Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Sulcus centralis: verschil tussen versies
(en+) |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sulcus_centralis&oldid=52040773) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[groeve van Rolando| | {{Infobox hersenen | ||
| naam = Centrale groeve | |||
| latijn1 = Sulcus centralis | |||
| afbeelding = Central sulcus diagram.png | |||
| onderschrift = Lateraal aanzicht van de [[cerebrale hemisfeer|linkergrotehersenhelft]] bij de mens. De sulcus centralis is in het rood aangegeven. | |||
| afbeelding2 = | |||
| onderschrift2 = | |||
| Latijn = sulcus centralis cerebri | |||
fossa Rolandi<ref name="Pinkhof2012">Everdingen, J.J.E. van, Eerenbeemt, A.M.M. van den (2012). ''Pinkhof Geneeskundig woordenboek'' (12e druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.</ref> | |||
| Oudgrieks = | |||
| Nederlands = groeve van Rolando<ref name="Sobotta2000">Putz, R. & Pabst, R. (Red.) (2000). ''Sobotta. Atlas van de menselijke anatomie. Deel 1. Hoofd, hals, bovenste extremiteit.'' (2de druk). Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.</ref> | |||
| deel van = | |||
| onderdelen = sulcus centralis superior<br /> | |||
sulcus centralis inferior | |||
| schorsvelden = area frontalis agranularis (6)<br/> | |||
area gigantopyramidalis (4)<br/> | |||
area postcentralis rostralis (3)<br/> | |||
area postcentralis intermedia (1) | |||
| slagader = | |||
| ader = | |||
| acroniem = | |||
| GraySubject = | |||
| GrayPage = | |||
| MeshName = | |||
| MeshNumber = | |||
}} | |||
De '''sulcus centralis'''<ref name="FCAT">Federative Committee on Anatomical Terminology (1998). ''Terminologia Anatomica''. Stuttgart: Thieme</ref> of '''centrale groeve'''<ref name="Pinkhof2012"/> is een [[hersengroeve]] in de [[grote hersenen]] bij [[primaten]].<ref name="Nieuwenhuys1998">Nieuwenhuys, R. (1998). Telencephalon.. In R. Nieuwenhuys, H.J. ten Donkelaar en C. Nicholson (Red.), ''The central nervous system of vertebrates''. (pp. 1871-2023). Berlin: Springer.</ref> In de mens scheidt de sulcus centralis de [[frontale kwab|frontale]] van de [[pariëtale kwab]].<ref name="Nieuwenhuys1988">Nieuwenhuys, R., Voogd, J., Huijzen, C. van (1988). ''The human central nervous system: a synopsis and atlas'' (3e uitgave). Berlijn/Heidelberg/New York: Springer</ref> Volgens sommigen is de sulcus centralis homoloog aan de sulcus cruciatus in [[roofdieren]].<ref name="NAV2012">International Committee on Veterinary Gross Nomenclature (2012). ''Nomina Anatomica Veterinaria.'' Hannover/Columbia/Ghent/Sapporo</ref> | |||
==Verloop== | |||
De sulcus centralis ligt in de mens tussen de [[gyrus precentralis]] en de [[gyrus postcentralis]].<ref name="Nieuwenhuys1988"/> In de meeste gevallen bestaat de sulcus centralis uit één stuk,<ref name="Ono1990">Ono, M., Kubik, S. & Abernathey, C. (1990). ''Atlas of the cerebral sulci.'' New York: Thieme.</ref> maar in een aantal gevallen bestaat hij uit tweede delen.<ref name="Ono1990"/> In ongeveer een op de zeven gevallen loopt de sulcus centralis onderaan over in de [[fissura lateralis]].<ref name="Ono1990"/> In de meeste gevallen loopt de sulcus centralis door op het mediale oppervlak.<ref name="Ono1990"/> | |||
==Schorsvelden== | |||
===Algemeen=== | |||
De hersenanatoom [[Korbinian Brodmann]] onderscheidde een aantal gebieden voor, in en achter de sulcus centralis (ook bekend onder de naam sulcus Rolandi), die hij schaarde onder de naam ''regio Rolandica''.<ref name="Brodmann1903a">Brodmann, K. (1903). Beiträge zur histologischen Lokalisation der Grosshirnrinde. I. Mitteilung: die Regio Rolandica. ''Journal für Psychologie und Neurologie, 2'', 79–107.</ref> Hij onderscheidde twee hoofdgebieden, de ''regio precentralis'' (voor) en ''regio postcentralis'' (achter), die [[cytoarchitectuur|cytoarchitectonisch]] sterk van elkaar verschillen. Bij de mens komen loopt de scheidingslijn tussen deze gebieden grofweg over de bodem van de sulcus centralis.<ref name="Brodmann1903a"/><ref name="Brodmann1909"/> Voor zowel de mens als voor andere diersoorten onderzocht hij cytoarchitectonisch de grenzen van deze gebieden.<ref name="Brodmann1909"/> | |||
===Mens=== | |||
Van de ''regio precentralis'' liggen (van voor naar achter) in de sulcus centralis<ref name="Brodmann1909">Brodmann, K. (1909). ''Vergleichende Lokalisationslehre der Großhirnrinde in ihren Prinzipien dargestellt auf Grund des Zellenbaues.'' Leipzig: Verlag von Johann Ambrosius Barth.</ref><ref name="Matelli2004"/><ref name="Zilles2004"/>: | |||
* area frontalis agranularis (''area 6'') (= [[premotorische schors]]<ref name="Matelli2004"/>) | |||
* area gigantopyramidalis (''area 4'') (= [[primaire motorische schors]]<ref name="Matelli2004">Matelli, M., (2004). Motor cortex. In G. Paxinos & J.K. Mai (Red.), ''The human nervous system'' (2nd edition). (pp. 973-996) San Diego: Elsevier Academic Press.</ref>) | |||
Het voorste deel (labium anterius) van de sulcus centralis wordt volledig bedekt door area 4, die voor een gedeelte doorloopt op het (buiten)oppervlak van de gyrus praecentralis.<ref name="Brodmann1909"/> Area 6 ligt onderaan de sulcus centralis voor een klein deel op het labium anterius.<ref name="Matelli2004"/><ref name="Zilles2004">Zilles, K. (2004). Architecture of the human cerebral cortex. In G. Paxinos & J.K. Mai (Red.), ''The human nervous system'' (2nd edition). (pp. 997-1055) San Diego: Elsevier Academic Press.</ref> | |||
Van de regio postcentralis liggen (van voor naar achteren) in de sulcus centralis<ref name="Brodmann1909"/><ref name="Geyer1999"/>: | |||
* area postcentralis rostralis (''area 3'') | |||
* area postcentralis intermedia (''area 1'') | |||
Samen met de area postcentralis caudalis (=area 2) van de regio postcentralis, die overigens buiten de sulcus centralis ligt,<ref name="Brodmann1909"/><ref name="Grefkes2001">Grefkes, C., Geyer, S., Schormann, T., Roland, P. & Zilles, K. (2001). Human somatosensory area 2: observer-independent cytoarchitectonic mapping, interindividual variability and population map. ''NeuroImage, 14'', 617-631.</ref> vormen deze drie schorsvelden een onderdeel van de [[somatosensibele schors]].<ref name="Geyer1999">Geyer, S. (1999). Areas 3a, 3b, and 1 of human primary somatosensory cortex. 1. Microstructural organization and interindividual variability. ''NeuroImage, 10'', 63-83.</ref> De voorste area 3 ligt op het achterste deel (labium posterius) van de sulcus centralis.<ref name="Brodmann1909"/><ref name="Geyer1999"/> Op bepaalde plaatsen loopt area 1 door op het labium posterius.<ref name="Geyer1999"/> | |||
==Ontwikkeling== | |||
In de mens is de sulcus centralis vanaf de 24ste week zichtbaar.<ref name="Zilles1994">Zilles, K. & Rehkämper, G. (1994). ''Funktionelle Neuroanatomie. Lehrbuch und Atlas'' (2. Auflage). Berlin/Heidelberg/New York: Springer-Verlag.</ref> | |||
==Naamgeving== | |||
De sulcus centralis is ook bekend onder de naam fossa Rolandi met allerlei varianten. De Italiaanse anatoom Luigi Rolando (1773-1831) was een van de eerste die regelmatigheden in de wirwar van hersenwindingen probeerde te ontdenken<ref name="Marshall">Marshall, L.H. & Magoun, H.W. (1998). ''Discoveries in the human brain. Neuroscience prehistory, brain structure, and function.'' Totowa: Humana Press.</ref><ref name="Sammet2007">Sammet, K. (2007). Luigi Rolando (1773-1831). ''Journal of Neurology, 254'', 404-405.</ref> en onderscheidde daarbij in 1809 de gyri precentralis et postcentralis met een beschrijving (maar geen tekening) van de sulcus centralis.<ref name="Marshall"/><ref name="Pearce1998">Pearce, J.M. (1998). The fissure of Rolando. ''Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry, 67''(4), 528.</ref> De Franse anatoom François Leuret vernoemde in 1839 de sulcus centralis naar Rolando.<ref name="Pearce1998"/> De sulcus centralis was echter al in 1786 getekend door de Franse anatoom Vicq d’Azyr, die er echter geen belang aan hechtte aan deze structuur.<ref name="Pearce1998"/> | |||
{{Appendix|Literatuurverwijzingen}} | |||
{{Commonscat|Central sulcus}} | |||
{{Beginnetje|geneeskunde|2=2013|3=02|4=26}} | |||
[[Categorie:Hersenen]] | |||
[[en:central sulcus]] | [[en:central sulcus]] | ||
Versie van 3 okt 2018 10:11
Sjabloon:Infobox hersenen De sulcus centralis[1] of centrale groeve[2] is een hersengroeve in de grote hersenen bij primaten.[3] In de mens scheidt de sulcus centralis de frontale van de pariëtale kwab.[4] Volgens sommigen is de sulcus centralis homoloog aan de sulcus cruciatus in roofdieren.[5]
Verloop
De sulcus centralis ligt in de mens tussen de gyrus precentralis en de gyrus postcentralis.[4] In de meeste gevallen bestaat de sulcus centralis uit één stuk,[6] maar in een aantal gevallen bestaat hij uit tweede delen.[6] In ongeveer een op de zeven gevallen loopt de sulcus centralis onderaan over in de fissura lateralis.[6] In de meeste gevallen loopt de sulcus centralis door op het mediale oppervlak.[6]
Schorsvelden
Algemeen
De hersenanatoom Korbinian Brodmann onderscheidde een aantal gebieden voor, in en achter de sulcus centralis (ook bekend onder de naam sulcus Rolandi), die hij schaarde onder de naam regio Rolandica.[7] Hij onderscheidde twee hoofdgebieden, de regio precentralis (voor) en regio postcentralis (achter), die cytoarchitectonisch sterk van elkaar verschillen. Bij de mens komen loopt de scheidingslijn tussen deze gebieden grofweg over de bodem van de sulcus centralis.[7][8] Voor zowel de mens als voor andere diersoorten onderzocht hij cytoarchitectonisch de grenzen van deze gebieden.[8]
Mens
Van de regio precentralis liggen (van voor naar achter) in de sulcus centralis[8][9][10]:
- area frontalis agranularis (area 6) (= premotorische schors[9])
- area gigantopyramidalis (area 4) (= primaire motorische schors[9])
Het voorste deel (labium anterius) van de sulcus centralis wordt volledig bedekt door area 4, die voor een gedeelte doorloopt op het (buiten)oppervlak van de gyrus praecentralis.[8] Area 6 ligt onderaan de sulcus centralis voor een klein deel op het labium anterius.[9][10]
Van de regio postcentralis liggen (van voor naar achteren) in de sulcus centralis[8][11]:
- area postcentralis rostralis (area 3)
- area postcentralis intermedia (area 1)
Samen met de area postcentralis caudalis (=area 2) van de regio postcentralis, die overigens buiten de sulcus centralis ligt,[8][12] vormen deze drie schorsvelden een onderdeel van de somatosensibele schors.[11] De voorste area 3 ligt op het achterste deel (labium posterius) van de sulcus centralis.[8][11] Op bepaalde plaatsen loopt area 1 door op het labium posterius.[11]
Ontwikkeling
In de mens is de sulcus centralis vanaf de 24ste week zichtbaar.[13]
Naamgeving
De sulcus centralis is ook bekend onder de naam fossa Rolandi met allerlei varianten. De Italiaanse anatoom Luigi Rolando (1773-1831) was een van de eerste die regelmatigheden in de wirwar van hersenwindingen probeerde te ontdenken[14][15] en onderscheidde daarbij in 1809 de gyri precentralis et postcentralis met een beschrijving (maar geen tekening) van de sulcus centralis.[14][16] De Franse anatoom François Leuret vernoemde in 1839 de sulcus centralis naar Rolando.[16] De sulcus centralis was echter al in 1786 getekend door de Franse anatoom Vicq d’Azyr, die er echter geen belang aan hechtte aan deze structuur.[16]
Literatuurverwijzingen
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Central sulcus op Wikimedia Commons.
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • rephrase.info • paraphraser.io • paraphraser.io • scribbr.io •