Napoléon Coste

Napoléon Coste (Amondans, 27 juni 1805 - Parijs, 14 januari 1883) was een Franse gitarist, gitaarleraar en componist.

Romantisch gitarist in Holland!?

In de wereld van de klassieke gitaar verschijnt meer en meer een onterecht vergeten romantisch componist. Daar waar tot recent uitsluitend zijn etudes op de lessenaar stonden van de gevorderd amateur, de student en de professionele gitarist, worden nu de volgroeide composities van deze romantische grootheid geprogrammeerd in recitals. Ook historisch en musicologisch onderzoek heeft de laatste decennia geleid tot een groeiende kennis van zijn leven en werken, niet in de laatste plaats door de exponentieel toegenomen mogelijkheden van het digitale tijdperk. Zijn complete werken zijn inmiddels reeds in herdruk verschenen, solisten programmeren soms complete compact disks met zijn oeuvre, zijn 200e geboortedag wordt gevierd met een festival, een stichting is opgericht ter bevordering van de bekendheid van hem en zijn muziek.

Coste

Het gaat hier om Napoléon Coste, Frans gitarist en componist in de romantische negentiende eeuw. Musicoloog Ari van Vliet werkt aan een wetenschappelijke biografie van Coste. Hoe het kwam dat bijna zijn gehele oeuvre werd vergeten, met uitzondering van zijn etudes, laat zich volgens velen verklaren door de afnemende belangstelling voor de gitaar en haar muziek tegen de groeiende interesse voor de piano als solistisch instrument. Dit is echter maar ten dele waar: veeleer is het zo dat de gitaar als instrument heel erg populair was in de meest letterlijke zin, namelijk in het gebruik voor begeleiding van chansons in de huiselijke kring. Een andere uitleg kan zijn dat er door de popularisatie van de gitaar weinig meer solistisch werd gespeeld, waardoor slechts een enkeling in het Frankrijk van de negentiende eeuw nog het technisch en muzikaal niveau bereikte om de hoogstaande muziek van Coste te kunnen uitvoeren.

Souvenirs

Coste begon zijn carrière in de nadagen van de ‘klassieken’ Sor, Aguado, Carulli, Carcassi in Parijs en Giuliani in Wenen. Hij was vriend en leerling van Sor, verzorgde een gereviseerde uitgave van diens gitaarmethode, gaf samen met de meester concerten, later ook zelf als solist, en componeerde een oeuvre van 53 opusnummers, naast een niet gering aantal werken voor kamermuziek. Enkele van zijn werken, zijn ‘Souvenirs, sept morceaux episodiques’ zijn programmatische composities die, zoals de titel al aangeeft, zijn herinneringen betreffen. Deze werken zijn uitgegeven rond 1850. Twee daarvan dragen de naam ‘Delfzil’ en ‘Le Zuyderzée’, titels die ons Hollandse hart sneller doen kloppen. Een Frans gitarist/componist die deze oerhollandse namen zet boven zijn programmatische muziek! Hoe kan dat? Aangezien het hier gaat om ‘souvenirs’ zou Napoléon Coste dus in Nederland, of beter, Holland, geweest moeten zijn om zich iets van ons mooie land te kunnen herinneren. Coste leefde van 1805 tot 1883, moet voor 1850 hier zijn geweest.

Programmatisch

Episodisch is het kernwoord van de twee werken Delfzil en Le Zuyderzée. De gitarist kan genieten van de veelzijdigheid van zijn instrument die uit deze composities naar voren komt, de luisteraar kan opgaan in de beeldende werking van de vele melodische thema’s die achtereenvolgens passeren. Kenmerkend voor Coste als componist is de ritmiek van zijn thema’s en motieven, de vrij klassieke tonale harmonie met soms een modulerende doorgang. Karakteristiek blijft de vrolijkheid van zijn walsende melodiek en ritmiek. Het beladen woord programmatisch ligt ook voor de hand. Vaak echter is de omzetting van een verhaal of beeld of herinnering naar muziek uiterst arbitrair en zeer onderhevig aan inlegkunde. Wat is de betekenis van een melodie, een ritme, een motief, een harmonie? Voor deze twee werken geldt gelukkig dat de titels vrij kunnen worden geïnterpreteerd en dat de speler en toehoorder fijn zijn eigen fantasie over Delfzijl en de Zuiderzee van de negentiende eeuw op de werken kan loslaten. Leve de vrijheid.