Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Amsterdams busmaterieel (1998-nu)
Dit artikel gaat over het Amsterdams busmaterieel in de periode 1998 tot heden. De bussen zijn ingedeeld bij soort en tijdperk met (waar mogelijk) een aparte vermelding van aanschaf door vorige eigenaren. Nummers tussen haakjes wil zeggen dat bussen zijn vernummerd.
Jonckheerbussen
101-155 (DAF SB250/Berkhof Premier Jonckheer)
Speciaal voor het GVB, dat vanwege een investeringsstop met een sterk verouderd wagenpark reed, ontwierp Berkhof een lagevloerbus met Euro I-dieselmotor op het dak (eenderde minder uitstoot), Kreuger-matrixfilms (MZ 204/8 voor, MZ 202/7 instapzijde, MN 202/2 achter) met tweeregelige bestemmingen. Dit type kreeg de naam Jonckheer (oorspronkelijk America) naar de toenmalige GVB-directeur Jonckheer Testa maar werd door sommigen ook wel hangoor genoemd vanwege de elektrisch verstelbare spiegels. Verder introduceerden deze DAF's het wit-blauwe kleurenschema en brachten ze de zachte bankjes terug.
"Amsterdam krijgt ze, Berkhof maakt ze" verkondigde de 102 vol trots toen hij 17 juli 1998 (met enige vertraging) op een ponton voor de Stopera werd gepresenteerd en vervolgens naar de Dam werd gebracht. Daar maakten ook de 107, 108, 113, 122-125 (telbussen), 126-128 (lesbussen; met klemmen achterop) en de 131 hun opwachting.
Drie dagen later, na een kennismakingsrondje langs alle buseindpunten, kwamen ze in dienst vanuit garage West (102, 107, 122-124, 127, 128) en Noord/Zuid (108, 113, 125, 126, 131).
De overige exemplaren werden tussen september 1998 en januari 1999 geleverd; hiervan werden ook de 120 en de 121 telbussen.
De 132 stond echter eerst op de IAA Beurs in Hannover, Duitsland alvorens in dienst te treden. De 145 ging een maand proefrijden in Nijmegen als de wit-rode 901 van de Novio (voorheen CVD) dat vervolgens tien eigen Jonckheeren in dienst nam ([9]901-[9]910) met uitzwenkende voordeur en breder achterbalkon.
De 111 werd geleverd met een afwijkende matrix zoals die in 2001 officieel door Volvo-gelede 556 werd geïntroduceerd, en is feitelijk een Jonckheer-versie van de 26 jaar oude CSA 1-wagen 59 die bij schadeherstel een grote filmkast kreeg.
Nadat alle wagens binnen waren reden de lage exemplaren (101-129) vanuit West en de hoge (130-155) vanuit Noord/Zuid.
In januari 1999 werden ze ingezet als pendelbussen naar de Nieuwjaarsreceptie van Koningin Beatrix in het paleis op de Dam. In juni waren de Jonckheeren van veel kinderziektes genezen (de 102 haalde ondertussen een nieuwe bult nadat hij na verdwaling tegen een lage brug aan reed) en verdwenen de laatste eigen CSA1's uit het straatbeeld.
Ingaande de winterdienst 1999/2000 verdwenen de laatste CSA 2's uit Zuid en kwamen daar vaste Jonckheeren; 120-124, 130-135 en 142-155. De 117-119 gingen naar Noord, waar laatstgenoemde het langst verbleef. De 124 figureerde in 2000 als Westlijn 15 in het stripboek De NoordZuid dat tekenaar Eric Heuvel speciaal voor het 100-jarig jubileum van het GVB maakte.
Met ingang van de winterdienst in oktober 2000 was de verdeling:
- Garage Zuid: 101-113, 125-127, 142-155
- Garage West: 114-118, 128-135
- Garage Noord: 119-122, 136-141
De 102 van de tijdelijk in Zuid ondergebrachte lijn 37 knalde 14 december 2000 bij de Werktuigstraat/Nageljongensstraat tegen een boom aan doordat de chauffeur onwel werd. Pas elf maanden later zou hij weer in dienst komen met een nieuw front. De 154 van lijn 59 moest worden hersteld van de schade die hij 10 oktober 2001 bij Azartplein opliep toen hij over metalen platen slipte en tegen een muur aanreed.
Zuid beschikte tegen die tijd over 43 101'ers doordat ook de Westbussen 114-120 en de Noordbussen 122 en 139-141 waren overgekomen. De 149 kneep er een jaar tussenuit en belandde via Noord in West dat graag de 111 en de 125 leende.
Schadegevallen in 2002; de 136 van lijn 35 na een schop van B88-gelede 553 van lijn 34 bij de Prins Hendrikkade op 30 januari, de 101 van lijn 37 die 22 januari bij de kruising Klaprozenweg/Ataturk door een vrachtwagen in de rechterzijde werd geramd, de 117 (eveneens lijn 37) na een botsing tegen de 166 van lijn 35 bij het eindpunt Molenwijk op 29 mei, een inrukkende 118 (ook lijn 37) die in de nacht van 29 op 30 juni bij de A2 Oost/Utrechtsebrug door brandschade werd getroffen en maandenlang uit de running bleef, en de 110 van lijn 29 die 2 juli tegen een Volkswagenbusje bij de Zuiderzeeweg/A10 botste.
Ingaande de winterdienst in december 2002 was de verhuizing van Zuid voltooid en reden daar de 101-127 en de 141-155; tot september 2003 kwamen ook de 128-137 uit West en de 138-140 uit Noord over. Dit was slechts een tijdelijke oplossing, want in december trokken de 138-147 naar West nadat de 148-155 naar Noord waren gegaan. De 111 werd op 21 en 22 december 2003 aan laatstgenoemde garage uitgeleend om de Noordchauffeurs kennis te laten met het matrixtype waarmee ook de Citaro's 001-006 waren uitgerust.
Ook de 135-137 reden weer vanuit Noord, maar via een winterstop in Zuid gingen ze naar West om vervolgens heen en weer te pendelen tussen beide garages. Ook de 148-150 waren neergestreken in de Jan Tooropstraat, en begin mei 2005 kwamen de 151-155 op bezoek.
Diverse Zuidbussen (onder andere 105, 109 en 114) verbleven tijdens de zomervakantie in Noord omdat de 159, 163 en de 167 op verkenningsbezoek in de Bijlmer waren. De 134 ging in december 2005 voor een paar maanden naar West.
Gedurende 2006 werden alle bussen voorzien van een rolstoelplank aan de instapzijde en een drukknop bij de middendeur waardoor de zit-/staanplaatsverhouding in 26-66 veranderde. Tot begin 2007 werden de deurleuningen vergeeld (behalve de 137).
De 111 werd hersteld van de motorbrand die hij 24 november 2005 opliep na terugkeer van een onderhoudsbeurt in Noord (Zuid heeft geen eigen werkplaats) en kwam in mei 2006 weer in dienst.
Ondertussen was de 127 van lijn 29 op 7 januari 2006 bij station Bijlmer door een omvallende boom getroffen; in september kwam hij weer in dienst met een nieuwe, licht afwijkende, matrix.
Ingaande de zomerdienst 2006 verhuisden de 151-155 naar West waardoor Noord geen 101'ers meer had. Helemaal voorbij was het nog niet, want doordat ook de Sternetters 236-250 (ex-Zuidbussen) naar West waren overgeplaatst raakte de algemene verdeling uit balans.
Zo verbleven de 111 en de 118 een tijdje in West en verscheen de 149 op de Noord- en Zuidlijnen.
De 148 werd in 2007 van achterschade hersteld, waarna hij tijdelijk zonder GVB-logo reed. De 109 en de 131 kregen als eerste LED-displays achterop; de 122, 139, 147, 149 en de 151 volgden in 2008.
De 127 van lijn 41 werd op 6 augustus 2007 in Duivendrecht door motorbrandschade (kortsluiting) getroffen. En ditmaal was het wel einde oefening, want hoewel de 127 nog geen tien jaar oud was kwam hij niet meer in aanmerking voor herstel. De 127, of wat daar nog van over was, ging naar West om zijn front af te staan aan de 152 die als lijn 19 in Slotermeer zware schade had opgelopen door een aanrijding met tram 782 van lijn 7 die eveneens werd hersteld. De 127 werd 11 februari 2008 naar de sloper afgevoerd.
De 123 werd het volgende slachtoffer nadat hij 11 mei als lijn 136 op de Middenweg een zeer zware aanrijding kreeg en tegen een licHTMast tot stilstand kwam.
Naast de 135-137 kwam eind 2007 ook de 138 voor een jaar naar Zuid; in 2008 waren de 139, 140 (voorjaar) en de 150 (december) er te gast. Omgekeerd logeerden de 131 en de 134 in augustus in de Jan Tooropstraat.
In de zomer van 2009 waren het de 115, 118, 120 en de 121 die vanuit West reden en de 147 en de 148 vanuit Zuid. Voor vijf bussen naderde de eindstreep in december 2009; de 131-133, 135 en de 136 welke laatste twee vanuit West hun afscheidsritten reden op lijn 62 en 15. Met uitzondering van de 136 gingen ze naar Skopje, Macedonië.
De 138, 139, 145 en de 148 brachten in de periode februari-april 2010 wisselbezoekjes aan Zuid. De 137-139 stonden dat jaar in zomeropleg op het achterterrein van garage West; dit in afwachting van hun verhuizing naar Zuid in verband met de frequentieverdubbeling van lijn 66 met ingang van de hervatting van de jaardienst 2010.
De 134 van lijn 40 botste bij het Amstelstation met een Combino van tramlijn 12 en werd zwaarbeschadigd afgevoerd.
(NB; CSA 1-wagen 134 kreeg in 1978 op driejarige leeftijd een nieuwe grille na botsing met een tram.
De 117 werd op 18 december 2010 aan Noord uitgeleend voor dienst op lijn 38.
Sinds 2009 kregen 24 wagens (102, 104, 105, 107-109, 112, 116, 118, 128, 130, 134, 138, 141-146, 149, 150, 152, 153, 155) een schilderbeurt met uitgebreid GVB-logo, pictogrammen op de deuren en kleinere dikkere wagenparkcijfers zoals de 146 (instapzijde) die in zijn Zuid-periode had. Ook waren alle bussen voorzien van ov-chipkaartlezers en een roetfilter met de bijbehorende vermeldingen.
De 110 en de 125 werden alleen van achteren aangepakt; de 140 reed tijdelijk weer vanuit Zuid en de 144 kreeg de 'Wilt U zitten? Ik kan staan!'-stickers die verder in onbruik waren geraakt sinds de buitendienststelling van de B88-geledes 545-555.
De 118 van lijn 66 botste 25 juni 2011 met een auto op IJburg en werd met zware frontschade afgevoerd.
De 120 viel 26 augustus in op de metrovervangende pendelbuslijn 59; deze wordt normaliter met Citaro's gereden.
Met de komst van de eerste Citea's ging een aantal wisselwagens uit Zuid naar West.
In november werden eerst de 101-105, 109, 111-113, 117, 119 en de 149 naar Womy afgevoerd, vervolgens de 106-108, 110, 126, 128 en de 138 en tenslotte de 115, 116 en de 129. Ter compensatie gingen onder meer de 146, 147, 150, 153 en de 155 (terug) naar Zuid. In december waren het eerst de 120, 130 en de 137 die afzwaaiden en daarna de 139, 142 en 143.
Bleven er tot eind 2011 nog maar 17 inzetbare exemplaren over; 121, 122, 124, 125, 140, 141, 144-148 en 150-155. Hiervan haalden de eerste vier een diensttijd van meer dan dertien jaar en vijf maanden (een prestatie die in de laatste twaalf jaar alleen geëvenaard werd door de CSA-3 standaards 379-386 en de 416, 430, 433 en 434). De 124 had eind november al de grens van één miljoen kilometer (000.060; de teller gaat niet verder dan 999.999) en werd daardoor op gelijke hoogte geplaatst met de CSA 1-wagens 407, 13 (recordhouder), enkele exemplaren 210-252 en enkele CSA-3 geledes 500-504. De 122 haalde half december de tweede plaats met een stand van meer dan 981.000 kilometer.
De 125 behoorde net als zijn nummergenoten uit 1934 (Beers), 1961 (AEC-luchtbus; later vernummerd tot 545) en 1975 (CSA-1) tot de laatst rijdende exemplaren van zijn serie.
Door de instroom van de nieuwe Citea's en het feit dat de wagens met een Euro II motor in 2012 niet meer mogen rijden moesten alle resterende exemplaren op 1 januari 2012 buiten dienst worden gesteld. De 124, 125 en de 140 wisten er 2 januari nog een toegift aan vast te plakken op, respectievelijk, lijn 45/66, 48 en 64; net als CSA 1-wagen 125 nam ook deze 125 afscheid vanuit West. Miljonair 124 deed 3 januari hetzelfde met een middagspitsdienst op lijn 15.
De 102, 115, 117, 120-122, 124, 126, 129, 139, 147 en de 149 (plus acht andere wagens) werden aan Iasi, Roemenië verkocht en in willekeurige volgorde tot 201-220 vernummerd. Ze behielden hun GVB-uiterlijk en werden voorzien van gele Roemeense chipkaartlezers. De (versleten) matrixfilms zijn buiten gebruik en de lijn en richtingaanduiding geschiedt door middel van een bord achter de voorruit. De 101, 107, 110, 112-114, 119, 137, 145 en de 153 rijden nu in Štip, Macedonië. In Tirana in Albanië rijden nu de 125, 141, 143, 144 en de 151.
156-173 (DAF SB250/Berkhof Premier Jonckheer)
Op 13 september 1999 werd een tweede serie Jonckheeren afgeleverd; de 156-173 hadden meer ruimte achterin (mede door het stabalkon), gele drukknoppen (in plaats van rode), en dubbele bankjes aan de blinde zijde (in plaats van de instapzijde). De 161-165 (waarvan de 161 met Berkhof-letters op de richtingmatrixkast in plaats van op het schot achter de chauffeur) waren lesbussen. De 169 droeg lange tijd een stadswapen achterop. 20 september kwamen ze in dienst vanuit garage Noord; de 173, met dunne fellere cijfers in een afwijkende matrix, stond op een beurs in Kortrijk en begon pas 23 oktober 1999.
De 161-163 trokken met ingang van de zomerdienst 2000 naar West en tot 2001 werd de serie voorzien van non-kapitale bestemmingen; alleen bij de 173 bleek dit niet mogelijk. De 162 en de 163 gingen terug naar Noord in ruil voor de 160; eind 2003/begin 2004 kwamen ze dan toch weer vanuit West te rijden. De 160 en de 161 werden regelmatig uitgeleend aan de andere garages.
De 159, 163 en de 167 brachten de zomer van 2005 in de Bijlmer door; waarschijnlijk als kandidaat-vervangers van de Sternetbussen 236-250 in verband met de aan Connexxion over te dragen lijn 199; uiteindelijk koos Zuid voor de 190'ers.
In 2006 , werd de hele serie voorzien van een rolstoelplank aan de instapzijde en een drukknop bij de middendeur.
De 164-167 (waarvan de 166 en de 167 tijdelijk) verhuisden in oktober 2006 naar de Jan Tooropstraat; datzelfde jaar werd de hele serie uitgerust met een rolstoelplank aan de instapzijde en een drukknop bij de middendeur. De 163 introduceerde de gele deurleuningen. De 160 en 161 gingen voor een half jaar naar, respectievelijk, Noord en Zuid. De 160 ging in 2008 op herhaling en ook de 165 keerde tijdelijk terug in zijn voormalige inzetgebied.
De 173 kreeg in december 2007 een LED-matrix zoals de gelede Citaro's en bleef daardoor een buitenbeentje.
Onder andere de 158 en de 171 draaiden op 21 september 2008 pendeldiensten in verband met de autoloze zondag.
De 166 kwam met ingang van de winterdienst op 14 december 2008 weer vanuit West te rijden.
De 165 ging voorjaar 2009, na 20 maart zijn laatste rit op lijn 15 te hebben gereden, buiten dienst met een verrotte motor; hij werd verbouwd tot blauw-wit Arbokantoor. De 164 kreeg net als de 156, 160, 162, 167, 168 en (als eerste) de 171 een schilderbeurt met het nieuwe GVB-logo en kleinere wagenparkcijfers; vanaf de zomer deed hij uitsluitend dienst als lesbus. De 157 kreeg een LED-display achterop.
De 159 van lijn 36 raakte 30 november 2009 flink beschadigd en kwam vanwege zijn leeftijd (tien jaar) niet meer in aanmerking voor herstel. Begin 2010 werd hij vanuit de Jan Tooropstraat naar Womy afgevoerd en daar alsnog hersteld en doorverkocht aan.
Kamp Westerbork in Drenthe voor pendeldiensten tussen het Dorp en het Kamp. De 158 volgde in mei 2011.
De 162 logeerde in augustus 2010 in Zuid; waarschijnlijk ter compensatie van de drie tijdelijke oplegbussen. De 167 werd in november uitverkoren om het verlies van de 134 op te vangen.
Speciaal voor een gastrol in de televisieserie Lijn 32 (uitgezonden door de KRO vanaf 14 januari 2012) werd de 165 weer wit-blauw geschilderd, echter zonder wagennummers en GVB-emblemen. Hij was stuntwagen voor de 164 die als lijn 32 een onsamenhangende route reed naar het fictieve eindpunt Zuider Amstel (kapitale bestemming) via Buitenveldert. Als stijlvol afscheid werd op 165 op 15 augustus 2010 nabij het metrostation Bullewijk de scène gefilmd waarin de 165 bij een verkeersongeluk in vlammen opging. Hij kon zich hiermee evenaren met CSA-1 182 in 1992 (Bureau Kruislaan), bolkoptrams 612 en 617 in 2000 (stuntwagens in de Engelstalige film Do Not Disturb) en de drieassige bijwagen 959 in 1987 (brandende auto aan een spit als kunstobject).
Met ingang van de jaardienst 2011 kwam de naar de Meeuwenlaan verlegde lijn 36 voor de vierde keer vanuit West te rijden (de vorige keren waren 1966-1969, 1994-2000 en 2002-2006); de 171-173 (waarvan de 171 later volgde) gingen mee in ruil voor de 168. Zowel de 168 als de 171 werden gewilde uitleenexemplaren. De 156 reed na zijn schilderbeurt geregeld vanuit Zuid en de 169 en de 170 reden hun laatste ritten vanuit West. Met de komst van de Citea's werden de 157, 160-162 en de 166-173 naar Womy afgevoerd. Hoewel de enige trouwe Noordbus reed de 157 als wisselwagen (in verband met de komst van de Citaro's) zijn laatste rit op Westlijn 62.
Nadat de 163 (West) per 1 januari 2012 officieel buiten dienst ging vanwege de Euro II norm bleven alleen de 156 (Zuid) en de 164 (lesbus) over. Vermoedelijk zijn hun motoren aan de Euro III norm aangepast. De 156 is nu de oudste dienstvaardige wagen en rijdt afwisselend vanuit west en zuid. De 164 doet nog steeds dienst als lesbus.
De 162, 163, 166, 172 en de 173 rijden nu in Iasi.
174-200, 201-230 (DAF SB250/Berkhof Premier Jonckheer)
Tussen januari en september 2000 werden aaneensluitend de derde en vierde serie Jonckheeren geleverd; de 174-200 en de 201-230 begonnen vanuit garage West.
De 190'ers introduceerden matrixfilms met non-kapitale bestemmingen (die tot 2001 ook bij de rest werd aangebracht) en het nieuwe Berkhof-embleem.
Speciaal voor het 100-jarig jubileum van het GVB kreeg de 200 gouden schortplaten en een motief van Joost Swarte. Vanaf de onthulling op 17 april reed hij vier dagen lang gratis ritten om 26 april officieel in dienst te komen op lijn 44.
De 201-225 zouden oorspronkelijk in de robijnrode kleurstelling van het Schiphol Sternet]] (GVB in samenwerking met Connexxion) worden geleverd, maar directeur Testa besloot dit uit te stellen en de bussen te gebruiken als vervangers van de nog niet afgeschreven CSA 2-standaards 346-354 en 358-374 welke nog twee jaar mee hadden gekund. Omgekeerd werden de 188-197 met rode schortplaten, dito bankjes en middenbalkon uitgerust voor dienst op Sternetlijn 192, de opvolger van lijn 68. De 201-210, 225 en telbus 226 volgden toen het GVB lijn 199 van Connexxion overnam, waardoor garage Zuid ook een Sternetlijn had.
Met de komst van de 231-252 werden alle Sternetwagens (225 uitgezonderd) tussen april en juni 2001 ontplakt en kregen ze weer blauwe bankjes. De Zuidbussen gingen terug naar West waar ze de oudste CSA 3's vervingen.
In de zomer van 2001 kregen dertien bussen (190, 191, 194, 195, 198, 210, 212, 214-216, 218) zeegroene schortplaten voor dienst op de pendelbuslijnen A en B van Rijkswaterstaat; dit in verband met de renovatie van de A10. De 200 stond op reserve naast de 219 en verloor aan het eind van het jaar zijn goud.
Met ingang van de zomerdienst 2002 ruilden de 211-219 uit Noord met de 226-230 uit West (de 193 en de 194 volgden later).
Tijdens de winterdienst 2003/2004 reden ook de 195-199 vanuit Noord, om bij terugkeer in mei te worden omgeruild voor de 223-225.
De 224 (botsing met een Volvo-gelede van Connexxion) en de 227 werden schadegevallen waarbij laatstgenoemde dezelfde bult kreeg als de geledes. De 225 ging terug naar garage West en kreeg een echt Sternetjasje.
Voorafgegaan door proefritten in september-oktober 2005 kwamen de 191-198 in mei 2006 naar Zuid; samen met de 199-207 vervingen ze de Sternetbussen 236-250 die door de teruggave van lijn 199 aan Connexxion naar West verhuisden.
Door het ontstane materieeloverschot doken deze gedurende de zomer overal in de stad op; zo ook de 225 die onder andere op Zuidlijn 43 kon worden gesignaleerd en na. Na de zomervakantie werd hij wit-blauw geschilderd. Ondertussen werd de hele serie van een rolstoelplank voorzien en een drukknop bij de middendeur.
Omdat Zuid vanwege de samenwerking met Noord een paar geledes minder had konden ook de 183-190 overkomen als versterking; de 183-185 gingen in de loop van 2007 weer naar Noord, en de 203-207 werden heen-en-weerpendelaars.
De 210 werd in mei 2007 verbouwd tot infobus voor de OV-chipkaart waarbij het interieur grotendeels was verwijderd en een conducteursplaats werd aangebracht.
In 2008 verhuisde de 230 naar Zuid en kwamen heen-en-weer-pendelaars 203-205 weer over vanuit West. De 218 werd uitgeleend aan Zuid en raakte beschadigd tijdens Bijlmerdienst op lijn 47; hij werd hersteld. Eind juni was de 208 te gast, in augustus waren dat de 217 en de 175 (net als de 161 een gewild uitleenexemplaar); de 206 werd 7 september op lijn 40 gesignaleerd.
De 189, 192 en de 194 kregen een LED-display achterop. De 183 en de 227 werden als eersten van nieuwe motoren voorzien.
In verband met de inzet van de 556-585 op de metropendeldienst verbleven een aantal Noordbussen (die normaliter nacht- en dagdiensten rijden) gedurende de zomer in West voor dienst op lijn 18. De 211 werd op 9 september geselecteerd voor tramdienst op lijn 26.
De 207 reed gedurende november als grijsbeplakte Zijderoutebus met een kapitale matrixfilm waar de 192 tijdelijk mee rondreed. 1 november was hij 's ochtends te zien op Waterlooplein. De 192 kreeg op zijn beurt de matrix van de gesloopte 127.
In december 2008 vertrokken er een aantal bussen uit Zuid; de 205 ruilde met de 217 uit West en met ingang van de winterdienst werden de 185-188 door het herenigde drietal 223-225 afgelost. De 211 was eind februari/begin maart 2009 twee weken te gast in Zuid.
In genoemde volgorde kregen de 196, 187, 206, 177, 225, 222, 214, 207, 209 en de 220 bij hun schilderbeurt het uitgebreide GVB-logo en de dikke wagenparkcijfers. Bij de 224 zijn die alleen aan de blinde zijde aangebracht.
De 227 van lijn 38 figureerde in de aflevering van de docusoap Echte Gooische Meisjes die op 24 mei 2009 werd uitgezonden.
De 177 maakte een jaar lang reclame voor de OV Chipkaart die sinds 27 augustus 2009 officieel is ingevoerd. De 188 (die 22 augustus op Westlijn 62 reed) ging weer naar Zuid.
Door de komst van de nieuwe gelede Citaro's (341-350) werden de 176 en de 179 eind 2009 aan een bedrijf in de Eemshaven verkocht voor personeelsvervoer. Ze waren net geen tien jaar in dienst en dat is een jaar korter dan hun nummergenoten uit 1981 die in 1992 op elfjarige leeftijd buiten dienst gingen. Daarna reden ook de Noordbussen 174, 175, 178 (rijdt nu in Skopje), 181 en 184 hun afscheidsritten; de 193 volgde nadat hij tijdens een uitleendienst op Westlijn 238 zwaarbeschadigd raakte.
De afvoer was mogelijk doordat lijn 15 en 32 (weer) geleed gingen rijden en er minder standaards nodig waren in garage West en Noord (waar alleen lijn 36, 38 en 46 nog standaard reden). Garage Zuid had wel meer standaards nodig door de komst van lijn 65 en al eerder lijn 66; vandaar dat de Westbussen 204-209, 214-216 (211-213 aanvankelijk als hulpkrachten) en 222.
In 2010 werden zeven wagen geschilderd; 180, 208, 218, 219, 221, 223 en 228. De 194 reed tijdelijk met een fout geplaatste matrix aan de voorkant (lijnnummer te veel naar rechts); ook de 188 en diverse Zuidbussen kampten met matrixproblemen (slijtage). De 192 kreeg in oktober weer een normale matrix van een afvoerbus. Met ingang van de jaardienst 2011 verhuisden de 177, 180, 183 en de 185-187 met lijn 36 naar West (hoewel de 188 in februari 2011 even terugkeerde op het Zuidnest).
In 2011 werden nog eens zeven wagens geschilderd (plus de achterkant van de 216); achtereenvolgens 227, 224 (allebei januari), 201, 211, 210 (alledrie mei), 186 (juni) en 198 (juli; zonder GVB-logo voorop). Opvallend genoeg keerde de 210 na vier jaar terug in de passagiersdienst; eerst vanuit West en per september vanuit Zuid in ruil voor de 217. Daar bleef het niet bij, want met de komst van de Citea's trok een aantal Zuidbussen (op wisselbasis) naar West en Noord; in tegenstelling tot de 101'ers verbleven zij korter in Zuid dan hun nummergenoten uit 1981.
Eind 2011 werden de 183, 187, 188, 199, 201-203, 208, 212, 213 en de 228 naar Womy afgevoerd om te wachten op wat komen ging. De 189 ontsprong de dans verving de CSA-2 372 als oefenobject van de Politie Amsterdam-Amstelland. Op 1 januari 2012 werden ook de 177, 180, 182, 185, 186, 190-192, 194, 195, 197, 198, 200, 204, 205, 215-217, 226, 227, 229 en de 230 buiten dienst gesteld; via het zij- en achterterrein van West gingen ook zij naar Womy.
Van beide series zijn in totaal nog maar 15 exemplaren over (196, 206, 207, 209-211, 214, 218-225) waarvan de 209, 211, 219 en de 224 op het achterterrein van west staan opgelegd als mottenballenvloot bij calamiteiten of stremmingen bij tram en metro. De 209 werd daarbij op 18 september 2012 gebruikt voor de Urbanation op de kop van het Java-eiland.
De rest staat op de achterste baan van West gestald en een aantal wisselwagens verblijven in Zuid. Ze rijden zowel in west als in zuid alleen van maandag tot en met vrijdag overdag. Men heeft nu voor 83 standaarddiensten 102 standaardbussen beschikbaar en voor 91 gelede diensten 104 gelede bussen.
De 187, 188, 199 en de 208 (met oude matrix) rijden nu in Iasi. De 177 ging naar Sibiu maar hield het daar niet lang vol.
231-252 (DAF SB250/Berkhof Premier Jonckheer)
Ter vervanging van de CSA-3 wagens 377-386 en 387-396 wilde het GVB in 2001 nogmaals 30 Jonckheeren aanschaffen; dit werden er uiteindelijk 22 met hetzelfde matrixtype als de 111 en de gelede bussen 556-585 (vergelijkbaar met de grotepet-CSA 1's). De 231-252 werden echter als rode Sternetbussen geleverd en vervingen de beplakte wagens die op hun beurt de oudste Volvo's konden vervangen. De 231 werd gebouwd op een nog bij Berkhof aanwezig ouder chassis en de 249-252 waren telbussen.
De uiteindelijke verdeling was
- Garage West: 231-235, 251, 252
- Garage Zuid: 236-250
Het onderhoud vond plaats in West en in beide garages was er een ruilwagen aanwezig. Naast lijn 199 reden de Zuidbussen najaar 2002 ook incidenteel op lijn 37 vlak voordat deze terugkeerde naar garage Noord. De 244 was op Westlijn 41 begonnen
Met de invoer van lijn 195 naar Station Lelylaan in mei 2006 kwam de gehele serie (voorzien van een rolstoelplank tegenover de middendeur en een drukknop aan de buitenkant, maar geen stabalkon) vanuit West te rijden. Connexxion verwierf het alleenrecht op busvervoer in Amstelveen (nachtlijn 354 uitgezonderd) en nam daarbij lijn 199 (plus lijn 66) over.
Doordat de 236-250 Westbussen waren geworden ontstond er een overschot aan Sternetmaterieel dat die zomer overal in de stad opdook. Vier exemplaren daarop werden wit-blauw geschilderd; 231-233 (drie enkele bankjes aan instapzijde) en 252 (22 zitplaatsen en 2 klapbankjes). Eind 2006/begin 2007 werden gele deurleuningen aangebracht. De 231-233 werden vanaf 2008 regelmatig uitgeleend aan Zuid.
Met uitzondering van de 232 kregen de wit-blauwe bussen in 2009/2010 een schilderbeurt met het uitgebreide GVB-logo en de nieuwe wagenparkcijfers; bij de rood gebleven bussen waren dat de 236, 248 en de 249.
Sinds 11 december 2011 wordt het Sternet uitsluitend door Connexxion gereden; de 237 (aanrijdingsschade) was al buiten dienst gesteld en stond op het achterterrein van West in het rijtje Womy-gangers. In afwachting van hun vertrek werden de overige Sternetwagens in de afgesloten achterste hal van West opgeslagen; ze hebben tien en een half jaar dienst gedaan.
Nadat de 252 op 1 januari 2012 buiten dienst ging werd de 231 in de mottenballenvloot opgelegd; door materieelgebrek werd hij 9 mei als uiterste reserve op lijn 48 ingezet. Alleen de witte 232 en 233 doen nog regelmatig dienst vanuit noord op lijn 38; de 232 (het laatste exemplaar met de oorspronkelijke wagenparkcijfers aan de zijkanten) werd 18 september 2013 op lijn 37 gesignaleerd.
253-267 (DAF SB250/Berkhof Premier Jonckheer)
In 2003 kwam een laatste serie Jonckheeren. Aanvankelijk zouden dit er twintig worden (253-272) maar doordat de CSA 3-geledes 500-504 in dienst bleven en lijn 37 geleed ging rijden waren vijftien stuks voldoende. Behalve het matrixtype met vettere cijfers en letters zijn de 253-267 ook herkenbaar aan de grotere achterlichten en de uitzwenkende midden- en achterdeur zoals bij de gelede bussen en de Eindhovense Hermes-serie 1700-1732. Verder hebben ze een zwaarder motorgeluid en zijn ze krachtiger en sneller dan hun oudere broers.
Ze kwamen tussen 1 maart en 19 september in dienst vanuit garage West (de 258 begon op Noordlijn 32). De 253 en de 254 waren rode Sternetbussen voor dienst op lijn 192 en zouden oorspronkelijk als 268 en 269 worden geleverd.
Plannen om de resterende Volvo-standaards door nog eens twintig exemplaren (268-287) te vervangen zijn door de komst van de waterstof- en diesel-Citaro's niet doorgegaan.
In 2006 werd de serie een rolstoelplank en een drukknop bij de middendeur voorzien. De 253 en de 254 (met rolstoelplank aan de blinde zijde) werden wit-blauw geschilderd omdat er door de overdracht van lijn 199 aan Connexxion en de overplaatsing van de 236-250 naar West een overschot aan Sternetbussen was ontstaan.
In het kader van de campagne 'GVB Verbindt Heel Amsterdam Met Heel Amsterdam ' werd de 266 (net als tram 813) in oktober 2008 beplakt. Hij verscheen op lijn 32 en ging op promotiebezoek naar Rotterdam.
De 256 deed vanaf 2008 dienst als Sinterklaasbus.
De 258 werd hersteld van de brandschade achterop die hij 14 januari 2009 als lijn 63 bij Station Lelylaan opliep. De 261 (lijn 64) werd hersteld van de dreun die tram 781 (lijn 7) hem gaf waarbij vijf mensen gewond raakten.
De 265-267 verhuisden in augustus naar Zuid voor dienst op de nieuwe lijn 66 naar IJburg via Muiden; door hun iets hogere snelheid kon de krappe rijtijd op deze lijn (waarop ook de de oudste wagens reden) worden gehaald. Met de komst van de 211-213 (aanvankelijk ruilwagens) gingen ze na een jaar terug naar West.
In deze periode kreeg de serie een schilderbeurt met het uitgebreide logo en het nieuwe parkcijfertype. De 253 werd beplakt met 'GVB Verbindt...'-totaalreclame en de 261 kreeg later weer een oud embleem achterop.
Met ingang van de jaardienst 2011 werd noordlijn 36 voor de vierde keer naar West overgeplaatst en kwamen de 253-267 voor het eerst in Noord (uitzonderingen daargelaten).
De nog overgebleven Jonckheeren zijn nu meer dan elf tot bijna vijftien jaar in dienst.
Gelede Jonckheerbussen
556-585 (Volvo B7LA/Berkhof Premier Jonckheer)
Naar aanleiding van de gratis proefritten met een gelede Citaro (achtereenvolgens lijn 33, 34 en 21) en een Van Hool-bus (zoals die ook in dienst kwam bij GVU) in november 1999 werd de gelede versie van de Jonckheer ontworpen; een duwbus met de motor in de aanhanger (wel even wennen voor de chauffeurs) waardoor de bult achterop niet meer nodig was maar toch aangebracht vanwege de koeling en om niet uit de toon te vallen met de standaards.
De Jonckheer-geledes waren naar goed gebruik op Volvo-chassis gebouwd, hadden uitzwenkende uitstapdeuren en het nieuwe matrixtype.
De 556 (net als de Franse gelede bussen werd er achter Utrechter 555 genummerd) werd op 13 september 2000 afgeleverd en reed mee in de jubileumoptocht ter gelegenheid van 100 jaar GVB. Daarna ging hij weer terug naar Berkhof voor aanpassingen om vervolgens proefritten te maken bij de BBA. De 585 (telbus naast de 578-584) begon met warmrijden bij de Novio in Nijmegen; bijgestaan door de echte Utrechters 501...575 draaide hij pendeldiensten tijdens de Nijmeegse Vierdaagse.
De serie werd vanaf februari 2001 geleverd en kwam drie maanden later in dienst vanuit garage West op lijn 15 en 18 en daarna ook op lijn 21 en nachtlijnen uit alle garages. Vanwege de samenwerking met Zuid op de vervolgserie 445-469 reed er vanaf november 2002 een wisselwagen op lijn 22.
De 556 vervoerde tot 2007 jaarlijks ziekenhuispatiënten naar de intocht van Sinterklaas.
De 576 verloor als eerste zijn plakgrille waardoor hij op zijn 12-meter broers kwam te lijken.
In 2006 werd de serie van een rolstoelplek voorzien en een drukknop bij de middendeur; de zit-/staanplaatsverhouding veranderde daardoor in 45/87.
De 556-565 (mei) en de 566-570 (oktober) verhuisden dat jaar naar Noord ter vervanging van de CSA3's 486-495; bij de instroom van de gelede Citaro's 301-340 in december 2007 keerden de 556-559 en de 570.
De 563 werd op 24 mei 2008 in de geleding gereden door een automobilist die de bus niet zag.
De 577 van lijn 21 botste 18 juni bij de Admiraal de Ruijterweg de 577 met Combino 2125 en haalde daardoor het nieuws op AT5. Hij stond maandenlang aan de kant in garage West met forse schade aan de rechter voorzijde.
Gedurende de zomervakantie (30 juli-17 augustus) verbleven twintig bussen (vijf uit Noord, vijftien uit West) in Zuid voor metrovervangende pendeldiensten tussen Amstelstation en Centraal Station; het onderhoud vond gewoon plaats in hun eigen garages. Lijn 59 werd door Poolse chauffeurs gereden terwijl stadstoezichthouders als conducteur fungeerden; op de haltes stond een stempelautomaat weke sinds 1991 uit de bus verdwenen is. Daar de werkzaamheden aan de metrotunnel uitliepen bleef lijn 59 nog enkele dagen rijden met aanvullende diensten van wagens uit de serie 445-469 die door eigen chauffeurs werden uitgevoerd.
De 556-559 bleven al die tijd in West; lijn 18 reed grotendeels met standaardbussen reed (net als Noordlijn 33), lijn 19 en 21 vrijwel uitsluitend met gelede Citaro's. De vijf resterende Noordbussen reden normaal.
Met ingang van de winterdienst op 14 december 2008 gingen de 560-569 (waarvan de 568 weer normale wagenparkcijfers aan instapzijde kreeg) ook enkele diensten rijden op de Zuidlijnen 40 en 47.
In de zomer van 2009 werden alle Jonckheer- en Citaro-geledes vanuit Zuid ingezet op de sneltramvervangende pendelbuslijn 55 naar Amstelveen Westwijk. Wederom werden ze bestuurd door Poolse chauffeurs met een Nederlandse begeleider.
Ingaande de winterdienst keerden de 560 en de 561 terug naar West waar lijn 18 weer geleed ging rijden (de 585 werd 23 november al ingezet).
In 2009-2010 kregen elf wagens (557, 558, 565-567, 569, 570, 574, 577, 579, 582) een schilderbeurt met nieuw logo en dikke wagenparkcijfers. De 568 werd achterop van een LED-display voorzien de 569 en de 577 verloren hun grille bij schadeherstel. De 567 kreeg al snel weer (grotendeels) oude wagenparkcijfers aan instapzijde.
Met de komst van derde en laatste serie Citaro's 351-379 (lage exemplaren) begon de buitendienststelling op nog geen tienjarige leeftijd. De 562 en de 563 gingen terug naar West waar de laatste acht (556-558, 581-585) half januari 2011 hun afscheidsritten reden. Ze waren twee jaar korter in dienst hun Mercedes nummer- en soortgenoten die in 1989 op bijna twaalfjarige leeftijd buiten dienst gingen, en zeven-en-een-half jaar korter dan hun merk- en soortgenoten 500-504. De 556-585 is de enige grote serie waarvan geen enkel exemplaar een diensttijd van tien jaar heeft gehaald (op de minibussen 581-584, 585-591 en de meeste proefbussen na).
Ze werden opgeslagen bij EVO-bus in Nijkerk; van daaruit werden tien wagens (556, 558, 560, 563, 572, 573, 575, 577, 579, 582) aan de RET verhuurd. Met uitzondering van de 560, 573 (geheel) en de 582 (gedeeltelijk) verloren ze hun GVB-wagennummers en emblemen; de overige zeven kregen zwarte GVB-wagenparkcijfers. Ook werden de chipkaartlezers verwijderd. Voorzien van een 'Randstadrail Pendel'-sticker op voor- en rechtermatrix reden ze van 22 april tot 8 mei gratis metrovervangende pendeldiensten op lijn E (snelbus F) tussen Berkel Westpolder en Rotterdam Centraal. Voor stopbus G huurde men voormalige bussen van de BBA en Hermes.
Afgezien van proefbussen weder was dit de derde keer dat er Amsterdamse bussen in Rotterdam reden (eerder reden er al tikkers en midibussen terwijl de Leylands 296-299 en oudste DOL bussen 301...320 er zouden gaan rijden). Omgekeerd zijn er vanuit Rotterdam alleen proef- en mathadonbussen naar Amsterdam gekomen.
Daarna vertrokken de 557, 559, 561, 565-571, 576, 577, 580, 583 en 584 naar de luchthavens van Warschau en Litouwen voor platformdiensten.[2]
De 556, 563, 572-575, 578, 579, 581, 582 en 585 werden verkocht aan het vervoerbedrijf Volán in Hongarije.
De 562 en 564 werden geplukt voor onderdelen en afgevoerd.
De 558 en 560 bleven echter in Nederland en werden verkocht aan Gelderesch in Groenlo. Vernummerd tot 518 en 519 rijden ze onder meer school en groepsvervoer bij het Duitse dochterbedrijf Klein Wiele in Bocholt.
Voor de 573 viel er na zijn buitendienststelling nog wat eer te behalen, want in de GVB-folder over de (nachtbus)dienstregeling 2012 stond hij afgebeeld als de nieuwe nachtlijn 369 bij Schiphol Plaza]]; en dat terwijl er normaliter geen gelede Jonckheeren meer in de nachtdienst worden ingezet.
445-469 (Volvo B7LA/Berkhof Premier Jonckheer)
.jpg){kind=link}
Ter vervanging van de CSA3's 505-519 en 496-504 bestelde het GVB in 2001 nogmaals 25 gelede Jonckheeren. Deze werden weer achteruitgenummerd omdat de 3G-trams 602-610 nog steeds rondreden. De 445-469 (in plaats van 586-610) waren de laatste in een traditie van series die op 69 eindigden; eerder waren daar de 4G/5G-trams 635-669 (die in 2003 buiten dienst gingen) en de Mercedes-geledes 245-269 (in 1982 vernummerd tot 545-569). Plannen voor aanschaf van nog eens 30 gelede Jonckheeren ter vervanging van de 500-504 en 471-495 vonden geen doorgang waardoor de 500-504 16 jaar dienstdeden.
De kentekens van de 445-449 werden op 30 november 2001 afgegeven, maar omdat het GVB ze niet wilde afnemen wegens een onvolkomenheid in de stuurinrichting en enkele andere technische onvolkomenheden stonden ze werkloos aan de kant bij Berkhof. De 445, die op een bussalon in Kortrijk stond, had echter geluk; net als de 145 en de 585 ging hij warmrijden in Nijmegen in de wit-rode kleurstelling van de Novio.
Met ruim een jaar vertraging kwam de serie tussen 25 oktober 2002 en 4 januari 2003 in dienst vanuit garage West dat hier samenwerkte met Zuid; vandaar dat de wagens vanaf 4 november ook op lijn 22 werden ingezet.
De verdeling was toen;
- Garage West: 454-463 (460-463 telwagens)
- Garage Zuid: 445-453, 464-469 voor dienst op lijn 22, 59, 67 en 75/76 (464-469 telwagens).
De Zuidploeg kreeg later versterking van de 454, en tijdelijk ook de 455 en de 463.
Net als in 1975 en in 1988 wilde de Noordchauffeurs ook weleens met nieuwere wagens (lagevloergeledes) rijden in plaats van alleen maar met de 13/14 jaar oude CSA3 geledes. En dus kreeg in Noord in mei 2005 de 455-463 in ruil voor de 478-485; tevens nam het de samenwerking op de geledes met Zuid over waardoor deze garage vanaf juni 2006 over tien wisselwagens beschikte. Nachtdiensten vonden plaats in het weekeinde.
Datzelfde jaar werd de hele serie van een rolstoelplank voorzien en een drukknop bij de middendeur; de zit-/staanplaatsverhouding kwam daardoor op 45/86 te staan.
De 445, 451 en de 465 verloren als eerste hun plakgrille waardoor ze op hun 12-meter broers kwamen te lijken.
De 459 van lijn 22 rukte op 8 januari 2007 in naar Zuid met een defecte brandstofleiding welke echter in Noord moest worden hersteld. Door een misverstand werd hij 's avonds rijdend (in plaats van met de sleepwagen) naar Noord overgebracht en dat wreekte zich; op de A10 ontstond er kortsluiting en brandde de 459 volledig uit om als eerste Jonckheer vroegtijdig uit beeld te verdwijnen. De dagen daarna werden alle gelede Jonckheeren gecontroleerd op de brandstofleiding.
De 468 van lijn 33 leek 5 juli 2008 de volgende te worden, maar werd hersteld van het brandje dat was aangestoken door een passagier die niet wou betalen. De 468 werd hersteld.
In de geplande laatste week dat de metrovervangende pendelbuslijn 59 reed (11-15 augustus) werden er ook enkele wagens 445-469 ingezet.
De 447 (als eerste voorzien van nieuwe wagenparkcijfers aan instapzijde) van lijn 18 had 18 augustus 2008 minder geluk; zijn achterstuk vloog in brand, en werd, ondanks dat de brandweer nog verdere schade kon voorkomen, naar de sloper gebracht. Het voorstuk werd opgeslagen in Noord maar eveneens afgevoerd nadat het zijn front afstond voor hergebruik.
In 2009 en 2010 werden de 23 overgebleven wagens geschilderd en voorzien van het uitgebreide logo en nieuwe wagenparkcijfers; de 445, 451 (najaar 2009 lesbus in Utrecht en Maarssen) en de 465 waren hun plakgrille al kwijtgeraakt, en nu kwamen daar ook de 446, 448, 449, 453, 455, 457, 461 (met LED-achtermatrix), 463 (eerst alleen achterop geschilderd) en de 466-469 bij. De 446 en de 456 hadden respectievelijk geen en het oude GVB-logo.
In de zomer van 2010 werd de serie voor het laatst op pendelbuslijn 59 ingezet, ondanks dat het onderhoud van de metrotunnel dat jaar niet doorging. Met de komst van de gelede Citaro's 351-379 verloren de 445'ers ook hun functie als wisselwagens en kwamen ze weer vast vanuit Noord te rijden, hoewel er regelmatig een vervanger werd ingezet voor een uitgevallen waterstofbus op lijn 22.
De 467 werd op 21 november 2012 in de IJtunnel geramd door een R-netbus van EBS (de nieuwe eigenaar van de voormalige NZH-garages Edam en Waterland). Hij stond lange tijd in West met een beschadigde achterzijde, maar werd uiteindelijk toch hersteld. Voor de 462 zat dat er niet meer in; die werd op 1 maart 2013 met zware schade afgevoerd.
Voor vervanging van de resterende 22 wagens schreef het GVB in 2013, verplicht door de strengere millieunormen, een aanbesteding aan die werd gewonnen door VDL. Na de instroom van de nieuwe gelede Citea's begon in april de geleidelijke buitendienststelling. Er zijn nu nog vijf wagens aanwezig en dienstvaardig, de 449, 460 en de 463-465 en rijden hiermee meer dan elf en een half jaar in de dienst en dat is meer dan twee jaar langer dan de 556-585, maar ze zijn slechts een half jaar nieuwer vanwege de vertraagde instroom met een jaar.
Inmiddels zijn enkele wagens naar Berlijn verhuisd; ook hier worden ze ingezet voor vervangende pendeldiensten.
Berkhofmidibussen
 Zie Busmaterieel van NZH (1931-1947), Busmaterieel van NZH (1947-1967), Busmaterieel van NZH (1967-1987) en Busmaterieel van NZH (1987-1999) voor de hoofdartikelen over dit onderwerp. |
Proefbus
570 (Dennis Dart/Berkhof)
In 1994 bouwde Berkhof een Dennis-proefbusje met klapdeuren (tweevleugelige instap), MZ-matrixfilms en een gedeeltelijk verlaagde vloer. Het rood-witte busje ging op tournee langs ZO (vlak voor de fusie met VSL tot Hermes), RET, GVBG, Centraal Nederland (vlak voor de overgang naar Midnet) en NZH, om daarna aan Special Vehicles in Vlijmen te worden verkocht.
Op 13 november 1995 werd de Dennis aan GVB verhuurd; vier dagen later kwam hij in dienst op lijn 30. Hoewel geregistreerd als 008 kreeg hij het nummer 570 (dus achter de Fransozen) en bleef tot 1 april 1996 in Amsterdam.
Voorzien van het ESO-nummer 3148 (in dezelfde serie als de DAF/Den Oudsten-proefbussen uit 1988) werd hij in mei 1998 aan de NZH verhuurd dat precies een jaar later in Connexxion opging. In 2002 ging de 3148 buiten dienst om op 23 mei 2003 te worden afgevoerd.
Eigen bussen
010-015 (MAN 11220/Berkhof)
[[Bestand:GVB 013 Schiphol Janplezierweg 31-05-2007 BG-NX-25.JPG|261px|thumb|Midibus 013 te Schiphol.]]
De proef met de 570 was succesvol genoeg om in 1996 vijf busjes te willen bestellen. Door de opgelegde investeringsstop duurde het echter tot 1997 voordat het GVB ze daadwerkelijk kon bestellen. Het GVB bestelde nu zes exemplaren maar dan op een aangepast MAN-chassis. Ze hadden dezelfde bankjes als de Jonckheeren.
Ze zouden 585-590 genummerd worden maar om geledes en midi's apart te houden koos men uiteindelijk voor 010-015; dus na de 007 en voor de 023.Het zwarte wagennummerbordje in de bus vermeld echter de wagennummers 10-15 dus zonder 0.
De 010-015 werden 17 juli 1998 afgeleverd waarna de eerste twee exemplaren in augustus in dienst kwamen op lijn 30. De overige vier werden verdeeld tussen Noord (012, 013) en Zuid (014, 015). Al snel kregen die laatste twee gezelschap van de 013 waarna het drietal werd ingezet op lijn 60, 60+ en 60S (de laatste incidenteel en een maal zelfs gelijktijdig met een dubbeldekker toerbus op een andere dienst).
Na opheffing van de telefoonbus en de drie lijnen 60 trokken de zuidbussen naar West voor dienst als lesbus (de 013 keerde uiteindelijk terug naar Noord); daarnaast werden ze ook ingezet voor personeelsvervoer en invaldiensten bij materieeltekort.
Ook de Berkhof-midi's waren eigenlijk te groot voor de wegen in Landelijk Noord, en zelfs de bewoners van Schellingwouderdijk waren ze liever kwijt dan rijk. Uiteindelijk kwam men tot een compromis met de stadsmobielbusjes en gingen de 010-015 alleen doordeweeks en overdag op lijn 30 en 31 rijden.
Eind 2006/begin 2007 werden gele deurleuningen aangebracht.
In de zomer van 2008 gingen de lesbussen 014 en 015 tijdelijk weer naar Zuid; na hun terugkeer in de Jan Tooropstraat zijn ze niet meer ingezet. In juni 2010 werden de 010 en 011 afgevoerd naar Womy en gingen de 014 en 015 weer naar Noord.
Ontdaan van GVB-emblemen en wagenparknummers verhuisde de 010 naar Stip, de 011 naar Letland om luchthavendiensten te draaien op Riga Airport terwijl de 012-015 in Kedainiai in Litouwen rijden.
Aanvankelijk had men voor eind 2010 vier nieuwe midibussen besteld (onbekend welk merk/type en welke wagennummers) maar deze werden afbesteld omdat men besloten had de 012-015 te vervangen door vier (ex-)Stop/Go-busjes. Daar de ombouw vertraging opliep reden de 012-015 nog tot de zomerdienst 2011 en gingen toen op dertienjarige leeftijd buiten dienst en werden afgevoerd. Van alle kleine busjes zijn zij het langst in dienst geweest; drie jaar langer dan de Volkswagens 575-583 en twee jaar langer dan de DAF/Verheul micro's 575-580.
Mercedesminibussen
Stadsmobiel
1000-1100 (Mercedes Sprinter/Kusters)
Deze Mercedes Sprinter/Kusters-busjes rijden vanuit garage West stadsmobieldiensten voor ouderen en gehandicapten.
Verder rijden ze op lijn 30/31 in de avonduren en weekend wanneer deze lijnen als belbus worden gereden.
In de jaren negentig reden ze ook enige tijd op nachtlijn 71 wegens personeelsgebrek. Ook werden ze gebruikt als POD-wagen (= personeels-ophaaldienst).
In de laatste jaren van het bestaan van spitslijn 44 naar de Riekerhaven reden ze ook op deze lijn.
Na de komst van de MAN midibussen 010-015 reden ze enige tijd op lijn 30 omdat de bewoners van de Schellingwouderdijk tegen de inzet van de te grote bussen op het smalle dijkje waren.
De MAN-bussen reden toen alleen op de drukste ritten.
Wel kwam het toen voor dat soms 2 stadsmobielbusjes op 1 dienst moesten worden ingezet omdat er meer dan 8 passagiers mee wilde.
Later kwam men tot een compromis met de bewoners en reden de stadsmobielbusjes alleen in de avonduren.
Ook komen ze voor op tram en metropendeldiensten zoals in de zomer van 2008 de pendellijn tussen Nieuwmarkt en het Centraal Station vanwege de tijdelijk sluiting van de metrotunnel.
Opstapper- of Stop-Go-bussen
2093-2099 (Mercedes Sprinter/Kusters)
In 2001 verschenen deze zeven busjes van de aanvankelijk als grachten(gordel)bus aangeduide De Opstapper. Het waren echte minibusjes met maar 8 zitplaatsen van hetzelfde type als de Jonckheeren. Ze begonnen vanuit Garage Noord en werden rond 2 februari 2002 tijdelijk oranje geschilderd.Later verhuisden ze naar West waar ze ook werden ingezet voor tramvervangende pendeldiensten.
In januari 2008 werd de Opstapper omgedoopt tot Stop-Go (de derde naamsverandering) omwille van de herkenbaarheid bij de toeristen.
Met de komst van de 2052-2057 ging de serie buiten dienst; alleen de 2096 en de 2097 bleven in West en kregen het nieuwe groen-blauwe kleurenschema. Medio 2010 was het dan echt afgelopen maar ze werden vanaf 14 oktober 2011 verhuurd aan de nieuwe exploitant van de opstapper welke inmiddels weer ter ziele is en de wagentjes weer in West buiten dienst staan.
Grotere Stop-Go-bussen
2051 (Mercedes 0515CDI Sprinter City/Kusters)
Tussen februari en juli 2008 kon op de Stop-Go een sprinter worden aangetroffen die een stuk groter was dan de 2093-2099. Na afloop van z'n proefperiode vertrok de 2051 naar Taxi Verstraten in Venray.
2052-2057 (016-019; Mercedes 0515CDI Sprinter City/Kusters)
Voorjaar 2008 werden zes nieuwe Mercedes sprinters in dienst gesteld. Ze hebben vier zitplaatsen meer dan de 2051 en dezelfde bankjes en matrixfilms als de gelede Citaro's. Ook hadden ze een nieuw kleurenschema (blauw met groene onderkant) en een enkelbladsachterdeur met hoge uitstap.
In verband met de bezuinigingen is de StopGo per 1 januari 2011 opgeheven. De 2057, 2056, 2052 en de 2054 zijn in deze volgorde in de wit/blauwe GVB kleuren geschilderd en geschikt gemaakt voor dienst op lijn 30/31 met onder meer een aangepaste matrix en chipkaartlezers als vervangers van de 012-015. Ze zijn in genoemde volgorde vernummerd in 016-019 om dubbeltellingen met de Combino's te voorkomen.
De 2053 en de 2055 werden verhuurd aan een particulier welke sinds 14 oktober 2011, met een subsidie van de gemeente, de herrezen StopGo exploiteert onder de naam Amsterdam City Circle Line maar inmiddels weer ter ziele is en de wagentjes in West weer buiten dienst staan.
Wit-blauwe Tukki's
1-6
Van 14 mei 2010 tot en met eind 2011 zette het GVB 6 Tukki's in in de nachten van vrijdag op zaterdag en zaterdag op zondag tussen het Leidseplein en het Rembrandtplein. Ze hadden de wagennummers 1-6 en moesten worden gezien als aanvulling op de nachtbuslijnen.
Alliancebussen van andere bedrijven
HTM-huurbussen
839, 840 (Mercedes 0405G/Mannheimer)
Ter vervanging van de laatste CSA 1's nam HTM in 1996 een serie Mercedessen naar Duits voorbeeld in dienst; per 23 mei 2007 huurde GVB de 839 en de 840 om het materieeltekort op te vullen dat was ontstaan nadat de 1200-en terugkeerden naar Connexxion. Vanwege de komst van de gelede Citaro's deden ze uitsluitend dienst als lesbus.
Op 1 januari 2008 gingen 839 en de 840 terug naar Den Haag waar alleen laatstgenoemde weer voor een paar maanden in dienst kwam. Inmiddels is hij museumbus.
671-675 (Mercedes 0405G/Mannheimer)
HTM had een aantal bussen overgenomen van een Duitse streekvervoerder die in Den Haag als 600-en werden genummerd. Net als de Alliances werden de 671-675 in 1999 gehuurd voor treinvervangende diensten op de Schiphollijn.
101-207 (DAF/Den Oudsten Alliance B93)
Ter vervanging van de CSA 2's kreeg HTM in 1998 45 hogepet-Alliances (uiteindelijk 107 stuks); De hoogst genummerde exemplaren reden jaren lang bij de SVD in Dordrecht. Hiervan huurde het GVB in 1999 diverse exemplaren voor treinvervangende pendeldiensten op de Schiphollijn. Waar de rol van hun Connexxion broers al jaren is uitgespeeld waren de laatste Hagenezen 176...207 nog tot december 2012 in dienst, maar zij werden door de bezuinigingen overbodig maar hebben desondanks hun leven gerekt door de afbestelling van de laatste 20 Lion's City aardgasbussen. Alleen bij de RET zijn er nog een aantal Den Oudsten Alliance-bussen aanwezig waarvan enkele in de nieuwe RET-kleur weer in de dienst rijden. De overige nog aanwezige exemplaren staat in de mottenballenvloot.
914 (DAF/Den Oudsten Alliance B93)
Tegelijkertijd met de standaards nam HTM ook een serie gelede bussen in dienst; hiervan werd de 914 in 1999 gehuurd voor proefritten op lijn 19, 21, 33 en 34 in verband met de bestelling van de gelede Jonckheeren.
Inmiddels hebben alle Haagse gelede bussen moeten wijken voor Lion's City aardgasbussen.
301-330 (DAF/Berkhof Diplomaat)
Een aantal wagens uit deze HTM serie uit 2005 deed dienst op Schiphol op pendeldiensten welke de HTM verzorgt.
Connexxion huurbussen
597-599 (DAF/Den Oudsten Alliance B93)
Ter vervanging van de gelede ex-VAD Volvo/Jonkheere-bussen 7850-7869 schafte Midnet in 1998 een serie gelede Alliances aan. De 9000's deden dienst op het stadsnet van Almere totdat deze eind 2003 werd omgedoopt tot Maxx en er geen plaats meer was voor materieel ouder dan vier jaar.
De Alliances leken hiermee vroegtijdig aan hun einde gekomen, maar doordat het GVB met een materieeltekort kampte kregen drie exemplaren een herkansing; de 9022, 9035 en de 9021 werden voorzien van grote GVB-logo's (op de plek van 'Connexxion Almere') en in genoemde volgorde tot 597-599 (C4-cijfers) vernummerd.
Ze hadden hetzelfde matrixtype (MZ) als de Jonckheeren (zowel kapitaal als non-kapitaal) en kwamen in september 2004 in dienst op de Westlijnen 15 (598, 599) en 21 (597). Daarnaast reden ze ook op lijn 21 en kon de 597 zelfs op Schiphollijn 222 worden aangetroffen.
Tussen 22 november en 31 december 2004 reden ze hun afscheidsritten op lijn 18 (598, 599) en 21 (597). De 597 was nog tot 7 december actief als lesbus.
Daarna reden de gelede Alliances (ook de exemplaren die niet aan GVB waren verhuurd) bij Novio en HTM waar ze weinig kilometers maakten. In 2007 zouden ze vanuit Den Haag worden opgeknapt voor een terugkeer naar Amsterdam, maar doordat GVB de gelede Citaro's in dienst nam stonden ze nog lange tijd hun noodlot af te wachten.
1200, 1203, 1204, 1206-1208, 1210 (DAF/Den Oudsten Alliance B90)
Speciaal voor de Hilversumse stadslijnen (ex-CN) nam Midnet in 1996 elf lagevloer-Alliances met klapdeuren en MZ matrixfilms in dienst.
Deze nummergenoten van de DAF/Hainje-wagens uit 1974 (ook Hilversummers) kregen bij Connexxion het groene kleurenschema en werden door de opmars van de MAN Lion's Cities op nog geen tienjarige leeftijd overbodig.
Ter vervanging van de laatste CSA 3 standaards (416, 430, 433, 434) huurde GVB zeven exemplaren; 29 mei 2006 kwamen ze in dienst vanuit Garage West op lijn 48 (1206), 231 (1200, 1207), 232 (1203, 1208) en 238 (1204). De 1202 en de 1209 kwamen ook naar Amsterdam, alleen bleven zij in dienst van Connexxion en reden ze voor anderhalf jaar op de door GVB afgestane lijnen 165 en 166.
De huurlingen werden wit-blauw beplakt en behielden hun kapitale matrixbestemmingen en ESO-nummers; deze werden aangebracht in dezelfde cijfertypes als bij CN en Midnet. De 1207 en de 1210 reden in hun eerste week met een groen front. Al snel werd de inzet uitgebreid met ochtendspitslijn 268 en een eenmalige rit op lijn 15 die voor drie-en-een-half jaar weer met standaards ging rijden.
Tussen 15 maart en 31 mei 2007 reden ze hun afscheidsritten op lijn 48 (1204, 1208) en 268 (1200, 1203, 1210, 1206, 1207). De 1200 en de 1204 gingen defect terzijde en nog voor de officiële uitschrijfdatum (8 juni) keerden alle wagens terug naar Connexxion. Ze sleten hun laatste dagen in het wit-rood van Novio en via Womy werden ze eigendom van Excellent Reizen.
2409...2802 (DAF/Den Oudsten Alliance B96)
Tussen 1999 en 2002 werden de ingebrachte MB 200-en vervangen door groene hogepet-Alliances. Door het faillissement van Den Oudsten, de massale instroom van de Ambassadors en Lion's Cities en de strengere milieu-eisen werd hun noodlot al op vroege leeftijd bezegeld. De in Amsterdam rijdende bussen (veelal brede instaps) gingen namens de ING personeelsdiensten draaien tussen station Sloterdijk en de Haarlemmerweg. Regelmatig toonde de matrix een bestemming als bijvoorbeeld Tuitjenhorn. De 2647 en de 2648 bleken ware volhouders, want ze waren tot 31 december 2009 in dienst.
Hermesbussen
1-5 (DAF/Den Oudsten Alliance B91)
Ter vervanging van de Haagse zontomaten nam Meering in 2007 vijf Alliances (4900-en) over van Hermes. In het begin waren ze nog geel-blauw maar al snel werden ze wit-rood geschilderd en tot 1-5 vernummerd; net als hun voorgangers verzorgen ze het kindervervoer.
Oostenrijkbussen
203 (DAF/Den Oudsten Alliance B91)
Dit bedrijf nam in 1993 een aantal eigen Alliances in dienst waarvan de 203 in 2007 dienstdeed op lijn 46.
Citarobussen
Proefbussen
001-003 (Mercedes Citaro/Evobus)
Samen met Reykjavik, Madrid, Barcelona, Hamburg, Stuttgart, Luxemburg, Londen en Stockholm nam Amsterdam deel aan het CUTE-project (Clean Urban Transport Europe) waarbij elk stadsvervoerbedrijf drie waterstofbussen in dienst nam voor een proefperiode van twee jaar.
Ditmaal klopte het GVB niet bij Berkhof aan maar bij Evobus voor de aanschaf van drie Mercedes Citaro's; deze werden in driedeurs-uitvoering geleverd (brede instap, uitzwenkende midden- en achterdeur) en met hetzelfde matrixtype als de 111, 231-252, 253-267 en de gelede Jonckheeren.
Bovenop zat een installatie met negen waterstofcilinders en brandstofcellen; goed voor een rijvermogen van 200 kilometer.
Omdat het hier om proefbussen ging werden ze niet achter de 253-267 genummerd (268-270) maar tot 001-003, net als de naar Hongarije geëmigreerde MAN/Berkhof lagevloerbussen uit 1993.
Op 15 december 2003, vier dagen na de perspresentatie werden ze ingezet op lijn 35 (002) en 38 (001); de 003 begon met personeelsvervoer.
De proef was zo'n succes dat hij eind 2005 met twee jaar werd verlengd; maar vanaf 28 mei 2006 werd lijn 35 aan lijn 34 gekoppeld en dus schoven de 001-003 naar lijn 32.
In de zomer van 2007 verzorgde het drietal op gepaste wijze de pendeldiensten naar de waterstofbeurs.
Op 15 december raakte de 003 licht beschadigd; maar omdat de proef ten einde liep kwam hij niet meer in aanmerking voor herstel.
De waterstofbussen zouden per 1 januari 2008 buiten dienst gaan, maar de 001 en de 002 wisten er nog twee weken aan vast te plakken; 16 januari reden ze hun afscheidsritten op lijn 32 en negen dagen later werden ze samen met de 003 naar het NDSM-terrein gebracht.
Nauwelijks vier jaar oud werden de 001 en de 003 geplukt en een paar maanden later afgevoerd voor sloop. De 002 ontsprong de dans en werd 20 februari museumbus van de MOVE; hij stond lange tijd opgeslagen in een loods in Noord maar staat inmiddels bij het busmuseum in Ouwsterhaule evenals onder meer Omvormer 157 en micro 154.
Standaardbussen
004-006 (Mercedes Citaro/Evobus)
Om het zekere voor het onzekere te nemen werden er ook drie analoge dieselbussen geleased. Bij de 001-003 traden er echter geen problemen op waardoor de 004-006 lange tijd stonden te niksen in Garage West; 16 september 2004 kwamen ze dan toch in dienst vanuit Garage Noord op lijn 32 (005), 35 (006) en 38 (004).
In tegenstelling tot de waterstofbussen konden de diesels wel op alle lijnen worden ingezet, en gingen ze ook nachtdiensten draaien.
Nadat de waterstofproef eind 2007 afliep werden de 004-006 officieel eigendom van het GVB. De 006 raakte in 2008 zwaar beschadigd maar werd hersteld. Inmiddels zijn de drie wagens geschilderd waardoor ze, afgezien van de matrixfilms, in de pas lopen met hun gelede broers. Ze rijden vanuit Noord op lijn 38 en de nachtlijnen.
In november 2013, na 9 jaar dienst vanuit noord verhuisden de 004-006 naar west.
Duitse proefbus
? (Mercedes Citaro/Evobus)
Medio 2009 stond er een grijze waterstofbus uit Duitsland in Garage West.
Gelede Citarobussen
301-340 (Mercedes Citaro 05390 CNG/Evobus)
Aanvankelijk dacht men ter vervanging van de laatste gelede CSA-3 en B88 Volvo-bussen 39 nieuwe gelede bussen aan te schaffen. Door de nieuwe eisen van de concessiegever koos men echter voor meer standaards en minder gelede bussen. Daarbij dacht men bij de nieuwe dienstregeling van 2006 te kunnen volstaan met de 55 gelede Jonckheerbussen voor de lijnen 18, 21, 22, 33, 34 en 35 al snel bleek dat op de lijnen 15, 19 en 37 capaciteitsproblemen ontstonden. Lijn 15 werd toen tijdelijk met de nog aanwezige CSA3's en gelede B88-bussen gereden terwijl later lijn 315 voor capaciteitsuitbreiding zorgde. Lijn 37 werd weer (eerst gedeeltelijk, later geheel) met gelede bussen gereden waarvoor men 15 eigen gelede bussen in dienst hield. Aanvankelijk dacht men aan de huur van gelede bussen bij Connexxion en de BBA maar al snel huurde men via EVO-bus 1 Luxemburgse en 13 Duitse gelede bussen.
In plaats van de gedachte standaardbussen (men dacht aan 25 12-meter Citaro's van hetzelfde type als de Rotterdamse 201-290 waarvoor de nummers 301-325 (of 021-045) vermoedelijk waren gereserveerd omdat men ze niet achter de Jonckheeren wilde nummeren) besloot men nu om naast uitbreiding van de dienst op lijn 19, maar ook ter vervanging van de laatste vier CSA3's (473, 476, 483, 484), de B88 Den Oudsten geledes 545-555 en de 1211-1224 een serie van 39 gelede Citaro's te bestellen van hetzelfde type als de Zuidtangent. Ter vervanging van de verbrande 459 mocht men één extra exemplaar bestellen (340). De 301-340 voldoen aan de strengste milieunorm en mogen zich in dat opzicht 'schoon voertuig' noemen.
In tegenstelling tot hun 12-meter broers hebben ze een front met een inkeping, LED-matrixfilms en dezelfde stoffen bankjes als de BN-trams en de Combino's, maar dan breder. Om veiligheidsredenen zijn ze achterin aan weerszijden geplaatst. Ook opvallend zijn de rode drukknoppen in gele omlijstingen waarbij nu ook een geluidssignaal klinkt na het drukken (een bel).
Ook de gelede Citaro's werden niet achter de 556-585 genummerd (586-625), laat staan voor de Utrechtenaren (505-544): waarschijnlijk omdat er nog gegevens van de Volvo/Hainje geledes (500-504/505-519/520-544) en de 3G gelede trams 602-634 in de GVB computer aanwezig waren.
Ze zijn dus geleverd als de 301-340 (waarvan de nummers 301-325 oorspronkelijk gereserveerd waren voor de 12-meter Citaro's en deze nummers waren sinds 2000 beschikbaar) wat problemen gaf bij doornummering vanaf 268 bij nieuwe 12-meterbussen en deze dus weer bij een nieuwe nummerreeks moesten beginnen.
De 306 werd op 4 december 2007 aan de pers en de gemeenteraad gepresenteerd, en zes dagen later kwamen de eerste acht exemplaren in dienst op de Noordlijnen 33 (308, 309, 313, 323), 34 (311, 324) en 37 (326, 327).
Wederom was er sprake van een samenwerking tussen Zuid en ook West kreeg een aantal wagens toebedeeld, alleen moesten beide garages tot na de Kerstvakantie wachten alvorens de tankinstallaties in gebruik te kunnen nemen. Op 28 december 2007 kwamen er vier wagens in dienst op lijn 18 (338), 22 (321) en 33 (314, 317).
De 306 was nog maar net in dienst of hij kon alweer naar Evobus voor een nieuw front.
De 318 was nog niet in dienst en liep dakschade op in West doordat de garagedeur naar beneden viel; na herstel kwam hij 7 februari 2008 als laatste in dienst vanuit Noord op lijn 33. De verdeling was toen:
- Garage West: 331-340
- Garage Noord/Zuid: 301-330
Al snel verhuisden ook de 326-330 naar de Jan Tooropstraat.
De 332 ging rond 22 februari op promotiebezoek naar Rotterdam en maakte er proefritten op onder andere lijn 38. De RET beschikte op dat moment over 90 standaard Citaro's (201-290) en heeft nu een tweede serie van 76 exemplaren (301-376) in dienst genomen.
De 319 raakte zwaar beschadigd tijdens dienst op lijn 22 en was voor lange tijd uit de running.
De 330 raakte zwaar beschadigd aan de achterzijde. Genoemde bus moest een noodstop maken voor iemand die de weg overstak. De 786 die er achteraan kwam kon niet meer tijdig remmen. Sinds 30 april 2008 hebben de 301-340 ook nachtdienst.
De 340 en de 311 werden op lijn 15 (3 oktober) en 42/43 (30 november) gesignaleerd. Eerstgenoemde riep geruchten op dat lijn 15 weer geleed zou gaan rijden.
Na jaren van 556-hegemonie was in 2008 de 331 aangewezen als Sinterklaasbus. Versierd met ballonnen vervoerde hij 16 november de jeugdige patiënten van het AMC naar Leidseplein voor een ontmoeting met de Goedheiligman.
De 339 werd 13 juli 2009 op lijn 22 gesignaleerd.
(N.B.het verschil van 15 wagens tussen de gedachte 25 standaards en de geleverde 40 geledes betrof de 7 huurbussen van Connexxion (1200-en), de 001-003, de afgevoerde 123, 127, 447 en de 459, en de niet meer voor de passagiersdienst geschikte 210).
De 326 stond maanden aan de kant in Garage West; deze bus werd namelijk gebruikt om verbeteringen te testen zoals een uitschuifbaar raam voor de bestuurderscabine.
In december 2009 trokken de 314-320 naar West.
341-350 (Mercedes Citaro 05390 CNG/Evobus)
Men had een optie voor nog 39 exemplaren. Aanvankelijk dacht het GVB voor de jaardienst 2009 aan 20 nieuwe geledes (341-360) zodat ook lijn 32 en 41 geleed konden rijden, maar uiteindelijk werden het er maar 10 omdat men besloot lijn 41 geen geledes te geven, en vond aflevering pas in november 2009 plaats en kwam de langverwachte vervolgserie 341-350 (ook aan de achterzijde voorzien van richtingmatrix). De 342 was feestelijk versierd met ballonnen en Sinterklaasstickers ('Zie ginds komt de GVB bus'). 13 december zijn ze in dienst gekomen vanuit Noord/Zuid. Naast lijn 32 ging ook lijn 15 vrijwel geheel geleed rijden zodat toen tien lijnen geleed reden met 103 beschikbare gelede bussen.
Gedurende de zomervakantie 2010 maakten de Citaro's hun debuut op de metrovervangende pendelbuslijn 59 (in verband met het onderhoud aan de metrotunnel dat overigens niet doorging).
Begin januari 2011 gingen de 341-348 van Noord naar West.
351-379 (Mercedes Citaro 05390 CNG/Evobus)
Ter vervanging van de (bijna) tien jaar oude Jonckheer-geledes 556-585 bestelde het GVB in 2010 een derde serie van 29 Citaro's. Alhoewel de 556-585 nog niet waren afgeschreven en vervanging eigenlijk pas in 2012 zou moeten geschieden had EVO-bus een aantrekkelijke offerte voor aanschaf in 2010 en besloot het GVB de optie op de 29 resterende exemplaren te nemen. De gemeente nam de extra kosten op zich in ruil voor de schonere motoren en de vervroegde afschrijving van de 556-585.
Ze zijn grotendeels gelijk aan de 341-350, maar hebben op de voorzijde een ander en groter type bestemmingsdisplay. De bestemmingsdisplay op de achterzijde en linkerzijde werd in het begin nog niet gebruikt in verband met een softwareprobleem. Daarnaast hebben de lichtkranten in het interieur plaats gemaakt voor vier beeldschermen (2 vooruit en 2 achteruit).Voorts hebben ze op het voorste sta-balcon 2 extra klapzittingen.
Deze serie kenmerkt zich door een iets zwaarder motorgeluid, ook is het schakelprogramma aangepast. De bus schakelt hierdoor vrij snel op. Ook is het hinderlijke schokken, bij overschakelen van de versnellingsbak, helemaal verdwenen.
In december 2010/januari 2011 zijn ze in dienst gekomen; de 351-366 vanuit Noord/Zuid en de 367-379 vanuit West.
De 369 had nog een probleem met de lijnfilm voor; hierdoor was een gedeelte van de tekst niet te lezen. Nu is het de 352 die met dit probleem worstelt. Samen met de 009 werden dus de 30 Jonckheer geledes vervangen.
In de zomerdienst van 2011 reden op de metrovervangende pendelbuslijn 59 uitsluitend gelede Citaro's (zodat het tijdelijke personeel maar op één bustype dienst hoefde te doen) zowel uit West als Noord. Lijn 15 reed tijdelijk met standaards.
De 371 van lijn 21 botste 20 april 2012 bij het Centraal Station met Combino 2001 van lijn 2. De 372 van lijn 15 had 5 februari 2013 eenzelfde aanvaring met een taxi bij Mercatorplein.
Overige bussen van andere bedrijven
Duitse en Luxemburgse bussen
1211-1214 (?/Van Hool AG300), 1215-1225 (Mercedes 0405G)
In afwachting van de gelede Citaro's huurde het GVB vanaf december 2006 via Evobus in Nijkerk vijftien bussen uit Duitsland en Luxemburg voor dienst vanuit Garage Noord.
De Van Hoolen waren afkomstig uit Duisburg (5511, 5513 en 5502) en uit Dortmund (1622). Hun interieur leek op dat van de CSA3's 496-504/505-519.
De Mercedessen waren de Luxemburgse Demy Car 611, de Berlijners 2621, 2633, 2637, de Bambergenaren 439, 438, 440, 437 en 441 en de Berlijner 2610. Een aantal wagens leek van binnen op de 520-544.
Ze werden allemaal wit-blauw beplakt en in genoemde volgorde achter de gehuurde Connexxion 1210 tot 1211-1224 vernummerd.
De 1213 en de 1215 kwamen op 18 december 2006 als eerste in dienst op lijn 33, waarop ook de meeste wagens begonnen. De 1215 had een afgeplakte matrix, net als diverse andere exemplaren. Een aantal was voorzien van kapitale bestemmingen.
De 1216 debuteerde op 1 maart maar bleek twee weken later bij controle de 1217 te zijn. De fout werd hersteld en op 17 maart kwam de 1217 officieel in dienst op lijn 37. De 1218 (19 april; lijn 33)en de 1219 (26 april; lijn 37) stroomden als laatsten in.
De 1225 (Munster 9648) was al beplakt maar deed uiteindelijk niet mee; in de zomer ging hij naar Taxicentrale Renesse voor scholierenvervoer in Zeeland.
Op 6 september werd de 1212 tijdens dienst op lijn 34 uitgeschakeld door een brandende motor.
Met de komst van de Citaro's 301-340 in december 2007 reden de Van Hoolen hun afscheidsritten op lijn 33 (1214; 21 december) en 37 (1211; 17 december, 1215; 24 december, 1213; 31 december).
Op 2 januari 2008 waren de 1219, 1223 (lijn 33) en de 1216 (lijn 37) voor het laatst in dienst. De 1221, 1222 (lijn 33) en de 1217 (lijn 37) volgden 25 januari.
De 1219, 1215, 1216 en de 1223 werden diezelfde dag afgevoerd en de volgende dag samen met de 1225 aan TCR verhuurd. Crème-groen beplakt en in genoemde volgorde vernummerd tot 395-398 gingen ze streekdiensten draaien voor Arriva Waterland. Waarschijnlijk is de 1225 tot 399 vernummerd.
Eigenlijk hadden ook de 1218, 1220 en de 1224 afscheid genomen maar door het vertraagde herstel van de 306 en de door dakschade getroffen 318 kwamen ze weer in dienst en wisten het tot 5 maart vol te houden. De 1220 reed z'n afscheidsrit op lijn 33, de 1218 en de 1224 op lijn 37.
Op 15 mei vertrokken de 1218 en de 1220 naar Lodz, Polen om een derde leven te beginnen onder de nummers 2851 en 2852. De 1221 en de 1224 volgden op 3 juni en werden vernummerd tot 2854 en 2855.
Meeringbus
? (Mercedes 0405G)
In dezelfde periode als de 1215-1224 kwam er bij Meering een 0405G in beeld met streekbusbankjes. Hij wordt ingezet voor scholierenvervoer in Oost en Zuidoost.
Jan de Wit-bussen
337, 338 (Van Hool A330)
Sinds 2010 verzorgt Jan de Wit Autocars de pendeldienst Sloterdijk – Haarlemmerweg. Hiervoor worden twee witte (Jan de Wit huisstijl kleur) Van Hool A330 lagevloerstadsbussen ingezet die jarenlang dienstdeden bij de BBA en later na de fusie ook bij Veolia in Limburg. Het betreft de BBA 149 en 156 welke de Jan de Wit nummers 337 en 338 kregen. Regelmatig toont de matrix de bestemmingen 'Echt station' of 'Toverland' en onlangs nog 'Parkstad' (deze bestemmingen liggen in Limburg). Soms rijdt er een touringcar van Jan de Wit.
334-336 (Scania Omnicity)
Sinds 2009 verzorgt Jan de Wit Autocars de pendeldienst Johan Huizingalaan (IBM) naar metrostation Henk Sneevlietweg (de z.g. Riekercircle). Hiervoor heeft Jan de Wit 3 nieuwe Scania Omnicity-bussen aangeschaft met de eigen nummers 334-336. In tegenstelling tot de ING-pendel betreft het hier dus nieuwe bussen.
Westpoortbus
Sinds 2012 verzorgt Jan de Wit ter vervanging van de GVB spitslijnen 232, 233, 237, 238 en 239 als particulier de Westpoortbus. Het is geen normaal openbaar vervoer maar besloten openbaar vervoer. Men moet zich via zijn bedrijf van tevoren aanmelden. Ingezet worden touringcars van Jan de Wit, waarvan een aantal het Westpoortbus logo bezitten onder meer de 309 en de 317. Er doen zowel 12 meter touringcars als kleine touringcars dienst.
BBA-bus
? (?/?)
Eén voor afvoer bestemde ex-BBA-wagen werd op 20 november 2011 gebruikt bij de staking en werd voor het Centraal Station uit protest doormidden gezaagd (40% er af). In de werkplaats was de bus wel van tevoren bewerkt.
Tijdens deze staking waren er ook enkele op hun laatste wielen rijdende Rotterdamse en Haagse Den Oudsten Alliance-bussen met hun stakers mee gekomen en voor het Centraal Station opgesteld.
Toerbussen
Vermaatbussen
2010-2014 (?/?)
In 1998 huurde het GVB vijf toerbussen van Vermaat voor dienst op de 40'er-lijnen. Het betrof de Vermaatbussen 421, 417, 414, 420 en de 418 die de GVB nummers 2010-2014 kregen.
TTS-bussen
2002-2004 (DAF/Smit Joure)
In 2001 werd de toerafdeling van het GVB verzelfstandigd en werden de drie bussen uit 1998 achter de 2001 (ex-344) genummerd.
2007, 2008 (MAN/Salvador)
In 2001 kwamen deze MAN-toerwagens.
2009, 2010 (DAF/Berkhof)
In 2001 kwamen er nog twee DAF-exemplaren.
2011-2013 (Mercedes)
In 2003 kwamen de laatste 3 toerwagens nu van Mercedes.
(2014) (IVECO/Marcopolo)
In 2004 kwam er nog een miditoerbus welke geen wagennummer bezat en alleen administratief 2014 was genummerd.
TTS bezat toen 11 moderne touringcars.
Citeabussen
Proefbus
009, ? (DAF/VDL Citea CLF 120-250)
(was tijdelijk GVB 009).
Nadat de Jonckheer uit productie werd genomen, ontwierpen Berkhof en Jonckheere samen de Citea (Citea CLF als opvolger van de Jonckheer/Premier/Diplomat-stadsbussen en Citea CLE als supplement op de Ambassador-stad/streekbus) die vanaf 2009 op de weg zou verschijnen. In 2008 werd een Citea CLF-proefbus gebouwd die op 23 april 2009 bij Arriva in dienst kwam onder het nummer 562 (zie foto) en daar tot het eind van het jaar op de stadsdienst werd ingezet. Ingeleverd bij VDL Eindhoven werd de bus wit-blauw geschilderd en voorzien van GVB-bankjes en een wit wagenparknummer; aanvankelijk zou dit 1225 worden maar om verwarring te voorkomen met de nooit gebruikte Mercedes-huurgelede koos men voor 009 (achter Citaro 006 en voor MAN midi 010). De 009 begon 31 mei 2010 zijn jaardienst vanuit Garage West op lijn 95 en rijdt vooral op de standaardlijnen 48, 60, 62, 63 en 64. In de week van 23-29 augustus verbleef de 009 in Zuid waar hij o.a. op lijn 41 reed.
Op 24 januari 2011 stond op het zijterrein van garage West een witte ongenummerde Citeabus met het opschrift Citea Low Floor. Hij werd niet de tweede proefbus.
Na de komst van de 1101-1110 is de 009 (ex Arriva 562) afgevoerd en inmiddels weer teruggekeerd bij VDL Bus & Coach. Hij rijdt nu in volledige GVB uitmonstering met het nummer 4199 bij Syntus op de stadsdienst van Zwolle.
Eigen bussen
1101-1170 (DAF/VDL Citea CLF 120-250)
.jpg){kind=link}
In 2010 dacht men aan de aanschaf van in eerste instantie 100 en later nog eens 40 nieuwe 12-meter wagens ter vervanging. Maar door de opgelegde bezuinigingen, waardoor minder materieel nodig zou zijn, werd dit aantal teruggebracht tot 70 stuks.
Op 11 april 2011 werden er bij VDL 70 Citeabussen besteld. Ze hebben de nummers 1101-1170 gekregen (ondanks dubbeltellingen met de stadsmobielbusjes) omdat doornummeren vanaf 268 niet mogelijk was vanwege de gelede Citaro's en de GVB-computer nog over gegevens van de 556-585 beschikt. Andere opties zouden zijn geweest 601-670 (nummers die voorheen aan de bolkoptrams toebehoorden) of 1301-1370 (dus boven de huurbussen uit 2006-2007).
De 1100-en verschillen van de 009 door de uitstekende pet (in plaats van een geïntegreerde filmkast), het VDL-embleem aan de voor- en achterkant en de uitzwenkende enkelbladsvoordeur. Ze hebben hetzelfde matrixtype als de Citaro's 351-379 (inclusief de richtingdisplay aan de achterzijde) en de Sprinterbusjes 016-019. Ook het interieur is vrijwel hetzelfde met 31 gestoffeerde zitplaatsen (3 tot 9 meer dan de Jonckheeren waarvan de Sternetwagens maar 23 zitplaatsen hebben) plus twee klapbankjes en twee beeldschermen in plaats van de lichtkrant. Nieuw (wat de standaardbussen betreft) is dat na het indrukken van het stopknopje een bel klinkt. Verder hebben ze twee doorzichtige kleine elektrische dakluiken, en is het dak niet langer gestoffeerd. Ook kan de chauffeur bij een bedreigende situatie binnen één minuut een glazen schot laten zakken net als vroeger de nachtkooi. Daarnaast hebben ze donker getinte ruiten.
Sinds 9 augustus zijn in dienst gekomen; 1103, 1104, 1107, 1116, 1118, 1120, 1126, 1129-1151, 1155-1159, 1161-1163 (garage Zuid), 1101, 1105, 1106, 1108-1114, 1117, 1119, 1121-1123, 1154, 1160 (garage West), 1102, 1115, 1124, 1125, 1127, 1128, 1152, 1153 (garage Noord).
In verband met het onderhoud in West gold er aanvankelijk een regeling van een wisselwagen in Noord en vier in Zuid.
De in oktober geleverde wagens werden gepresenteerd bij het Waterlooplein; voorzien van het etiket "Amsterdam zit goed met deze bus" en in de matrixfilms kon men lezen 70 stuks en VDL Citea
Nadat de resterende wagens (1164-1170, waarvan 1169 en 1170 geschikt als lesbus) in december 2011 werden afgeleverd rijdt het grootste gedeelte vanuit Zuid. In Noord zijn er slechts vijf exemplaren (1153-1157) aanwezig voor dienst op lijn 38 en de nachtlijnen. De rest verblijft in West waar ook het onderhoud plaats vindt, vandaar dat er geen sprake is van een vaste verdeling en er regelmatig tussen West en Zuid wordt gewisseld.
Oorspronkelijk had men een optie op nog 30 en 40 exemplaren (1171-1200 en 1201-1240) maar met de huidige materieelbehoefte is er nog maar ter vervanging behoefte aan 32 exemplaren (1171-1202). De gemeente heeft inmiddels subsidie verleend voor een vervolgbestelling van 34 wagens (1171-1204) ter vervanging van de resterende Jonckheeren en de Citaro's 004-006. Een aanbesteding is niet nodig omdat het een vervolg bestelling betreft.[3]
Gelede Citeabussen
1401-1423 (FPT/VDL Citea SLFA 180-310)
Op 8 augustus 2013 werd de levering van 16 nieuwe gelede bussen, met een optie op nog 16, gegund aan VDL in Heerenveen. Het is een gelede versie van de Citea met een FPT Cursor 9, Euro 6 motor. De levering zou in januari 2014 plaats vinden maar werd vertraagd tot eind maart. Omdat 16 wagens te weinig waren werden er 7 wagens bijbesteld. Ze hebben de wagennummers 1401-1423 gekregen. Als eerste kwam de 1404 in Amsterdam aan en werd gebruikt voor proefritten. Eind maart kwamen de eerste wagens vanuit Noord in dienst en een maand later was de aflevering op vijf wagens na voltooid. Net als bij de Citaro's is de achterdeur weer voor de achteras geplaatst. Het interieur is vrijwel gelijk aan de standaarduitvoering met 2 stabalcons met klapbankjes en in de aanhanger zijn zijn de achterste zitplaatsen weer achter elkaar geplaatst in plaats van tegenover elkaar.
Overige proefbussen
.JPG){kind=link}
? (MAN Lion's City)
Op 31 januari 2011 stond op het zijterrein van Garage West een bruinachtige Lion's City-bus. Dit wekte de indruk dat ook dit type in aanmerking kwam om de oudste Jonckheeren te vervangen.
Philias-geledes
007, 008 (Ford/APTS)
Najaar 2011 werden er vier grijze Philias-waterstofgeledes geleverd, zoals ook in Eindhoven, waarvan er in zowel Amsterdam als in Keulen ieder twee gaan rijden. De 007 (grijs kenteken; HF-11-18) en de 008 kwamen naar Amsterdam en hadden aanvankelijk een groen logo en het Duitse opschrift Wasserstof null emission; ze werden wit-blauw geschilderd en de Duitse logo's werden vervangen door omlijste GVB-logo's met de tekst Ik rij uitstootvrij. De chauffeurscabine beslaat de gehele voorzijde van de bus waaronder zich ook de voorwielen bevinden. Voor controle en verkoop van de plaatsbewijzen moet de chauffeur zijn stoel 90 graden draaien. Door het ontbreken van wielkasten in het voorste passagiersgedeelte is er plaats voor een een hele rij eenpersoonsbankjes aan de rechterzijde.
Ze rijden vanuit Noord (waar de tankinstallatie is) en worden sinds januari 2012 op 2 vaste korte diensten van Zuidlijn 22 ingezet in verband met de beperkte tijd dat de wagens niet hoeven worden bijgetankt. Het geluidsniveau is bescheiden en lijkt op dat van een trolleybus. Door kinderziekten moeten regelmatig andere gelede bussen hun plaats innemen. Ze mogen niet door de IJtunnel rijden en moeten daarom in en uitrukken via de Schellingwouderbrug.
Toeristenbussen
In Amsterdam rijden sinds enige jaren een tweetal door particulieren geëxploiteerde toeristenbussen, maar in samenwerking met het GVB Tours and Travel. Het betreft hier de City Sightseeing Amsterdam die vertrekt vanuit het busstation aan het Prins Hendrikplantsoen en de Touristbus Amsterdam die vertrekt van het Damrak nabij de Beurs van Berlage. Op de eerste lijn worden dubbeldekkers ingezet en op de andere lijn Amerikaanse schoolbussen. Beide lijnen zijn een hop-on-hop-off-bus en rijden vrijwel dezelfde route als de voormalige tramlijn 20. Alleen de Touristbus Amsterdam rijdt op het laatste stuk een afwijkende route over de Oostelijke Eilanden.
Rode Dubbeldekkers
501-503 (Volvo B9TL-UNVI Urbus)
Deze dubbeldekkers van de City Sightseeing Amsterdam worden gereden door Oostenrijktours uit Diemen. Het betreft dubbeldekkers van het Londense type waarbij het bovendek deels open is maar wel afgesloten met gaas omdat staande passagiers de bovenleiding van de tram zouden kunnen raken in sommige gevallen.
Rode Schoolbussen
Op de Touristbus Amsterdam rijden vijf rode Bluebird Amerikaanse schoolbussen en worden gereden door touringcarbedrijf Bakker uit Wormerveer. De bussen hebben alleen een voordeur. Het dak bestaat uit glazen koepels die bij mooi weer open kunnen worden gezet.
Speciale bussen
Nachtbussen
Voor de komst van de nachtbussen op 4 mei 1969 reden er z.g. POD-bussen (personeel ophaal dienst) die ook voor het publiek toegankelijk waren. Ook hadden de meeste lijnen naar het Centraal Station z.g. spoorwagens (extra late diensten in aansluiting op laatste treinen).
| Zie Amsterdams Nachtbusnet voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Direct vanaf het begin reden de nachtlijnen met de nieuwste standaardbussen, en kwamen die ook vanuit Garage Oost te rijden voor dienst op lijn 71 (in samenwerking met West), 75 en 76 (West reed naast de samenwerkingslijn 71 ook lijn 72, 73 en 74, en Noord lijn 77 en 78). Overdag reden ze dan op dag- en spitsdiensten om niet te veel kilometers te maken. Dat is nog steeds zo. Later volgde ook andere CSA1-bussen en vanaf 1984 werden het de CSA2-bussen in 1992 gevolgd door de ST2000-bussen. De Bijlmerlijnen 75, 76 en 77 reden in het weekeinde met gelede bussen. Bij de komst van het nieuwe nachtnet met de lijnen 351-360 en 361-363 in 2003 werden het de Jonckheeren waarbij op de Bijlmerlijnen 355 (ex-75), 356 (ex-76) en 357 (ex-77) gelede bussen worden ingezet. Sinds 2008 hebben ook de gelede Citaro's nachtdienst en sinds 2011 het alleenrecht en sinds 2012 rijden er als standaards alleen nog de Citea's.
Meer over de materieelinzet in de afzonderlijke hoofdstukken
Wachtbussen
Sinds eind jaren zestig had elke garage altijd enkele bussen als wachtwagen paraat staan welke konden invallen als er wagens waren uitgevallen of er vertragingen waren.
Ook konden deze bussen als tram of metrodienst worden ingezet.
Ze hadden altijd voor elke garage een eigen A100, A200 en A300 dienstwagennummer. Ook kwam het voor dat er gecombineerde diensten met meerdere buslijnen waren.
Bedrijfswagenpark
Naast gewone bussen heeft en had het GVB een groot aantal bedrijfs- en werkwagens zeker nadat bij de tram het werkmaterieel volledig door auto's is vervangen.
Legendarische waren de Macks GVB 75 en 76 (veel gebruik om defecte trams weg te slepen) die na de Tweede Wereldoorlog uit Canada overkwamen. Ook Unimog 58 was een bekende verschijning (rail- en wegvoertuig).
Tegenwoordig heeft men zuigauto's om de tramrails te reinigen en te slijpen waarvoor voorheen railreinigers en slijptrams werden gebruikt.
Ook bezit men auto's die de trambaan kunnen pekelen en daarbij zijn ook voertuigen die zowel op rails als op de weg kunnen rijden.
Daarnaast heeft men ook personenauto's als bedrijfswagen en chefsauto's. Bij inkorting van lijn 30/90 tot Ransdorp bij calamiteiten kwam het geregeld voor dat een chefsauto dan pendelde tussen de noordkant van Ransdorp en Holysloot.
Daarnaast heeft men nog Volkswagenbusjes welke onder andere op de zg. tuinbussen reden. Thans worden hiervoor ook de stadsmobielbusjes gebruikt en wellicht de oude opstapperbusjes.
Integratiebussen
| Zie Busmaterieel van Centraal Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Toerbussen van particuliere bedrijven
Ook toerbussen van particuliere bedrijven zijn geregeld gehuurd voor met name de spitslijnen. Voor het eerst gebeurde dit in de winter 1970-1971. Daarna vanaf januari 1974 bij het ingaan van de benzinerantsoenering. In later jaren gebeurde het ook nog regelmatig dat toerbussen met chauffeur werden gehuurd.
Bedrijven die voor het GVB reden waren onder andere Amersfoortse Bloei, Bakker, Beuk, Bovo, Van Dam, Eurocoach, Ezaco, Glenntours, Hellingman, Hooybergs, Kapiteijn, Kemcars, Labeto, Lindbergh, Van Maanen, Meering, Oostenrijk, Pluck den Dagh, Pool, Posthoorn en Veronica.
Aanvankelijk was de lijnaanduiding d.m.v. gele geplakte plakkaten aangegeven later kwamen er gele borden.
De inzet van toerbussen op stadslijnen gaf soms nog al wat problemen.
Zo waren er officieel geen staanplaatsen maar in de praktijk wel wat met de smalle gangpaden en lage plafonds voor lange mensen geen pretje was om soms een half uur met gebogen hoofd te moeten staan en ook waren er geregeld mensen die hardhandig hun hoofd stootten.
Ook de destijds bij toerbussen nog handbediende voordeur gaf vaak moeilijkheden met name de kracht die men nodig had om de deur open en vooral dicht te trekken vooral bij vrouwen en mannen met geringe spierkracht. Dit gaf ook vaak vertraging omdat de chauffeur dan van zijn plaats moest opstaan om de deur alsnog krachtig dicht te trekken. Ook bij drukte zorgde het ontbreken van een uitstapdeur voor vertraging. Daarom werden ze vooral ingezet op spits en industrielijnen. Later werden ook toerbussen van elektrische bediende deuren voorzien.
Bovo heeft in 1998 zelfs een keer een dubbeldekker en een keer een VIP-wagen ingezet op lijn 60S.
Wagenpark anno 2014
Het GVB beschikt voor de passagiersdienst over 215 dienstvaardige bussen. Hiervan 34 Jonckheer DAF/Berkhof 12 meter-wagens met de nummers 156; 196, 206, 207, 209-211, 214, 218-225; 231-233 (Hiervan staan de 209, 211, 219, 224 en 231 opgelegd in de mottenballenvloot); 253-267, 23 gelede Citea Berkhof-wagens met de nummers 1401-1423, 3 Mercedes/Benz Citaro 12 meter-dieselbussen met de nummers 004-006, 79 gelede Mercedes/Benz Citaro-wagens met de nummers 301-379, 4 minibussen van Mercedes met de nummers 016-019, 70 Citea DAF/VDL wagens met de nummers 1101-1170 en 2 Philias gelede waterstofbussen met de nummers 007 en 008.
Het grootste aantal dienstvaardige bussen waarover het GVB beschikt heeft was begin 1977 namelijk 419 stuks tegen 215 stuks nu (397 standaards, 14 luchtbussen, 2 toerbussen en 6 microbussen) en dat was 49% meer dan in 2014. Wel waren er toen nog geen gelede bussen met een grotere capaciteit en was de metro nog niet geopend en het tramnet kleiner in omvang dan nu alhoewel er toen wel meer trams reden dan nu (destijds maximaal 191).
Garage West
De hoofdgarage van GVB, tevens centrale werkplaats gelegen aan de Jan Tooropstraat. Deze garage is op 18 november 1956 geopend gelijktijdig met de verbussing van tramlijn 17. Het was destijds maar ook nu nog een van de grootste garages in Nederland. Tevens bevindt zich in de garage een grote kantine die ook door de andere bedrijfsonderdelen van het GVB wordt gebruikt. Daarvoor was de garage aan de Bilderdijkkade gevestigd. Meestal beginnen bussen hier hun carrière en/of brengen ze er hun laatste dagen door waardoor nieuwe wagens van hun kinderziekten kunnen genezen en gemakkelijk voor oude wagens kunnen worden omgewisseld. Uitzonderingen hierop waren de Mercedessen 245-269, de micro, mini en midibussen, de CSA-2 355-374, CSA-3 406-435, 505-519, 545-555, de MAN LPG 004-006, de Jonckheer 156-173, de Citaro (waterstof) 001-003, (diesel) 004-006, de Citaro 301-325, 341-366 en de gelede Philias waterstofbussen 007 en 008. Deze begonnen vanuit Garage Noord.
Wel begonnen de 'tikkers' 86-105 en 250-294 in 1956 en 1957 vanuit de toenmalige garage Oost maar bij de komst van de 86-105 was de huidige garage West nog niet geopend en bij de komst van de 250-294 nog slechts gedeeltelijk in gebruik.
Op bepaalde tijden rijden de lijnen 62 en 63 en 61 en 69 in één omloop om zo bij een gelijke frequentie een wagen uit te sparen. Gelede bussen rijden op lijn 15, 18, 21, 61, 69, 245, 247 en 249 (in het weekeinde ook op lijn 48).
Garage Noord
De op een na grootste van de drie garages. Deze garage is gelegen aan de Metaalbewerkersweg en is geopend op 31 oktober 1968. Daarvoor was de garage gevestigd aan de Aambeeldstraat bij de ponthaven. De garage werd in gebruik genomen gelijktijdig met de opening van de IJtunnel. Daar de garage al eerder gereed was werd deze tot die tijd gebruikt als opslaggarage voor buiten dienst gestelde bussen. Men sprak toen van Nieuw Noord en Oud Noord. In de garage is een tankinstallatie voor de waterstofbussen aanwezig en vroeger ook voor de LPG-bussen.
De lijnen 32 en 34 rijden in één omloop en de lijnen 35 en 37 in de avonduren in één omloop om bij een gelijke frequentie een wagen uit te sparen.
Gelede bussen worden ingezet op lijn 32, 33, 34, 35 en 37 en minibussen op lijn 30 en 31.
Garage Zuid
Was oorspronkelijk Garage Oost aan de Beijersweg, totdat GVB en CN in 1980 samen naar het Industriegebied Amstel III verhuisden aan de Hoogoorddreef. Het onderhoud vond nog wel plaats in Oost en waren er wisselwagens aanwezig voor dienst op lijn 22. In 1985 werd garage Oost gesloten waarbij lijn 22 naar West ging en het klein onderhoud in een gehuurde garage aan de Schepenbergweg plaats vond daar CN dit niet kon verzorgen. Door een overname van de streeklijnen naar Haarlem, Uithoorn en Aalsmeer in 1994 verandert het welbekende 'GVB in samenwerking met CN' in 'GVB in samenwerking met NZH'. Maar nadat NZH en Midnet (VAD en de CN-lijnen richting Hilversum) in 1999 opgegaan in Connexxion mogen de Zuid-bussen naar een eigen garage uitkijken. Die vinden ze in 2000 in het Industriegebied Amstel in Duivendrecht aan de Joan Muyskenweg op het terrein van de basis werkplaats rail waar vanaf dan een paar wisselwagens werden gestald voor de lijnen 37, 66, 67 en 199 (later gevolgd door lijn 65 en 165). Tot 2002 waren er dus 4 garages vandaar dat destijds op de dienstroosters Garage Amstel stond vermeld.
In 2002 gingen de overige Zuid-lijnen naar garage Amstel die toen garage Zuid werd. Een echte garage is het (nog) niet aangezien de bussen voor onderhoud op West (standaards) en Noord (geledes) zijn aangewezen. De oude Garage Oost, jarenlang de verblijfplaats van de MUSA-bussen, is inmiddels gesloopt, en ook van de garage in de Bijlmer is na het vertrek van Connexxion naar Schiphol en Uithoorn in 2005 niets meer over. Er gaan geluiden op dat Zuid weer naar een andere ruimte moet omzien.
Garage Oost/Zuid heeft het vrijwel altijd moeten stellen met al wat oudere wagens. Pas 4 jaar na de komst van de eerste standaards kreeg garage Oost eigen standaards en bleef Oost een Tikkerdomein. Als alleroudste wagens reden in Zuid in maart 1984 de 401-403, 407, 458, in december 1990 de 128, 132, 136-140, van mei 1993 tot mei 1994 de 210-230, 232,234-240, in 2002 de 505-519 en in december 2011 de 121, 122, 124, 125 en de 139.
Met uitzondering van de 210-240 hebben genoemde exemplaren acht tot twaalf jaar Bijlmerdienst opgebouwd.(de 228-230 en de 232 kwamen tot zes en een halfjaar, de 231 vijf en een half jaar en de 210-227 en de 233-240 tot drie en een half jaar).
Bij de komst van nieuw materieel komt het vaak voor dat de alleroudste wagens worden overgeplaatst naar West omdat die het makkelijkst zijn uit te wisselen. Slechts een enkeling is als doorgewinterde Zuidbus buiten dienst gegaan. Nieuw materieel was uitzonderlijk in Garage Oost/Zuid. Slechts de 'tikkers' 86-105, 250-294, de Volvo geledes 513 en 515-519 en Citea 1103 kwamen nieuw in dienst. Wel was het zo dat toen de wagens in een poule met Noord of West reden wel wagens nieuw in dienst kwamen zoals de Jonckheeren 130-155 en de geledes 445-469, 301-325 en 341-350. Ook een flink aantal Citea's kwam in 2011 nieuw in dienst.
Het onderhoud van de standaards vindt plaats in West en het onderhoud van de geledes in Noord. Daarom vinden er regelmatig verhuizingen plaats en bevinden zich geen vaste wagens in Zuid.
Op bepaalde tijden rijden de lijnen 40 en 41, en de lijnen 44, 45, 47 en 66 in één omloop om bij een gelijke frequentie een wagen te kunnen uitsparen. Gelede bussen worden ingezet op lijn 22, 249, 355 en 357 (nachtlijnen weekeinde).
Tijdelijke vestigingen
Ook zijn er in de loop der jaren enige tijdelijke stallingen geweest in verband met ruimtegebrek in de eigen garages. Midden jaren vijftig voor de opening van garage West reden de lijnen D, P en M tijdelijk van uit de tramremise Nieuwe Achtergracht alwaar al overbodige bussen (en trams) werden opgeslagen.Verder werden jarenlang overbodige bussen gestald bij de Enhabo in Zaandam. Ook de remise Lekstraat is enige tijd gedeeltelijk gebruikt als stalling. Voorts heeft Noord wagens opgeslagen aan de ponthaven in de Aambeeldstraat. Garage Oost heeft in de jaren zeventig bussen gestald op een terrein van de gashouder Oost waarbij het noodzakelijk was de wagens van een extra startmogelijkheid te voorzien (voorzien van een gele stip) aangezien de stalling in de buitenlucht was.
Voorts stalde het GVB eind jaren tachtig, begin jaren negentig buiten dienst staande wagens bij de Gashouder aan de Haarlemmerweg en in 2000 in een loods aan de Gevleweg.
Noord stalde in 2002 tijdelijk zijn wagens aan een terrein bij de Distelweg omdat de eigen garage gevorderd was door de politie in verband met het koninklijk huwelijk. Later werden hier ook buiten dienst gestelde bussen opgeslagen.
Bestemmingen
Koersborden
De omnibussen van de AOM waren voorzien van borden zonder lijnnummer met de bestemming op het dak. De tramomnibussen van de concurrent waren voorzien van bestemmingen aan de zijkant van het voertuig.
De eerste bussen van lijn 14 in 1908 waren voorzien van een bord voorop in dezelfde stijl als de trams dus ook met lijnkleur zijnde wit-rood horizontaal (thans heeft tramlijn 14 nog steeds deze lijnkleur maar dan rood-wit verticaal).Voorts hadden de bussen een zijlat met beide eindpunten zonder lijncijfer.
Bij de torpedefrontbussen verdween de lijnkleur en kwam ook achter een lijnbord.
Bij de minibussen 11-14 waren onder het lijnbord 2 bestemmingsborden aangebracht.
Afgezien van de AEC proefbus 1 en de gehuurde Haagse 1100-en bleef deze intuiging gehandhaafd tot en met de komst van de bordbussen 1-20 en 55-64.
Lijn- en richtingfilms
Met de komst van de AEC serie 21-32 in 1954 verschenen de eerste filmbussen. Voorop was naast de lijnfilm ook de richtingfilm terwijl op zij en achter nog een lijnfilmkastje was.
De luchtbussen waren voorzien van een lijnfilmkastje achter de ruit naast de instapdeur welke de standaards ook kregen.
Gewone lijnen waren zwart uitgevoerd (later blauw), sneldiensten rood en nachtbussen geel. Bij de integratiebussen was de richtingfilm groen.Voorts was de richtingfilm met de tekst naar garage blauw en de tekst laatste rit, tramdienst en metrodienst rood.Tot slot was de tekst kindervervoer wit met rode letters.
Matrix
Sinds 1989 heeft het GVB-bussen met matrixaanduidingen in dienst genomen. De eerste wagens die hier van voorzien werden waren de Volvo's 505-519 (geleed) en 377-386/387-396 (standaard). Dit betrof een smallere versie dan de matrix die bij de latere Volvo's werd aangebracht. Deze hadden dikkere cijfers en letters. Ronduit schriel waren de lijncijfers uitgevoerd bij de Volvo/Den Oudsten-serie 545-555. Bij de Jonckheer/Berkhof wagens waren ze weer van het dikkere type. De matrices van de onlangs in dienst gestelde Mercedes/Citaro's zijn weer van een dunner type en nu feller geel. Later zijn ze bij de Volkswagenbusjes en, eind jaren negentig, bij de 397 aangebracht.
Waar de richtingfilms ongeveer 60 bestemmingen hadden was dat bij de matrixbussen verdubbeld. Na de vernieuwing van het busnet in 2006 is de helft hiervan overbodig geworden en hebben de bussen voorin een ingekorte lijst hangen op alfabetische volgorde; opvallende afwezigen zijn 'Laatste rit', 'Diemen' (terwijl dit aangeduid staat bij de bussen van lijn 136) en de garageritten. Jaarlijks worden er een paar bestemmingen veranderd, en onlangs heeft GVB zich bekeerd tot het vanuit Engeland overgewaaide Sorry, geen dienst.
Nadeel van de matrix is de slechte leesbaarheid bij fel zonlicht. Dit gold met name voor de eerste wagens met matrix (505-519, 377-386 en 387-396) en de Volvo/Den Oudsten geledes 545-555. De matrix op de donkere achterzijde was bij fel zonlicht feitelijk onleesbaar. De latere versies waren redelijk tot goed leesbaar. Een ander nadeel van de matrix was dat bij een defect geen of onjuiste lijnaanduiding werd gevoerd. Soms reden bussen met willekeurige aanduidingen rond of met helemaal niets. Soms werd dan een bord of stuk karton achter de voorruit geplaatst. De in 2007 gehuurde geledes (Van Hool en Mercedes) waren een goed voorbeeld. Sommige wagens konden normaal een digitale lijn en bestemming tonen. Andere wagens reden met een afgeplakte filmkast en een bord met lijn en bestemming achter de voorruit. De Berkhof-wagens hebben ook binnen een matrix met automatische halte omroep. De matrix bij de gelede Citaro's en Citea's is dunner, feller en geler maar ook minder duidelijk dan bij de Jonckheeren. De matrix binnen heeft plaats gemaakt voor TV-schermen.
Dienstwagenbordjes
De ingezette bussen op een bepaalde lijn hadden alle een zg. dienstwagennummer bijvoorbeeld als op een lijn 10 wagens reden hadden deze de dienstwagennummers 1-10. Dit dienstwagennummer werd d.m.v. een geel bordje achter de voorruit geplaatst. Voor passagiers was dan duidelijk als op een eindpunt meerdere bussen stonden de bus met het laagste nummer het eerst vertrok. Wel was het zo dat als in de ochtendspits meer wagens reden er dienstwagens ontbraken welke in de middagspits weer terug keerde. Later vermeed men dubbele dienstwagennummers.
In 1984 kwamen er nieuwe bordjes met aan de ene kant wit en aan de andere kant geel.
Bij de komst van de Jonckheeren werden de gele bordjes vervangen door setjes van omklapbare cijfers. In tegenstelling tot de Combinotrams zijn er bij de bus nog geen elektronische dienstwagenbordjes. De gelede Citaro's en de Citea's zijn niet meer van setjes omklapbare dienstwagenbordjes voorzien. Ook zijn er geen elektronische dienstwagenbordjes zoals bij de Combino's. Bij de resterende Jonckheeren zijn de bordjes onlangs verwijderd.
Routekartons
In de wagens waren de routekartons aanvankelijk zwart-rood uitgevoerd. Bij de komst van het zonetarief in 1977 werden ze geel-oranje en later werden ze wit-blauw. Thans zijn ze geel-wit.
Bronnen
- Voormalig maandblad het Openbaar vervoer (1998-2000)
- Voormalig maandblad Railnieuws - het Openbaar vervoer (2000-2008)
- Weekblad d'Amsterdamse tram (1998-heden)
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Bussen in Amsterdam op Wikimedia Commons.