Robert Morrison

Robert Morrison en twee Chinese helpers, bij het vertalen van de Bijbel

Robert Morrison (5 januari 1782, Bullers Green, dicht bij Morpeth, Northumberland, Engeland – 1 augustus 1834, Guangzhou (Kanton)) (traditioneel Chinees: 马礼逊, vereenvoudigd Chinees: 马礼 逊, pinyin: Mǎ Lǐxùn) was een Engels-Schots presbyteriaans zendeling, de eerste protestantse zendeling in China.

Leven

Roberts ouders voedden hun kinderen zo op dat ze Bijbel en de Westminster korte Catechismus zouden leren kennen. Toen Robert twaalf jaar oud was, kon hij de psalm 119 (die 176 verzen lang is) volledig uit het hoofd opzeggen, waarbij hij slechts een foutje maakte.

In 1801 begon hij Latijn, Grieks en Hebreeuws te leren. Hij was onder de indruk van het werk dat William Carey verrichtte in Indië. In 1804 begon hij, tegen de wil van zijn familie in, aan een opleiding als zendeling.

Hij leerde systematische theologie van W. Laidler, een presbyteriaans predikant in Newcastle. Gedurende die tijd bracht Robert zijn vrije tijd dikwijls in de tuin door met meditatie en gebed. Tijdens het werk had hij dikwijls de Bijbel of een boek als Matthew Henry’s Commentaar voor hem openliggen terwijl hij met zijn handen bezig was.

Hij begon Chinees te leren. In 1807 reisde hij over Macao naar Kanton. Het was zijn doel om de Bijbel in het Chinees te vertalen. Hij begon Chinese kleding en een haarknot te dragen.

In februari 1809 trouwde hij met Mary Morton en kreeg op zijn huwelijksdag een job aangeboden als vertaler bij de Britse Oost-Indische Compagnie met een salaris van 500 Britse pond per jaar.

Dit werk gaf hem de mogelijkheid om in zijn vrije tijd het zendingswerk verder te verrichten. Door het dagelijkse werk als vertaler voor de Oost-Indische Compagnie werd hij vertrouwd met de Chinese taal en kreeg hij meer mogelijkheid om contact met de Chinezen te hebben.

Hij schreef een boek over de Chinese grammatica. Toen het in 1812 klaar was, werd het naar Bengalen gestuurd om het te laten drukken, waarna ze drie jaar lang niets meer van het boek hoorden, maar het bleek goedgekeurd te zijn en werd netjes gedrukt. Dit boek werd belangrijk in de pogingen om Engeland en Amerika te helpen om China te begrijpen.

In 1810 publiceerde hij onder een pseudoniem een kleine oplage van de Handelingen van de Apostelen in het Chinees. Op het drukken of uitgegeven van christelijke lectuur stond in die tijd de doodstraf.

Morrison drukte een traktaat en een catechismus. Hij vertaalde het boek Handelingen van de Apostelen naar het Chinees. Dan vertaalde hij het evangelie volgens Lukas en drukte het. Toen de rooms-katholieke bisschop van Macau hiervan een kopie in handen kreeg, verordende hij dat het als een ketters boek moest worden verbrand.

Toen de Chinese autoriteiten een aantal van zijn gedrukte werken in handen kregen, kwam de gerechtsmolen in beweging. Morrison werd zich ervan bewust dat er onheil naderde toen er een decreet werd uitgevaardigd tegen alle Europeanen die probeerden de Chinese religie te ondermijnen. Het drukken en publiceren van christelijke boeken in het Chinees werd hierin tot een halsmisdrijf uitgeroepen. Morrison stuurde een vertaling van het decreet naar Engeland en liet weten dat hij in stilte maar vastberaden zou verder werken.

Zijn functie bij de Oost-Indische Compagnie was een bescherming voor hem, en aangezien een grammaticaboek en een woordenboek geen specifiek ’christelijke’ publicaties zijn, viel hij daarmee niet negatief op.

Het zou moeilijk worden voor nieuwe zendelingen om zich in Guangzhou te vestigen, maar net nu stuurde de London Missionary Society William Milne en zijn echtgenote naar China, om de Morrisons te ondersteunen. Morrison deed zijn best om te proberen dat Milne zou kunnen blijven. Maar vijf dagen na hun aankomst luidde het onverbiddelijk dat ze binnen de acht dagen weg moesten. Niet enkel de Chinezen waren tegen de komst van Milne, maar ook van de kant van de Rooms-katholieken kwam verzet. Van de Engelse bewoners in Macau kwam geen hulp, want deze vreesden voor hun commerciële belangen.

Tegen 1813 was zijn vertaling van het volledige Nieuwe Testament klaar. In 1814, zeven jaar na zijn aankomst, kon Morrison de eerste Chinese bekeerling dopen: een man met de naam Tsae A-Ko.

In 1819 was ook de vertaling van het Oude Testament klaar, waarbij hij ook gebruik maakte van reeds bestaande gedeeltelijke vertalingen. Hij hoopte deze in zo groot mogelijke oplage te kunnen verspreiden, dit in tegenstelling tot de gedeeltelijke Bijbelvertalingen die voordien reeds door katholieke missionarissen werden gemaakt, maar nooit werden gepubliceerd. Hoewel ook William Milne delen van het Oude Testament vertaalde, was de uitgave van een volledige Chinese bijbel Morrisons verdienste. Ook het Chinese woordenboek kon hij afwerken.

In 1821 overleed zijn echtgenote Mary op 39-jarige leeftijd. Mevrouw Milne was reeds overleden, en in 1822 overleed ook William Milne. Toen Morrison achterbleef als de enige overlevende van de vier protestantse zendelingen in China, schreef hij een historisch overzicht ze in vijftien jaar hadden bereikt. China was nog steeds ontoegankelijk voor Europese en christelijke invloed, maar er was reeds veel letterkundig werk verricht.

In 1826 hertrouwde hij, en in 1834 keerde hij terug naar China.

Zijn grafmonument staat op het ’Old Protestant Cemetery’ in Macao/China, achter de naar hem genoemde Morrison Chapel.

Bronvermelding

• (de) Robert Steiner, Pioniere des Wortes. Brockhaus-Verlag Wuppertal, Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart, Hänssler Verlag-Neuhausen-Stuttgart, ISBN 3-417-20324-4

• (de) Robert Morrison. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL),  (verkorte actuele versie),  (gearchiveerde versie^(?) (vertaal via: ))

• Literatuur van en over Robert Morrison in de catalogus van de Deutsche Nationalbibliothek