Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Johann Michael Petzinger
| Johann Michael Petzinger | ||
| Geboren | 1763, Pirmasens | |
| Overleden | 27 januari 1833, Darmstadt | |
| Beroep | grenadier (sergeant), schilder en hofschilder, architect en civiel ingenieur | |
Johann Michael Petzinger (Pirmasens, 1763 – Darmstadt, 1833) was een Duits grenadier (sergeant), schilder, architect en civiel ingenieur.
Leven
De „rechtbank- en soldatenschilder” Johann Michael Petzinger werd op 5 mei 1763 geboren te Pirmasens. Zijn portretten en schilderijen getuigen nu van de bijzondere historische gebeurtenissen van die tijd. Zijn werken zijn zo overtuigend, dat de vermaarde kunsthistoricus Ernst Emmerling hem erkende als één van de soldaten-kunstenaars aan het Hessische hof, omdat Petzinger volgens hem een „gevoel van een picturale weergave” bezat.
Pirmasens
In de periode toen Johann Michael in 1763 geboren werd, groeide zijn geboorteplaats Pirmasens binnen de twintig jaar uit van een onbeduidend dorp tot een respectabele residentie van prins Lodewijk (Ludwig) van Hessen-Darmstadt, de latere landgraaf Lodewijk IX. Om de stad, het had hoofse leven, maar zonder de grote pracht en praal van andere residentiële steden , in de voormalige pastorale nederzetting op de Wedequelle collectie. In de opkomende woning en garnizoensstad van grenadiers gestoken in prachtige uniformen van de erfelijke prins. In de razernij van heel legitiem vreugde ter gelegenheid van de verjaardag van de stad , maar een andere , moet meer belangrijk voor Pirmasens verjaardag niet vergeten worden .
Afkomst
Petzingers ouders waren afkomstig uit Langenhain in Hessen-Darmstadt: korporaal Johann Friedrich Petzinger en Maria Margaretha Knerr, de dochter van een bakker uit Darmstadt, Johann Nikolaus Knerr. Er is helaas niet veel bekend over Johann Michael Petzingers leven in Pirmasens. Volgens schattingen woonden er toen ongeveer 4500 inwoners. Het garnizoen telde toen 1493 grenadiers, een aantal dat de volgende 27 jaar werd bijgesteld tot de landgraaf in 1790 overleed. Het aantal komt dan slechts lichtjes boven de 1550 (in 1789 waren 1576 mannen in loondienst). Petzinger werd dus geboren in een tijd dat als gevolg van de opleving een zekere euforie plaatsvond, maar ook militaire exercitie en gehoorzaamheid gemeengoed waren.
Militaire loopbaan
Omdat realistische alternatieven voor de beroepscarrière van een Pirmasenser jongen ontbraken, stond dikwijls al van te voren vast voor welke loopbaan iemand in de wieg was gelegd. Het was al vroeg duidelijk dat Johann Michael een militaire carrière zou nastreven. Een blik op het boek over de families in Pirmasens door Walter Wittmer en op de private lijst van soldaten van Pirmasens (Herder Verlag) blijkt dat er al leden van de familie Petzinger dienden als grenadiers. Niet geheel onverwacht trok ook Johann Michael Petzinger het imposante uniform van een grenadier aan. In 1781 trad hij op achttienjarige leeftijd in het regiment van de Landgraaf. In 1783 diende hij in de rang van sergeant. Van 1784 tot 1790 diende hij in het regiment van de Prins van Hanau-Lichtenberg. Deze militaire eenheid was in 1790-1791 nog gestationeerd in Pirmasens.
Hofschilder
Wat zijn activiteiten als kunstenaar betreft, is tot op heden niet bekend wanneer, waar, en van wie Johann Michael Petzinger de schilderkunst heeft geleerd, die hij zo perfect onder de knie kreeg. Waarschijnlijk verliet hij Pirmasens ergens tussen 1793 en 1799 en ging in Darmstadt wonen, waar hij aan het werk ging voor prins Frederik van Hessen, de tweede zoon van Lodewijk IX. Hij maakte verscheidene schilderijen voor hem, vooral van militairen uit Pirmasens. Maar op 11 maart 1802, kort nadat Petzinger voor hem begon te werken, overleed prins Frederik. Omdat prins Frederiks broer, landgraaf Lodewijk (Ludwig) X, later de eerste groothertog van Hessen]], zich er tijdens de werkzaamheden van Petzinger voor Prins Frederik al bewust werd van de kwaliteiten van Johann Michaels schilderkunst, besloot de prins hem onder zijn hoede te nemen. Op 1 juni 1802 werd Petzinger door Ludwig X aangesteld als hofschilder. De vorst vroeg hem meteen voor het Hessische leger te schilderen en maakte de schilderopdracht daardoor tot een vaste benoeming. Enkele jaren later reisde Petzinger samen met de luitenant-generaal en generaaladjudant Heinrich Joseph von Oyen naar Zwitserland. Daar was hij in de gelegenheid om in diens privéverblijf aan het meer van Genève te schilderen. Hij begon er met bouwen in de functie van een civiel ingenieur. Hij had zonder twijfel de nodige kennis voor een dergelijke opdracht, maar het is niet duidelijk hoe, wanneer en van wie hij dit had geleerd. In 1809 keerde hij van Zwitserland terug naar Darmstadt.
Na zijn terugkeer is hij regelmatig in het huis van de garnizoenleraar Ernst Ritsert. Diens echtgenote komt net als Petzinger uit Pirmasens. Haar vader was de grenadier Georg Bernhard Münch Seeligmann uit Brunn in Hessen. Waarschijnlijk kende Petzingerhen al uit Pirmasens. Seeligmann en Petzinger hadden beiden als grenadiers gendiend.
Karakter
Een beschrijving door een tijdgenoot, de zoon van Ernst Ritsert, geeft ons een diepgaand beeld van de persoon en het karakter van de schilder. Petzinger wordt beschreven als een lange man met brede schouders en lange benen. Hij was kaal en droek nog steeds een hoofddeksel dat leek op dat van de grenadiers uit Pirmasens. De blauwogige man ging altijd gekleed in een grijze jas, een korte broek en zwarte laarzen, die hij aantrok over witte sokken. is een krachtige Spaanse paard beschouwd als zijn constante metgezel. Hij zal echter gekenmerkt wordenals bereidwillige, vriendelijke en geduldige persoon met pedante trekjes. Tijdens zijn jaren in Darmstadt ontwierp Petzinger volledig nieuwe uniformen voor de Hessische militairen in opdracht van zijn prinselijke beschermheer.
Depressie
Petzinger leed echter aan een vorm van paranoia: hij voelde zich voortdurend door de politie bespioneerd. Deze aantasting van zijn psyche lijkt te zijn veroorzaakt door een ongelukkige liefdesaffaire. De depressie werd met de tijd sterker en sterker, en zijn toestand werd tenslotte alarmerend en betreurenswaardig, totdat hij in maart 1813 plotseling uit Darmstadt verdween. Een paar dagen na zijn verdwijning vond pastor Baur van Wixhausen, ten noorden van Darmstadt, op een wandeling door de weilanden van zijn parochie in een sloot een sterk bloedende man. De gewonde man, die daar lag, was de schilder Petzinger. Blijkbaar had hij de verwondingen zelf toegebracht in een poging tot zelfdoding. De steeds optredende depressie had waarschijnlijk geleid tot deze ongelukkige actie. Of de verwondingen werkelijk levensbedreigend waren, is niet duidelijk. Maar een snelle actie van de kant van de pastoor was zeker essentieel in deze situatie.
Petzinger werd aanvankelijk ondergebracht in een nabijgelegen molen, en vervolgens in het huis van de priester, die hem had gered. Hij leek geen spijt te hebben van zijn zelf toegebrachte verwondingen, maar geleidelijk aan verbeterde zijn toestand.
Op schriftelijk bevel van de groothertog werden Petzingers bezittingen overgebracht van Darmstadt naar Wixhausen. Zeer interessant in dit verband is het feit dat Petzinger door de groothertog in zijn brief wordt aangeduid met het beroep „architect”.
Petzinger vond in de parochie een familieband en hij had niet de wens om terug te keren naar Darmstadt. Integendeel, hij koesterde de wens te mogen blijven in het huis van de priester. De priester voerde met de kunstenaar gesprekken over schildertechnieken. Petzinger nam opnieuw deel aan het leven: hij woonde kerkdiensten bij, praatte met vrienden en familieleden van de pastoor, die op bezoek kwamen. Intussen had de kunstenaar de hele familie van de priester in pastel geschilderd. Petzinger zette ook de familie van de manager Rheinwald in Gräfenhausen op het doek.
Baur werd als pastor van Wixhausen naar Beedenkirchen gestuurd, een charmant dorpje in de landelijke stilte van het Odenwald, en vershuisde in juni 1814. Petzinger ging met hem mee. Tien jaar later, in 1824, aanvaarde de pastor een aanstelling in Messel, ten noorden van Darmstadt. Waarschijnlijk begeleidde Petzinger hem ook toen. In elk geval was hij datzelfde jaar opnieuw als hofschilder actief. Volgens een memo ontving hij een betaling voor het maken van tien militaire schilderijen. Waarschijnlijk behoorden bij deze opdracht ook acht schilderijen van stadslandschappen uit Pirmasens, waaronder: de hal binnen, hal van buiten, twee keer het kasteel, twee gevechtsscènes, een parade en het stadhuis.
Een moeilijke gebeurtenis in Petzingers leven was ongetwijfeld het overlijden van zijn redder, weldoener en vriend, pastor Baur, op 7 april 1828. Waarschijnlijk bracht de schilder de volgende jaren alleen en verlaten door in Darmstadt.
Overlijden
Op 27 januari 1833, sloot Johann Michael Petzinger in Darmstadt voorgoed de ogen. Veel van zijn schilderwerken zijn helaas verloren gegaan. Echter, de werken die we kunnen bewonderen in de oorspronkelijke of in ieder geval op oude foto's en prenten van vandaag, laten ons zien wat inherente betekenis van de hofschilder en de zoon van de stad Pirmasens, Johann Michael Petzinger, die het licht van de wereld 250 jaar geleden zag, voor ons en zijn woonplaats was en blijft onnavolgbaar.