Fremdkörper]]|| Vreemd lichaam  || Een kogel die in het lichaam zit is een 'Fremdkörper', een deeltje dat er niet thuis hoort. Veelal gebruikt om een een persoon aan te duiden die niet binnen een organistie hoort cq. past.
|-
| fröbelen, gefröbel || knutselen, geknutsel || naar [[Fröbel]] [[:de:Fröbel]]
|-
| [[Frühschoppen]] || ||
|-
|-
| [[Führer]]|| leider || In Nederland en België is de connotatie met Hitler heel sterk, in Duitsland veel minder, hier wordt het woord nog steeds gebruikt voor b.v. reisgidsen.
| [[Führer]]|| leider || In Nederland en België is de connotatie met Hitler heel sterk, in Duitsland veel minder, hier wordt het woord nog steeds gebruikt voor b.v. reisgidsen.
|-
| [[Fundgrube]] || ||
|-
|-
| [[gefundenes Fressen]]|| Een hapklaar brokje, een cadeautje, een meevaller, een medestander ||
| [[gefundenes Fressen]]|| Een hapklaar brokje, een cadeautje, een meevaller, een medestander ||
|-
|-
| [[Gesamtkunst]] / [[Gesamtkunstwerk]]|| Gezamenlijke kunst || Kunstvorm waarbij verschillende, of alle kunstvormen samenkomen
| [[Geheimratsecken]] || Inhammen (als teken van beginnende kaalheid)|| [[:de:Geheimratsecken]]
|-
| [[Geheimtip]] || supertip ||
|-
| [[Geigerteller]] || || [[:de:Geigerzählrohr]]
|-
| Gesamtkunst / [[Gesamtkunstwerk]]|| Gezamenlijke kunst || Kunstvorm waarbij verschillende, of alle kunstvormen samenkomen
|-
| [[Gestalt]] en [[Gestalttherapie]] || ||
|-
| [[gesundes Volksempfinden]]||Gezonde volksopvattingen || Uitdrukking uit de Nazitijd, waarbij de mening van het volk een eufemisme was voor de mening van de Führer
|-
|-
| [[gesundes Volksempfinden]]||Gezonde volksopvattingen || Uitdrukking uit de Nazitijd, waarbij de mening van het volk een eufemisme was voor de mening van de Führer.
| gesundheit! || gezondheid! || toewensing na een niesbui
|-
|-
| [[Gestapo]]|| Geheime Staatspolizei ||
| [[Gestapo]]|| Geheime Staatspolizei ||
|-
|-
| [[Glühwein]]|| Wijn die verwarmd wordt eer hij gedronken wordt||
| [[Glockenspiel]] || || [[:de:Glockenspiel]] [[:en:Glockenspiel]]
|-
| [[Glühwein]]|| || met onder andere [[kaneel]] gekruide mix van [[Wijn]] en [[sterke drank]] die warm gedronken wordt, [[:de:Glühwein]]
|-
| (deutsche) Gründlichkeit|| Duitse grondigheid || Dit speelt in op de [[stereotype]] Duitser, die immer punctueel is en grondig tewerk gaat
|-
| [[Hammerklavier]] || [[pianoforte]] || [[:de:Hammerklavier]]
|-
| [[Hausmacher]] || soort [[leverworst]] ||  
|-
|-
| [[(deutsche) Gründlichkeit]]|| Duitse grondigheid || Dit speelt in op de [[stereotype]] Duitser, die immer punctueel is en grondig tewerk gaat.
| [[Heilgymnastiek]] || || [[:de:Heilgymnastik]]
|-
|-
| [[Heil Hitler]]|| "Geluk (aan) Hitler" ||
| [[Heil Hitler]]|| "Geluk (aan) Hitler" ||
|-
| [[Heilpraktiker]] || || [[:de:Heilpraktiker]]
|-
| [[Heimat]] ||[[geboorteland]] || [[:de:Heimat]]
|-
| [[Herrenvolk]] || herenvolk || [[:de:Herrenvolk]] [[:en:Herrenvolk]]
|-
|-
| [[Hetze]]|| Klopjacht, lastercampagne  ||
| [[Hetze]]|| Klopjacht, lastercampagne  ||
|-
|-
| [[hineininterpretieren]]|| Verder interpreteren, tussen de regels doorlezen ||
| hineininterpretieren|| Verder interpreteren, tussen de regels doorlezen. || achteraf interpreteren
|-
|-
| [[im Frage/ in Frage]] || dat is niet aan discussie onderhevig, dat kun je vergeten|| zelfs in zinnen als: "dat is niet im Frage". De juiste Duitse term is "in Frage", in het Nederlands wordt echter meestal het foutieve "im Frage" gebruikt.
| [[Hitlerjugend]] || Hitlerjeugd || [[:de:Hitlerjugend]]
|-
| [[Hollandgänger]] || || [[:de:Hollandgänger]]
|-
| [[Hüttenkäse]] || || [[:de:Hüttenkäse]]
|-
| im Frage/ in Frage || dat is niet aan discussie onderhevig, dat kun je vergeten|| zelfs in zinnen als: "dat is niet im Frage". De juiste Duitse term is "in Frage", in het Nederlands wordt echter meestal het foutieve "im Frage" gebruikt.
|-
|-
| [[ins Blaue hinein]]|| Onvoorbereid, voor de vuist weg ||
| [[ins Blaue hinein]]|| Onvoorbereid, voor de vuist weg ||
|-
|-
| [[Kellner]]|| Bediende in een restaurant ||  
| jawohl || jawel, ja zeker || met jawohl is iets grappigs aan de hand: het wordt uitgesproken op militaire manier, vaak in combinaties als "jawohl mein führer", "jawohl herr obersturmbannführer"; altijd sarcastisch bedoeld.
|-
| [[Jugendstil]] || || [[:de:Jugendstil]]
|-
| Kaiserbrötchen || hard broodje ||
|-
| kaltstellen/ kaltgestellt || koud maken, in de betekenis van "monddood maken" ||
|-
| Kammerspiel || || [[:de:Kammerspiel]]
|-
| [[Kapellmeister]] || || bepaald type dirigent [[:en:Kapellmeister]]
|-
| Kasseler(rib) || varkensvlees-product || [[:de:Kasseler]]
|-
| [[Kartoffelsalat]] || aardappelsalade || [[:de:Kartoffelsalat]]
|-
| Kellner|| Bediende in een restaurant ||  
|-
| [[Kirsch]] || kersenlikeur || ook in [[Schwarzwalder Kirsch]], een soort [[gebak]]
|-
|-
| [[Kitsch]] || Nepkunst ||
| [[Kitsch]] || Nepkunst ||
|-
| [[Körperkultur]] || lichaamscultuur ||
|-
| Kohlrabi || [[koolrabi]] || [[:de:Kohlrabi]] [[:en:kohlrabi]]
|-
|-
| [[Krach]]|| Instorting van de beurs ||
| [[Krach]]|| Instorting van de beurs ||
|-
| [[Krautrock]] || || Duitse popmuziek, niet te verwarren met de [[schlager]] [[:de:Krautrock]]
|-
|-
| [[Krimi]]|| Politieserie ||
| [[Krimi]]|| Politieserie ||
|-
|-
| [[Kristallnacht]]|| Kristalnacht || Nacht uit het Naziverleden, waarbij vele Joodse winkels en bezittingen geplunderd werden (Het gebroken glas heeft de naam Kristal opgeleverd).
| [[Kristallnacht]]|| Kristalnacht || Nacht uit het Naziverleden, waarbij vele Joodse winkels en bezittingen geplunderd werden (Het gebroken glas heeft de naam Kristal opgeleverd).
|-
| [[Ländler]]  || volkswijsje, vaak gebruikte term in klassieke muziek, bv de muziek van [[Mahler]] en [[Schubert]] || [[:de:Ländler]]
|-
|-
| [[langlaufen]]|| langlaufen || Een soort lopen met lange ski's, veelal over redelijk vlak en besneeuwd terrein.
| [[langlaufen]]|| langlaufen || Een soort lopen met lange ski's, veelal over redelijk vlak en besneeuwd terrein.
|-
|-
| [[Lappschwanz]]|| Slapjanus  ||in het Duits: Schlappschwanz
| [[Lappschwanz]]|| Slapjanus  || Schlappschwanz
|-
| [[Lebensbejahung]] || ||
|-
| [[Lebensborn]] || levensgeboorte || [[:de:Lebensborn]]
|-
| [[Lebensraum]]|| Levensruimte || Een uitdrukking met sterke associaties aan Naziduitsland, (zie ook drang nach Osten), waarbij ten oosten van Duitsland, in Polen Rusland ruimte zocht voor het Duitse volk om zicht te vestigen. [[:de:Lebensraum]]
|-
| [[Lederhose]]|| Broek uit leer, die veelal tot rond de knie reikt, en opgehouden wordt met H-vormige bretels || Het is een typische dracht voor mannen uit [[Beieren]] en andere regio's bij de Alpen.
|-
| [[Leitkultur]]|| De maatgevende cultuur || [[:de:Leitkultur]]
|-
| [[Leitmotiv]]|| belangrijke gedachte die steeds terugkeert || ook als terugkerend motief in een muziekwerk, bijvoorbeeld de [[symphonie fantastique]] van [[Berlioz]] en veel werk van [[Richard Wagner|Wagner]]
|-
| [[lied]] || || [[:de:Lied]] [[:en:Lied]]
|-
| [[Luftwaffe]] || || [[:de:Luftwaffe]] [[:en:Luftwaffe]]
|-
| [[Mannschaft]]|| het Duitse nationale voetbalelftal || in spreek- en schrijftaal altijd [[die Mannschaft]]
|-
| mein Gott || ook: ach mein Gott || verontwaardigde uitroep, "wat een onzin", of "wat erg"
|-
|-
| [[Lebensraum]]|| Levensruimte || Een uitdrukking met sterke associaties aan Naziduitsland, (zie ook drang nach Osten), waarbij ten oosten van Duitsland, in Polen Rusland ruimte zocht voor het Duitse volk om zicht te vestigen.
| [[Muesli]] || || [[:de:Müsli]] [[:en:Müsli]]
|-
|-
| [[Lederhosen]]|| Broek uit leer, die veelal tot rond de knie reikt, en opgehouden wordt met H-vormige bretels || Het is een typische dracht voor mannen uit [[Beieren]] en andere regio's bij de Alpen.
| [[Nazi]] || ||
|-
|-
| [[Leitkultur]]|| De maatgevende cultuur ||
| [[Neanderthaler]] || || [[:de:Neanderthaler]]
|-
|-
| [[Leidmotief|Leitmotiv]]||belangrijke gedachte die steeds terugkeert ||
| [[Neue Deutsche Welle]] || verzamelnaam voor hippe Duitse bands in de eind 70er en begin 80er jaren van de 20e eeuw || [[:de:neue deutsche Welle]]
|-
|-
| [[Nudel]]|| [[Noedel]] || Gekookte meelballetjes in soep, of een soort pasta-achtige sliertjes.
| Nudel|| [[Noedel]] || Gekookte meelballetjes in soep, of een soort pasta-achtige sliertjes. Uit het [[oostenrijks]] en [[bayerisch]], daar zijn het [[:de:Knödel]]
|-
|-
| [[Ober]] || || afkorting van Oberkellner
| [[Ober]] || || afkorting van Oberkellner
|-
|-
| [[Oberkellner]]|| (Hoofd) bediende in een horecagelegenheid ||
| Oberkellner|| (Hoofd) bediende in een horecagelegenheid || [[:de:Oberkellner]]
|-
| [[Obersturmbannführer]] || || vaak sarcastisch bedoeld in zinnetjes als: "jawohl herr obersturmbannführer".
|-
| ach du Liebe|| Goede God. (Lett. Och, jij geliefde) || Interjectie.
|-
|-
| [[och du Liebe]]|| Goede God. (Lett. Och, jij geliefde) || Interjectie.
| [[Ostpolitik]] || || [[:de:Ostpolitik]]
|-
|-
| [[Ordner]]|| Map of omslag om papieren in op te slaan ||
| [[Ordner]]|| Map of omslag om papieren in op te slaan ||
Regel 135: Regel 265:
| [[Pappenheimer]]|| Pappenheimer || Veelal alleen gebruikt in het meervoud en de uitdrukking 'zijn pappenheimers kennen', d.w.z. weten met wie men te maken heeft. Pappenheimers waren oorspronkelijk soldaten uit het regiment van [[Pappenheim (geslacht)|graaf Gottfried Heinrich zu Pappenheim]]. Uit [[Friedrich von Schiller|Schillers]] drama "Wallensteins Tod" (1800).
| [[Pappenheimer]]|| Pappenheimer || Veelal alleen gebruikt in het meervoud en de uitdrukking 'zijn pappenheimers kennen', d.w.z. weten met wie men te maken heeft. Pappenheimers waren oorspronkelijk soldaten uit het regiment van [[Pappenheim (geslacht)|graaf Gottfried Heinrich zu Pappenheim]]. Uit [[Friedrich von Schiller|Schillers]] drama "Wallensteins Tod" (1800).
|-
|-
| [[Pilsener]] / [[Pils]]|| Lagerbier, veelal van niet al te hoog percentage || Oorspronkelijk uit [[Pilsen]].
| [[Pilsener]] / [[Pils]]|| Lagerbier, veelal van niet al te hoog percentage || Oorspronkelijk uit [[Pilsen]]
|-
| [[Poltergeist]] || [[klopgeest]] || [[:de:Poltergeist]]
|-
| Potztausend || Grutjes! || Verouderd in Duitsland.
|-
|-
| [[Potztausend]]|| Grutjes! || Verouderd in Duitsland.
| [[Prinzipienreiter]] || ||  
|-
|-
| [[Putsch]]|| Coup, staatsgreep|| Veelal gewelddadige
| [[Pumpernickel]] || soort [[roggebrood]] || [[:de:Pumpernickel]] [[:en:Pumpernickel]]
|-
| [[Putsch]]|| Coup, staatsgreep|| Veelal gewelddadig
|-
|-
| [[Quatsch]]|| Onzin ||
| [[Quatsch]]|| Onzin ||
Regel 145: Regel 281:
| [[Raufaser]]|| Behang met reliëf ||
| [[Raufaser]]|| Behang met reliëf ||
|-
|-
| [[Realpolitik]]|| Politiek gebaseerd op praktische redeneren, en niet per se op morele overwegingen ||
| ramsch  || uitverkoop, dump, vaak geschreven als [[ramsj]] || [[:de:Ramsch]]
|-
|-
| [[rücksichtslos]] || Zonder over de consequenties of gevolgen na te denken|| veelal uitgesproken als rücksichtlos
| [[Razzia]] || || Razzia schijnt een van oorsprong arabisch woord te zijn, ghazwa, plunder- /rooftocht [[:de:Razzia]]
|-
|-
| [[salonfähig]]|| Acceptabel, gangbaar || oorspronkelijk: "aanvaardbaar in het [[salon (kamer)|salon]], in de deftige kringen"
| [[Realpolitik]]|| Politiek gebaseerd op praktische redeneren, en niet per se op morele overwegingen || [[:de:Realpolitik]]
|-
|-
| [[Scheisse]]|| poep, schijt of een scheldwoord als: shit, tering ||
| [[Rottweiler]] || || [[:de:Rottweiler]]
|-
|-
| [[Schlagabtausch]]|| Uitwisseling van slagen (opdoffers) ||
| [[rücksichtslos]] || Meedogenloos || veelal uitgesproken als rücksichtlos
|-
|-
| [[Schlager]]|| Bepaalde nationale volksmuziek ||
| roetsjen || glijden || in het Duits: rutschen
|-
|-
| [[schmieren]]|| Overdreven acteren ||
| [[salonfähig]]|| Acceptabel als gespreksonderwerp || oorspronkelijk: "aanvaardbaar in het [[salon (kamer)|salon]], in de deftige kringen"
|-
|-
| [[Schmink]] / Schminke|| Make-up voor het gehele gezicht, van oorsprong een merknaam, Schminke, waarschijnlijk bekend geworden in de theaterwereld || Ook als werkwoord (schminken) en werkplek!
| [[Sauerkraut]]|| Zuurkool ||
|-
| [[Schadenfreude]] || Leedvermaak || Het Engelse woord voor leedvermaak is het uit het Duits overgenomen 'Schadenfreude'.
|-
| Scheisse|| poep, schijt of een scheldwoord als: shit, tering ||
|-
| Schlagabtausch|| Uitwisseling van slagen (opdoffers) ||
|-
| [[Schlager]]|| [[hit]], volksmuziek door artiesten als [[Heino]] || [[:de:Schlager]]
|-
| schluss || afgelopen, kappen nou || ook: schluss damit
|-
| [[schmieren]] || smeren, overdreven acteren ||
|-
| [[Schmink]] / Schminke || Make-up voor het gehele gezicht, gebruikt wanneer men b.v. als [[Zwarte Piet]], of bij kinderen als piraat of een dier beschilderd wordt. Van oorsprong een merknaam voor toneel-make-up: [[Schminke]]. || Ook als werkwoord (schminken) en werkplek, in uitspraken als: "sorry dat ik laat ben, ik zat nog bij de schmink" [[:de:Schminke]]
|-
|-
| [[Schnabbel]]|| Nevenwerk, bijverdienste || Het woord komt uit het [[Rotwelsch]], de Duitse dieventaal. Het werkwoord "schnabeln" betekent "(met een snavel) wegpikken, vangen". In het gewone Duits wordt "Schnabbel" niet gebruikt.
| [[Schnabbel]]|| Nevenwerk, bijverdienste || Het woord komt uit het [[Rotwelsch]], de Duitse dieventaal. Het werkwoord "schnabeln" betekent "(met een snavel) wegpikken, vangen". In het gewone Duits wordt "Schnabbel" niet gebruikt.
|-
|-
| [[Schnaps]]|| Jenever, een borrel ||
| [[Schnaps]]|| Jenever, een borrel, soms gespeld als schnapps || [[:de:Schnaps]]
|-
| [[Schnauzer]]|| Snor || Informeel, Schnurrbart is het gangbaardere woord. Verder is het een [[hond]]
|-
| [[Schnitzel]] || Dun lapje vlees, al dan niet gepaneerd || ook: Wiener Schnitzel, Zigeunerschnitzel, Jägerschnitzel
|-
| [[Schuhplattler]] || beiers dansje || [[:de:Schuhplattler]] [[:en:schuhplattler]]
|-
| schunkeln || arm in arm aan tafel swingen op muziek || [[:de:schunkeln]]
|-
|-
| [[Schnauzer]]|| Snor || Informeel, Schnurrbart is het gangbaardere woord.
|[[Schutzstaffel]] ||SS || [[:de:Schutzstaffel]] [[:fr:Schutzstaffel]]
|-
|-
| [[Schnitzel]] || Dun lapje vlees, al dan niet gepaneerd || ook: Wiener Schnitzel, Zigeunerschnitzel, enz.
| [[Schwalbe (voetbal)|Schwalbe]]|| Nepval bij de voetbal om een vrijetrap/penalty uit te lokken. Engels = dive|| Schwalbe betekent zwaluw. [[:de:Schwalbe]]
|-
|-
| [[Schwalbe (voetbal)|Schwalbe]]|| Nepval bij de voetbal om een vrijetrap/penalty uit te lokken. Engels = dive|| Schwalbe betekent zwaluw.
| [[Schweinehackse]] ||varkensvlees-product, ook: scheldwoord, || [[:de:Schweinenacken]]
|-
|-
| [[Schwung]]||vaart, zwier || Een soort van flair in het dansen of in muziek.
| [[Schwung]]||vaart, zwier || Een soort van flair in het dansen of in muziek.
Regel 175: Regel 333:
| [[Sehnsucht (emotie)|Sehnsucht]]|| Verlangen  || Vaak enigszins nostalgisch of melancholisch
| [[Sehnsucht (emotie)|Sehnsucht]]|| Verlangen  || Vaak enigszins nostalgisch of melancholisch
|-
|-
| [[Sieg Heil]]|| De overwinning heil, heil aan de overwinning || Overwinningsgroet van de Nazi's.
| [[Sieg Heil]]|| De overwinning heil, heil aan de overwinning || Overwinningsgroet van de Nazi's
|-
| [[Singspiel]] || korte luchtige opera || [[:de:Singspiel]]
|-
|-
| [[sowieso]]|| hoe dan ook || De Nederlandse spelling is eender, en niet zowiezo.
| [[sowieso]]|| hoe dan ook || De Nederlandse spelling is eender, en niet zowiezo.
|-
|-
| [[Spielerei]]|| Hobbybezigheid, iets niet ernstig te nemen ||
| [[Spätzle]] || [[deegwaar]] || [[:af:Spätzle]]  [[:de:Spätzle]]
|-
| Spielerei|| Hobbybezigheid, iets niet ernstig te nemen ||
|-
|-
| [[Spitzen]]|| Dansschoenen die een harde zool en een afgestompte en verstevigde neus hebben zodat men op de tenen kan staan ||
| Spielfreudigkeit || plezier aan het spelen, met name van muziek ||
|-
|-
| [[Sprechgesang]]|| Rap || Term uit de duitse opera/ liedkunst, zie de opera's van [[bertold brecht]] en [[kurt weil]] ||
| Spiessbürger || Kleinburgerlijk persoon, vaak geschreven als spitzburger || [[:de:Spiessbürger]]
|-
|-
| [[Staatspolizei]]|| Staatspolitie || Zie ook Gestapo en Stasi
| [[Spitzen]]|| Dansschoenen die een harde zool en een afgestompte en verstevigde neus hebben zodat men op de tenen kan staan || [[:de:Spitzen]]
|-
| [[Sprechgesang]]|| Rap, spreekzang || veel voorkomend in bijvoorbeeld opera's van [[Kurt Weill]] en [[Bertold Brecht]]
|-
| Staatspolizei|| Staatspolitie || Zie ook Gestapo
|-
|-
| [[Stasi]]/ Staatssicherheitsdienst|| Staatsveiligheidsdienst || Dienst in Oost-Duitsland die de burgers controleerde.
| [[Stasi]]/ Staatssicherheitsdienst|| Staatsveiligheidsdienst || Dienst in Oost-Duitsland die de burgers controleerde.
|-
|-
| [[Steigerung]]|| Verhoging ||
| [[Stehgeiger]] || ||
|-
| [[Steigerung]]|| sportterm: in een (duur)training gedurende korte tijd steeds harder lopen/ zwemmen/ schaatsen ||
|-
|-
| [[Strapazen]]|| Grillen, kuren ||
| Strapazen|| Grillen, kuren ||
|-
|-
| [[Streber]]|| Iemand die haantje de voorste wil zijn, overdreven ambitieus persoon ||
| [[Streber]]|| Iemand die haantje de voorste wil zijn, overdreven ambitieus persoon ||
|-
|-
| [[übergeil]]|| Heel erg plezierig, aangenaam ('tof', 'cool', 'vet') ||
| [[Sturm und Drang]] || || [[:de:Sturm und Drang]]
|-
| [[toll]] || te gek || ook vaak in combinaties als "supertoll", of "super, supertoll"
|-
| Totaler Krieg || || [[:de:Totaler Krieg]]
|-
| [[Traditionsverein]] || ||
|-
| [[U-Boot]] || Duikboot, onderzeeboot, onderzeeër|| Duitse afkorting van 'Unterseeboot'
|-
| [[über]] || || alleen in constructies, zoals: überhip, übercool, übergeil, überstoned, überhippy, etcetera.
|-
| übergeil || Heel erg plezierig, aangenaam ('tof', 'cool', 'vet') ||
|-
|-
| [[überhaupt]]||alles in aanmerking genomen, helemaal, eigenlijk ||
| [[überhaupt]]||alles in aanmerking genomen, helemaal, eigenlijk ||
|-
|-
| [[Übermensch]]|| een superieure mens || In Nazi-context betreft het een supermens van Germaanse afkomst die boven de andere rassen staat, in de oorspronkelijke filosofie van [[Nietzsche]] is het iemand die boven goed en kwaad staat, iemand die na deze mens komt, zonder connotaties van fysieke superioriteit.
| [[Über-ich]] || ||
|-
| [[Übermensch]]|| een superieure mens || In Nazi-context betreft het een supermens van Germaanse afkomst die boven de andere rassen staat, in de oorspronkelijke filosofie van [[Nietzsche]] is het iemand die boven goed en kwaad staat, iemand die na deze mens komt, zonder connotaties van fysieke superioriteit
|-
| [[Untermensch]] || een inferieure mens || [[:de:Untermensch]] [[:en:Untermensch]]
|-
|-
| [[Umlaut]] || Verandering van een klinker door de volgende lettergreep (stad -> steden), in het Duits ook het teken om dit aan te geven (Stadt, Städte) ||
| [[Umlaut]] || Verandering van een klinker door de volgende lettergreep (stad -> steden), in het Duits ook het teken om dit aan te geven (Stadt, Städte) ||
Regel 205: Regel 389:
| [[unheimlich]]/ unheimisch||griezelig, onheilspellend || Unheimisch is in het Duits zeer archaïsch en thans onbekend.
| [[unheimlich]]/ unheimisch||griezelig, onheilspellend || Unheimisch is in het Duits zeer archaïsch en thans onbekend.
|-
|-
| [[Verneinung]]|| Ontkenning ||
| unverfroren || zonder blikken of blozen ||
|-
| [[V-1 (raket)|V-1]] || ||
|-
| [[V-2 (raket)|V-2]] || ||
|-
| [[Verelendung]] [[Verelendungstheorie]] || || economische theorie van [[Karl Marx]]
|-
| [[Volkswagen]] || goedkope Duitse auto, na de 2e wereldoorlog zeer populair, vooral in Nederland, bijnaam [[Volkswagen Kever|kever]] || [[:de:Volkswagen]] [[:en:Volkswagen]] Volkswagenbusje is ook een veelgebruikte term
|-
| Vopo || afkorting voor [[Deutsche Volkspolizei|Volkspolizei]] || Politie in de [[Duitse Democratische Republiek]] (DDR). In het Nederlands wordt meestal een individuele agent bedoeld ("''Er kwamen meteen drie vopoos op mij af''"), in het Duits eerder deze politiemacht in het algemeen ("''De Vopo was snel ter plaatse.''").
|-
| [[wachsen]]||sportterm: het met was bewerken van de onderkant van ski's. Ook: groeien, maar in die zin wordt het woord in het Nederlands nooit gebruikt. || Ook nog in het Nederlands, 'wasdom', of 'wassende maan'. (Veelal sterk vervoegd, was - wies - gewassen)
|-
|[[Waffen-SS]] || || [[:de:Waffen-SS]]
|-
|-
| [[wachsen]]||groeien, maar vooral in de skisport: het met was bewerken van de onderkant van de ski || Ook nog in het Nederlands, 'wasdom', of 'wassende maan'. (Veelal sterk vervoegd, was - wies - gewassen).
| [[Wanderlust]] || Drang om eropuit te trekken || Associaties met de tijd van de [[Romantiek]]. Vooral veel gebruikt in het Engels [[:en:Wanderlust]]
|-
|-
| [[Wanderlust]]|| Drang om eropuit te trekken  || Associaties met de tijd van de [[Romantiek]].
| [[Wanderjahre]] || || Na het voltooien van hun opleiding gingen ambachtslieden in de 18de en 19de eeuw vaak op reis om andere streken en andere manieren van werken te leren kennen. Zie ook [[:de:Wanderjahre]].
|-
|-
| [[Weihnachtsstoll]] || || Duits: Weihnachtsstollen!
| [[Deutsche Wehrmacht|Wehrmacht]] || ||
|-
|-
| [[Wende]]|| Omwenteling, met name de val van de muur in 1989 ||
| Weihnachtsstoll || [[Kerststol]] || Duits: [[:de:Weihnachtsstollen]]
|-
|-
| [[Werdegang]]|| Carrière, ontwikkeling ||
| [[Weltanschauung]] || [[Wereldbeeld]] || [[:de:Weltanschauung]]
|-
|-
| [[Weltschmerz]]||smart om het leven als zodanig, spleen || Spleen wordt met 'ie' uitgesproken.
| [[Weltschmerz]]||smart om het leven als zodanig, spleen || Spleen wordt met 'ie' uitgesproken.
|-
|-
| [[Wiedergutmachung]]|| Het-weer-goed-maken || Schertsend om verzoeningspogingen na de Tweede Wereldoorlog aan te duiden
| [[Wende (DDR)|Wende]]|| Omwenteling, met name de val van de muur in 1989 || [[:de:Wende]]
|-
|-
| [[Wiedervereinigung]]|| Hereniging || Met name de [[Duitse eenwording]] van Oost- en West-Duitsland.
| [[Werdegang]] || Carrière, ontwikkeling, trage ondergang || Het woord is in het Duits neutraal "ontwikkeling", in het Nederlands eerder negatief "ondergang"
|-
|-
| [[Wirtschaftswunder]]||erg snelle economische ontwikkeling|| Zoals vroeger in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog, toen ze over een economisch wonder spraken
| [[Wiedergutmachung]] || Het-weer-goed-maken || Om verzoeningspogingen na de Tweede Wereldoorlog aan te duiden
|-
|-
| [[Zeitgeist]]|| Tijdsgeest, de overheersende opvatting en ideeën van een periode ||
| [[Wiedervereinigung]] || Hereniging || Met name de [[Duitse eenwording]] van Oost- en West-Duitsland.
|-
|-
| [[Zimmer frei]]|| Kamer(s) vrij || Bijvoorbeeld bij een pension.
| [[Wirtschaftswunder]] ||erg snelle economische ontwikkeling|| Zoals vroeger in West-Duitsland na de Tweede Wereldoorlog, toen ze over een economisch wonder spraken
|-
|-
| [[zum Kotzen]]||om te kotsen||
| [[Witz]] || grap / mop ||
|-
|-
| schnappie || groen krokodilletje || gelukkig alweer uit de mode, dus binnenkot waarschijnlijk geschrapt van de lijt! ||
| Wunderkind || wonderkind || [[:de:Wunderkind]] [[:en:Wunderkind]]
|-
| [[Zeitgeist]] || Tijdsgeest, de overheersende opvatting en ideeën van een periode || [[:de:Zeitgeist]]
|-
| [[Zeppelin]] || Merknaam van een [[luchtschip]] || [[:de:Zeppelin]]
|-
| [[Zimmer frei]] || Kamer(s) vrij || Bijvoorbeeld bij een pension.
|-
| zum Kotzen || om te kotsen||
|}
|}


===Zelden gebruikt===
===Zelden gebruikt en/ of groepstaal, zoals wetenschapstaal===
{| border=2 cellspacing="0px" cellpadding="5px" frame=box
{| border=2 cellspacing="0px" cellpadding="5px" frame=box
! Duits
! Duits
Regel 240: Regel 446:
! Opmerking
! Opmerking
|-
|-
| abfahren||Vertrekken ||
| abfahren || vertrekken ||
|-
| [[Ablaut]] || || taalkundige term
|-
| Aufschnitt || Sneetje kaas of worst. ||
|-
|-
| Anschlusstreffer|| Het doelpunt vóór de gelijkmaker in het voetbal || (B.v. bij een 2-0 achterstand is de 2-1 de Anschlusstreffer) ||
| [[ausradieren]] || Uitroeien || Sterke connotaties aan de [[holocaust]].
|-
|-
| Aufschnitt||Sneetje kaas of worst. ||
| ausrotten || Uitroeien || Dezelfde connotaties als ausradieren.
|-
|-
| || ||
| [[blauäugig]] || naïef, argeloos, blond || gerelateerd aan ''iem. op zijn mooie blauwe ogen vertrouwen''
|-
|-
| [[ausradieren]]|| Uitroeien || Sterke connotaties aan de [[holocaust]].
| blöde kuh || dom wijf, domme koe ||
|-
|-
| ausrotten|| Uitroeien || Dezelfde connotaties als ausradieren.
| [[Chefsache]] || ||
|-
|-
| [[blauäugig]]|| naïef, argeloos, blond || gerelateerd aan ''iem. op zijn mooie blauwe ogen vertrouwen''.
| dicke Luft || Lett. 'Dikke lucht', fig. Problemen op komst. ||
|-
|-
| dicke Luft|| Lett. 'Dikke lucht', fig. Problem op komst. ||
| fabelhaft || Buitengewoon goed ||
|-
|-
| fabelhaft|| Buitengewoon goed ||
| [[Fahnenflucht]] || Desertie, [[Vaandelvlucht]] || [[:de:Fahnenflucht]]
|-
|-
| fragwürdig|| Dubieus ||
| fragwürdig || Dubieus ||
|-
|-
| Führerschein||Rijbewijs ||
| Führerschein ||Rijbewijs ||
|-
|-
| [[Hals- und Beinbruch]]|| Hals- en beenbreuk || Een uitdrukking uit de [[theater (kunstvorm)|theaterwereld]], als gelukwens bedoeld. (Wellicht omdat men na een succesvolle voorstelling zoveel buigen en knikken moet dat men een hals- en beenbreuk oploopt). De Engelsen kennen eenzelfde gelukwens die “break a leg” luidt. Ook in de mijnwerkerswereld. Zou een verbastering zijn van het Jiddisch-/Hebreeuwse "mazal w'baroech" (geluk en zegen).
| gemütlich || gezellig || [[:de:gemütlich]], [[:de:Gemütlichkeit]]ü
|-
|-
| Kulturkammer|| [[Cultuurkamer]]|| Instituut uit de [[Tweede Wereldoorlog]] waarbij kunstenaars zich moesten registreren om te mogen publiceren.
| [[Intimfeind]] || || met zo'n vriend heb je geen vijand nodig
|-
|-
| Messegelände|| Expositieterrein, kermisterrein ||
| [[Hals- und Beinbruch]]|| Hals- en beenbreuk || [[:de:Hals- und Beinbruch]]<br> Een uitdrukking uit de [[theater (kunstvorm)|theaterwereld]], als gelukwens bedoeld. (Wellicht omdat men na een succesvolle voorstelling zoveel buigen en knikken moet dat men een hals- en beenbreuk oploopt). De Engelsen kennen eenzelfde gelukwens die “break a leg” luidt. Ook in de mijnwerkerswereld. Zou een verbastering zijn van het Jiddisch-/Hebreeuwse "mazal w'baroech" (geluk en zegen)
|-
|-
| [[Nachwuchs]]|| Nakroost, nageslacht.||
| kaputt || || ook: alles ist kaputt
|-
|-
| [[Kartoffelsalat]]||aardappelsalade ||
| Kulturkammer || [[Cultuurkamer]]|| Instituut uit de [[Tweede Wereldoorlog]] waarbij kunstenaars zich moesten registreren om te mogen publiceren.
|-
|-
| [[Sauerkraut]]|| Zuurkool ||
| Messegelände || Expositieterrein, kermisterrein ||
|-
| [[Moebiusband]] || || [[:de:Möbiusband]]
|-
| [[Nachwuchs]] || Nakroost, nageslacht. Nieuwe lichting (sporters, muzikanten usw. ||
|-
| Ringeless || scharfes s, ook sz || in het Duits ongebruikelijke term
|-
| [[Schicksal]] || Noodlot || [[:de:Schicksal]]
|-
| [[Schluss]] ||dicht, gesloten, afgelopen ||
|-
|-
| [[Schicksal]]|| Noodlot ||
| schwärmen || Verspreiden, zwermen. || in het Duits ook: schwärmen für, ergens idolaat van zijn
|-
|-
| [[Schluss]]||dicht, gesloten, afgelopen ||
| Schweinehund || Zwijn, scheldwoord. ||
|-
|-
| schwärmen|| Verspreiden, zwermen. ||
| Spiegelei mit Schinken || Spiegelei met ham, hesp || in het Duits ongebruikelijk, men spreekt van een [[:de:Strammer Max]]
|-
|-
| Schweinehund|| Zwijn, scheldwoord. ||
| [[Schwerpunkt]] || || militaire term
|-
|-
| Spiegelei mit Schinken|| Spiegelei met ham, hesp ||
| [[Stuka]] || || beroemd Duits gevechtsvliegtuig
|-
|-
| unbedingt||Per se, absoluut, beslist ||
| unbedingt||Per se, absoluut, beslist ||
Regel 289: Regel 509:
|-
|-
| [[usw]], usw|| Und so weiter, Enzovoort ||
| [[usw]], usw|| Und so weiter, Enzovoort ||
|-
| Verneinung|| Ontkenning || term uit de [[filosofie]] en [[psychologie]]
|-
| Vorentscheidung || || sportterm: voordat de wedstrijd afgelopen is, is ze al beslist
|-
|-
| wie geht's||Hoe gaat het? ||
| wie geht's||Hoe gaat het? ||
Regel 303: Regel 527:
! Opmerking
! Opmerking
|-
|-
| [[Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt]]|| Hemelhoog juichend, dodelijk bedroefd || Uit het gedicht "Klärchens Lied" van [[Goethe]]. Veelal ook met de volgende regel geciteerd: "Glücklich allein ist die Seele die liebt" (Gelukkig alleen is de ziel die liefheeft).
| [[Himmelhoch jauchzend, zu Tode betrübt]]|| Hemelhoog juichend, dodelijk bedroefd || Uit het gedicht "Klärchens Lied" van [[Goethe]]. Veelal ook met de volgende regel geciteerd: "Glücklich allein ist die Seele die liebt" (Gelukkig alleen is de ziel die liefheeft). Een van de eerste omschrijvingen van de [[manische depressie]]
|-
|-
| [[Befehl ist Befehl]]|| Bevel is bevel || Vaak schertsend gebruikt als commentaar op iemand aan te duiden die klakkeloos en al te rigide instructies van zijn of haar meerdere uitvoert, zonder zich af te vragen of het wel gepast is. Oorspronkelijk als excuus om verantwoordelijkheid voor misdaden begaan tijdens de Tweede Wereldoorlog af te schuiven.
| [[Befehl ist Befehl]]|| Bevel is bevel || Vaak schertsend gebruikt als commentaar op iemand aan te duiden die klakkeloos en al te rigide instructies van zijn of haar meerdere uitvoert, zonder zich af te vragen of het wel gepast is. Oorspronkelijk als excuus om verantwoordelijkheid voor misdaden begaan tijdens de Tweede Wereldoorlog af te schuiven.
|-
|-
| [[Wir haben es nicht gewusst]]|| We wisten het niet. || Met name berucht als excuus van nazimisdadigers om hun rol bij de [[holocaust]] te verzachten.
| [[Wir haben es nicht gewusst]]|| We wisten het niet. || In de jaren na de tweede wereldoorlog veel gebruikte uitleg wanneer Duitse burgers naar de [[holocaust]] gevraagd werd.
|-
|-
| [[Ausweis, bitte]]|| Identificatie alstublieft ||
| [[Ausweis, bitte]] || Identificatie alstublieft ||
|-
|-
| [[Arbeit macht frei]]|| Arbeid geeft vrijheid || Spreuk boven de poort van verscheidene concentratiekampen, waaronder [[Auschwitz]] en [[Dachau]]. De oorspronkelijke betekenis schijnt niet zozeer die van een wrange en ongepaste grap te zijn, maar een soort mystieke waarbij zelfopoffering voor werk een soort spirituele vrijheid schenkt.
| [[Arbeit macht frei]] || Arbeid geeft vrijheid || Spreuk boven de poort van verscheidene concentratiekampen, waaronder [[Auschwitz]] en [[Dachau (concentratiekamp)|Dachau]]. De oorspronkelijke betekenis schijnt niet zozeer die van een wrange en ongepaste grap te zijn, maar een soort mystieke waarbij zelfopoffering voor werk een soort spirituele vrijheid schenkt.
|-
|-
| Im Grossen und Ganzen|| Over het algeheel genomen ||
| Im Grossen und Ganzen|| Over het algeheel genomen ||
|-
|-
| [[Und so weiter und so fort]]||en zo verder en zo voort, afgelopen ||
| [[Und so weiter und so fort]] || en zo verder en zo voort, afgelopen ||
|-
|-
| [[Kommt gar nicht in Frage]]|| Daar is geen discussie over mogelijk, of dat doet zich niet voor ||
| [[Kommt gar nicht in Frage]] || Daar is geen discussie over mogelijk, of dat doet zich niet voor ||
|-
|-
| [[Unbeschreiblich weiblich]]|| Onbeschrijflijk vrouwelijk || veelal in schrijftaal, tekst van [[Nina Haagen]]
| [[Unbeschreiblich weiblich]]|| Onbeschrijflijk vrouwelijk || veelal in schrijftaal, tekst van [[Nina Hagen]]
|-
|-
| [[Feind hört mit]] ||De vijand luistert mee || De titel van een Duitse propagandacampagne aan het begin van de Tweede Wereldoorlog  
| [[Feind hört mit]] || De vijand luistert mee || De titel van een Duitse propagandacampagne aan het begin van de Tweede Wereldoorlog  
|-
| [[Immer geradeaus]]||Alsmaar rechtdoor || Herinnerend aan de kleine verzetsdaad om Duitse soldaten die de weg vroegen de verkeerde kant op te sturen, bij voorkeur richting Duitsland.
|-
| [[grüss Gott]] || ||
|-
| und soweiter und sofort || ||
|-
| was will das Weib? ||Wat willen vrouwen?||Letterlijk: 'wat wil de vrouw?' Tekst van [[Sigmund Freud]] in een gesprek met Marie Bonaparte in 1925.
|-
| [[da (jetzt) kommen die kamelen]] || als iemand een grap vertelt, en de clou blijft uit zegt een van de toehoorders bijvoorbeeld "ja, und nun kommen die kamelen"... || ook: - mit den langen Beinen, - mit den langen Schwanzen
|-
| das war einmal || ||
|-
| was sich liebt das neckt sich || Wie van elkaar houdt, die plaagt elkaar. || Duits spreekwoord. Veelal verkeerd begrepen vanwege de verwarring tussen het Duitse "necken" (plagen) en het Nederlandse "nekken" (de nek omdraaien, doden).
|-
| in der Beschränkung zeigt sich der Meister ||in de beperking toont zich de meester || Uit een gelegenheidssonnet van Goethe (26 juni 1802)
|-
|Humor ist wenn man trotzdem lacht ||Humor is het, wanneer men toch maar lacht.||Algemeen toegeschreven aan Otto Julius Bierbaum (1865-1910). (Bronvermelding?)
|-
| Ordnung muss sein ||er moet orde zijn ||
|-
| immer mit der ruhe || ||
|-
| erst kommt das Fressen und dann die Moral || || uit de [[Dreigroschenoper]] van [[Bertold Brecht]]
|-
| [[Heim ins Reich]] || || [[:de:Heim ins Reich]]
|-
| Wein, Weib und Gesang || [[:de:Wein, Weib und Gesang]] || als het gezellig wordt, doen we aan w, w und g
|-
| [[Hals- und Beinbruch]]|| Hals- en beenbreuk || [[:de:Hals- und Beinbruch]]<br> Een uitdrukking uit de [[theater (kunstvorm)|theaterwereld]], als gelukwens bedoeld. (Wellicht omdat men na een succesvolle voorstelling zoveel buigen en knikken moet dat men een hals- en beenbreuk oploopt). De Engelsen kennen eenzelfde gelukwens die “break a leg” luidt. Ook in de mijnwerkerswereld. Zou een verbastering zijn van het Jiddisch-/Hebreeuwse "mazal w'baroech" (geluk en zegen)
|-
|-
| [[Immer geradeaus]]||Alsmaar rechtdoor ||
|}
|}


Regel 333: Regel 586:


|-
|-
| Raus mit dir|| Eruit jij, opstaan ||
|-
| das Glück der Tüchtigen || || geluk dat harde werkers hebben, vgl. [[die Mannschaft]] die erom bekend staat in de laatste minuut nog het winnende doelpunt te kunnen meepikken
|-
| Raus mit dir|| Eruit jij. Flikker op. Rot op. || Pikant
|-
| Verdammt noch mal|| Verdomme nog aan toe || Vulgair
|-
|-
| Verdammt noch mal|| Verdomme nog aan toe || Vulgair.
| die Qual der Wahl || de kwelling van de keuze ||
|}
|}


Regel 341: Regel 599:
* [[Germanisme]]
* [[Germanisme]]
* [[Verklarende woordenlijst uit de Tweede Wereldoorlog: Duits]]
* [[Verklarende woordenlijst uit de Tweede Wereldoorlog: Duits]]
* [[Lijst van germanismen in het Nederlands]]
* [[:en:List of German expressions in English]]


{{bron|bronvermelding=
{{bron|bronvermelding=

Versie van 7 apr 2023 23:09

Dit is een lijst van Duitse woorden en uitdrukkingen die gebruikt worden in de Nederlandse taal.

Woorden

Veel gebruikt

Duits Nederlands Opmerking
abseilen abseilen Een afdalingstechniek om van rotswanden of gebouwen af te dalen.
ach so op die manier, vandaar
Aha-erlebnis ervaring waarbij de confrontatie met iets een lichte schok van herkenning geeft
Alleingang
angehaucht
Angstgegner Tegenstander die van te voren al angst inboezemt, b.v. door eerdere confrontaties
Anschluss Aansluiting In het bijzonder de aansluiting (of annexatie) van Oostenrijk bij Duitsland. Het betekent echter ook contact met iemand van de andere sekse, "sjans".
Anschlusstreffer Het doelpunt vóór de gelijkmaker in het voetbal (B.v. bij een 2-0 achterstand is de 2-1 de Anschlusstreffer) ook als germanisme: aansluittreffer
an sich op zich Van Immanuel Kant, het 'Ding an sich'
Ansicht prentbriefkaart de:Ansichtskarte
Apfelstrudel soort appelgebak de:Apfelstrudel
Arbeitseinsatz de:Arbeitseinsatz
auf Wiedersehen Tot Ziens, vooral gebruikt tijdens voetbalwedstrijden, de verliezende partij wordt met groepsgezang uitgejouwd grappig bedoeld ook: "auf wiederschnitzel" , als afscheidsgroet
Autobahn snelweg ook in het Engels bekend: en:Autobahn
Ausdauer Uithoudingsvermogen, stamina. de:Ausdauer
Auseinandersetzung vaak gebruikt voor 'meningsverschil'
aus einem guss
Ausputzer laatste man die als doel had de bal zo hard mogelijk weg te schieten uit de verdediging. voetbalterm, de:Ausputzer
Ausweis Identificatie
Bauhaus de:Bauhaus en:Bauhaus
Berner sennenhond soort hond
Berufsverbot de:Berufsverbot
Biedermeier de:Biedermeier en:Biedermeier
Biergarten de:Biergarten en:Biergarten
Bildung ontwikkeling de:Bildung
Bildungsroman Ontwikkelingsroman Een roman die met name op de (geestelijke) ontwikkelingsjaren van iemand ingaat, bijvoorbeeld De:Der Zauberberg van Thomas Mann.
Blitzkrieg een snelle verrassingsoorlog de:Blitzkrieg en:Blitzkrieg
Blut- und Boden (-theorie) Bloed- en bodemtheorie Een theorie uit het nationaal-socialisme die een enge verbinding tussen het bloed (ras/volk) en de bodem (het land, de grond) waar zij wonen benadrukt
Bockbier bokbier de:Bockbier
Bockwurst de:Bockwurst
Bratwurst Braadworst de:Bratwurst
Bühne Podium, toneel
Bühnensucht Het verlangen om op te treden In het Duits niet gangbaar
dabei sein Erbij zijn
das ewig weibliche uit Goethes Faust: Das Ewig-Weibliche zieht uns hinan
das gewisse Etwas
des Pudels Kern de essentie Uit Goethes Faust, deel I, 'Studierzimmer', waar de Pudel Mephistopheles blijkt te zijn 'Das also war des Pudels Kern!'.
Dichtung und Wahrheit titel van de autobiografie van Goethe
Dirndl jurkje en:Dirndl de:Dirndl
Dobermann de:Dobermann
donnerwetter uitspraak die verontwaardiging of vebazing uitdrukt
Doppelgänger de:Doppelgänger en:Doppelgänger
Drang nach Osten Drang naar het oosten Geassocieerd met de drang om levensruimte in het oosten te zoeken, met name door extreemrechtse groeperingen die in Polen voormalige delen van Duitsland en Pruissen zien en daar aanspraak op willen maken
Durchgangslager bijvoorbeeld westerbork de:Durchgangslager
ein Prosit Een toast
Einzelgänger persoon die zijn eigen weg gaat Vaak geassocieerd met een buitenbeentje
Eisbein Varkenspoot
Endlösung de:Endlösung en:Endlösung
Englandspiel Duitse operatie betreffende in Engeland opgeleide en in Nederland gedropte Nederlandse marconisten. de:Englandspiel
entartete Kunst Ontaarde kunst de:Entartete Kunst
Ersatz vervanging of namaak
fähig vooral als achtervoegsel in woorden als: media-, internet-, vpro- usw.
Fernweh Het verlangen om weg van huis te zijn, (het tegenovergestelde van Heimweh)
Fingerspitzengefühl goed ontwikkeld gevoel om in een delicate situatie op te treden
flak afk. voor Flug (Flieger) Abwehr Kanone de:Flak
Frankfurter knakworst de:Frankfurter
Fremdkörper Vreemd lichaam Een kogel die in het lichaam zit is een 'Fremdkörper', een deeltje dat er niet thuis hoort. Veelal gebruikt om een een persoon aan te duiden die niet binnen een organistie hoort cq. past.
fröbelen, gefröbel knutselen, geknutsel naar Fröbel de:Fröbel
Frühschoppen
Führer leider In Nederland en België is de connotatie met Hitler heel sterk, in Duitsland veel minder, hier wordt het woord nog steeds gebruikt voor b.v. reisgidsen.
Fundgrube
gefundenes Fressen Een hapklaar brokje, een cadeautje, een meevaller, een medestander
Geheimratsecken Inhammen (als teken van beginnende kaalheid) de:Geheimratsecken
Geheimtip supertip
Geigerteller de:Geigerzählrohr
Gesamtkunst / Gesamtkunstwerk Gezamenlijke kunst Kunstvorm waarbij verschillende, of alle kunstvormen samenkomen
Gestalt en Gestalttherapie
gesundes Volksempfinden Gezonde volksopvattingen Uitdrukking uit de Nazitijd, waarbij de mening van het volk een eufemisme was voor de mening van de Führer
gesundheit! gezondheid! toewensing na een niesbui
Gestapo Geheime Staatspolizei
Glockenspiel de:Glockenspiel en:Glockenspiel
Glühwein met onder andere kaneel gekruide mix van Wijn en sterke drank die warm gedronken wordt, de:Glühwein
(deutsche) Gründlichkeit Duitse grondigheid Dit speelt in op de stereotype Duitser, die immer punctueel is en grondig tewerk gaat
Hammerklavier pianoforte de:Hammerklavier
Hausmacher soort leverworst
Heilgymnastiek de:Heilgymnastik
Heil Hitler "Geluk (aan) Hitler"
Heilpraktiker de:Heilpraktiker
Heimat geboorteland de:Heimat
Herrenvolk herenvolk de:Herrenvolk en:Herrenvolk
Hetze Klopjacht, lastercampagne
hineininterpretieren Verder interpreteren, tussen de regels doorlezen. achteraf interpreteren
Hitlerjugend Hitlerjeugd de:Hitlerjugend
Hollandgänger de:Hollandgänger
Hüttenkäse de:Hüttenkäse
im Frage/ in Frage dat is niet aan discussie onderhevig, dat kun je vergeten zelfs in zinnen als: "dat is niet im Frage". De juiste Duitse term is "in Frage", in het Nederlands wordt echter meestal het foutieve "im Frage" gebruikt.
ins Blaue hinein Onvoorbereid, voor de vuist weg
jawohl jawel, ja zeker met jawohl is iets grappigs aan de hand: het wordt uitgesproken op militaire manier, vaak in combinaties als "jawohl mein führer", "jawohl herr obersturmbannführer"; altijd sarcastisch bedoeld.
Jugendstil de:Jugendstil
Kaiserbrötchen hard broodje
kaltstellen/ kaltgestellt koud maken, in de betekenis van "monddood maken"
Kammerspiel de:Kammerspiel
Kapellmeister bepaald type dirigent en:Kapellmeister
Kasseler(rib) varkensvlees-product de:Kasseler
Kartoffelsalat aardappelsalade de:Kartoffelsalat
Kellner Bediende in een restaurant
Kirsch kersenlikeur ook in Schwarzwalder Kirsch, een soort gebak
Kitsch Nepkunst
Körperkultur lichaamscultuur
Kohlrabi koolrabi de:Kohlrabi en:kohlrabi
Krach Instorting van de beurs
Krautrock Duitse popmuziek, niet te verwarren met de schlager de:Krautrock
Krimi Politieserie
Kristallnacht Kristalnacht Nacht uit het Naziverleden, waarbij vele Joodse winkels en bezittingen geplunderd werden (Het gebroken glas heeft de naam Kristal opgeleverd).
Ländler volkswijsje, vaak gebruikte term in klassieke muziek, bv de muziek van Mahler en Schubert de:Ländler
langlaufen langlaufen Een soort lopen met lange ski's, veelal over redelijk vlak en besneeuwd terrein.
Lappschwanz Slapjanus Schlappschwanz
Lebensbejahung
Lebensborn levensgeboorte de:Lebensborn
Lebensraum Levensruimte Een uitdrukking met sterke associaties aan Naziduitsland, (zie ook drang nach Osten), waarbij ten oosten van Duitsland, in Polen Rusland ruimte zocht voor het Duitse volk om zicht te vestigen. de:Lebensraum
Lederhose Broek uit leer, die veelal tot rond de knie reikt, en opgehouden wordt met H-vormige bretels Het is een typische dracht voor mannen uit Beieren en andere regio's bij de Alpen.
Leitkultur De maatgevende cultuur de:Leitkultur
Leitmotiv belangrijke gedachte die steeds terugkeert ook als terugkerend motief in een muziekwerk, bijvoorbeeld de symphonie fantastique van Berlioz en veel werk van Wagner
lied de:Lied en:Lied
Luftwaffe de:Luftwaffe en:Luftwaffe
Mannschaft het Duitse nationale voetbalelftal in spreek- en schrijftaal altijd die Mannschaft
mein Gott ook: ach mein Gott verontwaardigde uitroep, "wat een onzin", of "wat erg"
Muesli de:Müsli en:Müsli
Nazi
Neanderthaler de:Neanderthaler
Neue Deutsche Welle verzamelnaam voor hippe Duitse bands in de eind 70er en begin 80er jaren van de 20e eeuw de:neue deutsche Welle
Nudel Noedel Gekookte meelballetjes in soep, of een soort pasta-achtige sliertjes. Uit het oostenrijks en bayerisch, daar zijn het de:Knödel
Ober afkorting van Oberkellner
Oberkellner (Hoofd) bediende in een horecagelegenheid de:Oberkellner
Obersturmbannführer vaak sarcastisch bedoeld in zinnetjes als: "jawohl herr obersturmbannführer".
ach du Liebe Goede God. (Lett. Och, jij geliefde) Interjectie.
Ostpolitik de:Ostpolitik
Ordner Map of omslag om papieren in op te slaan
Pappenheimer Pappenheimer Veelal alleen gebruikt in het meervoud en de uitdrukking 'zijn pappenheimers kennen', d.w.z. weten met wie men te maken heeft. Pappenheimers waren oorspronkelijk soldaten uit het regiment van graaf Gottfried Heinrich zu Pappenheim. Uit Schillers drama "Wallensteins Tod" (1800).
Pilsener / Pils Lagerbier, veelal van niet al te hoog percentage Oorspronkelijk uit Pilsen
Poltergeist klopgeest de:Poltergeist
Potztausend Grutjes! Verouderd in Duitsland.
Prinzipienreiter
Pumpernickel soort roggebrood de:Pumpernickel en:Pumpernickel
Putsch Coup, staatsgreep Veelal gewelddadig
Quatsch Onzin
Raufaser Behang met reliëf
ramsch uitverkoop, dump, vaak geschreven als ramsj de:Ramsch
Razzia Razzia schijnt een van oorsprong arabisch woord te zijn, ghazwa, plunder- /rooftocht de:Razzia
Realpolitik Politiek gebaseerd op praktische redeneren, en niet per se op morele overwegingen de:Realpolitik
Rottweiler de:Rottweiler
rücksichtslos Meedogenloos veelal uitgesproken als rücksichtlos
roetsjen glijden in het Duits: rutschen
salonfähig Acceptabel als gespreksonderwerp oorspronkelijk: "aanvaardbaar in het salon, in de deftige kringen"
Sauerkraut Zuurkool
Schadenfreude Leedvermaak Het Engelse woord voor leedvermaak is het uit het Duits overgenomen 'Schadenfreude'.
Scheisse poep, schijt of een scheldwoord als: shit, tering
Schlagabtausch Uitwisseling van slagen (opdoffers)
Schlager hit, volksmuziek door artiesten als Heino de:Schlager
schluss afgelopen, kappen nou ook: schluss damit
schmieren smeren, overdreven acteren
Schmink / Schminke Make-up voor het gehele gezicht, gebruikt wanneer men b.v. als Zwarte Piet, of bij kinderen als piraat of een dier beschilderd wordt. Van oorsprong een merknaam voor toneel-make-up: Schminke. Ook als werkwoord (schminken) en werkplek, in uitspraken als: "sorry dat ik laat ben, ik zat nog bij de schmink" de:Schminke
Schnabbel Nevenwerk, bijverdienste Het woord komt uit het Rotwelsch, de Duitse dieventaal. Het werkwoord "schnabeln" betekent "(met een snavel) wegpikken, vangen". In het gewone Duits wordt "Schnabbel" niet gebruikt.
Schnaps Jenever, een borrel, soms gespeld als schnapps de:Schnaps
Schnauzer Snor Informeel, Schnurrbart is het gangbaardere woord. Verder is het een hond
Schnitzel Dun lapje vlees, al dan niet gepaneerd ook: Wiener Schnitzel, Zigeunerschnitzel, Jägerschnitzel
Schuhplattler beiers dansje de:Schuhplattler en:schuhplattler
schunkeln arm in arm aan tafel swingen op muziek de:schunkeln
Schutzstaffel SS de:Schutzstaffel fr:Schutzstaffel
Schwalbe Nepval bij de voetbal om een vrijetrap/penalty uit te lokken. Engels = dive Schwalbe betekent zwaluw. de:Schwalbe
Schweinehackse varkensvlees-product, ook: scheldwoord, de:Schweinenacken
Schwung vaart, zwier Een soort van flair in het dansen of in muziek.
Sehnsucht Verlangen Vaak enigszins nostalgisch of melancholisch
Sieg Heil De overwinning heil, heil aan de overwinning Overwinningsgroet van de Nazi's
Singspiel korte luchtige opera de:Singspiel
sowieso hoe dan ook De Nederlandse spelling is eender, en niet zowiezo.
Spätzle deegwaar af:Spätzle de:Spätzle
Spielerei Hobbybezigheid, iets niet ernstig te nemen
Spielfreudigkeit plezier aan het spelen, met name van muziek
Spiessbürger Kleinburgerlijk persoon, vaak geschreven als spitzburger de:Spiessbürger
Spitzen Dansschoenen die een harde zool en een afgestompte en verstevigde neus hebben zodat men op de tenen kan staan de:Spitzen
Sprechgesang Rap, spreekzang veel voorkomend in bijvoorbeeld opera's van Kurt Weill en Bertold Brecht
Staatspolizei Staatspolitie Zie ook Gestapo
Stasi/ Staatssicherheitsdienst Staatsveiligheidsdienst Dienst in Oost-Duitsland die de burgers controleerde.
Stehgeiger
Steigerung sportterm: in een (duur)training gedurende korte tijd steeds harder lopen/ zwemmen/ schaatsen
Strapazen Grillen, kuren
Streber Iemand die haantje de voorste wil zijn, overdreven ambitieus persoon
Sturm und Drang de:Sturm und Drang
toll te gek ook vaak in combinaties als "supertoll", of "super, supertoll"
Totaler Krieg de:Totaler Krieg
Traditionsverein
U-Boot Duikboot, onderzeeboot, onderzeeër Duitse afkorting van 'Unterseeboot'
über alleen in constructies, zoals: überhip, übercool, übergeil, überstoned, überhippy, etcetera.
übergeil Heel erg plezierig, aangenaam ('tof', 'cool', 'vet')
überhaupt alles in aanmerking genomen, helemaal, eigenlijk
Über-ich
Übermensch een superieure mens In Nazi-context betreft het een supermens van Germaanse afkomst die boven de andere rassen staat, in de oorspronkelijke filosofie van Nietzsche is het iemand die boven goed en kwaad staat, iemand die na deze mens komt, zonder connotaties van fysieke superioriteit
Untermensch een inferieure mens de:Untermensch en:Untermensch
Umlaut Verandering van een klinker door de volgende lettergreep (stad -> steden), in het Duits ook het teken om dit aan te geven (Stadt, Städte)
unheimlich/ unheimisch griezelig, onheilspellend Unheimisch is in het Duits zeer archaïsch en thans onbekend.
unverfroren zonder blikken of blozen
V-1
V-2
Verelendung Verelendungstheorie economische theorie van Karl Marx
Volkswagen goedkope Duitse auto, na de 2e wereldoorlog zeer populair, vooral in Nederland, bijnaam kever de:Volkswagen en:Volkswagen Volkswagenbusje is ook een veelgebruikte term
Vopo afkorting voor Volkspolizei Politie in de Duitse Democratische Republiek (DDR). In het Nederlands wordt meestal een individuele agent bedoeld ("Er kwamen meteen drie vopoos op mij af"), in het Duits eerder deze politiemacht in het algemeen ("De Vopo was snel ter plaatse.").
wachsen sportterm: het met was bewerken van de onderkant van ski's. Ook: groeien, maar in die zin wordt het woord in het Nederlands nooit gebruikt. Ook nog in het Nederlands, 'wasdom', of 'wassende maan'. (Veelal sterk vervoegd, was - wies - gewassen)
Waffen-SS de:Waffen-SS
Wanderlust Drang om eropuit te trekken Associaties met de tijd van de Romantiek. Vooral veel gebruikt in het Engels en:Wanderlust
Wanderjahre Na het voltooien van hun opleiding gingen ambachtslieden in de 18de en 19de eeuw vaak op reis om andere streken en andere manieren van werken te leren kennen. Zie ook de:Wanderjahre.
Wehrmacht
Weihnachtsstoll Kerststol Duits: de:Weihnachtsstollen
Weltanschauung Wereldbeeld de:Weltanschauung
Weltschmerz smart om het leven als zodanig, spleen Spleen wordt met 'ie' uitgesproken.
Wende Omwenteling, met name de val van de muur in 1989 de:Wende
Werdegang Carrière, ontwikkeling, trage ondergang Het woord is in het Duits neutraal "ontwikkeling", in het Nederlands eerder negatief "ondergang"
Wiedergutmachung Het-weer-goed-maken Om verzoeningspogingen na de Tweede Wereldoorlog aan te duiden
Wiedervereinigung Hereniging Met name de Duitse eenwording van Oost- en West-Duitsland.
Wirtschaftswunder erg snelle economische ontwikkeling Zoals vroeger in West-Duitsland na de Tweede Wereldoorlog, toen ze over een economisch wonder spraken
Witz grap / mop
Wunderkind wonderkind de:Wunderkind en:Wunderkind
Zeitgeist Tijdsgeest, de overheersende opvatting en ideeën van een periode de:Zeitgeist
Zeppelin Merknaam van een luchtschip de:Zeppelin
Zimmer frei Kamer(s) vrij Bijvoorbeeld bij een pension.
zum Kotzen om te kotsen

Zelden gebruikt en/ of groepstaal, zoals wetenschapstaal

Duits Nederlands Opmerking
abfahren vertrekken
Ablaut taalkundige term
Aufschnitt Sneetje kaas of worst.
ausradieren Uitroeien Sterke connotaties aan de holocaust.
ausrotten Uitroeien Dezelfde connotaties als ausradieren.
blauäugig naïef, argeloos, blond gerelateerd aan iem. op zijn mooie blauwe ogen vertrouwen
blöde kuh dom wijf, domme koe
Chefsache
dicke Luft Lett. 'Dikke lucht', fig. Problemen op komst.
fabelhaft Buitengewoon goed
Fahnenflucht Desertie, Vaandelvlucht de:Fahnenflucht
fragwürdig Dubieus
Führerschein Rijbewijs
gemütlich gezellig de:gemütlich, de:Gemütlichkeitü
Intimfeind met zo'n vriend heb je geen vijand nodig
Hals- und Beinbruch Hals- en beenbreuk de:Hals- und Beinbruch
Een uitdrukking uit de theaterwereld, als gelukwens bedoeld. (Wellicht omdat men na een succesvolle voorstelling zoveel buigen en knikken moet dat men een hals- en beenbreuk oploopt). De Engelsen kennen eenzelfde gelukwens die “break a leg” luidt. Ook in de mijnwerkerswereld. Zou een verbastering zijn van het Jiddisch-/Hebreeuwse "mazal w'baroech" (geluk en zegen)
kaputt ook: alles ist kaputt
Kulturkammer Cultuurkamer Instituut uit de Tweede Wereldoorlog waarbij kunstenaars zich moesten registreren om te mogen publiceren.
Messegelände Expositieterrein, kermisterrein
Moebiusband de:Möbiusband
Nachwuchs Nakroost, nageslacht. Nieuwe lichting (sporters, muzikanten usw.
Ringeless scharfes s, ook sz in het Duits ongebruikelijke term
Schicksal Noodlot de:Schicksal
Schluss dicht, gesloten, afgelopen
schwärmen Verspreiden, zwermen. in het Duits ook: schwärmen für, ergens idolaat van zijn
Schweinehund Zwijn, scheldwoord.
Spiegelei mit Schinken Spiegelei met ham, hesp in het Duits ongebruikelijk, men spreekt van een de:Strammer Max
Schwerpunkt militaire term
Stuka beroemd Duits gevechtsvliegtuig
unbedingt Per se, absoluut, beslist
tschüss Tot ziens, dag (informeel)
usw, usw Und so weiter, Enzovoort
Verneinung Ontkenning term uit de filosofie en psychologie
Vorentscheidung sportterm: voordat de wedstrijd afgelopen is, is ze al beslist
wie geht's Hoe gaat het?
zu haben Beschikbaar, gewenst

Uitdrukkingen

Veel gebruikt

Duits Nederlands Opmerking
Himmelhoch jauchzend, zu Tode betrübt Hemelhoog juichend, dodelijk bedroefd Uit het gedicht "Klärchens Lied" van Goethe. Veelal ook met de volgende regel geciteerd: "Glücklich allein ist die Seele die liebt" (Gelukkig alleen is de ziel die liefheeft). Een van de eerste omschrijvingen van de manische depressie
Befehl ist Befehl Bevel is bevel Vaak schertsend gebruikt als commentaar op iemand aan te duiden die klakkeloos en al te rigide instructies van zijn of haar meerdere uitvoert, zonder zich af te vragen of het wel gepast is. Oorspronkelijk als excuus om verantwoordelijkheid voor misdaden begaan tijdens de Tweede Wereldoorlog af te schuiven.
Wir haben es nicht gewusst We wisten het niet. In de jaren na de tweede wereldoorlog veel gebruikte uitleg wanneer Duitse burgers naar de holocaust gevraagd werd.
Ausweis, bitte Identificatie alstublieft
Arbeit macht frei Arbeid geeft vrijheid Spreuk boven de poort van verscheidene concentratiekampen, waaronder Auschwitz en Dachau. De oorspronkelijke betekenis schijnt niet zozeer die van een wrange en ongepaste grap te zijn, maar een soort mystieke waarbij zelfopoffering voor werk een soort spirituele vrijheid schenkt.
Im Grossen und Ganzen Over het algeheel genomen
Und so weiter und so fort en zo verder en zo voort, afgelopen
Kommt gar nicht in Frage Daar is geen discussie over mogelijk, of dat doet zich niet voor
Unbeschreiblich weiblich Onbeschrijflijk vrouwelijk veelal in schrijftaal, tekst van Nina Hagen
Feind hört mit De vijand luistert mee De titel van een Duitse propagandacampagne aan het begin van de Tweede Wereldoorlog
Immer geradeaus Alsmaar rechtdoor Herinnerend aan de kleine verzetsdaad om Duitse soldaten die de weg vroegen de verkeerde kant op te sturen, bij voorkeur richting Duitsland.
grüss Gott
und soweiter und sofort
was will das Weib? Wat willen vrouwen? Letterlijk: 'wat wil de vrouw?' Tekst van Sigmund Freud in een gesprek met Marie Bonaparte in 1925.
da (jetzt) kommen die kamelen als iemand een grap vertelt, en de clou blijft uit zegt een van de toehoorders bijvoorbeeld "ja, und nun kommen die kamelen"... ook: - mit den langen Beinen, - mit den langen Schwanzen
das war einmal
was sich liebt das neckt sich Wie van elkaar houdt, die plaagt elkaar. Duits spreekwoord. Veelal verkeerd begrepen vanwege de verwarring tussen het Duitse "necken" (plagen) en het Nederlandse "nekken" (de nek omdraaien, doden).
in der Beschränkung zeigt sich der Meister in de beperking toont zich de meester Uit een gelegenheidssonnet van Goethe (26 juni 1802)
Humor ist wenn man trotzdem lacht Humor is het, wanneer men toch maar lacht. Algemeen toegeschreven aan Otto Julius Bierbaum (1865-1910). (Bronvermelding?)
Ordnung muss sein er moet orde zijn
immer mit der ruhe
erst kommt das Fressen und dann die Moral uit de Dreigroschenoper van Bertold Brecht
Heim ins Reich de:Heim ins Reich
Wein, Weib und Gesang de:Wein, Weib und Gesang als het gezellig wordt, doen we aan w, w und g
Hals- und Beinbruch Hals- en beenbreuk de:Hals- und Beinbruch
Een uitdrukking uit de theaterwereld, als gelukwens bedoeld. (Wellicht omdat men na een succesvolle voorstelling zoveel buigen en knikken moet dat men een hals- en beenbreuk oploopt). De Engelsen kennen eenzelfde gelukwens die “break a leg” luidt. Ook in de mijnwerkerswereld. Zou een verbastering zijn van het Jiddisch-/Hebreeuwse "mazal w'baroech" (geluk en zegen)

Zelden gebruikt

Duits Nederlands Opmerking
das Glück der Tüchtigen geluk dat harde werkers hebben, vgl. die Mannschaft die erom bekend staat in de laatste minuut nog het winnende doelpunt te kunnen meepikken
Raus mit dir Eruit jij. Flikker op. Rot op. Pikant
Verdammt noch mal Verdomme nog aan toe Vulgair
die Qual der Wahl de kwelling van de keuze

Zie ook

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:
Deze lijst of een eerdere versie daarvan is met toestemming overgenomen van deze pagina

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Lijst_van_Duitse_woorden_en_uitdrukkingen_in_de_Nederlandse_taal&oldid=347073"