Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Bijbelvertaling
Bijbelvertaling kan betekenen:
Dit artikel gaat over het vertalen van de Bijbel. Voor informatie over Nederlandse Bijbelvertalingen, zie het artikel vertalingen van de Bijbel in het Nederlands. |
Bij het vertalen van een tekst naar een andere taal, kan men op verschillende manieren te werk gaan. Bij de Bijbel een boek dat door de christelijke gelovigen
Sinds Eugene A. Nida, Charles R. Taber en W. L. Wonderly hun taalwetenschappelijke theorie over het vertalen in de jaren 1960 uiteenzetten, lijken er hoofdzakelijk twee vertaalmethoden tegenover elkaar te staan.
Dynamisch-equivalent
De dynamisch-equivalente of functioneel-equivalente vertaalmethode legt de nadruk op de gedachten, de boodschap die de tekst aan de eerste lezers wou overbrengen. De functie van een tekst dient, waar mogelijk equivalent, dus gelijkwaardig, worden overbracht in een andere taal. Dit houdt in dat er niet letterlijk of woord-voor-woord vertaald wordt. Deze vertaalmethode richt zich op de mogelijkheden van de doeltaal of ontvangende taal, de taal waarin iets vertaald wordt, bijvoorbeeld het Nederlands of het Fries. Een vertaling is goed wanneer het taalgebruik zo natuurlijk mogelijk is, zoals een tekst die origineel in die taal geschreven werd. Er wordt gebruik gemaakt van de zegswijzen die deze doeltaal ter beschikking heeft. Dit levert gedachte-voor-gedachte-vertalingen op.
Maarten Luther probeerde de taal van de gewone mens te gebruiken in zijn Bijbelvertaling.[1]
Formeel-equivalent
De formeel-equivalente of idiolecte vertaalmethode beklemtoont de vorm waarin de tekst is geschreven in de ’brontaal’ of ’gevende taal’, de taal van waaruit iets vertaald wordt. Een bijbelschrijver uitte zich op een bepaalde manier, met bepaalde woorden. Voor Bijbelstudie is het nuttig om aan de hand van de letterlijke woorden parallelteksten en verwijzingen naar andere teksten te kunnen vaststellen.
Bij deze manier van vertalen streeft men naar een in de mate van het mogelijke ’concordante’ vertaling, een vertaling waarbij eenzelfde woord uit de brontalen, Hebreeuws, Aramees en Grieks, ook steeds door eenzelfde woord in de doeltaal wordt vertaald.
De vertalingen die volgens deze methode worden vertaald, zijn vrij letterlijk. Nederlandse vertalers die deze vertaalmethode volgen, verwijzen dikwijls naar de Statenvertaling, waarin men ook zo letterlijk of woordelijk mogelijk probeerde te vertalen.
Behalve in interlineaire woord-voor-woord-weergaven wordt volledig concordant vertalen door de meesten als vrijwel onmogelijk gezien: het woord kosmos bijvoorbeeld kan naast wereld ook make-up betekenen. Maar de vertalers volgens de formeel-equivalente vertaalmethode proberen wel zo concordant te vertalen als de doeltaal het toelaat.
Het is echter niet zo dat een zo mogelijke vertaling vrij is van interpretatie. Maarten Luther vond: „elke vertaling is een soort uitlegging”.[2] Ook de joodse geleerde Maimonides vond: „Wie wil vertalen en van plan is elk woord letterlijk te weet te geven, en tegelijkertijd ook slaafs vasthoudt aan de volgorde van de woorden en zinnen in het origineel, zal op moeilijkheden stoten: zijn weergave zal fout en niet vertrouwenswaard zijn.”[3]
Verschil
Beide vertaalmethodes zijn verschillend in opzet. Toch proberen beide de bijbeltekst nauwkeurig in een andere taal over te zetten. Zij verschillen van mening over hoe dat dient te gebeuren.
Beide soorten vertalingen hebben hun voor- en nadelen. Een dynamisch-equivalente vertaling vindt men gewoonlijk vlotter en gemakkelijker leesbaar. Het kan een goede ’leesbijbel’ zijn, maar de lezer is meer afhankelijk van hoe de vertalers de tekst weergeven. Voor een ’studiebijbel’ kiest men graag een formeel-equivalente, dus meer letterlijke, vertaling, omdat zich hierin gemakkelijker woorden en citaten in de context van de hele bijbel kan opsporen.
Om de voordelen van beide soorten vertaling te combineren, bestaan er ook Bijbeluitgaven die twee vertalingen bevatten, bijvoorbeeld: de Statenvertaling met Het Boek.
Zie ook
Literatuur
- Eugene A. Nida; Charles R. Taber, Theory and Practice of Translation
- H. W. Hollander, Spectrum van bijbelvertalingen, Boekencentrum, Zoetermeer, 1994. ISBN 90-239-0537-7
- (de) Martin Luther, september 1530, Sendbrief vom Dolmetschen Luthers brief over het vertalen van de Bijbel
- (en) Maimonides, Brief van rabbi Mozes Ben Maimon aan rabbi Samuël Ibn Tibbon over het vertalen