Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Wehejok: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wehejok&oldid=45187968 Wehejok 2012 26 okt 2015) |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wehejok&oldid=45250254) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Wehejok''' is de naam van | {{Infobox plaats in Suriname | ||
Kielstra benoemde Kananoe Apetina in 1937 tot kapitein en in 1952 tot | | land = Suriname | ||
Wehejok | | naam = Wehejok | ||
| area = [[Sipaliwini (district)|Sipaliwini]] | |||
| subarea= [[Tapanahoni (ressort)|Tapanahoni]] | |||
| lat_dir = N | |||
| lat_deg = 3 | |||
| lat_min = 11 | |||
| lat_sec = 54.63 | |||
| lon_dir = W | |||
| lon_deg = 55 | |||
| lon_min = 24 | |||
| lon_sec = 23.68 | |||
| image = | |||
| caption = | |||
}} | |||
'''''Wehejok''''' (soms ook gespeld als '''''Wiliok''''' of '''''Weliok''''') is een dorp gelegen in het Surinaamse ressort [[Tapanahoni (ressort)|Tapanahoni]] gelegen aan de [[Paloemeu (rivier)|Palumeurivier]]. Het is tevens ook de naam van de nabije gelijknamige stroomversnelling in die rivier die ook wel ''Weliok Val'' genoemd wordt.<ref>[http://sr.geoview.info/weliok_val,3382712 Weliok Val], Sr.geoview.info</ref> Het dorp telde 40 inwoners in 1936. | |||
== Toponymie == | |||
Wehejok is een inheems woord in de [[Wayana (taal)|Wayana-taal]] dat letterlijk ''Het water draait'' betekent. | |||
== Geschiedenis == | |||
In 1904 trokken een expeditiegroep onder leiding van de cartografen [[Alphons Franssen Herderschee|A.F. Herderschee]] en [[Claudius Henricus de Goeje|C.H. de Goeje]] met naar het stroomgebied rondom de [[Tapanahoni (rivier)|Tapanahoni]]-rivier om het in kaart te brengen.<ref>[http://www.knag-expedities.nl/expedities/suriname04/index.php Tapanahoni-expeditie - 1904], Knag-expedities.nl</ref> Deze expeditie splitste zich soms op om zijrivieren te verkennen. Onder leiding van [[Claudius Henricus de Goeje|C.H. de Goeje]] verkende een deel van de expeditie een zijrivier genaamd de [[Paloemeu (rivier)|Paloemeu]]. Hier troffen ze op 4 september 1904 aan een stroomversnelling een verlaten dorp van Ampiri aan.<ref>[https://books.google.be/books?id=lhgVAAAAIAAJ&pg=PA61&lpg=PA61&dq=weliok+val&source=bl&ots=2PQuFiZGzN&sig=wDuqxZl7zObX-A8y18nr5ZlycV4&hl=nl&sa=X&ved=0CEYQ6AEwBzgKahUKEwjN8ZSf2_XIAhXJWRoKHeDlDBw#v=onepage&q=weliok%20val&f=false Verslag Der Tapanahoni-expeditie], Books.google.be</ref> | |||
Rond 1930 heeft Kananoe Apetina daar op de rechteroever het dorp Wehejok gesticht. In 1936 telde het dorp ongeveer veertig inwoners. Het dorp werd in 1937 landelijk bekend toen Apetina met een aantal mannen met de tweede grensexpeditie onder leiding van A.J.H. Baron van Lynden meereisde naar de hoofdstad [[Paramaribo]]. Nog nooit eerder hadden [[Wayana (volk)|Wayana]]-indianen de stad bezocht en nog nooit eerder hadden stadsmensen Wayana gezien. Dit kreeg veel aandacht in de landelijke media. | |||
Het bezoek vond plaats op uitnodiging van [[Johannes Kielstra|gouverneur Kielstra]], nadat het lokale stamhoofd genaamd Kananoe Apetina zijn wens de stad te bezoeken, kenbaar had gemaakt. De uitnodiging kan gezien worden in het licht van de zwakke machtspositie van het koloniale regime aan de Tapanahony en de sterke machtspositie van de [[Ndyuka (volk)|Aucaners]]. De Aucaners bewoonden de beneden-Tapanahony en hadden een handelsmonopolie in het achterland. Zij ontmoedigden de Wayana naar de handelscentra aan de kust te reizen. Daarnaast hadden zij een vervoersmonopolie (zij kenden de rivieren als geen ander) wat tot fricties leidde met de overheid. | |||
Kielstra benoemde Kananoe Apetina in 1937 tot kapitein en in 1952 door [[Jan Klaasesz|gouverneur Klaasesz]] tot [[Gaanman|stamhoofd]] van de Wayana aan de Tapanahony. Apetina verhuisde in 1956 met zijn familie naar het door hem gestichte dorp Puleowimë aan de Tapanahonyrivier. Dit dorp is tegenwoordig beter bekend onder de naam [[Apetina]].<ref>[http://reshmakirpalani.blogspot.be/2009/01/apetina-suriname-wayana-way-of-life.html Apetina, Suriname: A Wayana Way of Life], reshmakirpalani.blogspot.be</ref> | |||
== Geografie en mobiliteit == | |||
Momenteel staan er ongeveer 15 woningen en een kerk in Wehejok, gebouwd in de traditionele bouwstijl. De kerk wordt niet permanent gebruikt, het wordt incidenteel gebruikt voor christelijke conferenties en trainingen. Wehejok ligt tevens ook aan de [[Paloemeu (rivier)|Paloemeu-rivier]] omgeven door het Surinaamse [[Amazoneregenwoud]]. Het is alleen bereikbaar via de boot. | |||
== Zie ook == | == Zie ook == | ||
Over de eerste reis van Apetina en zijn mannen naar Paramaribo verscheen in oktober 2015 het informatieve lees-, kijk- en doe-boekje | Over de eerste reis van Apetina en zijn mannen naar Paramaribo verscheen in oktober 2015 het informatieve lees-, kijk- en doe-boekje ''Naar de stad. De eerste reis van de Wayana naar Paramaribo''. Het is geschreven voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. | ||
== Referenties == | |||
{{Appendix|2= | |||
* Mondelinge bronnen in het dorp [[Apetina]] | |||
* Krantenarchief Koninklijke Bibliotheek | |||
* Dagblad ''[[De West (dagblad)|De West]]'' | |||
* [http://www.nationaalarchief.sr/ Nationaal Archief Suriname], archief van de gouverneur | |||
* De Goeje, Claudius Henricus, ''Dagboek 1904'' en ''Dagboek 1907'', Archief Museum Volkenkunde, Leiden. | |||
;Literatuur | |||
*{{Citeer boek | |||
| achternaam = Herderschee | |||
| voornaam = A.F. | |||
| auteurlink = Alphons Franssen Herderschee | |||
| medeauteurs = | |||
| datum = 1905 | |||
| titel = Verslag der Tapanahoni-expeditie | |||
| uitgever = [[Koninklijke Brill NV|Brill]] | |||
| plaats = Leiden | |||
| ISBN = | |||
| bladzijdes = 250 pagina's | |||
| bezochtdatum = | |||
| taal = nl | |||
| URL = https://books.google.be/books?id=lhgVAAAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=nl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false | |||
| URLdatum = | |||
}} | |||
*{{Citeer boek | |||
| achternaam = baron van Lynden | |||
| voornaam = A.J.H. | |||
| auteurlink = | |||
| medeauteurs = | |||
| datum = 1939 | |||
| titel = Op zoek naar de Zuidgrens | |||
| uitgever = [[Koninklijke Brill NV|Brill]] | |||
| plaats = Leiden | |||
| ISBN = | |||
| bladzijdes = | |||
| bezochtdatum = | |||
| taal = nl | |||
| URL = | |||
| URLdatum = | |||
}} | |||
*{{Citeer boek | |||
| achternaam = Pakosie | |||
| voornaam = André | |||
| auteurlink = André Pakosie | |||
| medeauteurs = | |||
| datum = 1999 | |||
| titel = Gazon Matodja. Surinaams stamhoofd aan het einde van een tijdperk | |||
| uitgever = Stichting Sabanapeti | |||
| plaats = Utrecht | |||
| ISBN = 9080518611 | |||
| bladzijdes = 172 pagina's | |||
| bezochtdatum = | |||
| taal = nl | |||
| URL = | |||
| URLdatum = | |||
}} | |||
---- | |||
;Noten | |||
{{references}} | |||
{{Wikidata|}} }} | |||
[[Categorie:Plaats in Suriname]] | |||
[[Categorie:Sipaliwini]] | |||
Huidige versie van 9 nov 2015 om 09:32
Plaats in Suriname 
| |||
| District | Sipaliwini | ||
| Ressort | Tapanahoni | ||
| Coördinaten | 3°011′N 55°024′W | ||
| |||
Wehejok (soms ook gespeld als Wiliok of Weliok) is een dorp gelegen in het Surinaamse ressort Tapanahoni gelegen aan de Palumeurivier. Het is tevens ook de naam van de nabije gelijknamige stroomversnelling in die rivier die ook wel Weliok Val genoemd wordt.[1] Het dorp telde 40 inwoners in 1936.
Toponymie
Wehejok is een inheems woord in de Wayana-taal dat letterlijk Het water draait betekent.
Geschiedenis
In 1904 trokken een expeditiegroep onder leiding van de cartografen A.F. Herderschee en C.H. de Goeje met naar het stroomgebied rondom de Tapanahoni-rivier om het in kaart te brengen.[2] Deze expeditie splitste zich soms op om zijrivieren te verkennen. Onder leiding van C.H. de Goeje verkende een deel van de expeditie een zijrivier genaamd de Paloemeu. Hier troffen ze op 4 september 1904 aan een stroomversnelling een verlaten dorp van Ampiri aan.[3]
Rond 1930 heeft Kananoe Apetina daar op de rechteroever het dorp Wehejok gesticht. In 1936 telde het dorp ongeveer veertig inwoners. Het dorp werd in 1937 landelijk bekend toen Apetina met een aantal mannen met de tweede grensexpeditie onder leiding van A.J.H. Baron van Lynden meereisde naar de hoofdstad Paramaribo. Nog nooit eerder hadden Wayana-indianen de stad bezocht en nog nooit eerder hadden stadsmensen Wayana gezien. Dit kreeg veel aandacht in de landelijke media.
Het bezoek vond plaats op uitnodiging van gouverneur Kielstra, nadat het lokale stamhoofd genaamd Kananoe Apetina zijn wens de stad te bezoeken, kenbaar had gemaakt. De uitnodiging kan gezien worden in het licht van de zwakke machtspositie van het koloniale regime aan de Tapanahony en de sterke machtspositie van de Aucaners. De Aucaners bewoonden de beneden-Tapanahony en hadden een handelsmonopolie in het achterland. Zij ontmoedigden de Wayana naar de handelscentra aan de kust te reizen. Daarnaast hadden zij een vervoersmonopolie (zij kenden de rivieren als geen ander) wat tot fricties leidde met de overheid.
Kielstra benoemde Kananoe Apetina in 1937 tot kapitein en in 1952 door gouverneur Klaasesz tot stamhoofd van de Wayana aan de Tapanahony. Apetina verhuisde in 1956 met zijn familie naar het door hem gestichte dorp Puleowimë aan de Tapanahonyrivier. Dit dorp is tegenwoordig beter bekend onder de naam Apetina.[4]
Geografie en mobiliteit
Momenteel staan er ongeveer 15 woningen en een kerk in Wehejok, gebouwd in de traditionele bouwstijl. De kerk wordt niet permanent gebruikt, het wordt incidenteel gebruikt voor christelijke conferenties en trainingen. Wehejok ligt tevens ook aan de Paloemeu-rivier omgeven door het Surinaamse Amazoneregenwoud. Het is alleen bereikbaar via de boot.
Zie ook
Over de eerste reis van Apetina en zijn mannen naar Paramaribo verscheen in oktober 2015 het informatieve lees-, kijk- en doe-boekje Naar de stad. De eerste reis van de Wayana naar Paramaribo. Het is geschreven voor kinderen van 9 t/m 12 jaar.
Referenties
Bronnen, noten en/of referenties
|
