Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Reto-Romaans

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
rel=nofollow

Het Reto-Romaans (Reto-Romaans: Rumantsch, Rumauntsch of Romontsch), ook wel gespeld als Rheto-Romaans, of Alpenromaans, is een taal of variëteit in de Zwitserse Alpen die behoort tot de Reto-Romaanse talen, binnen de grotere groep van de Romaanse talen. Het is de enige in Zwitserland gesproken taal die buiten dat land nergens officieel is.[1]

Sprekers

Het Reto-Romaans (ter plaatse meestal kortweg: Rumantsch) heeft ruim 36.000 sprekers [2] en heeft in het drietalige kanton Graubünden de status van officiële taal. Elders in Zwitserland en op federaal niveau is dat niet zo: de landelijke wetten worden in drie talen opgesteld, en niet in het Reto-Romaans. (N.B. Sinds een paar jaar wordt alles ook in het Rumantsch Grischun gepubliceerd en geldt dat als vierde landstaal).

Problematisch is in dit verband steeds de heterogeniteit van de taal geweest: er zijn vijf hoofddialecten, waarvan de uitersten onderling moeilijk verstaanbaar zijn en de overgangsdialecten leggen te weinig gewicht in de schaal om als compromis te kunnen dienen. De meeste sprekers telt het Surselvisch, de westelijkste variant, gevolgd door het Vallader, de oostelijkste. Sinds 1982 bestaat het Rumantsch Grischun, een kunstmatige standaardtaal die berust op de drie grootste dialecten en nu in het onderwijs wordt gebruikt, maar die niemands moedertaal is en die onder de Reto-Romaanstaligen weinig sympathie geniet.

Sinds 1992 gebeurt de briefwisseling op kantonnaal niveau met bewoners die Rumantsch spreken uitsluitend in het Rumantsch Grischun. Dit wordt ondersteund door artikel 3 van de bonden uit 2006.

Dialecten

Het Reto-Romaans omvat de volgende vijf dialecten:

Veel sprekers van het Reto-Romaans wonen inmiddels buiten Graubünden, bijvoorbeeld in Zürich of Genève.

Classificatie

De taal kan als volgt geclassificeerd worden:

Media

Radiotelevisiun Svizra Rumantscha is de publieke omroep voor sprekers van het Reto-Romaans, die radio- en televisie-uitzendingen maakt. Alle radio-uitzendingen worden uitgezonden op Radio Rumantsch, de televisie-uitzendingen worden uitgezonden op de televisiezenders van het Duitstalige SRF en het Italiaanstalige RSI, daar de hoeveelheid televisie-uitzendingen (90 minuten per week) geen eigen zender toelaat.

Externe links


Bestand:Wikipedia-logo-v2.svg Zie de Reto-Romaansetalige uitgave van Wikipedia.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow