Gebruiker:O/Van+Solt

"Verjaagd door 't Bewind", geschiedenis van de Zuid-Nederlandse familie van Solt in de Noordelijke Nederlanden De familienaam is afkomstig van de Heerlijkheid Solt gelegen in het Prinsbisdom Luik ten westen van Maastricht en Maaseik. Thans resteert daarvan nog slechts het dorp Solt aan de Zuid-Willemsvaart en naamverwijzingen zoals, het Solterbos, het Solterveld, etc.

Van Solt en van Soldt

Vóór de 18e eeuw was de schrijfwijze van familienamen niet gestandaardiseerd en daarom schrijven sommige familieleden de naam ook wel als van Soldt. In officiële documenten wordt vrijwel altijd de naam als van Solt geschreven. In het begin van de 18e eeuw ontstaan er twee geregistreerde familienamen uit de twee huwelijken van Otto van Solt. Uit zijn eerste huwelijk met Anna van Strabach wordt de familienaam van Solt voortgezet; uit zijn tweede huwelijk met Catharine Casteele wordt de familienaam van Soldt gevoerd. In deze stamboomregistratie wordt die indeling ook aangehouden ter vermijding van misverstanden.

Verjaagd door ’t Bewind

Onder deze titel wordt t.z.t. het geïllustreerde en gedocumenteerde verslag van het historisch-genealogisch onderzoek naar de familie van Solt en aanverwanten families gepubliceerd, zowel op cd-rom als mogelijk in boekvorm.

Vernoemen

Bij het genealogisch onderzoek is de traditie van vernoemen heel belangrijk als aanwijzing voor de herkomst. Het vernoemen naar de voorouders gaat als volgt: de oudste zoon naar de vader van vaderszijde, de tweede zoon naar de vader van moederszijde, de oudste dochter naar de moeder van moederszijde en de tweede dochter naar de moeder van vaderszijde; bij de derde kinderen zijn de ouders zelf aan de beurt en vervolgens is de vernoeming naar eigen keuze. Van deze volgorde kan worden afgeweken, indien de persoon naar wie later vernoemd zou worden bijvoorbeeld vroeg is overleden; dan kan die de voorkeur krijgen in de volgorde.

De herkomst van de familie van Solt

De verst terug gevonden rechtstreekse voorouder is Wouter van Solt uit het begin van de 16e eeuw. Van hem zijn tenminste twee kinderen bekend, de zoons Willem en Paulus. Veronderstelt moet worden dat Willem de oudste is en naar Wouters vader vernoemd is en Paulus de jongere naar Wouters schoonvader. Van Willem is een deel van de stamboom bekend en van Paulus vrijwel de gehele stamboom. Het eerst dat opvalt is dat geen van de nakomelingen van Willem en Paulus de voornaam Wouter, Wolter of Gautier [in 't Frans] hebben. Zowel Paulus als zijn broer Willem gaven de eerstgeboren dochter de voornaam Francina. Dat zou er op kunnen wijzen dat Wouter getrouwd was met een vroeg overleden Francina, want het is te toevallig dat zowel Willem als Paulus een schoonmoeder Francina hebben. Willem vernoemde zijn eerstgeboren zoon, Aernout of Aert, kennelijk naar Wouters broer en ook Paulus vernoemde zijn eerstgeboren zoon, Willem, naar een andere broer van Wouter. Omstreeks 1540 wordt in Antwerpen de familie van Solt uit Tongerlo en Maaseik vermeld. De voornamen Willem, Wouter, Johannes en Aernout komen in de familie van Solt voor, terwijl het wapenschild van de familie van Solt molenijzers vertoont en de schildbalken van de Graaf van Loon. We nemen aan dat het hier om vier broers gaat, omdat op Wouter na deze voornamen onder de nakomelingen frequent voorkomen.

Het is uit de familiewapens afleidbaar dat Wouter hoogst waarschijnlijk een zuster had, Ida, die getrouwd was met van den Eertwegh uit Maaseyck. De oudste vermelding van een 'van Solt' is gevonden in 1365 waar in een Regestenlijst de naam van Willem van Solst voorkomt. In Naamkunde, Volumes 30-31 - Instituut voor Naamkunde te Leuven, Commissie voor Naamkunde en Nederzettingsgeschiedenis – [Instituut voor Naamkunde, 1998] staat op pagina 111 onder Namen uit het Arrondissement Maaseik: Solt, gehucht van Maaseik: 1340 Lambrecht van Tsolt, ca.1370 Katheline van Solt, en 1380 Andries van Solt, schepen van Diest. In Verslagen omtrent 's Rijks oude archieven - Netherlands. Algemeen Rijksarchief 1905 staat op pag 71 dat op 12 september 1365 een Notariële Akte is opgesteld volgens welke Tilmann van Solt, Kanunnik in de St. Petruskerk in Sittard, aan de Deken en het Kapittel een rente van 3 goudgulden verschuldigd is op zijn huis. In Bijdragen en mededelingen van het Historisch Genootschap, Volume 82 van het Historisch Genootschap (Utrecht, Netherlands) [Kemink und Zoon, 1968] staan twee verwijzingen naar Tilman van Solt [bron: De Stadsrekening van Maastricht over het jaar 1399/1400]; [1] op pag.72 wordt gemeld dat Tilman van Solt een chirurgijn was die bij een oploop op het Vrijthof te Maastricht 10 gewonden kon helpen, en [2] op pag 136 staat dat Meester Tilman van Solt een vergoeding is betaald voor die hulp op Sacramentsdag van 16 "nuwe gulden mackt 12 lb.16s." [citaat] Volgens de Codex Diplomaticus Neerlandicus van het Historisch Genootschap [Kemink en Zoon 1860] pag 405 was er in Overijssel in 1381 al sprake van de ridders Dirrick en Mathys van Solt aan het hof van bisschop Floris van Wevelinkhoven. In Miscellanea J. Gessler, Volume 1, door Robert Roemans [C. Govaerts, 1948] wordt op pag 291 gesteld dat in 1550 als Pastoor van Heppeneert de Kruisheer Mathias van den Eertwegh, geboren te Eelen uit een Patriciërsfamilie, verwant met het huis van Solt, van 1542 tot 1577 dienst deed. Omdat er geen rechtstreekse doop-, trouw- en begraafgegevens uit die tijd zijn, zijn de onderlinge relaties niet precies aan te geven. De indruk is echter wel dat de familie van Solt tot de voorname families in de streek behoort.

Verjaagd door ’t Bewind

Omdat het prinsbisdom Luik op de Europese handelsroutes ligt, verspreidde de Lutherse opvattingen zich snel binnen het prinsbisdom. Met groot fanatisme vervolgde bisschop Everhard van der Marck in nauwe samenwerking met Keizer Karel V deze aanhangers van Luther, waardoor velen moesten vluchten. De familie van Solt uit het Prinsbisdom Luik is waarschijnlijk voor de vervolging door bisschop van der Mark moeten vluchten, getuige het feit dat we een aantal leden van de familie als Evangelisch-luthers in de Noordelijke Nederlanden tegenkomen en ook in Duitsland [Aken en Keulen], terwijl een ander deel in eerste aanleg naar Antwerpen is uitgeweken. Antwerpen was een wat meer "liberale" stad, omdat het bestuur ruimte wilde geven aan bijvoorbeeld boekdrukkers en kooplieden die een belangrijk aandeel hadden in de welvaart van de stad. Echter na de Bartholomeusnacht in 1572 begon al een stroom Franse Hugenoten en Gereformeerde Brabanders en Vlamingen naar Londen te trekken. De oudste zus van Hans van Solt, Francina wordt al in 1574 in Londen aangetroffen en Hans van Solt zal zijn handelsactiviteiten in 1577, direct na de Spaanse Furie in Antwerpen, ook naar Londen verplaatsen. Vader Paulus vertrok toen naar Aken. Het is enigszins verwarrend, omdat de kinderen van zowel Willem als Paulus dezelfde voornamen hebben en de kerkregisters geen tweede naam vermelden. Dus treffen we in Londen twee verschillende Hansen van Solt, twee verschillend Jannen, etc. In de biografieën van betrokkenen wordt beargumenteerd waarom de gegeven informatie bij die persoon het beste passend is. De familie speelt een belangrijke rol in London in The Dutch Reformed Church Austin Friars. Helaas vermelden de Protestantse kerkregisters zelden of nooit de naam van de echtgenoten bij geboorten etc., waardoor ook langs die weg identificatie onmogelijk is. Voor zover nu bekend blijft de tak van Willem in Engeland, terwijl de tak van Paulus begin 17e eeuw naar Amsterdam migreert.

Hans van Solt sr en Hans van Solt jr zijn belangrijke kooplieden in de eerste helft van de 17e eeuw. Susanna van Solt was een succesvol virginaalspeelster en arrangeerde toen bekende dansen, chansons en psalmen voor virginaal. In 1599 noteerde ze haar muziek, waarvan het origineel wordt bewaard in de British Library te Londen onder nr Add.29485. Het manuscript wordt beschouwd als een van de oudst beschikbare notaties en daaruit wordt vaak op festivals gespeeld. De meest bekende van Solt is Paulus Jacqueszoon, die als Opperkoopman van de VOC tussen 1602 en 1608 in de Zuidoost-Aziatische Archipel actief was. Na beëindiging van de 80-jarige oorlog in 1648 breidde de familie de handelsactiviteiten uit naar ’s-Gravenhage en reisden familieleden regelmatig op en neer. In de individuele biografieën is al wat bekend is op een zo duidelijk mogelijke manier geordend. De latere generaties waren minder prominent.

Het Memorieboexken van Hans van Solt jr.

Hans van Solt de Jonge heeft in 1637 een "Memorieboexken van de geboorten ende sterven van mijn bloedverwanten, beginnende van onze grootvader af, ende mijne vader als kinderen, en de andere vrinden, ….." geschreven waarvan het origineel helaas verloren is gegaan. In de loop van de tijd is de tekst vaak overgeschreven en wellicht ook herschreven, want in de Navorscher jaargang 1935 is op de pag.35-42 een deel van dit Memorieboexken gepubliceerd. Vooral vanwege het authentieke taalgebruik en de verwijzing naar de families waar de van Solt’s relaties mee hadden is die tekst interessant. Het is ook niet helemaal duidelijk of de oorspronkelijke overschrijver van het handschrift uit 1637 alles goed heeft overgeschreven. Het is chaotisch en mist een logische volgorde.

Sommige aangetrouwde familieleden waren direct bij het Prinselijk Hof betrokken. Wat die schrijfstijl betreft is er sprake van een stijlbreuk na 1637; kennelijk heeft het boexken een tijdje gelegen voor een van de kinderen het redigeren hervatte. Aan het slot wordt verwezen naar de familie Ravens. François Ravens, rentmeester van de Stadhouderlijke goederen in het Westland, was gehuwd met Agatha van Solt, dochter van de in 1673 bij Schoneveld gesneuvelde Capteyn-Lieutenant Jan van Solt en kleindochter van Hans van Solt de Jonge & Agatha van Maerle. Waarom de verwijzing naar Jan van Solt en zijn schoonzoon aan het slot is opgenomen is onduidelijk, want er waren veel meer nakomelingen.