Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Erwin Olaf: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(niet werkende media-bestanden verwijderd)
(Aanpassing en aanvulling)
 
(3 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox kunstenaar
{{Infobox fotograaf
| naam            =  
| naam            =  
| afbeelding      = 1024px-Erwin_Olaf.jpg
| afbeelding      = 1024px-Erwin_Olaf.jpg
Regel 6: Regel 6:
| bijnaam          =  
| bijnaam          =  
| pseudoniem      =  
| pseudoniem      =  
| geboren          = [[2 juli]] [[1959]]
| overleden        = [[20 september]] [[2023]]
| land            = {{NL}}
| land            = {{NL}}
| nationaliteit    =  
| nationaliteit    =  
Regel 14: Regel 16:
| stijl            =  
| stijl            =  
| bekende-werken  =  
| bekende-werken  =  
| RKD              =  
| RKD              = 60396
| website          =  
| website          = https://www.erwinolaf.com/
| heraldiek        =  
| heraldiek        =  
| heraldiek-uitleg =  
| heraldiek-uitleg =  
}}
}}
'''Erwin Olaf''', eigenlijk '''Erwin Olaf Springveld''' ([[Hilversum]], [[2 juli]] [[1959]]), is een Nederlands [[fotograaf]]. Hij werkt sinds de jaren tachtig in [[Amsterdam]].
 
'''Erwin Olaf''', geboren als '''Erwin Olaf Springveld''' ([[Hilversum]], [[2 juli]] [[1959]] – [[Amsterdam]], [[20 september]] [[2023]]), was een Nederlands [[fotograaf]].


== Biografie ==
== Biografie ==
Olaf groeide op in Hilversum en volgde de [[School voor Journalistiek]] in Utrecht. Na zijn afstuderen richtte hij zich kort op [[documentaire fotografie]]. Hij verkoos echter niet veel later de [[geënsceneerde fotografie]] omdat hij daar het beeld volledig naar zijn hand kon zetten.
Olaf groeide op in Hilversum en [[Hoevelaken]] en ging na de middelbare school naar de [[School voor Journalistiek]] in Utrecht. Hier koos hij voor fotograferen. Na zijn studie liep hij stage bij fotograaf André Ruigrok.<ref>[https://depthoffield.universiteitleiden.nl/0714f03nl/ Erwin Olaf] op Depth of Field. [https://web.archive.org/web/20230205230956/https://depthoffield.universiteitleiden.nl/0714f03nl/ Gearchiveerd] op 5 februari 2023.</ref>
 
Na zijn afstuderen in 1980 richtte hij zich kort op [[documentaire fotografie]]. Tijdens een foto-opdracht van [[COC Nederland]] kwam Olaf in contact met de choreograaf [[Hans van Manen]]. Ze bleven daarna bevriend en ter ere van de negentigste verjaardag van Van Manen maakte Olaf een fotoserie.<ref> {{Citeer web|url=https://www.ntr.nl/Erwin-Olaf-eert-Hans-van-Manen/506/|titel=Erwin Olaf eert Hans van Manen|uitgever=NTR| datum=2022}}</ref> Nadat Olaf in 1983 in contact was gekomen met [[Robert Mapplethorpe]] en [[Paul Blanca]], verkoos hij de [[geënsceneerde fotografie]].<ref name="Schenk 2003 268">{{cite book |last=Schenk |first= Ruud|date= 2003|title= ERWIN OLAF SILVER|location= Groningen, the Neterlands|publisher= Ludion & Groninger Museum|page= 268|isbn=9076588635}}</ref> De hoogste prijs die ooit voor een foto van Olaf op een veiling is betaald, bedraagt 27.168 euro. Het bedrag werd in New York in oktober 2009 geboden op de foto ''Hope 5'' uit de serie ''Hope Portraits'' (2005).<ref>{{Citeer web |url=https://www.parool.nl/kunst-media/recordprijs-voor-foto-erwin-olaf~bad359cc/ |titel=Recordprijs voor foto Erwin Olaf |achternaam= |voornaam= |auteur= |datum=9 oktober 2009 |bezochtdatum=19 maart 2019 |werk=Het Parool}}</ref>
 
 
Olaf, zelf homoseksueel, was voorvechter van homo-emancipatie. Tweemaal was hij tijdens een actie betrokken bij een incident dat negatieve publiciteit genereerde.<ref>[http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Cultuur-Televisie/265494/Fotograaf-Erwin-Olaf-wil-weg-uit-homofoob-Amsterdam.htm Fotograaf Erwin Olaf wil weg uit 'homofoob' Amsterdam], ''Elsevier'', 12 mei 2010</ref><ref>[https://www.at5.nl/artikelen/85371/olaf-bespuugt-verslaggever-geen-stijl Erwin Olaf bespuugt verslaggever Geenstijl], AT5, 16 augustus 2012. [https://web.archive.org/web/20230401132817/https://www.at5.nl/artikelen/85371/olaf-bespuugt-verslaggever-geen-stijl Gearchiveerd] op 1 april 2023.</ref> Hierna besloot hij zich terug te trekken als 'Ambassadeur van Hoffelijkheid'.<ref>[https://www.bd.nl/show/erwin-olaf-trekt-zich-terug-als-ambassadeur-na-spuugincident~a952cf50/ Erwin Olaf trekt zich terug als ambassadeur na spuugincident], ''Brabants Dagblad'', 17 augustus 2012</ref> <ref>[http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Cultuur-Televisie/265494/Fotograaf-Erwin-Olaf-wil-weg-uit-homofoob-Amsterdam.htm Fotograaf Erwin Olaf wil weg uit 'homofoob' Amsterdam], ''Elsevier'', 12 mei 2010</ref><ref>[https://www.at5.nl/artikelen/85371/olaf-bespuugt-verslaggever-geen-stijl Erwin Olaf bespuugt verslaggever Geenstijl], AT5, 16 augustus 2012. [https://web.archive.org/web/20230401132817/https://www.at5.nl/artikelen/85371/olaf-bespuugt-verslaggever-geen-stijl Gearchiveerd] op 1 april 2023.</ref> In 2011 ontving Olaf, samen met het Amsterdamse politienetwerk [[Roze in Blauw]], de Bob Angelo Penning van [[COC Nederland]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/homoprijs-voor-erwin-olaf-en-politie-amsterdam~b9a9eddd/|titel=Homoprijs voor Erwin Olaf en politie Amsterdam|bezochtdatum=19 maart 2019|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=23 januari 2011|werk=de Volkskrant|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220118111808/https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/homoprijs-voor-erwin-olaf-en-politie-amsterdam~b9a9eddd/|archiefdatum=2022-01-18}}</ref>
 
In 2010 was Olaf een van de zes gasten in het televisieprogramma ''[[Zomergasten (televisieprogramma)|Zomergasten]]'' van de [[VPRO]].<ref>{{Citeer web|url=https://winq.nl/articles/18784/kijktip-erwin-olaf-in-zomergasten/|titel=Kijktip: Erwin Olaf in Zomergasten|bezochtdatum=19 maart 2019|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=29 augustus 2010|uitgever=Winq|archiefdatum=18 januari 2022|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220118111811/https://winq.nl/articles/18784/kijktip-erwin-olaf-in-zomergasten/|dodeurl=ja}}</ref>
 
In 1996 werd er [[Emfyseem|longemfyseem]] bij hem geconstateerd. Olaf overleed op 20 september 2023 vrij plotseling op 64-jarige leeftijd, nadat hij een paar weken daarvoor een [[longtransplantatie]] had ondergaan.<ref>{{Citeer web |url=https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5408746/fotograaf-erwin-olaf-overleden-64-jaar |titel=Fotograaf Erwin Olaf op 64-jarige leeftijd overleden |datum=2023-09-20 |bezochtdatum=2023-09-20 |werk=RTL Nieuws}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.ad.nl/show/fotograaf-erwin-olaf-64-onverwachts-overleden-na-longtransplantatie~a090747d/ |titel=Fotograaf Erwin Olaf (64) onverwachts overleden na longtransplantatie |datum=2023-09-20 |werk=Algemeen Dagblad|archiefdatum=2023-09-20|archiefurl=https://archive.ph/Ux84B }}</ref>


== Fotowerk==
== Werkzaamheden==
In de jaren tachtig was Olaf nog doelbewust uit op effect en het choqueren, zoals in zijn series ''Squares'' (1984-1990) en ''Chessmen'' (1988). In deze series portretteerde hij scènes van [[Naaktfotografie|naakte]] bejaarden, mannen met erecties, kleine mensen en extreem dikke, naakte vrouwen, vaak in [[bondage]]kleding. Het subversieve nam in dit vroege werk een prominente plaats in, waardoor hij in zijn vroege carrière vooral bekend werd met zijn gewaagde [[Transgressieve kunst|transgressieve fotografie]]. In 1985 verscheen zijn eerste fotoboek, ''Stadsgezichten van Erwin Olaf, en Fragmenten uit: Het Amsterdamse dromenboek van Guus Luijters''. In het boek ''Joy'' uit 1993 is veel van zijn vroege werk opgenomen.
=== Fotowerk ===
Voor de serie ''Chessmen'' uit 1988 ontving hij de prijs voor jonge Europese fotografen.  
In de jaren tachtig maakte Erwin Olaf de fotoseries ''Squares'' (1984-1990) en ''Chessmen'' (1988). In deze tijd maakte hij veel foto's in zwart-wit. In zijn scènes met regelmatig [[Naaktfotografie|naakte]] mensen, portretteert hij naast modellen en zichzelf ook bejaarden, kleine mensen en dikke mensen vaak in [[bondage]] kleding.<ref name="Schenk 2003 268"/> In 1985 verscheen zijn eerste fotoboek, ''Stadsgezichten van Erwin Olaf, en Fragmenten uit: Het Amsterdamse dromenboek van Guus Luijters''. In het boek ''Joy'' uit 1993 is veel van zijn vroege werk opgenomen. Voor de serie ''Chessmen'' uit 1988 ontving hij de prijs voor jonge Europese fotografen.


In de jaren negentig maakte Olaf nog verschillende andere vrije series, waaronder ''Blacks'' (1990), ''Mind of their Own'' en de ''Patrick Bateman girls'' een serie van vijf foto's waarbij Olaf voor het eerst gebruik maakte van computermanipulatie, geïnspireerd op Patrick Bateman, de hoofdpersoon uit de film [[American Psycho (film)|''American Psycho'']] (1995), ''Mature'' (1999), ''Fashion Victims'' (2000) en ''Royal Blood'' (2000). In 1991 verscheen zijn eerste film, ''Tadzio'', die hij samen met de schilder F. Franciscus maakte. In 2001/2002 volgde de serie ''Paradise ‘the Club'' en in 2002/3 de serie ''Separation''
Naast werk voor grote commerciële opdrachtgevers maakte Olaf in de jaren negentig een aantal vrije series,<ref>[https://www.absolutefacts.nl/biografie/data/olaf-erwin-1959.htm Erwin Olaf (1959-2023)], absolutefacts.nl. [https://web.archive.org/web/20220706171722/https://www.absolutefacts.nl/biografie/data/olaf-erwin-1959.htm Gearchiveerd] op 6 juli 2022.</ref> waaronder ''Blacks'' (1990), ''Mind of their Own'' en de ''Patrick Bateman girls'', een serie van vijf foto's waarbij Olaf voor het eerst gebruik maakte van computermanipulatie, geïnspireerd op Patrick Bateman, de hoofdpersoon uit ''[[American Psycho (film)|American Psycho]]'' (1995), ''Mature'' (1999), ''Fashion Victims'' (2000) en ''Royal Blood'' (2000). In 1991 verscheen zijn eerste film, ''Tadzio'', die hij samen met de schilder F. Franciscus maakte. In 2001/2002 volgde de serie ''Paradise the Club'' en in 2002/2003 de serie ''Separation''.


Vanaf ''Separation'' werd Olafs werk genuanceerder. Thema's als kwetsbaarheid en eenzaamheid kwamen centraal te staan in zijn series ''Rain'' (2004), ''Hope'' (2005), ''Grief'' (2007), ''Fall'' (2008), ''Dusk'' (2009), ''Dawn'' (2010) en ''Hotel'' (2010).
Na de fotoserie ''Separation'' (2003) veranderde de toon van zijn werk. Thema's als kwetsbaarheid en eenzaamheid kwamen centraal te staan in zijn series ''Rain'' (2004), ''Hope'' (2005), ''Grief'' (2007), ''Fall'' (2008), ''Dusk'' (2009), ''Dawn'' (2010) en ''Hotel'' (2010). Tevens verschenen de fotoboeken ''Rain'' (alternatieve titel: ''Hope'') en ''Grief'' in respectievelijk 2006 en 2007. De bijbehorende tentoonstelling was te zien in onder meer het [[Fotomuseum Den Haag]], het [[Secca]] (North Carolina), [[Forma (museum)|Forma]] (Milaan), het [[Institut Néerlandais]] (Parijs), het [[Langhans Museum]] (Praag) en de Manege (Moskou).
Tevens verschenen de fotoboeken ''Rain'' (alternatieve titel: ''Hope'') en ''Grief'' in respectievelijk 2006 en 2007.  
De bijbehorende tentoonstelling was te zien in onder meer het [[Fotomuseum Den Haag]], het [[Secca Museum]] (North Carolina), het [[Forma Museum]] (Milaan), het [[Institut Néerlandais]] (Parijs), het [[Langhans Museum]] (Praag) en de Manege in Moskou.


;Exposities
=== Videowerk ===
Olaf heeft tentoonstellingen gehad in het [[Stedelijk Museum Amsterdam]], de [[Frankfurter Kunstverein]], het [[Museum of Contemporary Canadian Art]] in Toronto, [[Galleria Arte Moderna]] in Bologna, het [[Nederlands Instituut voor Mediakunst]] in Amsterdam, het [[Muzeum Sztuki w Łodzi]] in Łódź, Polen, het [[Chelsea Art Museum]] in New York, het [[Australian Centre for Photography]] in Sydney, het [[George Eastman House]] in New York, [[Maison européenne de la photographie]] in Parijs, [[DA2]] in [[Salamanca (stad)|Salamanca]], het [[FotoMuseum (Antwerpen)|FotoMuseum]] in Antwerpen, het [[Moscow Museum of Modern Art]] in Moskou, en [[Space E6]] in [[Shenzhen]], China. In 2015-2017 reisde de tentoonstelling "Dutch Masters of Light" met werk van Olaf en collega-fotograaf [[Hendrik Kerstens]] door Nieuw-Zeeland en Australië.
Naast fotografie maakte Olaf regelmatig films en video-installaties. De films zijn soms onderdeel van een fotoserie of losse [[videokunst]]werken.<ref>[https://www.li-ma.nl/lima/catalogue/agent/erwin-olaf/9628 Overzicht van de videokunst van Erwin Olaf] in de collectie van het LIMA. [https://web.archive.org/web/20221224005223/https://www.li-ma.nl/lima/catalogue/agent/erwin-olaf/9628 Gearchiveerd] op 24 december 2022.</ref> Bovendien maakte hij een aantal [[videoclip]]s voor Nederlandse artiesten, onder wie [[Karin Bloemen]] en [[Paul de Leeuw]].


== Videowerk ==
=== Werk in opdracht ===
Naast fotografie maakt Olaf [[videoclip]]s, korte documentaires en filmpjes voor kinderen. En hij heeft een aantal videoclips gemaakt voor Nederlandse artiesten, onder wie [[Karin Bloemen]] en [[Paul de Leeuw]]. Sinds 2000 maakt hij tevens films die bestempeld kunnen worden als [[videokunst]] door hun vreemde thema's en het ontbreken van een plot.<ref>[http://catalogue.nimk.nl/site/artist.php?id=9628 Erwin Olaf: Work]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}, overzicht van de videokunst van Erwin Olaf in de collectie van het Nederlands Instituut voor Mediakunst.</ref>
Olaf heeft gefotografeerd in opdracht van multinationals zoals [[Heineken (brouwerij)|Heineken]], [[Microsoft]] en [[Nokia (bedrijf)|Nokia]]. Desondanks is zijn vrije werk ook kritisch over grote merken, zoals in de serie ''Fashion Victims'' uit 2000. Hij werkte mee aan diverse internationale reclamecampagnes, zoals voor het kledingmerk [[Diesel (kledingmerk)|Diesel]], [[Nokia (bedrijf)|Nokia]], [[Microsoft]], de Italiaanse koffiebrander [[Lavazza]] en de Duitse autofabrikant [[BMW]]. Olaf fotografeerde ook in opdracht van tijdschriften, onder meer voor ''[[The New York Times]]'', de Britse ''[[The Sunday Times|Sunday Times]]'', de Franse krant ''[[Libération]]'' en het tijdschrift ''[[Citizen K]]''. Daarnaast kreeg hij geregeld opdrachten van ''[[The New York Times Magazine]]'', het Franse dagblad ''[[Le Monde]]'', ''The Sunday Times Magazine'' (de bijlage van ''[[The Sunday Times]]'') en het modetijdschrift ''[[Elle (tijdschrift)|Elle]]''.


== Opdrachten ==
In 2013 ontwierp Olaf de [[beeldenaar]] van de nieuwe [[euro]]munt met het portret van koning [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2013/10/31/erwin-olaf-presenteert-nieuwe-munt-koning-a1430210|titel=Erwin Olaf presenteert nieuwe munt koning|bezochtdatum=19 maart 2019|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=31 oktober 2013|werk=NRC|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210115192726/https://www.nrc.nl/nieuws/2013/10/31/erwin-olaf-presenteert-nieuwe-munt-koning-a1430210|archiefdatum=2021-01-15}}</ref> In 2018 maakte Olaf de staatsieportretten van koning Willem-Alexander en koningin [[Máxima Zorreguieta]].<ref>[https://www.koninklijkhuis.nl/onderwerpen/staatsieportretten/nieuws/2018/04/26/nieuwe-staatsiefoto%E2%80%99s-koning-willem-alexander-en-koningin-maxima-en-foto%E2%80%99s-van-het-gezin Nieuwe staatsiefoto's Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima en foto's van het gezin], Het Koninklijk Huis, 26 april 2018. [https://web.archive.org/web/20230328210848/https://www.koninklijkhuis.nl/onderwerpen/staatsieportretten/nieuws/2018/04/26/nieuwe-staatsiefoto%E2%80%99s-koning-willem-alexander-en-koningin-maxima-en-foto%E2%80%99s-van-het-gezin Gearchiveerd] op 28 maart 2023.</ref>
Olaf heeft gefotografeerd in opdracht van multinationals, zoals [[Heineken (brouwerij)|Heineken]], [[Microsoft]] en [[Nokia (bedrijf)|Nokia]], ook al kan hij soms kritisch uithalen naar grote merken, zoals in de serie ''Fashion Victims'' uit 2000.
Afgelopen jaren werkte hij meer voor tijdschriften, onder meer voor ''[[The New York Times]]'', de Britse ''[[The Sunday Times|Sunday Times]]'', de Franse krant ''[[Libération]]'' en het tijdschrift ''[[Citizen K]]''. Daarnaast krijgt hij geregeld opdrachten van ''[[The New York Times Magazine]]'', het Franse dagblad ''[[Le Monde (dagblad)|Le Monde]]'', ''The Sunday Times Magazine'' (de bijlage van ''[[The Sunday Times]]'') en het modetijdschrift ''[[Elle (tijdschrift)|Elle]]''. Hij werkte mee aan diverse internationale reclamecampagnes, zoals voor het kledingmerk [[Diesel (kledingmerk)|Diesel]], [[Nokia (bedrijf)|Nokia]], [[Microsoft]], de Italiaanse koffiebrander [[Lavazza]], de Duitse autofabrikant [[BMW]] en vele andere merken.
In 2013 ontwierp hij de [[beeldenaar]] van de nieuwe [[euro]]munt met het portret van koning [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem Alexander]].<ref>[http://www.nrc.nl/nieuws/2013/10/31/erwin-olaf-presenteert-nieuwe-munt-koning Erwin Olaf presenteert nieuwe munt koning], [[NRC Handelsblad|NRC]], 31 oktober 2013</ref>


== Waardering ==
== Waardering ==
Zowel zijn reclamefotografie als zijn autonome werk zijn meerdere malen bekroond. Olaf won onder meer een Amerikaanse [[Lucie Award]] voor zijn oeuvre en in 2011 de [[Johannes Vermeerprijs]].
Zowel zijn reclamefotografie als zijn autonome werk zijn meerdere malen bekroond. Olaf won onder meer een Amerikaanse [[Lucie Award]] voor zijn oeuvre en in 2011 de [[Johannes Vermeerprijs]].


In 2014 werd hij benoemd tot lid van de [[Akademie van Kunsten]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.akademievankunsten.nl/nl/nieuws/akademie-van-kunsten-start-met-negentien-leden|titel=Start met negentien nieuwe leden|bezochtdatum=2016-10-29|auteur=|datum=10 februari 2014|uitgever=}}</ref>
In 2014 werd hij benoemd tot lid van de [[Akademie van Kunsten]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.akademievankunsten.nl/nl/nieuws/akademie-van-kunsten-start-met-negentien-leden|titel=Start met negentien nieuwe leden|bezochtdatum=29 oktober 2016|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=10 februari 2014|uitgever=Akademie van Kunsten|taal=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20161030000601/https://www.akademievankunsten.nl/nl/nieuws/akademie-van-kunsten-start-met-negentien-leden|archiefdatum=2016-10-30}}</ref>
 
In 2019 werd  hij benoemd tot [[Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw]].<ref>{{Citeer web |url=https://www.parool.nl/kunst-media/koninklijke-onderscheiding-voor-fotograaf-erwin-olaf~b82f58fc/ |titel=Koninklijke onderscheiding voor fotograaf Erwin Olaf |auteur= |werk=Het Parool |datum=2 juli 2019 |bezochtdatum=3 juli 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190703155209/https://www.parool.nl/kunst-media/koninklijke-onderscheiding-voor-fotograaf-erwin-olaf~b82f58fc/|archiefdatum=2019-07-03}}</ref>
Olaf wordt vertegenwoordigd door de [[Hasted Kraeutler Gallery]] (New York), [[Hamiltons Gallery]] (Londen), [[Flatland Gallery]] (Utrecht en Parijs) en [[Espacio Minimo]] in Madrid. Zijn werk is opgenomen in collecties over de gehele wereld, waaronder die van het [[Groninger Museum]], het [[Stedelijk Museum (Amsterdam)|Stedelijk Museum]] en [[Rijksmuseum Amsterdam|Rijksmuseum]] in Amsterdam, [[Gemeentemuseum Den Haag]] en de particuliere verzamelaars [[Elton John]], [[Joop van Caldenborgh]] en [[Martin Margulies]].


== Publiciteit ==
Olaf werd vertegenwoordigd door Hamiltons Gallery (Londen), Flatland Gallery (Amsterdam), Edwynn Houk Gallery (New York), Gallery Kong (Korea), Danysz Gallery (Shanghai, Parijs), Galerie Rabouan Moussion (Parijs) en Izzy Gallery Toronto, Canada. Zijn werk is opgenomen in diverse collecties, waaronder die van het [[Groninger Museum]], het [[Stedelijk Museum Amsterdam|Stedelijk Museum]], [[Kunstmuseum Den Haag]], het [[Lisser Art Museum|LAM museum]] en de particuliere verzamelaars [[Elton John]], [[Joop van Caldenborgh]] en [[Martin Margulies]]. In 2018 schonk Olaf bijna vijfhonderd werken, zijn kerncollectie, aan het [[Rijksmuseum Amsterdam]]. Deze werden opgenomen in de nationale fotocollectie.{{Citaat|Hij is een van de belangrijkste fotografen van het laatste kwart van de 20ste eeuw. Niet alleen omdat hij de homo-emancipatie een gezicht heeft gegeven, ook omdat zijn werk diep is geworteld in de visuele Nederlandse kunst.|[[Taco Dibbits]], directeur van het [[Rijksmuseum Amsterdam]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/erwin-olaf-schenkt-rijksmuseum-bijna-vijfhonderd-werken~b7fd94bd/|titel=Erwin Olaf schenkt Rijksmuseum bijna vijfhonderd werken|bezochtdatum=19 maart 2019|auteur=Rutger Pontzen|achternaam=|voornaam=|medeauteurs=Karolien Knols|datum=25 mei 2018|werk=de Volkskrant|archiefurl=https://web.archive.org/web/20181020164545/https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/erwin-olaf-schenkt-rijksmuseum-bijna-vijfhonderd-werken~b7fd94bd/|archiefdatum=2018-10-20}}</ref>}}
*Olaf kwam onder meer in juli 2005 in het nieuws toen hij een fotomontage publiceerde voorstellende [[Diana Spencer|prinses Diana]], met een bloederige [[Mercedes-Benz]]-ster in haar bovenarm.  
*De hoogste prijs die ooit voor een foto van Olaf op een veiling is betaald, bedraagt 27.168 euro. Het bedrag werd in New York in oktober 2009 geboden op de foto ''Hope 5'' uit de serie ''Hope Portraits'' (2005).<ref>[http://www.parool.nl/parool/nl/1184/DOSSIER-FOTOGRAFIE/article/detail/264133/2009/10/09/Recordprijs-voor-foto-Erwin-Olaf.dhtml Recordprijs voor foto Erwin Olaf] op Parool.nl</ref>
*In 2010 was Olaf een van de zes gasten in het televisieprogramma ''[[Zomergasten (televisieprogramma)|Zomergasten]]'' van de [[VPRO]]<ref>{{Citeer web|url=http://www.vpro.nl/zomergasten/lees/gasten/2010/erwin-olaf.html|titel=erwin olaf|bezochtdatum=2016-10-29|werk=VPRO|taal=nl}}</ref>.


=== Homo-emancipatie ===
== Exposities ==  
Erwin Olaf, zelf homoseksueel, is ook bekend als voorvechter van homo-emancipatie. Een van de dingen waar hij zich aan stoort is dat er negatief wordt gereageerd op intimiteit tussen homo's op straat. In mei 2010 raakte hij betrokken bij een incident in Amsterdam rond een negatieve bejegening van zoenende homo's door Noord-Afrikanen.<ref>[http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Cultuur-Televisie/265494/Fotograaf-Erwin-Olaf-wil-weg-uit-homofoob-Amsterdam.htm Fotograaf Erwin Olaf wil weg uit 'homofoob' Amsterdam], Elsevier, 12 mei 2010</ref>
Olaf heeft tentoonstellingen gehad in het [[Stedelijk Museum Amsterdam]], de [[Frankfurter Kunstverein]], het [[Museum of Contemporary Canadian Art]] in Toronto, [[Galleria Arte Moderna]] in Bologna, het [[Nederlands Instituut voor Mediakunst]] in Amsterdam, het [[Kunstmuseum Łódź|Muzeum Sztuki w Łodzi]] in Łódź, Polen, het [[Chelsea Art Museum]] in New York, het [[Australian Centre for Photography]] in Sydney, het [[George Eastman House]] in New York, [[Maison européenne de la photographie]] in Parijs, [[DA2]] in [[Salamanca (stad)|Salamanca]], het [[Fotomuseum Antwerpen|Fotomuseum]] in Antwerpen, het [[Moscow Museum of Modern Art]] in Moskou, en [[Space E6]] in [[Shenzhen]], China. In 2015-2017 reisde de tentoonstelling ''Dutch Masters of Light'' met werk van Olaf en collega-fotograaf [[Hendrik Kerstens]] door Nieuw-Zeeland en Australië. Olaf vierde zijn zestigjarige verjaardag met een dubbeltentoonstelling in het [[Kunstmuseum Den Haag|Gemeentemuseum]] en het [[Fotomuseum Den Haag|Fotomuseum]] in Den Haag.<ref>{{Citeer web|url=https://indebuurt.nl/denhaag/video/preview-fototentoonstelling-erwin-olaf-heel-cool-maar-ook-heftig~81935/|titel=Preview fototentoonstelling Erwin Olaf: Van bondage tot het koninklijk huis|bezochtdatum=19 maart 2019|auteur=Joyce Hoogland|achternaam=|voornaam=|datum=14 februari 2019|uitgever=Indebuurt|taal=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230702155333/https://myprivacy.dpgmedia.nl/consent/?siteKey=AmYCgivTkqdmyXQbF&callbackUrl=https://indebuurt.nl/denhaag/privacy-gate?redirectUrl=https://indebuurt.nl/denhaag/video/preview-fototentoonstelling-erwin-olaf-heel-cool-maar-ook-heftig~81935/|archiefdatum=2023-07-02}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/in-de-adembenemende-technische-perfectie-van-zijn-foto-s-openbaart-zich-erwin-olafs-verlangen-naar-grip-op-het-leven-~b9990d60/|titel=In de adembenemende technische perfectie van zijn foto's openbaart zich Erwin Olafs verlangen naar grip op het leven|bezochtdatum=19 maart 2019|auteur=Arno Haijtema|achternaam=|voornaam=|datum=18 maart 2019|werk=de Volkskrant|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190320142245/https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/in-de-adembenemende-technische-perfectie-van-zijn-foto-s-openbaart-zich-erwin-olafs-verlangen-naar-grip-op-het-leven-~b9990d60/|archiefdatum=2019-03-20}}</ref>


In augustus 2012 kwam Olaf in het nieuws door een conflict met een snackbarhouder die hem had verzocht niet voor zijn snackbar te zoenen met zijn vriend. Daarop organiseerde Olaf een demonstratieve ''kiss-in'' voor de snackbar, die ook werd bezocht door wethouder [[Carolien Gehrels]]. Tijdens deze gelegenheid spuugde hij [[GeenStijl]] verslaggever Tom Staal in het gezicht nadat deze hem naar eigen zeggen langdurig had getergd.<ref>[http://www.at5.nl/artikelen/85371/olaf-bespuugt-verslaggever-geen-stijl Erwin Olaf bespuugt verslaggever Geenstijl], AT5.nl, 16 augustus 2012</ref> Olaf zei in eerste instantie absoluut geen spijt te hebben van deze actie. In tweede instantie betuigde hij toch zijn spijt en vertrok hij uit de klankbordgroep voor hoffelijkheid in Amsterdam waar hij sinds september 2011 zitting in had.<ref>[http://www.telegraaf.nl/binnenland/12776129/__Olaf_stopt_als__ambassadeur___.html Olaf stopt als 'ambassadeur voor hoffelijkheid'], [[De Telegraaf]], 17 augustus 2012</ref>
== Werken ==
Olaf wordt vertegenwoordigd door [[Hamiltons Gallery]] (Londen), [[Flatland Gallery]] (Amsterdam), Edwynn Houk Gallery (New York), Gallery Kong (Korea) en Danysz Gallery (Shanghai).


=== Boekuitgaven (selectie) ===
=== Boekuitgaven (selectie) ===
Regel 77: Regel 81:
* ''Fall'', Veenman, Rotterdam, 2008 (tentoonstellingscatalogus). ISBN 978-90-8690-213-2
* ''Fall'', Veenman, Rotterdam, 2008 (tentoonstellingscatalogus). ISBN 978-90-8690-213-2


=== Zie ook ===
== Zie ook ==
* [[06 (film)#Filmposter|Filmposter 06]]
* [[06 (film)]]


== Externe links ==
== Externe links ==
{{Commonscatklein}}
* [https://www.erwinolaf.com/ Officiële website]
* [http://www.erwinolaf.com/ Officiële website]
* [https://www.flatlandgallery.com/artists/erwin-olaf/ Flatland Gallery (Amsterdam) vertegenwoordigt Erwin Olaf]
* [https://www.hamiltonsgallery.com/artists/erwin-olaf/overview/ Hamiltons Gallery (London) vertegenwoordigt Erwin Olaf]
* [http://www.akademievankunsten.nl/nl/leden/erwin-olaf Profiel van Erwin Olaf] bij de [[Akademie van Kunsten]]
* [http://www.akademievankunsten.nl/nl/leden/erwin-olaf Profiel van Erwin Olaf] bij de [[Akademie van Kunsten]]
 
* [https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/23/erwin-olaf-bestbezochte-foto-expo-in-nederland-a3961289?utm_source=SIM&utm_medium=email&utm_campaign=Slim+Leven&utm_content=&utm_term=20190531 De dubbeltentoonstelling van Erwin Olaf in Den Haag is de best bezochte foto-expositie ooit in Nederland].23 mei 2019
** [https://www.rijksmuseum.nl/nl/nu-in-het-museum/tentoonstellingen-verwacht/12-x-erwin-olaf Rijksmuseum]
** [http://web.archive.org/web/20190425184736/https://www.gemeentemuseum.nl/nl/tentoonstellingen/erwin-olaf Gemeentemuseum]
** [https://www.fotomuseumdenhaag.nl/nl/tentoonstellingen/erwin-olaf-0 Fotomuseumdenhaag]
{{Commonscat}}
{{Appendix|1=bron}}
{{Appendix|1=bron}}
{{authority control|TYPE=p|GND=119542900|LCCN=n88266944|VIAF=79429599|RKD=60396 |Wikidata=Q1241051}}


{{DEFAULTSORT:Olaf, Erwin}}
{{DEFAULTSORT:Olaf, Erwin}}
Regel 94: Regel 105:
[[Categorie:Lid van Akademie van Kunsten]]
[[Categorie:Lid van Akademie van Kunsten]]
[[Categorie:Geboren in 1959]]
[[Categorie:Geboren in 1959]]
[[Categorie:Overleden in 2023]]

Huidige versie van 20 sep 2023 om 21:22

Erwin Olaf
Algemene informatie
Volledige naam Erwin Olaf Springveld
Geboren 2 juli 1959
Overleden 20 september 2023
Geboorteland Vlag van Nederland Nederland
Beroep(en) fotograaf
Informatie over deze kunstenaar bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
Website
rel=nofollow

Erwin Olaf, geboren als Erwin Olaf Springveld (Hilversum, 2 juli 1959 – Amsterdam, 20 september 2023), was een Nederlands fotograaf.

Biografie

Olaf groeide op in Hilversum en Hoevelaken en ging na de middelbare school naar de School voor Journalistiek in Utrecht. Hier koos hij voor fotograferen. Na zijn studie liep hij stage bij fotograaf André Ruigrok.[1]

Na zijn afstuderen in 1980 richtte hij zich kort op documentaire fotografie. Tijdens een foto-opdracht van COC Nederland kwam Olaf in contact met de choreograaf Hans van Manen. Ze bleven daarna bevriend en ter ere van de negentigste verjaardag van Van Manen maakte Olaf een fotoserie.[2] Nadat Olaf in 1983 in contact was gekomen met Robert Mapplethorpe en Paul Blanca, verkoos hij de geënsceneerde fotografie.[3] De hoogste prijs die ooit voor een foto van Olaf op een veiling is betaald, bedraagt 27.168 euro. Het bedrag werd in New York in oktober 2009 geboden op de foto Hope 5 uit de serie Hope Portraits (2005).[4]


Olaf, zelf homoseksueel, was voorvechter van homo-emancipatie. Tweemaal was hij tijdens een actie betrokken bij een incident dat negatieve publiciteit genereerde.[5][6] Hierna besloot hij zich terug te trekken als 'Ambassadeur van Hoffelijkheid'.[7] [8][9] In 2011 ontving Olaf, samen met het Amsterdamse politienetwerk Roze in Blauw, de Bob Angelo Penning van COC Nederland.[10]

In 2010 was Olaf een van de zes gasten in het televisieprogramma Zomergasten van de VPRO.[11]

In 1996 werd er longemfyseem bij hem geconstateerd. Olaf overleed op 20 september 2023 vrij plotseling op 64-jarige leeftijd, nadat hij een paar weken daarvoor een longtransplantatie had ondergaan.[12][13]

Werkzaamheden

Fotowerk

In de jaren tachtig maakte Erwin Olaf de fotoseries Squares (1984-1990) en Chessmen (1988). In deze tijd maakte hij veel foto's in zwart-wit. In zijn scènes met regelmatig naakte mensen, portretteert hij naast modellen en zichzelf ook bejaarden, kleine mensen en dikke mensen vaak in bondage kleding.[3] In 1985 verscheen zijn eerste fotoboek, Stadsgezichten van Erwin Olaf, en Fragmenten uit: Het Amsterdamse dromenboek van Guus Luijters. In het boek Joy uit 1993 is veel van zijn vroege werk opgenomen. Voor de serie Chessmen uit 1988 ontving hij de prijs voor jonge Europese fotografen.

Naast werk voor grote commerciële opdrachtgevers maakte Olaf in de jaren negentig een aantal vrije series,[14] waaronder Blacks (1990), Mind of their Own en de Patrick Bateman girls, een serie van vijf foto's waarbij Olaf voor het eerst gebruik maakte van computermanipulatie, geïnspireerd op Patrick Bateman, de hoofdpersoon uit American Psycho (1995), Mature (1999), Fashion Victims (2000) en Royal Blood (2000). In 1991 verscheen zijn eerste film, Tadzio, die hij samen met de schilder F. Franciscus maakte. In 2001/2002 volgde de serie Paradise the Club en in 2002/2003 de serie Separation.

Na de fotoserie Separation (2003) veranderde de toon van zijn werk. Thema's als kwetsbaarheid en eenzaamheid kwamen centraal te staan in zijn series Rain (2004), Hope (2005), Grief (2007), Fall (2008), Dusk (2009), Dawn (2010) en Hotel (2010). Tevens verschenen de fotoboeken Rain (alternatieve titel: Hope) en Grief in respectievelijk 2006 en 2007. De bijbehorende tentoonstelling was te zien in onder meer het Fotomuseum Den Haag, het Secca (North Carolina), Forma (Milaan), het Institut Néerlandais (Parijs), het Langhans Museum (Praag) en de Manege (Moskou).

Videowerk

Naast fotografie maakte Olaf regelmatig films en video-installaties. De films zijn soms onderdeel van een fotoserie of losse videokunstwerken.[15] Bovendien maakte hij een aantal videoclips voor Nederlandse artiesten, onder wie Karin Bloemen en Paul de Leeuw.

Werk in opdracht

Olaf heeft gefotografeerd in opdracht van multinationals zoals Heineken, Microsoft en Nokia. Desondanks is zijn vrije werk ook kritisch over grote merken, zoals in de serie Fashion Victims uit 2000. Hij werkte mee aan diverse internationale reclamecampagnes, zoals voor het kledingmerk Diesel, Nokia, Microsoft, de Italiaanse koffiebrander Lavazza en de Duitse autofabrikant BMW. Olaf fotografeerde ook in opdracht van tijdschriften, onder meer voor The New York Times, de Britse Sunday Times, de Franse krant Libération en het tijdschrift Citizen K. Daarnaast kreeg hij geregeld opdrachten van The New York Times Magazine, het Franse dagblad Le Monde, The Sunday Times Magazine (de bijlage van The Sunday Times) en het modetijdschrift Elle.

In 2013 ontwierp Olaf de beeldenaar van de nieuwe euromunt met het portret van koning Willem-Alexander.[16] In 2018 maakte Olaf de staatsieportretten van koning Willem-Alexander en koningin Máxima Zorreguieta.[17]

Waardering

Zowel zijn reclamefotografie als zijn autonome werk zijn meerdere malen bekroond. Olaf won onder meer een Amerikaanse Lucie Award voor zijn oeuvre en in 2011 de Johannes Vermeerprijs.

In 2014 werd hij benoemd tot lid van de Akademie van Kunsten.[18] In 2019 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.[19]

Olaf werd vertegenwoordigd door Hamiltons Gallery (Londen), Flatland Gallery (Amsterdam), Edwynn Houk Gallery (New York), Gallery Kong (Korea), Danysz Gallery (Shanghai, Parijs), Galerie Rabouan Moussion (Parijs) en Izzy Gallery Toronto, Canada. Zijn werk is opgenomen in diverse collecties, waaronder die van het Groninger Museum, het Stedelijk Museum, Kunstmuseum Den Haag, het LAM museum en de particuliere verzamelaars Elton John, Joop van Caldenborgh en Martin Margulies. In 2018 schonk Olaf bijna vijfhonderd werken, zijn kerncollectie, aan het Rijksmuseum Amsterdam. Deze werden opgenomen in de nationale fotocollectie.

„Hij is een van de belangrijkste fotografen van het laatste kwart van de 20ste eeuw. Niet alleen omdat hij de homo-emancipatie een gezicht heeft gegeven, ook omdat zijn werk diep is geworteld in de visuele Nederlandse kunst.”
Taco Dibbits, directeur van het Rijksmuseum Amsterdam.[20]

Exposities

Olaf heeft tentoonstellingen gehad in het Stedelijk Museum Amsterdam, de Frankfurter Kunstverein, het Museum of Contemporary Canadian Art in Toronto, Galleria Arte Moderna in Bologna, het Nederlands Instituut voor Mediakunst in Amsterdam, het Muzeum Sztuki w Łodzi in Łódź, Polen, het Chelsea Art Museum in New York, het Australian Centre for Photography in Sydney, het George Eastman House in New York, Maison européenne de la photographie in Parijs, DA2 in Salamanca, het Fotomuseum in Antwerpen, het Moscow Museum of Modern Art in Moskou, en Space E6 in Shenzhen, China. In 2015-2017 reisde de tentoonstelling Dutch Masters of Light met werk van Olaf en collega-fotograaf Hendrik Kerstens door Nieuw-Zeeland en Australië. Olaf vierde zijn zestigjarige verjaardag met een dubbeltentoonstelling in het Gemeentemuseum en het Fotomuseum in Den Haag.[21][22]

Werken

Olaf wordt vertegenwoordigd door Hamiltons Gallery (Londen), Flatland Gallery (Amsterdam), Edwynn Houk Gallery (New York), Gallery Kong (Korea) en Danysz Gallery (Shanghai).

Boekuitgaven (selectie)

  • Stadsgezichten van Erwin Olaf, en Fragmenten uit: Het Amsterdamse dromenboek van Guus Luijters, De Woelrat, Amsterdam, 1985, met inleiding van Hans van Manen. ISBN 90-70464-31-4
  • Chessmen: an attempt to play the game: 32 photographs, Focus, Amsterdam, 1988. ISBN 90-72216-04-0
  • Blacks: 17 royal portraits, Focus, Amsterdam, 1990, met voorwoord van Theo van Gogh. ISBN 90-72216-51-2
  • Beeldenstorm: 1989-1990, Stichting Beeldenstorm, Amsterdam, [1990].
  • Joy: photography, Focus, Amsterdam, 1993. ISBN 90-72216-43-1
  • De tafel van 10, Xeno, Groningen, cop. 1993. ISBN 90-6208-120-7
  • Mind of their own, Focus, Amsterdam, 1995. ISBN 90-72216-60-1
  • Paradise portraits, Reflex, Amsterdam, 2000. ISBN 90-805531-6-6
  • Erwin Olaf: silver, Ludion/Groninger Museum, Amsterdam/Groningen, 2003 (tentoonstellingscatalogus). ISBN 90-76588-63-5
  • The Golden Age, The People of the Labyrinths, [Arnhem], 2005. ISBN 90-801554-2-X
  • Rain (of: Hope), Studio Erwin Olaf/Flatland Gallery, Amsterdam/Utrecht [etc.], cop. 2006. ISBN 90-804678-7-1
  • Grief, Reflex Modern Art Gallery, Amsterdam, [2007] (catalogus).
  • Fall, Veenman, Rotterdam, 2008 (tentoonstellingscatalogus). ISBN 978-90-8690-213-2

Zie ook

Externe links

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Erwin Olaf op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen
  1. º Erwin Olaf op Depth of Field. Gearchiveerd op 5 februari 2023.
  2. º Erwin Olaf eert Hans van Manen. NTR (2022)
  3. ↑ 3,0 3,1 Schenk, Ruud, ERWIN OLAF SILVER. Ludion & Groninger Museum, Groningen, the Neterlands (2003)
  4. º Recordprijs voor foto Erwin Olaf. Het Parool (9 oktober 2009) Geraadpleegd op 19 maart 2019
  5. º Fotograaf Erwin Olaf wil weg uit 'homofoob' Amsterdam, Elsevier, 12 mei 2010
  6. º Erwin Olaf bespuugt verslaggever Geenstijl, AT5, 16 augustus 2012. Gearchiveerd op 1 april 2023.
  7. º Erwin Olaf trekt zich terug als ambassadeur na spuugincident, Brabants Dagblad, 17 augustus 2012
  8. º Fotograaf Erwin Olaf wil weg uit 'homofoob' Amsterdam, Elsevier, 12 mei 2010
  9. º Erwin Olaf bespuugt verslaggever Geenstijl, AT5, 16 augustus 2012. Gearchiveerd op 1 april 2023.
  10. º Homoprijs voor Erwin Olaf en politie Amsterdam. de Volkskrant (23 januari 2011) Gearchiveerd van het origineel op 2022-01-18 Geraadpleegd op 19 maart 2019
  11. º Kijktip: Erwin Olaf in Zomergasten. Winq (29 augustus 2010) Gearchiveerd van het origineel op 18 januari 2022 Geraadpleegd op 19 maart 2019
  12. º Fotograaf Erwin Olaf op 64-jarige leeftijd overleden. RTL Nieuws (2023-09-20) Geraadpleegd op 2023-09-20
  13. º Fotograaf Erwin Olaf (64) onverwachts overleden na longtransplantatie. Algemeen Dagblad (2023-09-20) Gearchiveerd van het origineel op 2023-09-20
  14. º Erwin Olaf (1959-2023), absolutefacts.nl. Gearchiveerd op 6 juli 2022.
  15. º Overzicht van de videokunst van Erwin Olaf in de collectie van het LIMA. Gearchiveerd op 24 december 2022.
  16. º Erwin Olaf presenteert nieuwe munt koning. NRC (31 oktober 2013) Gearchiveerd van het origineel op 2021-01-15 Geraadpleegd op 19 maart 2019
  17. º Nieuwe staatsiefoto's Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima en foto's van het gezin, Het Koninklijk Huis, 26 april 2018. Gearchiveerd op 28 maart 2023.
  18. º Start met negentien nieuwe leden. Akademie van Kunsten (10 februari 2014) Gearchiveerd van het origineel op 2016-10-30 Geraadpleegd op 29 oktober 2016
  19. º Koninklijke onderscheiding voor fotograaf Erwin Olaf. Het Parool (2 juli 2019) Gearchiveerd van het origineel op 2019-07-03 Geraadpleegd op 3 juli 2019
  20. º Rutger Pontzen; Karolien Knols. Erwin Olaf schenkt Rijksmuseum bijna vijfhonderd werken. de Volkskrant (25 mei 2018) Gearchiveerd van het origineel op 2018-10-20 Geraadpleegd op 19 maart 2019
  21. º Joyce Hoogland. Preview fototentoonstelling Erwin Olaf: Van bondage tot het koninklijk huis. Indebuurt (14 februari 2019) Gearchiveerd van het origineel op 2023-07-02 Geraadpleegd op 19 maart 2019
  22. º Arno Haijtema. In de adembenemende technische perfectie van zijn foto's openbaart zich Erwin Olafs verlangen naar grip op het leven. de Volkskrant (18 maart 2019) Gearchiveerd van het origineel op 2019-03-20 Geraadpleegd op 19 maart 2019
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Erwin_Olaf&oldid=353635"