DVB-T

DVB T oftewel Digital Video Broadcasting Terrestrial is de open standaard voor uitzending van digitale video met behulp van zendmasten.

Een home-cinema met DVB-T.

Aanbod

Nederland

In Nederland is er een ontvangstbereik van 98% met dakantenne, en 66% met binnenantenne. NPO 1, NPO 2 en NPO 3 en een regionale zender worden gratis (free to air) uitgezonden. Dit geldt ook voor de radiozenders NPO Radio 1 , NPO Radio 2, NPO 3FM, NPO Radio 4 NPO Radio 5, NPO Soul en Jazz , NPO FunX en een regionale radiozender. Dit pakket wordt Bouquet 1 genoemd.

KPN/Digitenne biedt tegen betaling een uitbreiding van dit pakket tot 23 televisie- en 19 radiozenders. Dit is niet geheel dekkend. In 2009 zijn er nog gebieden waar geen Digitenne aangevraagd kan worden, omdat het signaal in die gebieden te zwak is voor een continue kwaliteit.

Zie ook : Nederlandse digitale radio via DAB.

Deze verbinding wordt ook wel Analoog-Digitaal genoemd.

Vlaanderen

In Vlaanderen werden alle analoge en digitale radio- en televisiezenders van de VRT (de HD-zenders en RVi uitgezonderd) gratis uitgezonden via DVB-T. Dit omvat Eén , Ketnet , Canvas en als televisiezenders en Radio 1, Radio 2, Klara, Klara continuo, Studio Brussel, MNM, MNM Hits, Sporza , Ketnet Hits als radiozenders. Per 1 December 2018 stopte de VRT met ethertelevisie vanwege de kosten en het beperkte kijkersbereik. De commerciële zenders worden nog wel doorgegeven via DVB T.

Werking

DVB-T (terrestrial) zendt uit via zendmasten op aarde. Door gebruik van digitale techniek is bij voldoende signaal de ontvangst prima. Ruis en reflecties (dubbele beelden) komen niet meer voor. Als er te weinig signaalontvangst is, bevriest het beeld of wordt het zwart. Door het gebruik van sterke digitale compressietechnieken kan de beeldkwaliteit lager worden dan bij DVB-S of zelfs analoge televisie. Voordeel is dat de uitgestuurde vermogens bij DVB-T slechts een fractie van de energie nodig hebben vergeleken met analoge uitzendingen voor een zelfde dekkingsgebied.

Dicht bij de zenders, die op 44 locaties in Nederland en in 6 plekken in België staan opgesteld, vooral nabij de grote steden, kan voor ontvangst worden volstaan met een eenvoudige binnenantenne, waardoor op een willekeurige plaats in huis TV gekeken kan worden zonder noodzaak van aanleg van antennekabels. Verder is het mogelijk om zenders die op verschillende locaties staan opgesteld op dezelfde kanalen te laten zenden. Daardoor is, ondanks een beperkt aantal zendkanalen dat aan Nederland is toegewezen, toch op een groot aantal plaatsen een uitgebreid programma-aanbod mogelijk. Er worden meerdere TV-programma's (4 tot 8) uitgezonden binnen de bandbreedte van 1 analoog televisiekanaal. Naast vele digitale technieken, waaronder foutcorrectie, is een van de belangrijkste eigenschappen van de transmissie dat er uitgezonden wordt over een groot aantal frequentiebanden binnen een kanaal, 1512 (2k mode) of 6048 (8k mode) stuks, gebruik makend van OFDM en met een heel lage bitrate binnen deze banden. Dat is essentieel voor de onderdrukking van de gevolgen van meerwegontvangst of ontvangst van meerdere zenders die op dezelfde frequentie werken. Verder worden er zogenaamde guard intervals tussen gevoegd.

Een lijst van DVB-T-zenders, die in België en Nederland te ontvangen zijn is hier te vinden.

In Nederland worden frequenties van 470 MHz tot 862 MHz gebruikt (in de UHF band).

De reikwijdte van een zender wordt ook door het weer bepaald. Dergelijke frequenties buigen niet mee met de kromming van de aarde, maar door zenders met veel vermogen te gebruiken is een redelijk groot gebied te bereiken. Door weersinvloeden kan het bereik echter verdubbelen of halveren.

Beschikbare bitrates voor een DVB-T-systeem met 8 MHz kanalen in Mbit/s

Modulatie	Codering	Guard interval
		1/4	1/8	1/16	1/32
QPSK	1/2	4.976	5.529	5.855	6.032
	2/3	6.635	7.373	7.806	8.043
	3/4	7.465	8.294	8.782	9.048
	5/6	8.294	9.216	9.758	10.053
	7/8	8.709	9.676	10.246	10.556
16-QAM	1/2	9.953	11.059	11.709	12.064
	2/3	13.271	14.745	15.612	16.086
	3/4	14.929	16.588	17.564	18.096
	5/6	16.588	18.431	19.516	20.107
	7/8	17.418	19.353	20.491	21.112
64-QAM	1/2	14.929	16.588	17.564	18.096
	2/3	19.906	22.118	23.419	24.128
	3/4	22.394	24.882	26.346	27.144
	5/6	24.882	27.647	29.273	30.160
	7/8	26.126	29.029	30.737	31.668

Meer details

De eigenlijke digitale compressie van het beeldsignaal vindt plaats door het televisiesignaal te coderen volgens de standaard MPEG2. Compressie is vooral mogelijk als opeenvolgende beelden relatief weinig veranderen; men hoeft alleen de verschillen tussen opeenvolgende beelden te coderen. Natuurlijk treden af en toe wel sterke beeldwisselingen op, maar door slim te coderen is dat allemaal op te vangen. Vervolgens worden juist weer meer bits toegevoegd die zogenaamde "Forward Error Correction" (FEC) mogelijk maken. Als er niet te veel fouten in het signaal zitten kan de ontvanger het oorspronkelijke beeldsignaal weer geheel herstellen. Naast Reed-Solomon code op een blok bytes wordt in een tweede stap nog eens een convolutiecodering toegepast. Hierop heeft de rij "codering" in bovenstaande tabel betrekking. Het eerste getal is het aantal bits van de ingaande bitstroom, het tweede van de uitgaande bitstroom. Daarnaast wordt de volgorde van de bits gewijzigd om de invloed van "burst"-transmissiestoringen (bits die direct achter elkaar worden verzonden) te verminderen. Verder wordt periodiek een guard interval ingevoegd. Hierin wordt een deel van de symboolreeks herhaald. Een sterke voorwaartscorrectie (codering 1/2) en groot guard interval (1/4) en een safe modulatietechniek (QPSK) levert een signaal met hoge kwaliteit op, maar heeft een zeer beperkte transportcapaciteit (4976 Mbis/s). Anderzijds geeft een lage mate van FEC (7/8), een klein guard interval (1/32) en een modulatietechniek met veel niveaus (officiële term: constellaties)(64_QAM) een meer dan zes maal zo hoge bitrate van 31668 Mbits/s, maar relatief kleine verstoringen in het transmissiekanaal zullen dan al tot beeldfouten leiden. Zoals hiervoor al vermeld wordt ten slotte de bitstroom over groot aantal draaggolven (carriers) binnen een 8 MHz breed TV-kanaal verdeeld, gebruik makend van OFDM. Voor goede ontvangst is een zeer exacte frequentiegelijkloop van zender en ontvanger nodig, en heeft Doppler frequentieverschuiving vervelende gevolgen, waardoor ontvangst in een auto moeilijk wordt.

Mode	Totaal aantal carriers	Aantal MPEG signaal carriers	Carrier afstand	Frequentie verschil laagste en hoogste carrier	T symb guard = 1/4	T symb guard = 1/8	T symb guard = 1/16	T symb guard = 1/32
8k	6817	6048	1116 Hz	7,61 MHz	1120 µsec	1008 µsec	952 µsec	924 µsec
2k	1705	1512	4464 Hz	7,61 MHz	280 µsec	252 µsec	238 µsec	231 µsec

T symb staat voor de symboolherhaaltijd, dus de tijd tussen het begin van 2 opeenvolgende symbolen. De vermelde waardes gelden voor een 8 MHz breed UHF televisiekanaal. De niet voor MPEG-signaaloverdracht gebruikte carriers kunnen andere signaleringsdoeleinden hebben, of dienen voor meesturen van programma-informatie, of worden als pilootkanalen gebruikt. Periodiek worden er bij elke carrier bekende referentiesymbolen gezonden waardoor de ontvanger fase- en amplitude-correcties kan uitvoeren.

Guard interval	Tijd 2kmode	Afstand 2k mode	Tijd 8k mode	Afstand 8k mode
1/32	7 µsec	2,1 km	28 µsec	8,4 km
1/16	14 µsec	4,2 km	56 µsec	16,8 km
1/8	28 µsec	8,4 km	112 µsec	33,6 km
1/4	56 µsec	16,8 km	224 µsec	67,2 km

Maximale theoretische looptijdverschillen bij meerwegontvangst en equivalente afstanden die een DVB-T ontvanger kan verwerken. De praktische afstanden zijn iets korter, door bandbreedte beperkingen in het signaal.

Geschiedenis

In 1991 kwamen producenten van consumentenelektronica, zendorganisaties en regelgevende instanties bijeen om de mogelijkheden van digitale televisie te bespreken. Eind 1991 werd de European Launching Group, ELG, opgericht, die vanaf 1993 zich DVB projectgroep ging noemen. Deze organisatie houdt zich bezig met alle vormen van digitale televisie, dus naast DVB-T ook met DVB-S, DVB-H, DVB-C en andere. Alle standaarden zijn open, en het werk in de werkgroepen van de DVB-organisatie wordt vastgelegd in standaarden van ETSI of CENELEC. De eerste DVB-T-standaard werd in 1997 vastgelegd, en de eerste DVB-T-uitzendingen begonnen in 1998 in Zweden en het Verenigd Koninkrijk.

In Nederland vonden de eerste uitzendingen, gedistribueerd door Digitenne, plaats op 23 april 2003. Inmiddels is een vrijwel landelijk dekkend netwerk uitgerold en op 11 december 2006 zijn de analoge TV-uitzendingen van de publieke omroep in Nederland vervangen door free to air DVB-T-uitzendingen, waarbij als extra ook een regionaal TV-programma via de ether wordt verspreid.

In Vlaanderen zendt voorlopig enkel de VRT uit in DVB-T. De licenties voor het aanbieden van een televisie- en radio-omroepnetwerk en de bijbehorende digitale frequentiepakketten werden eind 2008 toegekend aan Norkring België, een joint venture van het Noorse Norkring en de VRT.Norkring.

In 2008 en 2009 worden in Nederland proeven gedaan met lokale zenders met een zeer laag vermogen. Er worden echter nog geen licenties afgegeven om te blijven uitzenden, zodat het bij tijdelijke proeven blijft.

Trivia

Het is voor radio(zend)amateurs een doodszonde om misbruik te maken van signalen van andermans apparatuur, zoals bijvoorbeeld de laptop van de buren, temeer ze snel hun vergunning om radio(zend)amateur te mogen zijn verliezen. Toch zijn er wel van deze internetcriminelen die systemen als DVB(-T) en VoIP hacken en er allerlei activiteiten mee verrichten, die ze niet op een eigen computer zouden/willen doen. Dit is te controleren middels het register (zoekopdrachten in het register).

Zie ook

• Digitale uitzending
• OFDM
• Digitenne
• DVB-T ontvangers in Nederland

Referenties

• ETSI Standard: EN 300 744 V1.5.1 (2004-11), Digital Video Broadcasting (DVB); Framing structure, channel coding and modulation for digital terrestrial television, download from ETSI.

  Vrije mediabestanden over DVB-T op Wikimedia Commons

Externe links

• Website van het DVB Project