Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ananas: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ananas&oldid=50430865 25 nov 2017 Känsterle 23 mrt 2004 J3RO3N Itsme) |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ananas&oldid=62273956 15 jun 2022) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Zie artikel|Zie [[ | {{Zie artikel|Zie [[Ananás]] voor de gelijknamige Braziliaanse gemeente.}} | ||
{{Zie artikel|Voor het plantengeslacht uit de bromeliafamilie (Bromeliaceae), zie [[Ananas (geslacht)]].}} | |||
{{Taxobox | {{Taxobox | ||
| type = plant | | type = plant | ||
| Regel 14: | Regel 16: | ||
| onderfamilie = ''[[Bromelioideae]]'' | | onderfamilie = ''[[Bromelioideae]]'' | ||
| geslacht = ''[[Ananas (geslacht)|Ananas]]'' | | geslacht = ''[[Ananas (geslacht)|Ananas]]'' | ||
| w-naam = ''Ananas comosus'' | |||
| w-naam = ''Ananas | |||
| auteur = ([[Carl Linnaeus|L.]]) [[Elmer Drew Merrill|Merr.]] | | auteur = ([[Carl Linnaeus|L.]]) [[Elmer Drew Merrill|Merr.]] | ||
| datum = 1917 | | datum = 1917 | ||
}} | }} | ||
De '''ananas''' (''Ananas comosus'') is een [[tropen (geografie)|tropische]] [[ | De '''ananas''' (''Ananas comosus'') is een [[tropen (geografie)|tropische]] [[Planten|plant]], oorspronkelijk afkomstig uit [[Brazilië]], [[Bolivia]] en [[Paraguay]]. De plantensoort behoort tot de [[bromeliafamilie]] (Bromeliaceae). | ||
== Etymologie == | |||
Ananas is een woord uit het [[Tupi (taal)|Tupi]], de taal van de [[Tupi (volk)|Tupi-indianen]], en betekent ''uitmuntende vrucht''.<ref>[http://www.lekkerplantaardig.net/wetenswaardig.htm Plant(wetens-w)Aardigheidjes], Lekker Plant-Aardig. [https://web.archive.org/web/20211209204330/http://www.lekkerplantaardig.net/wetenswaardig.htm Gearchiveerd] op 9 december 2021.</ref> De Spanjaarden noemden de vrucht ''piña'', naar de [[Kegelvrucht (naaldboom)|dennenappel]] (''cono de pino''). | |||
== Beschrijving == | |||
De vrucht van de ananas is een grote samengestelde [[schijnvrucht]]. Binnenin zit de verdikte, vlezige, vezelige bloeistengel. Het vruchtvlees ligt hier omheen en bestaat uit meerdere met elkaar vergroeide [[Bes (botanisch)|bessen]] en met de onderste delen van de [[schutblad (plant)|schutbladen]]. Het buitenste gedeelte van de ananas bestaat uit de [[Kelk (bloem)|kelk-]], de bloem[[kroonblad]]en, het bovenste gedeelte van het [[vruchtbeginsel]] en de bruine, vliezige toppen van de schutbladen. De schijnvrucht kan wel 30 cm lang en meer dan 4 kg zwaar worden, heeft bovenop een [[Bladrozet|rozet van bladeren]] en is cilindrisch tot kegelvormig. De kleur van de schil is groenachtig tot bruinachtig, het vruchtvlees is lichtgeel tot geel en de smaak is zoet tot zoetzuur. De grootte, de vorm, de smaak en de kleur zijn variabel en afhankelijk van de [[Cultivar|cultuurvariëteit]]. | |||
De | De natuurlijke (of meest voorkomende) [[bestuiver]] van de ananas is de [[kolibrie]]. Door bestuiving ontstaan zaden, maar omdat de aanwezigheid van zaden een negatief effect heeft op de kwaliteit van het fruit, is op [[Hawaï]], waar ananas op grote schaal wordt gekweekt, de invoer van kolibries verboden. Zoals bij alle bromelia's kan de bloei van de ananas kunstmatig worden opgewekt door middel van [[etheen]]. Een tijdens het schoonmaken van de ananas verwijderde bovenkant kan opnieuw in de bodem worden geplant. Op dezelfde wijze waarop een aardappel of ui uit een uitsnede groeit, zal dan een nieuwe plant groeien. Het duurt tussen de 14 en 16 maanden voordat een ananas oogstrijp is. Het vroeg oogsten van de hoofdvrucht zorgt voor een tweede oogst van kleinere vruchten. Na de oogst rijpt de ananas niet meer. Daarom wordt het vruchtvlees vaak [[Conservenblik|ingeblikt]]. | ||
De | De ananas is rijk aan vitaminen, zoals [[bètacaroteen]] en [[vitamine E]], en aan mineralen, zoals [[kalium]], [[magnesium]], [[fosfor]], [[IJzer (element)|ijzer]], [[Koper (element)|koper]], [[mangaan]], [[Zink (element)|zink]] en [[Jodium (element)|jodium]]. | ||
Tekenen dat een ananas rijp is: | Tekenen dat een ananas rijp is: | ||
| Regel 41: | Regel 38: | ||
* De ananas heeft glanzende "ogen".<ref>[http://www.xs4all.nl/~rjmmilt/index.htm?http://www.xs4all.nl/~rjmmilt/info/inf00033.htm^submenu.htm CulinaireZaken.nl]</ref> | * De ananas heeft glanzende "ogen".<ref>[http://www.xs4all.nl/~rjmmilt/index.htm?http://www.xs4all.nl/~rjmmilt/info/inf00033.htm^submenu.htm CulinaireZaken.nl]</ref> | ||
Vanwege de vruchten werd de ananasplant door de mens al snel ook op andere plaatsen aangeplant. Ten tijde van [[Christoffel Columbus]] groeide de plant in heel [[Zuid-Amerika|Zuid-]] en [[Midden-Amerika]] en in het [[Caraïben|Caraïbisch gebied]]. De [[Spanje|Spanjaarden]] introduceerden de ananas op de [[Filipijnen]], [[Hawaï]] en [[Guam]]. De ananas groeit het best waar de temperatuur tussen de 18-35 [[Celsius|°C]] ligt. In een kouder gebied wordt de ananas te zuur en bij warmer weer te zoet. In [[Europa (werelddeel)|Europa]] werd de vrucht in 1720 voor het eerst met succes gekweekt in [[broeikas]]sen. De ananas werd zo populair als een exotische vrucht dat het beeld van de ananas snel werd ingepast in de Europese kunst en beeldhouwkunst. | |||
== Bromelaïne == | == Bromelaïne == | ||
De ananas bevat | De ananas bevat een groep [[Thiol|sulfhydryl]] bevattende [[enzym]]en, bromelaïne, met als belangrijkste fractie een groep eiwitsplitsende enzymen ([[protease]]n). Hoewel proteasen de belangrijkste component zijn, zijn ook niet-proteolitische enzymen als [[escherase]], [[peroxidase]] en [[fosfatase]] belangrijk voor de werking van bromelaïne. Escherase speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol in de werking van bromelaïne op de huid. Bromelaïne wordt sinds de jaren vijftig van de 20e eeuw medicinaal ingezet. Het beïnvloedt ontsteking, immuuncellen, celsignalisatie en de bloedstolling en wordt om deze redenen onder meer ingezet bij wondgenezing, als ontstekingsremmer en als pijnstiller.<ref name="PMID 21194252">{{Citeer journal | author = | year = 2010 | month = December | title = Bromelain. Monograph | journal = Alternative Medicine review | volume = 15 | issue = 4 | pages = 361–8 | issn = 1089-5159 | pmid = 21194252 | doi = | language = en | url = http://www.altmedrev.com/component/docman/doc_download/522-monographs-bromelain-monograph?Itemid=485 | accessdate = 2017-11-25 | format = pdf }}{{dode link|datum=februari 2018 |bot=InternetArchiveBot }} Gratis toegankelijk na registratie.</ref> | ||
Culinair worden bromelaïne-enzymen gebruikt voor het malser maken van vlees. Het toevoegen van verse ananas aan voedsel zal afbraak van eiwitten veroorzaken, waardoor de textuur en smaak verandert. In gerechten met [[gelatine]] zal verse ananas de gelatine afbreken waardoor het geen gel meer kan vormen. Ananas uit [[Conservenblik|blik]] heeft dit effect niet, aangezien bij het inblikken de ananas [[Steriliseren (micro-organismen)|verhit]] wordt, waardoor de eiwit-afbrekende enzymen [[Denaturatie (biochemie)|denatureren]]. Het eiwitsplitsende effect kan na een zware maaltijd benut worden door verse ananas te consumeren. | Culinair worden bromelaïne-enzymen gebruikt voor het malser maken van vlees. Het toevoegen van verse ananas aan voedsel zal afbraak van eiwitten veroorzaken, waardoor de textuur en smaak verandert. In gerechten met [[gelatine]] zal verse ananas de gelatine afbreken waardoor het geen gel meer kan vormen. Ananas uit [[Conservenblik|blik]] heeft dit effect niet, aangezien bij het inblikken de ananas [[Steriliseren (micro-organismen)|verhit]] wordt, waardoor de eiwit-afbrekende enzymen [[Denaturatie (biochemie)|denatureren]]. Het eiwitsplitsende effect kan na een zware maaltijd benut worden door verse ananas te consumeren. | ||
Bromelaïne is aanwezig in alle delen van de plant, de hoogste concentraties worden in de steel aangetroffen. | Bromelaïne is aanwezig in alle delen van de plant, de hoogste concentraties worden in de steel aangetroffen. | ||
== Wereldwijde productie == | |||
De wereldproductie wordt nu gedomineerd door [[Zuidoost-Azië]], met name [[Thailand]] en de [[Filipijnen]]. | |||
{| class="wikitable" align=center | |||
! colspan=2|Topproducenten van ananas 2018<ref>[https://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/ Food and Agriculture Organization of The United Nations]. [https://web.archive.org/web/20211230082636/https://www.fao.org/faostat/en/ Gearchiveerd] op 30 december 2021.</ref> | |||
|- | |||
! Land | |||
! Productie ([[Ton (massa)|ton]]) | |||
|- | |||
| {{CR}} || align="right" | 3.418.155 | |||
|- | |||
| {{PH}} || align="right" | 2.730.985 | |||
|- | |||
| {{BR}} || align="right" | 2.650.479 | |||
|- | |||
| {{TH}} || align="right" | 2.113.380 | |||
|- | |||
| {{ID}} || align="right" | 1.805.506 | |||
|- | |||
| {{IN}} || align="right" | 1.706.000 | |||
|- | |||
| {{NG}} || align="right" | 1.664.510 | |||
|- | |||
| {{CN}} || align="right" | 1.573.471 | |||
|- | |||
| {{MX}} || align="right" | 999.593 | |||
|- | |||
| {{CO}} || align="right" | 900.395 | |||
|- | |||
| {{GH}} || align="right" | 713.942 | |||
|- | |||
| {{VN}} || align="right" | 654.801 | |||
|- | |||
| {{AO}} || align="right" | 597.662 | |||
|- | |||
| {{PE}} || align="right" | 548.465 | |||
|- | |||
| {{VE}} || align="right" | 518.664 | |||
|- | |||
|} | |||
== Afbeeldingen == | == Afbeeldingen == | ||
<gallery widths=" | <gallery widths="180px" heights="180px"> | ||
Ghana pineapple field.jpg|Ananasproductieveld | Ghana pineapple field.jpg|Ananasproductieveld | ||
Pineapple seeds.jpg|Zaden (bij luciferkop) | Pineapple seeds.jpg|Zaden (bij luciferkop) | ||
Ananas.jpg|Ananasvrucht | Ananas.jpg|Ananasvrucht | ||
Ananas flesh 4parts.jpg|Opengesneden vrucht | Ananas flesh 4parts.jpg|Opengesneden vrucht | ||
Ananasquerschnitt.JPG|Dwarsdoorsnede vrucht | |||
Pina Colada (Cocktail).jpg|[[Pina colada]] is een alcoholische longdrink-[[cocktail]] waarin ananassap gebruikt wordt | |||
</gallery> | </gallery> | ||
== Externe links == | == Externe links == | ||
* [ | * {{en}} [https://www.levins.com/pineapple.html Social History of the Pineapple] | ||
* [https://web.archive.org/web/20130121113119/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?3074 Taxon: ''Ananas comosus'' (L.) Merr.]; in: USDA, ARS, National Genetic Resources Program; ''Germplasm Resources Information Network'' - (''GRIN'') [Online Database]; National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland; [18 | * {{en}} [https://web.archive.org/web/20130121113119/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?3074 Taxon: ''Ananas comosus'' (L.) Merr.]; in: USDA, ARS, National Genetic Resources Program; ''Germplasm Resources Information Network'' - (''GRIN'') [Online Database]; National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland; [18 februari 2012] | ||
* {{en}} You Tube [https://www.youtube.com/watch?v=vpJHgXaPzFA How to grow pineapples] | |||
{{Appendix}} | {{Appendix}} | ||
{{Commonscat| | {{Commonscat|Ananas comosus}} | ||
{{Woordenboek}} | {{Woordenboek}} | ||
Versie van 17 jun 2022 20:57
| Ananas | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ananas Ananas | |||||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||||||
| Ananas comosus (L.) Merr. (1917) |
De ananas (Ananas comosus) is een tropische plant, oorspronkelijk afkomstig uit Brazilië, Bolivia en Paraguay. De plantensoort behoort tot de bromeliafamilie (Bromeliaceae).
Etymologie
Ananas is een woord uit het Tupi, de taal van de Tupi-indianen, en betekent uitmuntende vrucht.[1] De Spanjaarden noemden de vrucht piña, naar de dennenappel (cono de pino).
Beschrijving
De vrucht van de ananas is een grote samengestelde schijnvrucht. Binnenin zit de verdikte, vlezige, vezelige bloeistengel. Het vruchtvlees ligt hier omheen en bestaat uit meerdere met elkaar vergroeide bessen en met de onderste delen van de schutbladen. Het buitenste gedeelte van de ananas bestaat uit de kelk-, de bloemkroonbladen, het bovenste gedeelte van het vruchtbeginsel en de bruine, vliezige toppen van de schutbladen. De schijnvrucht kan wel 30 cm lang en meer dan 4 kg zwaar worden, heeft bovenop een rozet van bladeren en is cilindrisch tot kegelvormig. De kleur van de schil is groenachtig tot bruinachtig, het vruchtvlees is lichtgeel tot geel en de smaak is zoet tot zoetzuur. De grootte, de vorm, de smaak en de kleur zijn variabel en afhankelijk van de cultuurvariëteit.
De natuurlijke (of meest voorkomende) bestuiver van de ananas is de kolibrie. Door bestuiving ontstaan zaden, maar omdat de aanwezigheid van zaden een negatief effect heeft op de kwaliteit van het fruit, is op Hawaï, waar ananas op grote schaal wordt gekweekt, de invoer van kolibries verboden. Zoals bij alle bromelia's kan de bloei van de ananas kunstmatig worden opgewekt door middel van etheen. Een tijdens het schoonmaken van de ananas verwijderde bovenkant kan opnieuw in de bodem worden geplant. Op dezelfde wijze waarop een aardappel of ui uit een uitsnede groeit, zal dan een nieuwe plant groeien. Het duurt tussen de 14 en 16 maanden voordat een ananas oogstrijp is. Het vroeg oogsten van de hoofdvrucht zorgt voor een tweede oogst van kleinere vruchten. Na de oogst rijpt de ananas niet meer. Daarom wordt het vruchtvlees vaak ingeblikt.
De ananas is rijk aan vitaminen, zoals bètacaroteen en vitamine E, en aan mineralen, zoals kalium, magnesium, fosfor, ijzer, koper, mangaan, zink en jodium.
Tekenen dat een ananas rijp is:
- Middelste bladeren bovenop makkelijk los te trekken.[2]
- Sterke ananasgeur (ethylacetaat).
- Stevig, veerkrachtig vruchtvlees.
- De ananas heeft glanzende "ogen".[3]
Vanwege de vruchten werd de ananasplant door de mens al snel ook op andere plaatsen aangeplant. Ten tijde van Christoffel Columbus groeide de plant in heel Zuid- en Midden-Amerika en in het Caraïbisch gebied. De Spanjaarden introduceerden de ananas op de Filipijnen, Hawaï en Guam. De ananas groeit het best waar de temperatuur tussen de 18-35 °C ligt. In een kouder gebied wordt de ananas te zuur en bij warmer weer te zoet. In Europa werd de vrucht in 1720 voor het eerst met succes gekweekt in broeikassen. De ananas werd zo populair als een exotische vrucht dat het beeld van de ananas snel werd ingepast in de Europese kunst en beeldhouwkunst.
Bromelaïne
De ananas bevat een groep sulfhydryl bevattende enzymen, bromelaïne, met als belangrijkste fractie een groep eiwitsplitsende enzymen (proteasen). Hoewel proteasen de belangrijkste component zijn, zijn ook niet-proteolitische enzymen als escherase, peroxidase en fosfatase belangrijk voor de werking van bromelaïne. Escherase speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol in de werking van bromelaïne op de huid. Bromelaïne wordt sinds de jaren vijftig van de 20e eeuw medicinaal ingezet. Het beïnvloedt ontsteking, immuuncellen, celsignalisatie en de bloedstolling en wordt om deze redenen onder meer ingezet bij wondgenezing, als ontstekingsremmer en als pijnstiller.[4]
Culinair worden bromelaïne-enzymen gebruikt voor het malser maken van vlees. Het toevoegen van verse ananas aan voedsel zal afbraak van eiwitten veroorzaken, waardoor de textuur en smaak verandert. In gerechten met gelatine zal verse ananas de gelatine afbreken waardoor het geen gel meer kan vormen. Ananas uit blik heeft dit effect niet, aangezien bij het inblikken de ananas verhit wordt, waardoor de eiwit-afbrekende enzymen denatureren. Het eiwitsplitsende effect kan na een zware maaltijd benut worden door verse ananas te consumeren.
Bromelaïne is aanwezig in alle delen van de plant, de hoogste concentraties worden in de steel aangetroffen.
Wereldwijde productie
De wereldproductie wordt nu gedomineerd door Zuidoost-Azië, met name Thailand en de Filipijnen.
| Topproducenten van ananas 2018[5] | |
|---|---|
| Land | Productie (ton) |
.png){kind=small} Costa Rica |
3.418.155 |
 Filipijnen |
2.730.985 |
 Brazilië |
2.650.479 |
 Thailand |
2.113.380 |
 Indonesië |
1.805.506 |
 India |
1.706.000 |
 Nigeria |
1.664.510 |
 China |
1.573.471 |
 Mexico |
999.593 |
 Colombia |
900.395 |
 Ghana |
713.942 |
 Vietnam |
654.801 |
 Angola |
597.662 |
 Peru |
548.465 |
 Venezuela |
518.664 |
Afbeeldingen
-
Ananasproductieveld
-
Zaden (bij luciferkop)
-
Ananasvrucht
-
Opengesneden vrucht
-
Dwarsdoorsnede vrucht
-
Pina colada is een alcoholische longdrink-cocktail waarin ananassap gebruikt wordt
.jpg){kind=link}
Externe links
- (en) Social History of the Pineapple
- (en) Taxon: Ananas comosus (L.) Merr.; in: USDA, ARS, National Genetic Resources Program; Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [Online Database]; National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland; [18 februari 2012]
- (en) You Tube How to grow pineapples
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Ananas comosus op Wikimedia Commons.
|
Zoek ananas op Wiktionary. |