Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Achille Bentos
Achilles Bentos is de kunstnaam van Achilles De Maertelaere (Gent, 5 september 1882 - aldaar?, 1 januari 1964[1]), een Belgische kunstschilder en beeldhouwer, vooral gekend voor zijn portretten en enkele sociaal geëngageerde werken.
Biografie
De Maertelaere werd geboren als zoon van Karel (Carolus Ludovicus) De Maertelaere (1856-1940) en Pélagie Van Laecke (1856-1931). Hij heeft een oudere broer Polydoor (1881-1935), een jongere broer Ernest (1886-?) en een jongere zus Sylvie (1892-1989). Een laatste kind van de familie, Sylvain, overlijdt kort na zijn geboorte in 1890.
Opleiding
Hij loopt school in de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Gent vanaf 1894-95. Hij zal er afstuderen in 1903-1904. In 1912 dingt hij mee voor de driejaarlijkse Prijs van Rome voor boetseerkunst en wordt bij de laatste zes geselecteerd, zonder te winnen echter.
Sociaal engagement
Op de Academie is hij een leerling bij de familie Van Biesbrouck. Vermoedelijk door hun toedoen wordt Achilles betrokken bij de socialistische beweging in Gent. Zo zal hij in zijn jonge jaren enkele muurschilderingen van groot formaat uitwerken voor o.a. Ons Huis[2] in Gent (Bond Moyson), voor het volkshuis "De Zon" in Wetteren, in Dendermonde enz. Hij zal ook meerdere affiches ontwerpen voor socialistische evenementen, zoals de opening van de magazijnen van Coöperatieve Maatschappij Vooruit Vooruit in 1899. Hij zal ook een portret maken van Edward Anseele (1856-1938). In 1934 maakt hij nog het grafmonument voor vakbondsleider Jan Samijn.
Het meest iconische[3] schilderij is het grote doek "De klok slaat 5 ure! Half slapend gaan zij naar 't fabriek", dat anno 2018 in het MIAT in Gent hangt. Voor de Wereldtentoonstelling van 1913 heeft De Maertelaere ook meegewerkt met de Van Biesbroucks. Hij schilderde een groot doek getiteld "Allegorie van de textielnijverheid" die werd tentoongesteld in de vestibule. Ook ontwierp hij een affiche voor het 1e Socialistisch Internationaal Congres Lichamelijke Opvoeding.
Esperanto
Achilles De Maertelaere was een internationalist. Hij leerde Esperanto en signeert vrij regelmatig zijn werken in Esperanto. Hij schildert een portret van Lejzer Zamenhof (1851-1917), de stichter van de Esperantobeweging. De schilderij hangt in het Esperantomuseum in Wenen.
Leven en werk
Zijn atelier was heel zijn leven gevestigd in de Provenierstersstraat, 25, in het Oud-Begijnhof Sint-Elisabeth. Hij zal er zijn atelier houden tot ca. 1960-1961 toen het wegens ouderdom voor Achilles De Maertelaere niet meer mogelijk was om verder te werken.
Hij is een van de stichters van het Nationaal Verbond van Kunstschilders en Beeldhouwers van België, dat in Gent op 1 oktober 1922 werd opgericht. Achilles De Maertelaere wordt in januari 1940 aangesteld als docent voor de Academie voor Schone Kunsten in Eeklo. Hij doceert boetseerkunst op de avondschool en boetseer- en schilderkunst op de zondagschool. In september 1951 neemt hij er ontslag. Achilles De Maertelaere is nooit getrouwd geweest en heeft geen kinderen gehad. Tot 1931 leeft hij bij zijn ouders. Bij het overlijden van zijn moeder trekt hij met zijn vader in bij de familie van zijn zus Sylvie in de Prinsenstraat (nu Mirabellostraat) in het Prinsenhof. Hij blijft inwonen bij zijn zus tot zijn dood op 24 april 1964.
De Maertelaere – Bentos
Achilles De Maertelaere heeft in het begin van zijn carrière zijn werken gesigneerd met zijn echte naam "Ach. De Maertelaere". Dit doet hij zeker tot tijdens de Eerste Wereldoorlog: de affiche voor de Wereldtentoonstelling van 1913 b.v. is met zijn naam gesigneerd. Na de oorlog verandert dit: hij kiest voor de kunstenaarsnaam, zeker vanaf het begin van de jaren '20. Van dan af zal hij de naam Achiel (of Achilles) Bentos dragen, soms nog met de toevoeging D.M. Zelden zal hij nog signeren met zijn officiële naam. Op oudere werken lezen we ook soms de signatuur "Ahileo De Maertelaere" (in Esperanto). Waarom De Maertelaere Bentos is geworden, wordt uitgelegd in diverse bijdragen van de Gendtsche Tydinghen: in het Sint-Elisabethbegijnhof leefde een andere wat oudere kunstenaar met de naam De Maertelaere (Edmond De Maertelaere 1876-1938), wat zorgde voor verwarring. Daarom koos hij voor de lichtjes aangepaste naam van zijn vriend Henri Bento (pseudoniem van Henri Frans)[4] (of Bentos), een circusartiest die soms als model. Achilles De Maertelaere maakt voor hem muurschilderingen van zijn koffiehuis in de Lammerstraat. Hij zal ook twee werken schilderen waar 'Henrietje' thuis aan tafel de krant leest en waar zijn vrouw het eten voorbereid. Deze schilderijen hingen tijdens de Tweede Wereldoorlog in het tweede café van Bentos, op de hoek van de Wondelgemstraat en de Filips Van Cleeflaan, waar het café nog altijd bestaat.
Als kunstenaar met een academische stijl liep De Maertelaere duidelijk niet de ontwikkelingen van de kunst achterna. Zijn thema's (portretten, naakten, mythologie) zijn op en top klassiek. Hij stelde verschillende malen tentoon in de driejaarlijkse Salons van Gent (o.a. 1922, 1925, 1937) en was meerdere malen aanwezig op de tentoonstellingen van Kunst en Kennis en heeft meegewerkt aan een kunsttentoonstelling van Geluk in 't Werk.
Oeuvre
De Maertelaere laat een vrij gevarieerd, maar niet echt gekend oeuvre na, dat zich kenmerkt door de zeer academische stijl. Van de proefstukken die hij tijdens zijn opleiding aan de Academie maakte tot zijn laatste werken in de jaren '50 valt wel enige evolutie te bespeuren, maar die blijft academisch.
Er zijn in totaal meer dan tweehonderd werken van Achilles De Maertelaere gekend. Een deel is alleen gekend via een collectie oude sepia-foto's die hij zelf maakte of liet maken en waar hij op de achterzijde dikwijls zijn handtekening zette. Soms vermeldt hij ook een titel. Soms staat ook wat andere informatie vermeld (de afgebeelde persoon, enz.). Regelmatig wordt ook met potlood een plaatsnaam toegevoegd, vermoedelijk de plaats waar het werk zich toen bevond.
Academie
Zijn eerste 'volwassen' werken dateren uit het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Achilles De Maertelaere is 15 jaar oud wanneer hij dit Grieks beeld tekent en 19 wanneer hij zijn eerste (voor zover gekend) portret van een vrouw schildert.
Een sociaal geëngageerd werk
De Maertelaere was, zeker in het begin van zijn carrière, een bewogen socialist. Hij ging in de leer bij onder anderen Jules Van Biesbroeck jr. Hij maakte schilderijen voor de socialistische partij in Gent en omgeving. Naast schilderwerk maakte De Maertelaere ook beeldhouwwerk (onder andere het monumentale graf van J. Samijn en een beeld van een zittende arbeider) en grafisch werk waar zijn sociaal engagement doorspeelt.
"De klok slaat 5 ure! Half slapend gaan zy naar 't fabriek" is het meest iconische werk van Achilles De Maertelaere. Het werk zou dateren van 1905 en is gedurende meerdere jaren gebruikt geweest tijdens 1 Mei-stoeten in Gent. Het meisje rechts is zeer vermoedelijk de jongere zuster van Achilles zijn, die toen 13 jaar oud was. Het iconisch werk van de socialistische partij werd gebruikt op affiches die het 100-jarig bestaan van de socialistische beweging in Gent vierden.[5] Een kopie van de schilderij is in een bronzen bas-reliëf op het grafmonument van Jan Samijn (Westerbergraafplaats) geplaatst en een versie in tegels siert de muren van het volkshuis van Moeskroen.
Portretten
Achilles De Maertelaere was zeker een (begenadigd) portrettist. Klaarblijkelijk schilderde hij die graag (vrouwen, maar ook mannen en kinderen). Tientallen portretten zijn door hem gesigneerd, van een zelfportret uit 1904 tot in de jaren '50, wanneer hij b.v. een portret van Théo Bauwens, een collega aan de Academie van Eeklo schildert.
Anderzijds is het ook zo dat het maken van portretten, vooral deze die duidelijk voor de burgerij waren bedoeld, "geld in het laadje" brachten. De oudste schilderij lijkt vooralsnog te dateren uit 1901. Achilles De Maertelaere was toen 19 jaar oud. Zijn laatste portretten dateren uit de jaren '50. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft Achilles De Maertelaere een reeks portretten geschilderd van militairen die vermoedelijk hier met de geallieerden waren aangeland, evenals van hun vrouwen of ouders. Die laatste reeks portretten komt er op het moment dat zijn zuster, bij wie hij al jaren inwoont, nog in het ongewisse is welk lot haar echtegenoot en één van haar zonen beschoren is. Beiden sterven in Duitsland. Vermoedelijk schilderde Achilles De Maertelaere, die bij zijn zus inwoonde, toen veel om voor enig inkomen te zorgen.
Naakten
De Maertelaere heeft een aantal naakten geschilderd. Voorlopig zijn er zestien bekend, waaronder een reeks naakte vrouwen met een zwaan in de omgeving. Vermoedelijk betreft het hier een andere versie van het thema van Leda en de Zwaan.
Landschappen
De Maertelaere heeft slechts een beperkt aantal landschappen geschilderd. Bij enkele mythologische scènes of bij sommige portretten speelt het landschap in de achtergrond een voorname rol, weliswaar.
Mythologische scènes
"Daphnis en Chloé", de "Drie Gratiën", maar vooral "Leda en de Zwaan" zijn thema's die De Maertelaere verschillende malen heeft aangepakt. Voor de Drie Gratiën is duidelijk dat hij tweemaal exact hetzelfde landschap heeft gebruikt met de drie Gratiën in andere houdingen. Of "Morgend" als een mythologische scène kan gelden, is niet zeker, al is de afbeelding van een fluitspeler onder een boom sterk verwant met de twee "Daphnis en Chloé" taferelen. Wat betreft "Leda en de Zwaan" moet opgemerkt worden dat er ook een hele reeks schilderijen zijn van naakte vrouwen soms met een zwaan.
Beeldhouwwerk
Er zijn niet veel beeldhouwwerken van De Maertelaere gekend. Toch is duidelijk dat hij over een zeker talent dienaangaande beschikte.[bron?] Zijn gekendste werk is zonder twijfel het monument dat hij in 1933 maakte voor het graf van de vakbondsman Jan Samijn, in de Westerbegraafplaats. Tenslotte vermelden we de twee oorlogsmonumenten die hij in de jaren 20 maakte. Enkele werken zijn ons alleen gekend via (slechte) oude foto's.
Externe links
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Achilles Bentos op Wikimedia Commons.
Bronnen, noten en/of referenties
|