Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

1950-1959: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(1950-1959 (doorverwijzing).)
 
(cat)
 
(2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
#Redirect[[jaren 50]]
{{decennium|1950}}
 
De jaren '''1950-1959''' (van de [[christelijke jaartelling]]) zijn een [[decennium]] in de [[20e eeuw]].
 
== Belangrijke gebeurtenissen ==
;Koude Oorlog
* De twee nieuwe Duitse staten worden geïntegreerd in de westelijke respectievelijk de oostelijke wereld. Er is veel weerstand tegen de [[Duitse herbewapening]]. Maar het land krijgt een democratische structuur en betaalt [[wiedergutmachung]] aan de vele oorlogsslachtoffers.
* In Oost-Europa wordt elke oppositie uitgeschakeld. Zo wordt in Tsjecho-Slowakije [[Rudolf Slansky]] opgehangen en in Roemenië [[Anna Pauker]].
* In West-Europa bestaan machtige communistische partijen in [[Italië]] en [[Frankrijk]]. In [[Spanje]] en [[Portugal]] handhaven zich semifascistische regimes.
* [[Wapenwedloop]]. Er ontstaan twee allianties: [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] in het westen en [[Warschaupact]] in het oosten.
* [[Hongaarse Opstand]]
* Op initiatief van [[Egypte (land)|Egypte]], [[Joegoslavië]] en [[India]] ontstaat de [[Organisatie van Niet-gebonden Landen]]. 
 
;Nederland
* De [[Watersnood van 1953|Watersnoodramp van 1953]] leidt tot een grote krachtsinspanning: de [[Deltawerken]]. Op de radio zamelt het gezamenlijk programma [[Beurzen open, dijken dicht]] 6 miljoen gulden in voor de slachtoffers.
* De [[wederopbouw]] vraagt veel van het volk. Door middel van de [[geleide loonpolitiek]] worden de loontrekkers tot soberheid gedwongen. De [[woningnood]] leidt tot inwoning op grote schaal. In 1958 worden door de [[bestedingsbeperking]] de overheidsuitgaven beperkt.
* De [[Rooms-rode coalitie]] houdt het onder [[Willem Drees|"Vadertje" Drees]] vol tot 1958. De nadruk ligt niet op individuele welvaart, maar op collectieve voorzieningen. [[Ko Suurhoff]] komt in 1956 met de [[Algemene Ouderdomswet|AOW]], en [[Frans van Thiel]] is de eerste minister van [[Maatschappelijk werk]].
* De [[verzuiling]] van voor de oorlog is weliswaar teruggekeerd, maar de scheiding is minder absoluut. De Nederlandse bisschoppen vaardigen echter in 1954 een [[Bisschoppelijk mandement van 1954|mandement]] uit waarin het de gelovigen wordt verboden om lid te zijn van de [[Partij van de Arbeid (Nederland)|Partij van de Arbeid]], het [[Het Vrije Volk|Vrije Volk]] te lezen of naar de [[VARA]] te luisteren.
* De positie van de vrouw verbetert door de opheffing in 1956 van de [[handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw]]. De eerste vrouw in de regering is in [[1953]] staatssecretaris [[Anna de Waal]] van Onderwijs. In 1956 wordt [[Marga Klompé]] minister van Maatschappelijk werk.
* De motorisering komt op gang. Een auto is nog voor weinigen weggelegd, maar de [[bromfiets]] en de [[Scooter (vervoermiddel)|scooter]] worden populaire vervoermiddelen.
* Een nieuwe warmtebron doet haar intrede in de huiskamer: de oliestook. De oliehaard zou schoner zijn dan de kolenkachel, maar niet iedereen vindt deze warmte behaaglijk. Sommigen krijgen er zelfs hoofdpijn van.
* Terwijl de [[Noordoostpolder]] al wordt bewoond, wordt [[Oostelijk Flevoland]] ontworpen.
* Opkomst van de [[postorderbedrijf|postorderbedrijven]] zoals [[Ter Meulen Post]], [[KeurKoop]] en [[Wehkamp]]. De klanten ontvangen op gezette tijden een catalogus met bestelformulieren. De bestellingen worden door eigen bezorgdiensten rondgebracht.
 
{{Zie ook|Zie ook [[Nederland in de jaren 50]]}}
 
;België
* De [[Schoolstrijd (België)|schoolstrijd]] laait weer op als een coalitie van socialisten en liberalen onder [[Achille van Acker]] probeert het onderwijs te seculariseren.
* [[Expo 58]] vindt plaats. Dit is de eerste [[wereldtentoonstelling]] sinds de Tweede Wereldoorlog, en staat volledig in het teken van het geloof in vrijheid en vooruitgang.
 
;Midden-Oosten
* In [[Egypte (land)|Egypte]] komt de nationalistische kolonel [[Gamal Abdel Nasser]] aan de macht. Hij nationaliseert het [[Suezkanaal]] en weerstaat de Britse en Franse militaire acties. Tegen [[Israël]] neemt hij een uiterst vijandige houding aan.
* De [[Suezcrisis]] maakt duidelijk dat het [[Verenigd Koninkrijk]] en Frankrijk geen wereldmachten meer zijn. De [[Sovjet-Unie]] krijgt vaste voet in het Midden-Oosten. Russische ingenieurs beginnen met de bouw van de [[Aswandam]].
* In [[1958]] gaat een golf van [[panarabisme]] en [[Arabisch socialisme]] door de regio. In [[Irak]] wordt het hele koningshuis uitgemoord. Syrië en [[Jemen]] zetten hun leiders aan de kant en vormen onder leiding van Egypte de [[Verenigde Arabische Republiek]]. Een opstand in [[Libanon]] wordt door een Amerikaanse interventiemacht onderdrukt.
 
;Amerika
* In de [[Verenigde Staten]] komt de ''Beweging voor de Burgerrechten'' van de grond. De [[rassensegregatie|rassenscheiding]] in de zuidelijke staten wordt door het Federaal Hooggerechtshof in [[1954]] verboden, maar [[Dwight D. Eisenhower|president Eisenhower]] moet federale troepen sturen om toegang tot blanke scholen voor zwarte kinderen af te dwingen. Leider van de Burgerrechtenbeweging is dominee [[Martin Luther King]]. Ook de eerste zwarte student [[James Meredith]] gaat voor in de beweging. Maar een belangrijke impuls wordt gegeven door een eenvoudige naaister, [[Rosa Parks]], als zij weigert op te staan voor een blanke passagier in de bus die haar na een lange werkdag naar huis brengt. Ze wordt gearresteerd, maar na een lange juridische strijd wordt de segregatie in het openbaar vervoer, alsook in restaurants, bioscopen en andere openbare lokalen, verboden.
* [[Joseph McCarthy (politicus)|Joseph McCarthy]] en zijn [[heksenjacht]] op [[communisme|communisten]] in de VS.
 
;Azië
* [[Koreaanse Oorlog]]
* [[Invasie van Tibet]] in 1950 - 1951 door het [[Chinese Volksleger]]. Het [[theocratie|theocratische]] bestuur reageert verdeeld: de [[Lobsang Trinley Chökyi Gyaltsen|tiende]] [[pänchen lama]] is niet bij voorbaat tegenstander van de bezetting, maar de [[Tenzin Gyatso (dalai lama)|veertiende]] [[dalai lama]] wel. Van het toegezegde zelfbestuur komt niets en Chinezen stromen het staatje binnen om er zich te vestigen. In 1959 moeten de Chinezen een [[opstand in Tibet (1959)|volksopstand]] onderdrukken. De dalai lama vlucht over de [[Himalaya]] naar [[India]]: begin van de [[Tibetaanse diaspora]].
 
;Derde wereld
* De eerste landen in Afrika worden onafhankelijk: [[Marokko]], [[Tunesië]], [[Libië]], [[Soedan]], [[Ghana]] en [[Guinee]].
* In de [[Unie van Zuid-Afrika]] wordt de [[apartheid]] ingevoerd onder leiding van [[Hendrik Verwoerd]].
* De Britten voeren koloniale oorlogen in [[Malakka (schiereiland)|Malakka]], [[Kenia]] en op [[Cyprus]]. Frankrijk wordt in 1954 verdreven uit [[Indochina]], maar raakt vervolgens verstrikt in een bevrijdingsstrijd van [[Algerije]].
* Nederland begint met de [[dekolonisatie]] van "de West". [[Suriname]] en de [[Nederlandse Antillen]] krijgen eigen regeringen. In [[1954]] wordt hun [[autonomie]] vastgelegd in het [[Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden|Statuut voor het Koninkrijk]].
* In [[Belgisch Congo]] worden de eerste universiteiten gesticht: de katholieke universiteit bij [[Leopoldstad]] in 1954 en de staatsuniversiteit in [[Elizabethstad]] in 1956.
 
;Lucht- en ruimtevaart
* Een populair vliegtuig is de [[Vickers Viscount]] met [[turboprop]]. Het grootste passagierstoestel is de [[Lockheed Constellation]], vaak liefkozend "Conny" genoemd.
* Begin van de [[ruimtevaart]] met lancering van de [[Spoetnik 1]] door de USSR.
 
;Media
* Het bezit van een radiotoestel is algemeen geworden. De ontvangst wordt beter, vooral met een [[FM-omroep|FM-antenne]]. Er vinden experimentele [[Stereo (geluid)|stereo]]-uitzendingen plaats: voor de ontvangst moet men twee toestellen diagonaal tegenover elkaar plaatsen.
* Massaal luistert Nederland naar series als [[In Holland staat een huis (hoorspel)|De familie Doorsnee]], [[Paul Vlaanderen]] en [[Sprong in het heelal]].
* De eerste [[televisie]]-uitzendingen gaan van start maar een tv-toestel is nog maar voor weinigen weggelegd. Wie een toestel bezit kan rekenen op veel visite. Gelukkig zijn er maar drie dagen in de week uitzendingen.
 
;Muziek
* Hoogtij van de [[crooner]]s in Amerika, zoals [[Frank Sinatra]], [[Dean Martin]], [[Andy Williams]] en [[Pat Boone]]. Gevierde zangeressen zijn [[Doris Day]], [[Dinah Shore]] en [[Jo Stafford]]. In Engeland en Europa is [[Vera Lynn]] populair met haar uit de oorlog stammende repertoire.
* Bloei-jaren van de jazzmuziek met nieuwe stromingen als de [[Bop|bebop]] en de [[free jazz]]. [[Charlie Parker]], [[Thelonious Monk]], [[Miles Davis]] en [[Charles Mingus]] worden grote namen. De nachtconcerten in het [[Concertgebouw (Amsterdam)|Concertgebouw]] worden razend populair en een begrip.
* [[Chicago blues]] wordt grootgemaakt door mensen als [[Willy Dixon]], [[Muddy Waters]], [[John Lee Hooker]] en [[Elmore James]].
* [[Rock-'n-roll]], beroemd gemaakt door [[Elvis Presley]] en [[Bill Haley]], de eerste echte [[jeugdcultuur]].
* In de Brusselse [[Folies Bergère (Brussel)|Folies Bergère]]  bloeit een succesvolle mix van jonge Belgische muzikanten als [[Jean Toots Thielemans]] en [[Bobbejaan Schoepen]].
* De [[variété]]-avonden trekken in Nederland volle zalen. Conferenciers als [[Gerard Walden]] presenteren programma's met b.v. een goochelaar of acrobaat, enkele instrumentalisten en een zanger of zangeres.
* Bloei van het Jordaanlied, het [[Limburg (Nederland)|Limburgse]] repertoire van de [[Selvera's]], [[Harry Bordon]] en van [[Frits Rademacher]].
 
;Cultuur
* Prominent in [[Europa (werelddeel)|Europa]] is nog de Franse cultuur. Het [[chanson]], het [[existentialisme]], de romans van [[Françoise Sagan]], de films van de [[Nouvelle vague (film)|Nouvelle vague]], maar ook die van [[Roger Vadim]] en [[Brigitte Bardot]].
* Doorbraak van het [[pocketboek]], zoals de Britse [[Penguin Books]], De Nederlandse [[Salamanderpockets]] van [[Em. Querido's Uitgeverij|Querido]] en de [[Zwarte Beertjes]].
 
== Belangrijke personen in Nederland ==
* [[Juliana der Nederlanden|Koningin Juliana]]
* [[Louis Beel]]
* [[Jan van den Brink]]
* [[Willem Drees]]
* [[Jo Cals]]
* [[Henk Korthals]]
* [[Joseph Luns]]
* [[Kees Staf]]
* [[Dirk Stikker]]
* [[Teun Struycken]]
* [[Jan de Quay]]
* [[Piet Lieftinck]]
* [[Edzo Toxopeus]]
* [[Sicco Mansholt]]
* [[Marga Klompé]]
* [[Jelle Zijlstra]]
 
{{Navigatie jaren|194|195|196}}
{{Navigatie decennia|20}}
 
[[Categorie:1950-1959| ]]
[[Categorie:Jaren 1950| ]]

Huidige versie van 21 sep 2012 om 14:40

Eeuwen: 19e eeuw – 20e eeuw – 21e eeuw

Decennia: 1930-1939 - 1940-1949 - 1950-1959 - 1960-1969 - 1970-1979

Jaaroverzichten: <<< - 1950 - 1951 - 1952 - 1953 - 1954 - 1955 - 1956 - 1957 - 1958 - 1959 - >>>

De jaren 1950-1959 (van de christelijke jaartelling) zijn een decennium in de 20e eeuw.

Belangrijke gebeurtenissen

Koude Oorlog
Nederland
Zie ook Nederland in de jaren 50
België
  • De schoolstrijd laait weer op als een coalitie van socialisten en liberalen onder Achille van Acker probeert het onderwijs te seculariseren.
  • Expo 58 vindt plaats. Dit is de eerste wereldtentoonstelling sinds de Tweede Wereldoorlog, en staat volledig in het teken van het geloof in vrijheid en vooruitgang.
Midden-Oosten
Amerika
  • In de Verenigde Staten komt de Beweging voor de Burgerrechten van de grond. De rassenscheiding in de zuidelijke staten wordt door het Federaal Hooggerechtshof in 1954 verboden, maar president Eisenhower moet federale troepen sturen om toegang tot blanke scholen voor zwarte kinderen af te dwingen. Leider van de Burgerrechtenbeweging is dominee Martin Luther King. Ook de eerste zwarte student James Meredith gaat voor in de beweging. Maar een belangrijke impuls wordt gegeven door een eenvoudige naaister, Rosa Parks, als zij weigert op te staan voor een blanke passagier in de bus die haar na een lange werkdag naar huis brengt. Ze wordt gearresteerd, maar na een lange juridische strijd wordt de segregatie in het openbaar vervoer, alsook in restaurants, bioscopen en andere openbare lokalen, verboden.
  • Joseph McCarthy en zijn heksenjacht op communisten in de VS.
Azië
Derde wereld
Lucht- en ruimtevaart
Media
  • Het bezit van een radiotoestel is algemeen geworden. De ontvangst wordt beter, vooral met een FM-antenne. Er vinden experimentele stereo-uitzendingen plaats: voor de ontvangst moet men twee toestellen diagonaal tegenover elkaar plaatsen.
  • Massaal luistert Nederland naar series als De familie Doorsnee, Paul Vlaanderen en Sprong in het heelal.
  • De eerste televisie-uitzendingen gaan van start maar een tv-toestel is nog maar voor weinigen weggelegd. Wie een toestel bezit kan rekenen op veel visite. Gelukkig zijn er maar drie dagen in de week uitzendingen.
Muziek
Cultuur

Belangrijke personen in Nederland

Jaren in het decennium 1950-1959

<< • 1950 • 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 • 1956 • 1957 • 1958 • 1959 • >>

rel=nofollow
Decennia in de 20e eeuw

<< • 1900-1909 • 1910-1919 • 1920-1929 • 1930-1939 • 1940-1949 • 1950-1959 • 1960-1969 • 1970-1979 • 1980-1989 • 1990-1999 • >>

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=1950-1959&oldid=120154"