Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Nederlands nationalisme: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(wat toevoegingen) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
Het '''Nederlands nationalisme''' concentreerde zich aanvankelijk rond het [[protestantisme]]. Toen het nationalisme in de 19e eeuw opkwam, werd de nationale geschiedenis vanuit dat standpunt opnieuw bekeken en nationalistisch uitgelegd.<ref name=oranje>http://www.doorbraak.eu/gebladerte/10752f46.htm</ref> In de Nederlandse geschiedschrijving golden de geuzen als helden en vrijheidsstrijders die de natie van het Spaanse juk bevrijdden. Een katholiek deel van de bevolking kon zich in dit nationalisme niet vinden. Dezelfde geuzen waren voor hen [[beeldenstorm]]ers, kerkschenders en cultuurbarbaren. (Zie de [[martelaren van Gorcum]].) Toen het katholicisme weer meer rechten kreeg ontstond onder de bijna 40% katholieken een eigen vorm van Nederlands nationalisme. De protestantse nationale heldendaden werden op katholieke scholen onderwezen als zwarte bladzijden van terreur en kerkschennis. Wegens deze | {{TOC rechts}} | ||
==Geschiedenis== | |||
Het '''Nederlands nationalisme''' concentreerde zich aanvankelijk rond het [[protestantisme]]. Toen het nationalisme in de 19e eeuw opkwam, werd de nationale geschiedenis vanuit dat standpunt opnieuw bekeken en nationalistisch uitgelegd.<ref name=oranje>http://www.doorbraak.eu/gebladerte/10752f46.htm</ref> In de Nederlandse geschiedschrijving golden de geuzen als helden en vrijheidsstrijders die de natie van het Spaanse juk bevrijdden. Een katholiek deel van de bevolking kon zich in dit nationalisme niet vinden. Dezelfde geuzen waren voor hen [[beeldenstorm]]ers, kerkschenders en cultuurbarbaren. (Zie de [[martelaren van Gorcum]].) Toen het katholicisme weer meer rechten kreeg ontstond onder de bijna 40% katholieken een eigen vorm van Nederlands nationalisme. De protestantse nationale heldendaden werden op katholieke scholen onderwezen als zwarte bladzijden van terreur en kerkschennis. Wegens deze contrasterende stromingen binnen het Nederlands nationalisme kon het nauwelijks tot een vereniging van nationalisten komen. | |||
Onder invloed van het [[Verlichting]]sdenken ontstond in Nederland in de nadagen van de Republiek een vorm van volksnationalisme. Vanaf 1780 kwam er een radicaal-democratische stroming op gang die de weg baande voor een Nederlandse revolutie.<ref>Pels (2011), p. 22.</ref> | |||
De groei van het nationalisme krijgt in Nederland een impuls van het [[liberalisme]]. De liberalen zagen rond 1900 hoe de maatschappij verscheurd was door sociale kwesties en hoe de [[socialisme|socialisten]] aan invloed wonnen door op te komen voor de arbeiders. Ook was de schoolstrijd aan de gang over het subsidiëren van bijzonder onderwijs. In deze omstandigheden gingen de liberalen zich inzetten voor de nationale eenheid.<ref name=oranje/> | |||
De [[NSB]] ondernam pogingen om de tegenstellingen tussen de nationalistische strekkingen te overstijgen, maar zorgde er daarentegen voor dat na de oorlog aan het Nederlands nationalisme het imago van [[collaboratie]] bleef kleven. Gematigd nationalistische bewegingen die ontstonden als reactie op het nationaalsocialisme, zoals de Nederlandse Unie en de Nederlandse Volksbeweging, probeerden door middel van een nieuw nationaal gevoel verenigend te werken in het verzuilde volksleven.<ref>Pels (2011), p. 24.</ref> | |||
De kwestie van de definitieve vestiging van gastarbeiders in Nederland zorgde er in de jaren 1980 voor dat het nationalisme meer zichtbaar werd.<ref name=vraagstuk/> | De kwestie van de definitieve vestiging van gastarbeiders in Nederland zorgde er in de jaren 1980 voor dat het nationalisme meer zichtbaar werd.<ref name=vraagstuk/> | ||
Het nationalisme in Nederland veranderde tegen het einde van de twintigste eeuw van logica: terwijl men vroeger opkeek naar de historicus, die kon beschrijven wat een Nederlander historisch gezien is, vormt men nu hierover zelf een mening.<ref name=vraagstuk>http://www.socialevraagstukken.nl/site/2011/10/26/we-waren-altijd-al-nationalistisch/</ref> | Het nationalisme in Nederland veranderde tegen het einde van de twintigste eeuw van logica: terwijl men vroeger opkeek naar de historicus, die kon beschrijven wat een Nederlander historisch gezien is, vormt men nu hierover zelf een mening.<ref name=vraagstuk>http://www.socialevraagstukken.nl/site/2011/10/26/we-waren-altijd-al-nationalistisch/</ref> Het is een individualistisch nationalisme geworden, waarin ’eigen volk eerst’ en ’ik eerst’ dicht bij elkaar liggen.<ref>Pels, (2011) p. 11, 28.</ref> Terwijl het ’klassieke’ nationalisme het belang van de volksgemeenschap boven dat van het individu stelde, gaat het in het moderne populisme evenzeer om de vrijheid van het individu als om de vrijheid van het volk.<ref>Pels (2011), p. 42.</ref> | ||
Nederlanders zien zichzelf als beredeneerd, nuchter en pragmatisch.<ref name=vraagstuk/> Dit laten zij ook blijken uit hun afwijzing van het romantisch nationalisme van anderen.<ref name=vraagstuk/> Deze houding van zelfrelativering en afwijzing van ouderwetse vaderlandsliefde werd steeds meer gezien als een kenmerk van morele uitnemendheid,<ref name=vraagstuk/> waar men trots op kan zijn.<ref>{{aut|Marja Rietveld}}, in: {{ts.|Trouw}}, 2 augustus 2002, [http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/2783970/2002/08/02/Nationalisme.dhtml ''Nationalisme'']</ref> | Nederlanders zien zichzelf als beredeneerd, nuchter en pragmatisch.<ref name=vraagstuk/> Dit laten zij ook blijken uit hun afwijzing van het romantisch nationalisme van anderen.<ref name=vraagstuk/> Deze houding van zelfrelativering en afwijzing van ouderwetse vaderlandsliefde werd steeds meer gezien als een kenmerk van morele uitnemendheid,<ref name=vraagstuk/> waar men trots op kan zijn.<ref>{{aut|Marja Rietveld}}, in: {{ts.|Trouw}}, 2 augustus 2002, [http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/2783970/2002/08/02/Nationalisme.dhtml ''Nationalisme'']</ref> | ||
| Regel 11: | Regel 16: | ||
Toen prinses Máxima zei dat zij de Nederlandse identiteit nog niet had gevonden, werd vooral haar poging tot bevoogding geproblematiseerd: dat maken we zelf wel uit!<ref name=vraagstuk/> | Toen prinses Máxima zei dat zij de Nederlandse identiteit nog niet had gevonden, werd vooral haar poging tot bevoogding geproblematiseerd: dat maken we zelf wel uit!<ref name=vraagstuk/> | ||
In het huidige politieke klimaat in Nederland wordt er vaak gesproken over nationalisme. Met name populistische partijen zoals de [[LPF]] en de [[PVV]] hebben een nationalistische ideologie. | In het huidige politieke klimaat in Nederland wordt er vaak gesproken over nationalisme. Met name populistische partijen zoals de [[LPF]] en de [[PVV]] hebben een nationalistische ideologie. | ||
==Koningsgezindheid== | ==Koningsgezindheid== | ||
Het koningshuis begon pas tegen het einde van de negentiende eeuw een belangrijke plaats in te nemen in het Nederlandse nationalisme. Nadat in [[1848]] de nieuwe grondwet werd aangenomen, waren er nog geruime tijd spanningen tussen het parlement en het koningshuis. Pas na het overlijden van de weinig publieksvriendelijke koning [[Willem III]], vond het koningshuis een plaats in het opkomende nationalisme.<ref name=oranje/> | Het koningshuis begon pas tegen het einde van de negentiende eeuw een belangrijke plaats in te nemen in het Nederlandse nationalisme. Nadat in [[1848]] de nieuwe grondwet werd aangenomen, waren er nog geruime tijd spanningen tussen het parlement en het koningshuis. Pas na het overlijden van de weinig publieksvriendelijke koning [[Willem III]], vond het koningshuis een plaats in het opkomende nationalisme.<ref name=oranje/> In de verzuilende maatschappij was de monarchie een verenigend nationaal symbool. | ||
==Imperialisme== | ==Imperialisme== | ||
| Regel 23: | Regel 28: | ||
==Verwijzingen== | ==Verwijzingen== | ||
* Dick Pels, [http://dickpels.nl/wp-content/uploads/2014/05/Het-volk-bestaat-niet.pdf ''Het volk bestaat niet''] Leiderschap en populisme in de mediademocratie. 2011, de bezige bij, Amsterdam. ISBN 978 90 234 5391 8 | |||
{{reflist}} | {{reflist}} | ||
[[Categorie: nationalisme]] | [[Categorie: nationalisme]] | ||
[[Categorie: Nederland]] | [[Categorie: Nederland]] | ||
Versie van 30 mrt 2016 11:12
Geschiedenis
Het Nederlands nationalisme concentreerde zich aanvankelijk rond het protestantisme. Toen het nationalisme in de 19e eeuw opkwam, werd de nationale geschiedenis vanuit dat standpunt opnieuw bekeken en nationalistisch uitgelegd.[1] In de Nederlandse geschiedschrijving golden de geuzen als helden en vrijheidsstrijders die de natie van het Spaanse juk bevrijdden. Een katholiek deel van de bevolking kon zich in dit nationalisme niet vinden. Dezelfde geuzen waren voor hen beeldenstormers, kerkschenders en cultuurbarbaren. (Zie de martelaren van Gorcum.) Toen het katholicisme weer meer rechten kreeg ontstond onder de bijna 40% katholieken een eigen vorm van Nederlands nationalisme. De protestantse nationale heldendaden werden op katholieke scholen onderwezen als zwarte bladzijden van terreur en kerkschennis. Wegens deze contrasterende stromingen binnen het Nederlands nationalisme kon het nauwelijks tot een vereniging van nationalisten komen.
Onder invloed van het Verlichtingsdenken ontstond in Nederland in de nadagen van de Republiek een vorm van volksnationalisme. Vanaf 1780 kwam er een radicaal-democratische stroming op gang die de weg baande voor een Nederlandse revolutie.[2]
De groei van het nationalisme krijgt in Nederland een impuls van het liberalisme. De liberalen zagen rond 1900 hoe de maatschappij verscheurd was door sociale kwesties en hoe de socialisten aan invloed wonnen door op te komen voor de arbeiders. Ook was de schoolstrijd aan de gang over het subsidiëren van bijzonder onderwijs. In deze omstandigheden gingen de liberalen zich inzetten voor de nationale eenheid.[1]
De NSB ondernam pogingen om de tegenstellingen tussen de nationalistische strekkingen te overstijgen, maar zorgde er daarentegen voor dat na de oorlog aan het Nederlands nationalisme het imago van collaboratie bleef kleven. Gematigd nationalistische bewegingen die ontstonden als reactie op het nationaalsocialisme, zoals de Nederlandse Unie en de Nederlandse Volksbeweging, probeerden door middel van een nieuw nationaal gevoel verenigend te werken in het verzuilde volksleven.[3] De kwestie van de definitieve vestiging van gastarbeiders in Nederland zorgde er in de jaren 1980 voor dat het nationalisme meer zichtbaar werd.[4]
Het nationalisme in Nederland veranderde tegen het einde van de twintigste eeuw van logica: terwijl men vroeger opkeek naar de historicus, die kon beschrijven wat een Nederlander historisch gezien is, vormt men nu hierover zelf een mening.[4] Het is een individualistisch nationalisme geworden, waarin ’eigen volk eerst’ en ’ik eerst’ dicht bij elkaar liggen.[5] Terwijl het ’klassieke’ nationalisme het belang van de volksgemeenschap boven dat van het individu stelde, gaat het in het moderne populisme evenzeer om de vrijheid van het individu als om de vrijheid van het volk.[6]
Nederlanders zien zichzelf als beredeneerd, nuchter en pragmatisch.[4] Dit laten zij ook blijken uit hun afwijzing van het romantisch nationalisme van anderen.[4] Deze houding van zelfrelativering en afwijzing van ouderwetse vaderlandsliefde werd steeds meer gezien als een kenmerk van morele uitnemendheid,[4] waar men trots op kan zijn.[7]
Toen prinses Máxima zei dat zij de Nederlandse identiteit nog niet had gevonden, werd vooral haar poging tot bevoogding geproblematiseerd: dat maken we zelf wel uit![4]
In het huidige politieke klimaat in Nederland wordt er vaak gesproken over nationalisme. Met name populistische partijen zoals de LPF en de PVV hebben een nationalistische ideologie.
Koningsgezindheid
Het koningshuis begon pas tegen het einde van de negentiende eeuw een belangrijke plaats in te nemen in het Nederlandse nationalisme. Nadat in 1848 de nieuwe grondwet werd aangenomen, waren er nog geruime tijd spanningen tussen het parlement en het koningshuis. Pas na het overlijden van de weinig publieksvriendelijke koning Willem III, vond het koningshuis een plaats in het opkomende nationalisme.[1] In de verzuilende maatschappij was de monarchie een verenigend nationaal symbool.
Imperialisme
Een „hoogtepunt” in het Nederlands nationalisme was het Nederlands imperialisme. Terwijl op Lombok en Atjeh massale slachtpartijen aangericht werden, werd in Amsterdam het Koloniaal Instituut gebouwd, waar een tentoonstelling werd ingericht over de Nederlandse „prestaties” in Indië. Het imperialisme werd destijds niet gezien als koloniale uitbuiting, maar als een „beschavingsoffensief” en maakte deel uit van de "ethische missie" die Nederland te vervullen had.[1][8]
Voetbal
In Nederland wordt nationalisme vooral zichtbaar in verband met internationale voetbaltoernooien. De kleur oranje, waarin supporters zich tooien, houdt verband met het koningshuis.[9]
Verwijzingen
- Dick Pels, Het volk bestaat niet Leiderschap en populisme in de mediademocratie. 2011, de bezige bij, Amsterdam. ISBN 978 90 234 5391 8
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 http://www.doorbraak.eu/gebladerte/10752f46.htm
- º Pels (2011), p. 22.
- º Pels (2011), p. 24.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 http://www.socialevraagstukken.nl/site/2011/10/26/we-waren-altijd-al-nationalistisch/
- º Pels, (2011) p. 11, 28.
- º Pels (2011), p. 42.
- º Marja Rietveld, in: Trouw, 2 augustus 2002, Nationalisme
- º Paternalisme en protest. Ethische Politiek en nationalisme in Nederlands-Indië, 1900-1942; 5 september 2012, Leidschrift, op isgeschiedenis.nl
- º http://weblogs.nrc.nl/wk2006/2006/06/22/nationalisme-voetbal-in-plaats-van-oorlog/