Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Rauwkostdieet: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(omslachtige zinnen herschreven enz.) |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 30: | Regel 30: | ||
*Bij bakken, roosteren en frituren kunnen [[polycyclische aromatische koolwaterstoffen]] (PAK’s) ontstaan, dit zou [[kanker]] veroorzaken.<ref name="chemi">[http://www.brain-food.nl/verhitting.htm Door het verhitten van voedsel ontstaan gevaarlijke verbindingen]</ref>. | *Bij bakken, roosteren en frituren kunnen [[polycyclische aromatische koolwaterstoffen]] (PAK’s) ontstaan, dit zou [[kanker]] veroorzaken.<ref name="chemi">[http://www.brain-food.nl/verhitting.htm Door het verhitten van voedsel ontstaan gevaarlijke verbindingen]</ref>. | ||
* Bij verhitten van [[zetmeel]]rijke producten ontstaat [[acrylamide]], dat schadelijk is. | * Bij verhitten van [[zetmeel]]rijke producten ontstaat [[acrylamide]], dat schadelijk is. | ||
* Bij het verhitten komt een [[Maillardreactie]] tot stand. [[Levensmiddelentechnologie|Levensmiddelentechnologen]] wensen deze reactie omdat deze zorgt voor de specifieke bruinkleuring van bijvoorbeeld [[brood]] en [[gebak]], [[bier]], [[chocolade]] en [[koffie]]; en omdat deze een aangename smaak tot gevolg heeft. In (en buiten) het lichaam worden deze stoffen (via [[Schiffse base]]n en [[Amadori product]]en) tenslotte omgezet in [[Advanced glycation end product]]s (AGE’s | * Bij het verhitten komt een [[Maillardreactie]] tot stand. [[Levensmiddelentechnologie|Levensmiddelentechnologen]] wensen deze reactie omdat deze zorgt voor de specifieke bruinkleuring van bijvoorbeeld [[brood]] en [[gebak]], [[bier]], [[chocolade]] en [[koffie]]; en omdat deze een aangename smaak tot gevolg heeft. In (en buiten) het lichaam worden deze stoffen (via [[Schiffse base]]n en [[Amadori product]]en) tenslotte omgezet in [[Advanced glycation end product]]s (AGE’s). AGE’s worden ervan verdacht belangrijke factoren te zijn bij cardiovasculaire aandoeningen en diabetes. | ||
*Door het [[Harden (voeding)|harden van plantaardige oliën]] ontstaan [[transvet]]zuren. Een hoge inname van transvetzuren verhoogt het risico op [[hart- en vaatziekten]]. | *Door het [[Harden (voeding)|harden van plantaardige oliën]] ontstaan [[transvet]]zuren. Een hoge inname van transvetzuren verhoogt het risico op [[hart- en vaatziekten]]. | ||
*Sommige aanhangers van het rauwvoedseldieet redeneren dat tijdens de miljoenen jaren van de [[Evolutie (biologie)|evolutie]] het menselijk [[genoom]] volledig geschikt is geraakt aan het verwerken van het voedsel dat de [[paleolithicum|paleolithische]] mens at. Sinds de mens ongeveer 10.000 jaar geleden begon met het domesticeren van [[dier]]en en het verbouwen van voedsel is het voedingspatroon anders geworden: onder andere minder voedingsvezels en proteïnen, meer koolhydraten en een duidelijk andere verhouding tussen [[omega-3]] [[vetzuur|vetzuren]] en [[omega-6]] vetzuren.<ref name="Muskiet2005">Muskiet FA. Evolutionaire geneeskunde: U bent wat u eet, maar u moet weer worden wat u at. 2005. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 30:163-184.[http://www.nvkc.nl/publicaties/documents/2005-3-p163-184.pdf gratis volledige artikel]</ref> Volgens sommige aanhangers van de rauwkost heeft het genoom van de mens zich onvoldoende kunnen aanpassen aan het veranderde dieet waardoor het lichaam niet goed in staat zou zijn om te gaan met de stoffen die bij verhitten van voedsel ontstaan. Dit zou aan de basis liggen van chronische [[degeneratieve ziekte|degeneratieve aandoeningen]].<ref name="Muskiet2005"/> | *Sommige aanhangers van het rauwvoedseldieet redeneren dat tijdens de miljoenen jaren van de [[Evolutie (biologie)|evolutie]] het menselijk [[genoom]] volledig geschikt is geraakt aan het verwerken van het voedsel dat de [[paleolithicum|paleolithische]] mens at. Sinds de mens ongeveer 10.000 jaar geleden begon met het domesticeren van [[dier]]en en het verbouwen van voedsel is het voedingspatroon anders geworden: onder andere minder voedingsvezels en proteïnen, meer koolhydraten en een duidelijk andere verhouding tussen [[omega-3]] [[vetzuur|vetzuren]] en [[omega-6]] vetzuren.<ref name="Muskiet2005">Muskiet FA. Evolutionaire geneeskunde: U bent wat u eet, maar u moet weer worden wat u at. 2005. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 30:163-184.[http://www.nvkc.nl/publicaties/documents/2005-3-p163-184.pdf gratis volledige artikel]</ref> Volgens sommige aanhangers van de rauwkost heeft het genoom van de mens zich onvoldoende kunnen aanpassen aan het veranderde dieet waardoor het lichaam niet goed in staat zou zijn om te gaan met de stoffen die bij verhitten van voedsel ontstaan. Dit zou aan de basis liggen van chronische [[degeneratieve ziekte|degeneratieve aandoeningen]].<ref name="Muskiet2005"/> | ||
| Regel 39: | Regel 39: | ||
===Gezondheidsrisico’s=== | ===Gezondheidsrisico’s=== | ||
Aan het naleven van een strikt rauwkostdieet kleven risico’s. Dit kan na enige tijd tot tekorten en gezondheidsproblemen leiden, met name: | |||
*[[Vitamine B12]]-deficiëntie. Vitamine B12 wordt uitsluitend aangemaakt door [[micro-organisme]]n ([[bacteriën]] en [[archaea]]) en voor de mens werkzame vormen van deze vitamine komen uitsluitend voor in dierlijk voedsel. Aangezien het alleen eten van rauw voedsel in veel gevallen samengaat met veganisme, ligt het gevaar van B12-deficiëntie op de loer. | *[[Vitamine B12]]-deficiëntie. Vitamine B12 wordt uitsluitend aangemaakt door [[micro-organisme]]n ([[bacteriën]] en [[archaea]]) en voor de mens werkzame vormen van deze vitamine komen uitsluitend voor in dierlijk voedsel. Aangezien het alleen eten van rauw voedsel in veel gevallen samengaat met veganisme, ligt het gevaar van B12-deficiëntie op de loer. | ||
* Bij het eten van rauw dierlijk voedsel bestaat | * Bij het eten van rauw dierlijk voedsel bestaat anderzijds een behoorlijk risico op [[voedselinfectie]]. | ||
*[[Hyperhomocysteïnemie]] ofwel een verhoogde | *[[Hyperhomocysteïnemie]] ofwel een verhoogde homocysteïne-spiegel. Dit ontstaat waarschijnlijk door de [[vitamine B12]]-deficiëntie bij 38% van de volgers van een rauw voedseldieet<ref name="Koebnick2005">Koebnick C., Garcia A. L., Dagnelie P. C., et al. “Long-term consumption of a raw food diet is associated with favorable serum LDL cholesterol and triglycerides but also with elevated plasma homocysteine and low serum HDL cholesterol in humans”. 2005. J Nutr 135:2372-2378. PMID 16177198 [http://jn.nutrition.org/cgi/content/full/135/10/2372 Volledig artikel]</ref>. Hyperhomocysteinemie is geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. | ||
* [[Calcium]]deficiëntie. Een tekort aan calcium geeft op den duur: | * [[Calcium]]deficiëntie. Een tekort aan calcium geeft op den duur: | ||
** [[tand]]problemen; door demineralisatie als gevolg van het calciumtekort zullen de tanden losser gaan zitten en uiteindelijk uitvallen.<ref name="Rawveg.info">[http://www.rawveg.info/fruitarian.html Fruitarians, Fruit Based Diets and Dental Disintegration] op http://www.rawveg.info</ref> | ** [[tand]]problemen; door demineralisatie als gevolg van het calciumtekort zullen de tanden losser gaan zitten en uiteindelijk uitvallen.<ref name="Rawveg.info">[http://www.rawveg.info/fruitarian.html Fruitarians, Fruit Based Diets and Dental Disintegration] op http://www.rawveg.info</ref> | ||
** [[osteoporose]]; vanwege het tekort aan calcium in de voeding{{feit||2009|12|14}} wordt dit gemobiliseerd uit de botten, wat leidt tot broze botten, die makkelijk kunnen breken. | ** [[osteoporose]]; vanwege het tekort aan calcium in de voeding{{feit||2009|12|14}} wordt dit gemobiliseerd uit de botten, wat leidt tot broze botten, die makkelijk kunnen breken. | ||
* [[Carotenoïde]]n worden na verhitting beter opgenomen. Door verhitting worden de celwanden afgebroken waardoor de carotenoïden vrijkomen. Zo wordt [[lycopeen]] uit rauwe [[tomaat|tomaten]] veel beter opgenomen in de vorm van tomatenpuree of gebakken tomaten. [[Bètacaroteen]], ofwel provitamine A, wordt veel beter opgenomen uit gekookte wortelen dan uit rauwe wortelen.<ref name="PMID10702576">{{en}}van Het Hof KH, West CE, Weststrate JA, et al. (2000) | * [[Carotenoïde]]n worden na verhitting beter opgenomen. Door verhitting worden de celwanden afgebroken waardoor de carotenoïden vrijkomen. Zo wordt [[lycopeen]] uit rauwe [[tomaat|tomaten]] veel beter opgenomen in de vorm van tomatenpuree of gebakken tomaten. [[Bètacaroteen]], ofwel provitamine A, wordt veel beter opgenomen uit gekookte wortelen dan uit rauwe wortelen.<ref name="PMID10702576">{{en}}van Het Hof KH, West CE, Weststrate JA, et al. (2000) “Dietary factors that affect the bioavailability of carotenoids.” ''J Nutr'', jrg.130 (nr.3): pp. 503-506. '''PMID 10702576''' [http://jn.nutrition.org/cgi/content/full/130/3/503 gratis volledige artikel]</ref> Niettemin hebben mensen die langdurig strikt volgens de rawfoodregels hebben gegeten gunstige betacaroteenspiegels in hun serum<ref name="PMID18028575">{{en}}Garcia A. L., Koebnick C., Dagnelie P. C., et al. [http://dx.doi.org/10.1017/S0007114507868486 Long-term strict raw food diet is associated with favourable plasma beta-carotene and low plasma lycopene concentrations in Germans.] (2008) Br J Nutr 99:1293-1300. PMID 18028575 [http://journals.cambridge.org/action/displayFulltext?type=6&fid=1850296&jid=BJN&volumeId=99&issueId=06&aid=1850292&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession=&fulltextType=RA&fileId=S0007114507868486 gratis volledige artikel].</ref> | ||
* Sommige rauwe voedingsmiddelen bevatten van nature giftige stoffen. [[Champignon]]s bevatten agaritine, een stof waarvan men denkt dat hij kankerverwekkend is. Deze wordt door koken of bakken grotendeels afgebroken. Rauwe peulvruchten bevatten [[lectine]]n, ook deze worden bij koken afgebroken. Onbewerkte [[cassave]] bevat het giftige [[blauwzuur]] in de vorm van [[glycoside]]n. | * Sommige rauwe voedingsmiddelen bevatten van nature giftige stoffen. [[Champignon]]s bevatten agaritine, een stof waarvan men denkt dat hij kankerverwekkend is. Deze wordt door koken of bakken grotendeels afgebroken. Rauwe peulvruchten bevatten [[lectine]]n, ook deze worden bij koken afgebroken. Onbewerkte [[cassave]] bevat het giftige [[blauwzuur]] in de vorm van [[glycoside]]n. | ||
Versie van 10 dec 2011 23:38
Crudivorisme, het rauwkostdieet (of raw-foodisme) is het voedingsprincipe dat men enkel voedsel in de natuurlijke samenstelling, oftewel rauw en dus niet gekookt of anderszins verhit, gebruikt.
Rauwkost wordt dan vaak aangeduid met de naam ’living food’, oftewel „levend voedsel”. Hiermee wordt dan bedoeld, dat de vele levende microben, die zich van nature in de gebezigde voedingsmiddelen bevinden, (onder andere vitamines en enzymen) niet bij de bereiding door verhitting gedood worden, maar blijven leven, zodat zij na de consumptie hun belangrijke natuurlijke functies bij onder andere de verwerking (digestie) van het voedsel ten volle kunnen uitoefenen.
Andere vormen van voedselverhitting vermeden worden, zijn bijvoorbeeld stomen, bakken, roosteren en grillen, frituren, roerbakken of wokken en met de magnetron verhitten. Verwarmen tot lichaamstemperatuur is echter wel toegestaan, voor de bereiding van voedsel maken sommige raw-foodisten gebruik van een „dehydrator”, waarin met name fruit en groente tot een temperatuur tot maximaal 40 graden Celcius wordt verwarmd en gedroogd.
Dikwijls vermijdt men ook alle kunstmatige toevoegingen om het voedsel in een natuurlijke toestand tot zich te nemen.
Diverse varianten
Zoals het geval is bij alle voedingsprincipes, kent ook het raukostdieet of crudivorisme meerdere varianten.
- Allereerst is er de basisvariant, die inhoudt dat men als omnivoor (’alleseter’, dus) dat alles (inclusief dierlijke melk, eieren, vis, gevogelte, vlees en groenten) enkel onbewerkt, oftewel rauw tot zich neemt.
- Vaak stelt men hierbij als extra eis dat deze producten zoveel mogelijk afkomstig zijn uit de biologische landbouw.
- Vegetariërs, veganisten, fruitariërs en aanhangers van nog andere alternatieve voedingsprincipes stellen zichzelf in menig geval als extra eis, dat hetgeen zij eten, zo veel mogelijk zijn natuurlijke vorm en/of samenstelling heeft en met name deze laatste derhalve niet door toedoen van verhitting veranderd is.
Rauw eetbaar plantaardige voedsel omvat met name fruit, bladgroenten, noten, zaden, pitten, kiemgroente, granen en zeewier. (Voorbeelden van veelgebruikte kiemen zijn alfalfa, taugé, tuinkers, broccoli- en radijskiemen). Vaak worden hiervan smoothies gemaakt met behulp van een blender, juicer of sapcentrifuge.
Uiteraard komen ook combinaties van dit soort varianten voor; zo zullen „rauwkostvegetariërs” vaak ook eisen dat hun voedsel zo biologisch mogelijk geteeld is.
Om de eetbaarheid en de vertering te bevorderen worden bepaalde noten, pitten, zaden en granen in water geweekt en in combinatie met sappige vruchten genuttigd.
Diëtaire en gezondheidsaspecten van het rauwvoedsel-patroon
Over de gezondheidsaspecten van het rauwvoedsel-patroon bestaat nogal wat discussie. De wetenschappelijke consensus is dat het strikte (oftewel 100%) gebruik van rauw voedsel kan leiden tot een tekort aan essentiële voedingstoffen, met name vitamine B12 en calcium, en verder tot ondergewicht, ontregeling van de menstruatiecyclus en tanderosie.[1][2] Om deze redenen raadt het Voedingscentrum af om 100% rauw te eten[3]. Er wordt geadviseerd tenminste 25% gekookt voedsel te eten.[feit?]
Voordelen
De theorie van rauw plantaardig eten is gebaseerd op onder andere de volgende uitgangspunten:
- Bij bakken, roosteren en frituren kunnen polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) ontstaan, dit zou kanker veroorzaken.[4].
- Bij verhitten van zetmeelrijke producten ontstaat acrylamide, dat schadelijk is.
- Bij het verhitten komt een Maillardreactie tot stand. Levensmiddelentechnologen wensen deze reactie omdat deze zorgt voor de specifieke bruinkleuring van bijvoorbeeld brood en gebak, bier, chocolade en koffie; en omdat deze een aangename smaak tot gevolg heeft. In (en buiten) het lichaam worden deze stoffen (via Schiffse basen en Amadori producten) tenslotte omgezet in Advanced glycation end products (AGE’s). AGE’s worden ervan verdacht belangrijke factoren te zijn bij cardiovasculaire aandoeningen en diabetes.
- Door het harden van plantaardige oliën ontstaan transvetzuren. Een hoge inname van transvetzuren verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.
- Sommige aanhangers van het rauwvoedseldieet redeneren dat tijdens de miljoenen jaren van de evolutie het menselijk genoom volledig geschikt is geraakt aan het verwerken van het voedsel dat de paleolithische mens at. Sinds de mens ongeveer 10.000 jaar geleden begon met het domesticeren van dieren en het verbouwen van voedsel is het voedingspatroon anders geworden: onder andere minder voedingsvezels en proteïnen, meer koolhydraten en een duidelijk andere verhouding tussen omega-3 vetzuren en omega-6 vetzuren.[5] Volgens sommige aanhangers van de rauwkost heeft het genoom van de mens zich onvoldoende kunnen aanpassen aan het veranderde dieet waardoor het lichaam niet goed in staat zou zijn om te gaan met de stoffen die bij verhitten van voedsel ontstaan. Dit zou aan de basis liggen van chronische degeneratieve aandoeningen.[5]
- Bij verhitten van vetten van onverzadigde oliën ontstaan vetzuurperoxides en transvetzuren, een gevolg van het kapotmaken van de onverzadigde (dubbele) bindingen door vrije radicalen.[6]
- Bij verhitting boven de 40 graden Celsius worden sommige vitaminen en vooral enzymen vernietigd door de hitte van het kookproces. Dientengevolge dienen de functies, die zij hebben bij de verwerking van het voedsel overgenomen te worden door in het lichaam aanwezige vitaminen en enzymen, met als gevolg, dat deze niet langer hun taak in het afweersysteem kunnen uitoefenen, waardoor men meer vatbaar wordt voor ziektes, terwijl ook het verouderingsproces aanmerkelijk versnelt. [7]
- Cholesterolspiegels. Een onderzoek uit 2005 toonde aan dat mensen met een voedingspatroon dat voor 70–100% bestaat uit (gekiemde) groenten, fruit, zaden, pitten en noten, een lager totaalcholesterol en minder triglyceriden hebben dan mensen met een gemiddeld dieet.[8]
- Rauw voedsel is beter voor het milieu omdat er geen energie nodig is voor de bereiding.
Gezondheidsrisico’s
Aan het naleven van een strikt rauwkostdieet kleven risico’s. Dit kan na enige tijd tot tekorten en gezondheidsproblemen leiden, met name:
- Vitamine B12-deficiëntie. Vitamine B12 wordt uitsluitend aangemaakt door micro-organismen (bacteriën en archaea) en voor de mens werkzame vormen van deze vitamine komen uitsluitend voor in dierlijk voedsel. Aangezien het alleen eten van rauw voedsel in veel gevallen samengaat met veganisme, ligt het gevaar van B12-deficiëntie op de loer.
- Bij het eten van rauw dierlijk voedsel bestaat anderzijds een behoorlijk risico op voedselinfectie.
- Hyperhomocysteïnemie ofwel een verhoogde homocysteïne-spiegel. Dit ontstaat waarschijnlijk door de vitamine B12-deficiëntie bij 38% van de volgers van een rauw voedseldieet[8]. Hyperhomocysteinemie is geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
- Calciumdeficiëntie. Een tekort aan calcium geeft op den duur:
- tandproblemen; door demineralisatie als gevolg van het calciumtekort zullen de tanden losser gaan zitten en uiteindelijk uitvallen.[9]
- osteoporose; vanwege het tekort aan calcium in de voeding[feit?] wordt dit gemobiliseerd uit de botten, wat leidt tot broze botten, die makkelijk kunnen breken.
- Carotenoïden worden na verhitting beter opgenomen. Door verhitting worden de celwanden afgebroken waardoor de carotenoïden vrijkomen. Zo wordt lycopeen uit rauwe tomaten veel beter opgenomen in de vorm van tomatenpuree of gebakken tomaten. Bètacaroteen, ofwel provitamine A, wordt veel beter opgenomen uit gekookte wortelen dan uit rauwe wortelen.[10] Niettemin hebben mensen die langdurig strikt volgens de rawfoodregels hebben gegeten gunstige betacaroteenspiegels in hun serum[11]
- Sommige rauwe voedingsmiddelen bevatten van nature giftige stoffen. Champignons bevatten agaritine, een stof waarvan men denkt dat hij kankerverwekkend is. Deze wordt door koken of bakken grotendeels afgebroken. Rauwe peulvruchten bevatten lectinen, ook deze worden bij koken afgebroken. Onbewerkte cassave bevat het giftige blauwzuur in de vorm van glycosiden.
Aanhangers
Er is een beperkte aanhang van het strikte rauwkostdieet. Momenteel[12] zijn er wereldwijd 71 rauwkostrestaurants. Omstreeks 1996 zouden dat er nog maar twee zijn geweest. Ook in Amsterdam zijn inmiddels [13] vier rauwkostrestaurants geopend.
Geschiedenis
Dr. Bircher Benner (1867–1939), oprichter van een rauwkostsanatorium in Zwitserland, hechtte veel belang aan rauwkost en beweerde dat levensenergie door de zon via de planten wordt geleverd.
De Deense arts Kirstine Nolfi (1881–1957) vertelt in haar boek Levende føde (1944, vertaling: Levend voedsel, 1950) haar ervaringen met rauw voedsel. Door te kiezen voor rauw voedsel genas zij zichzelf van borstkanker. Daarna richtte zij een sanatorium op, waarin zij mensen met ernstige ziekten behandelde met rauw voedsel en andere natuurlijke therapieën.
Dr. Ann Wigmore (1909–1994) was de oprichtster van het Natural Health Institute in Puerto Rico en heeft diverse boeken over levend voedsel geschreven.
Recenter propageren David Wolfe en Stephen Arlin de strikte rauwkost.
Bronnen
- º (en) Koebnick C., Strassner C., Hoffmann I., et al. Consequences of a long-term raw food diet on body weight and menstruation: results of a questionnaire survey. (1999) Ann Nutr Metab 43:69-79. PMID 10436305.
- º (en) Ganss C., Schlechtriemen M., Klimek J. Dental erosions in subjects living on a raw food diet. (1999) Caries Res 33:74-80. PMID 9831783.
- º Eet je ook Raw food?
- º Door het verhitten van voedsel ontstaan gevaarlijke verbindingen
- ↑ 5,0 5,1 Muskiet FA. Evolutionaire geneeskunde: U bent wat u eet, maar u moet weer worden wat u at. 2005. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 30:163-184.gratis volledige artikel
- º Ramachandra Prabhu H. Lipid peroxidation in culinary oils subjected to thermal stress. Indian Journal Of Clinical Biochemistry 2000; 1-5.
- º [1] Natuurdietisten.nl.
- ↑ 8,0 8,1 Koebnick C., Garcia A. L., Dagnelie P. C., et al. “Long-term consumption of a raw food diet is associated with favorable serum LDL cholesterol and triglycerides but also with elevated plasma homocysteine and low serum HDL cholesterol in humans”. 2005. J Nutr 135:2372-2378. PMID 16177198 Volledig artikel
- º Fruitarians, Fruit Based Diets and Dental Disintegration op http://www.rawveg.info
- º (en) van Het Hof KH, West CE, Weststrate JA, et al. (2000) “Dietary factors that affect the bioavailability of carotenoids.” J Nutr, jrg.130 (nr.3): pp. 503-506. PMID 10702576 gratis volledige artikel
- º (en) Garcia A. L., Koebnick C., Dagnelie P. C., et al. Long-term strict raw food diet is associated with favourable plasma beta-carotene and low plasma lycopene concentrations in Germans. (2008) Br J Nutr 99:1293-1300. PMID 18028575 gratis volledige artikel.
- º peildatum 13 februari 2008
- º peildatum 14 januari 2011
Weblinks
- Rawfood Nederland
- Levend voedsel
- Rauwe voeding
- Raw food [2]