Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Johann Michael Petzinger: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Johann_Michael_Petzinger&oldid=39238707 193.173.153.3 14 okt 2013)
 
(aanvullen boekverwijzingen // wat schaven aan formulering)
 
(3 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
<!--[[Bestand:Darmstädter-Exerzierhaus.png|thumb|Darmstädter-Exerzierhaus, door Johann Michael Petzinger]]-->
<!--[[Bestand:Darmstädter-Exerzierhaus.png|thumb|Darmstädter-Exerzierhaus, door Johann Michael Petzinger]]-->{{Infobox persoon
| naam            = Johann Michael Petzinger
| afbeelding      =
| onderschrift    =
| volledigenaam  =
| pseudoniem      =
| bijnaam        =
| academischetitel=
| adeltitel      =
| religieuzetitel =
| religieuzenaam  =
| handtekening    =
| geboortedatum  = [[5 mei]] [[1763]]
| geboorteplaats  = [[Pirmasens]]
| sterfdatum      = [[27 januari]] [[1833]]
| sterfplaats    = [[Darmstadt]]
| doodsoorzaak    =
| nationaliteit  =
| beroep          = grenadier (sergeant), schilder en hofschilder, architect en civiel ingenieur
| bekendvan      =
| algemeennaam1  =
| algemeen1      =
| algemeennaam2  =
| algemeen2      =
| tijdvak1        =
| functie1        =
| tijdvak2        =
| functie2        =
| tijdvak3        =
| functie3        =
| tijdvak4        =
| functie4        =
| tijdvak5        =
| functie5        =
| tijdvak6        =
| functie6        =
| tijdvak7        =
| functie7        =
| tijdvak8        =
| functie8        =
| tijdvak9        =
| functie9        =
| partners        =
| kinderen        =
| religie        =
| politieknaam    =
| politiek        =
| politieknaam1  =
| politiek1      =
| politieknaam2  =
| politiek2      =
| overignaam1    =
| overig1        =
| overignaam2    =
| overig2        =
| zieook          =
| website        =
| portaal        =
| extra portaal  =
}}
'''Johann Michael Petzinger''' ([[Pirmasens]], [[5 mei]] [[1763]] – [[Darmstadt]], [[27 januari]] [[1833]]) was een Duits grenadier (sergeant), schilder, architect en civiel ingenieur.


{| class="wikitable"
== Leven==
| Naam || Johann Michael
De „soldaten- en hofschilder” Johann Michael Petzinger werd op 5 mei 1763 geboren te Pirmasens. Zijn portretten en schilderijen getuigen nu van de bijzondere historische gebeurtenissen van die tijd. Zijn werken zijn zo overtuigend, dat de vermaarde kunsthistoricus [[Ernst Emmerling]] hem erkende als één van de soldaten-kunstenaars aan het [[Hessen|Hessische]] hof, omdat Petzinger volgens hem een „gevoel van een picturale weergave” bezat.
|-
| Geboren || Pirmasens, 1763
|-
| Overleden || Darmstadt, 27 januari 1833 (70 jaar)
|-
| Beroep ||
Grenadier (sergeant) / schilder / architect / hofschilder / civiel ingenieur
|}


===== Pirmasens =====
=== Pirmasens ===
In 2013 , heeft de stad van [[Pirmasens]] alle reden om feest te vieren . Tweehonderd en vijftig jaar geleden , in 1763 , namelijk groeidede gemeenschap van een onbeduidend dorp, binnen ongeveer 20 jaar uit tot een respectabele Residentie van Prins Ludwig van Hesse - Darmstadt, later van de [[landgraaf (titel)|landgraaf]] [[Lodewijk IX van Hessen-Darmstadt|Lodewijk IX]]. Om de stad, het had hoofse leven, maar zonder de grote pracht en praal van andere residentiële steden , in de voormalige pastorale nederzetting op de [[Wedequelle]] collectie. In de opkomende woning en garnizoensstad van grenadiers gestoken in prachtige uniformen van de erfelijke prins. In de razernij van heel legitiem vreugde ter gelegenheid van de verjaardag van de stad , maar een andere , moet meer belangrijk voor Pirmasens verjaardag niet vergeten worden .
In het jaar dat Johann Michael geboren werd, verkreeg zijn geboorteplaats Pirmasens de stadsrechten. De plaats was in twintig jaar tijd uitgegroeid van een onbeduidend dorp tot een respectabele residentie van prins Lodewijk (Ludwig) van Hessen-Darmstadt, de latere [[landgraaf (titel)|landgraaf]] [[Lodewijk IX van Hessen-Darmstadt|Lodewijk IX]]. Het hoofse leven had intocht gehouden in dit voormalige herdersdorp aan de bron van de rivier de [[Wede]] bereikt, zonder dat het de pracht en praal van andere residentiële steden ging evenaren.


===== Erkenning =====
In de opkomende residentie- en garnizoensstad exerceerden van toen af de [[grenadier]]s in hun prachtige uniformen. In de feestelijkheden ter gelegenheid van het stadsjubileum in het jaar 2013 werd daarom de kunstenaar Johann Michael Petzinger niet vergeten.
Ook 250 jaar geleden , namelijk op 5 mei 1763 , werd een man geboren in Pirmasens , vandaag vertegenwoordigen zijn portretten en schilderijen de bijzondere historische getuigenissen van een verleden tijd : de rechtbank en soldaten schilder Johann Michael Petzinger . Zijn werken zijn zo overtuigend, dat de vermaarde kunsthistoricus [[Ernst Emmerling]] erkende hem als een van de soldaten kunstenaars op [[Hessische]] [[hof]] met de titel "kunstenaar" omdat Petzinger een "gevoel van een picturale weergave" bezat volgens zijn mening.


===== Afkomst =====
=== Afkomst ===
Petzingers ouders waren afkomstig uit Long Grove in Hessen - [[Darmstadt]] Korporaal John Frederick Petzinger en Maria Margaretha , dochter van een bakker uit Darmstadt, Johann Nikolaus Knerr. Helaas is van Johann Michael Petzingers leven in Pirmasens weinig bekend. Hij werd geboren in Pirmasens, volgens de schattingen waren er ongeveer 4500 inwoners in Pirmasens. De troepensterkte van het garnizoen op dat moment was 1493 grenadiers, een aantal dat uiteindelijk de volgende 27 jaar moet worden gecorrigeerd tot de dood van de landgraaf in 1790. Het aantal komt dan slechts marginaal boven de 1550 (in 1789 waren 1576 mannen in loondienst). Petzinger werd dus geboren in een tijd dat als gevolg van de opleving een zekere euforie plaatsvond, maar ook militaire exercitie en gehoorzaamheid gemeengoed waren.
Petzingers ouders waren afkomstig uit Langenhain in Hessen-[[Darmstadt]]: korporaal Johann Friedrich Petzinger en Maria Margaretha Knerr, de dochter van een bakker uit Darmstadt, Johann Nikolaus Knerr. Er is helaas niet veel bekend over Johann Michael Petzingers leven in Pirmasens. Volgens schattingen woonden er toen ongeveer 4500 inwoners. Het garnizoen telde toen 1493 grenadiers. Dat aantal steeg de volgende 27 jaar slechts gering tot de landgraaf in 1790 overleed. Het aantal komt dan slechts lichtjes boven de 1550 (in 1789 waren 1576 mannen in loondienst). Petzinger werd dus geboren in een periode dat er, als gevolg van de opleving, een zekere euforie heerste, maar dat ook militaire exercitie en gehoorzaamheid gemeengoed waren.


===== Carriere =====
=== Militaire loopbaan ===
Bij het ontbreken van reële alternatieven voor de professionele carrière van een Pirmasenser jongen was vooraf bepaalde waarvoor hij in de wieg was gelegd - het was al zeer vroeg duidelijk een militaire carrière na te streven. In het bijzonder, de familie -omgeving verstrekt passende richtlijnen. Een blik op het boek [[Pirmasens clan]] van [[Walter Wittmer]] en de private lijst van " soldaten Pirmasens " ( vechten man / Herder ) blijkt dat er al leden van de familie Petzinger diende als [[grenadiers]]. Niet geheel onverwacht kan ook Johann Michael Petzinger de imposante uniform van een grenadier passen. In 1781 trad op 18 jarige leeftijd in het regiment van de Landgraaf. Hij dient in de rang van sergeant in 1783. Het verstrekken van zijn dienst 1784-1790 in het regiment van het regiment van [[Prins van Hanau - Lichtenberg]]. Deze eenheid werd nog gestationeerd 1790-1791 in Pirmasens . Tot zover zijn militaire leven.
Omdat de jongens uit Pirmasens veelal geen realistische alternatieven voor hun beroepscarrière hadden, stond dikwijls al van te voren vast voor welke loopbaan zij in de wieg waren gelegd. Zo was ook al vroeg duidelijk dat Johann Michael een militaire carrière zou nastreven. Een blik op het boek over de families in Pirmasens door [[Walter Wittmer]]<ref>{{Aut|Walter Wittmer}}, ''Sippenbuch der Stadt Pirmasens von 1640-1798'', Zweibrücken Arbeitsgemeinschaft für Familienforschung Pirmasens Arbeitsgemeinschaft für Familienforschung; (op [http://www.worldcat.org/title/sippenbuch-der-stadt-pirmasens-von-1640-1798/oclc/75204270 Worldcat.org])</ref> en op lijst van de grenadiers van Pirmasens<ref>{{Aut|L. Kampfmann; Oskar Schäfer}}, ''Die Soldatenstadt Pirmasens unter Landgraf Ludwig IX. von Hessen-Darmstadt: und die Mannschaften der Leib-Grenadier-Garde-Regimenter „Erbprinz,“ „Landgraf“ und „Hanau-Lichtenberg“ 1741-1790: ein Beitrag zur Militär-, Familien-, Stadt- und Fürstengeschichte'', Pirmasens, uitg. A. Deil, 1937. 256 blz.</ref> blijkt dat er al leden van de familie Petzinger dienden als [[grenadier]]s. Niet geheel onverwacht trok ook Johann Michael Petzinger het imposante uniform van een grenadier aan. In 1781 trad hij op achttienjarige leeftijd in het regiment van de Landgraaf. In 1783 diende hij in de rang van sergeant. Van 1784 tot 1790 diende hij in het regiment van de [[Prins van Hanau-Lichtenberg]]. Deze militaire eenheid was in 1790-1791 nog gestationeerd in Pirmasens.


===== Benoeming =====
=== Hofschilder ===
In termen van zijn artistieke activiteit blijft echter een van de brandende vragen tot op heden onopgelost: op welk tijdstip, op welke plaats en welke artiest Johann Michael Petzinger de schilderkunst heeft geleerd ?
Het is tot op heden niet bekend waar, wanneer en van wie Johann Michael Petzinger de schilderkunst heeft geleerd. Waarschijnlijk verliet hij Pirmasens ergens tussen 1793 en 1799 en ging in Darmstadt wonen, waar hij aan het werk ging voor prins [[Frederik van Hessen]], de tweede zoon van Lodewijk IX. Hij maakte verscheidene schilderijen voor hem, vooral van militairen uit Pirmasens. Maar op 11 maart 1802, kort nadat Petzinger voor hem begon te werken, overleed prins Frederik. Omdat prins Frederiks broer, landgraaf Lodewijk (Ludwig) X, later de eerste groothertog van Hessen]], zich er tijdens de werkzaamheden van Petzinger voor Prins Frederik al bewust werd van de kwaliteiten van Johann Michaels schilderkunst, besloot de prins hem onder zijn hoede te nemen. Op 1 juni 1802 werd Petzinger door Ludwig X aangesteld als [[hofschilder]]. De vorst vroeg hem meteen om het militairwezen van Hessen-Darmstadt op canvas te vereeuwigen. Enkele jaren later reisde Petzinger samen met de [[luitenant-generaal]] en [[generaaladjudant]] Heinrich Joseph [[von Oyen]] naar Zwitserland. Daar was hij in de gelegenheid om in diens privéverblijf aan het [[meer van Genève]] te schilderen. Hij kreeg er als civiel ingenieur de leiding over de begonnen bouwwerken. Hij had zonder twijfel de nodige kennis voor een dergelijke opdracht, maar het is niet duidelijk hoe, wanneer en van wie hij dit had geleerd. In 1809 keerde hij van Zwitserland terug naar Darmstadt.


Dat hij onder de schilderkunst perfect onder de knie kreeg. Hij heeft Pirmasens hoogstwaarschijnlijk verlaten ergens tussen 1793-1799 en vertrok naar Darmstadt, waar hij in dienst van [[prins Frederik van Hessen]], de tweede zoon van Lodewijk IX. Voor hem, maakte hij verschillende beelden in het bijzonder van Pirmasenser militairen. Echter, de Prins overleed kort nadat hij voor hem was gaan werken, namelijk op 11 März 1802. Omdat de broer van de prins, landgraaf [[Lodewijk X]], later de eerste [[groothertog van Hessen]], tijdens de werkzaamheden van Petzinger voor Prins Frederik in het werken aan opdrachten al bewust geworden was van de schilderkunsten van Johann Michael, besloot de prins hem onder zijn hoede te nemen. Op 1 Juni 1802 is Petzinger namelijk door Louis X benoemd tot [[hofschilder]]. De vorst vroeg hem meteen voor de Hesse - [[Intenational Urban Militairy]] te schilderen en bestendigde hiermee de benoeming. Enkele jaren later reist Petzinger door het prachtige land samen met de [[Luitenant-generaal]] en [[Generaaladjudanten]] Hendrik Jozef [[van Oyen]] naar Zwitserland, heeft hij daar de gelegenheid in diens priveverblijf, gelegen aan het [[meer van Genève]], te schilderen. Daar is hij "
Na zijn terugkeer is hij regelmatig te gast in het huis van de garnizoenleraar [[Ernst Ritsert]]. Diens echtgenote komt net als Petzinger uit Pirmasens. Haar vader was de grenadier Georg Bernhard Seeligmann uit Münchbrunn in Hessen. Waarschijnlijk kende Petzinger hen al uit Pirmasens, aangezien Seeligmann en Petzinger beiden in dezelfde periode als grenadiers hadden gediend.
begonnen met de bouw in de functie van een civiel ingenieur. Zonder twijfel, moet gezegd dat Petzinger uiteindelijk de kennis moet hebben bezeten voor een dergelijke missie. Op welke wijze, wanneer en door wie is niet duidelijk voor ons hier. In 1809, zou hij terugkeren van zijn uitstapje naar Zwitserland, terug naar Darmstadt.


===== Terugkeer =====
=== Karakter ===
Petzinger woont vanaf nu weer in Darmstadt en rijdt regelmatig in het huis van Garrison School leraar [[Ernst Ritsert]]. De echtgenote van de leraar komt net als Petzinger van Pirmasens. Haar vader was de Grenadier George Bernard Münch Seeligmann van Brunn in Hessen. Petzinger kende waarschijnlijk deze familie al in Pirmasens, omdat Seeligmann en Petzinger uiteindelijk tegelijk dienden als grenadiers .
Een beschrijving door een tijdgenoot, de zoon van Ernst Ritsert, geeft ons een gedetailleerde beschrijving van de persoon en het karakter van de schilder. Petzinger wordt beschreven als een lange man met brede schouders en lange benen. Zijn hoofdkruin was kaal, maar hij droeg nog steeds zoals de grenadiers een haarvlecht, maar veel korter. De blauwogige man ging altijd gekleed in een grijze soldatenjas (Überrock), een korte broek en zwarte laarzen, tot waarboven hij zijn witte kousen trok. Hij had steeds een stevige rotan wandelstok bij zich. Hij werd beschreven als een bereidwillige, vriendelijke en geduldige persoon met pedante trekjes. Tijdens zijn jaren in Darmstadt ontwierp Petzinger volledig nieuwe uniformen voor de Hessische militairen in opdracht van zijn prinselijke beschermheer.


===== Karakter =====
=== Depressie ===
Een eigentijdse rekening van de zoon van Ernst Ritsert geeft ons een diepgaand beeld van de persoon en het karakter van de schilder. Petzinger wordt beschreven als een lange man met brede schouders en lange benen. Zijn kale hoofd versierd de nek en hij droeg nog steeds een sterk verkorte vorm van een Pirmasenser Grenadier hoofddeksel. De blauwogige man ging altijd gekleed in een grijze jas, korte broek en zwarte laarzen, die hij aantrok over witte sokken. Daarnaast is een krachtige Spaanse paard beschouwd als zijn constante metgezel. Hij zal echter gekenmerkt wordenals bereidwillige, vriendelijke persoon , geduldig met pedante trekken. Tijdens deze jaren, in Darmstadt, schilderde Petzinger volledig nieuwe uniformen voor de Hessische militairen in opdracht van zijn prinselijke beschermheer.
Petzinger leed echter aan een vorm van [[paranoia]]: hij voelde zich voortdurend door de politie achterna gezeten. Deze psychische aantasting lijkt te zijn veroorzaakt door een ongelukkige liefdesaffaire. De depressie werd met de tijd sterker en sterker, en zijn toestand werd tenslotte alarmerend en betreurenswaardig, totdat hij in maart 1813 plotseling uit Darmstadt verdween. Een paar dagen na zijn verdwijning vond de [[Evangelisch-lutherse kerk|Lutherse]] pastor [[Ludwig Friedrich Baur]]<ref>Hessian biography, http://lagis-hessen.de, record #4765, [http://www.lagis-hessen.de/en/subjects/idrec/sn/bio/id/4765 '''''Baur''', Ludwig Friedrich'']</ref> van Wixhausen, ten noorden van Darmstadt, op een wandeling door de weilanden van zijn parochie in een sloot man die sterk bloedde uit een wonde aan de borst. Deze gewonde man was de schilder Petzinger. Blijkbaar had hij de verwondingen zelf toegebracht in een poging tot zelfdoding. De steeds optredende depressie had waarschijnlijk geleid tot deze ongelukkige actie. Of de verwondingen werkelijk levensbedreigend waren, is niet duidelijk. Maar een snelle actie van de kant van de pastoor was in deze situatie een noodzaak.


Echter Petzinger had last van een soort van paranoia, voelde hij voortdurend door de politie bespioneerd. Deze aantasting van zijn psyche lijkt te zijn veroorzaakt door een ongelukkige liefdesaffaire. De depressie werd sterker en sterker met de tijd en zijn toestand werd alarmerend en betreurenswaardig, totdat hij plotseling verdween uit Darmstadt. Een paar dagen na zijn verdwijning ontdekt Pastor Baur van Wixhausen, gezeteld ten noorden van Darmstadt, tijdens een wandeling door de weilanden van zijn werkgebied in een sloot een ernstig gewonde mannelijke persoon die zwaar bloedde. De gewonde man, die daar lag, was de schilder Petzinger. Hij had blijkbaar zelf de verwondingen toegebracht met suïcidale intentie. De steeds optredende depressie had waarschijnlijk geleid tot deze ongelukkige actie. Of de zelf toegebrachte verwonding uiteindelijk echt levensbedreigend waren, is niet duidelijk. Maar een snelle actie van de kant van de pastoor was zeker essentieel in deze situatie. De noodlottige gebeurtenissen hadden plaats in maart 1813.
Petzinger werd aanvankelijk verzorgd in een nabijgelegen molen, en werd vervolgens ondergebracht in het huis van de predikant die hem had gered. Hij had spijt over de verwondingen die hij zichzelf had toegebracht, en geleidelijk aan verbeterde zijn toestand.


Petzinger werd aanvankelijk gelegerd in een nabijgelegen molen, en vervolgens in het huis van de priester, die hem had gered, ondergebracht. Van berouw voor zijn daden was geen sprake, maar geleidelijk verbeterde zijn toestand.
Op schriftelijk bevel van de groothertog werden Petzingers bezittingen overgebracht van Darmstadt naar [[Wixhausen]]. Zeer interessant in dit verband is het feit dat Petzinger door de groothertog in zijn brief wordt aangeduid met het beroep „architect”.


Op schriftelijk bevel van de Groothertog werden de bezittingen van "architect" Petzinger van Darmstadt verscheept naar [[Wixhausen]]. Zeer interessant in dit verband is het feit dat Petzinger door de groothertog in zijn brief wordt aangeduid met de professie "architect".
Petzinger had het in het gezin van de lutherse dominee wel naar zijn zin en probeerde niet om terug te keren naar Darmstadt. Hij koesterde daarentegen de wens om in het huis van de predikant te mogen blijven. De predikant voerde met de kunstenaar gesprekken over schildertechnieken. Petzinger nam opnieuw deel aan het leven: hij woonde kerkdiensten bij en praatte met vrienden en familieleden van de pastoor. Intussen had de kunstenaar het hele gezin van pastor Baur in pastel geschilderd. Petzinger penseelde ook de familie van de heer [[Ernst Friedrich Rheinwald|Rheinwald]], de directeur van een tehuis voor gehandicapten in Gräfenhausen.<ref>
Online-Genealogie.de: [http://www.online-ofb.de/famreport.php?ofb=seeheim&ID=00001793R&nachname=RHEINWALD '''''Rheinwald, Ernst Friedrich''', Invalidenhaus-Verwalter zu Gräfenhausen''] (vermeld als vader van Justine Rheinwald)</ref>


===== Werken =====
Baur werd als pastor van [[Wixhausen]] naar [[Beedenkirchen]] gestuurd, een charmant dorpje in de landelijke stilte van het [[Odenwald]], en vershuisde in juni 1814. Petzinger ging met hem mee. Tien jaar later, in 1824, aanvaarde de pastor een aanstelling in [[Messel]], ten noorden van Darmstadt. Waarschijnlijk begeleidde Petzinger hem ook toen. In elk geval was hij datzelfde jaar opnieuw als hofschilder actief. Volgens een memo ontving hij een betaling voor het maken van tien militaire schilderijen. Waarschijnlijk behoorden bij deze opdracht ook acht schilderijen van stadslandschappen uit Pirmasens, waaronder: de hal binnen, hal van buiten, twee keer het kasteel, twee gevechtsscènes, een parade en het stadhuis.
Petzinger vond in de parochie een familieband en hij had ook geen echte wens om terug te keren naar Darmstadt. Integendeel, hij koesterde de wens te mogen blijven in het huis van de priester. De priester leidde met de kunstenaar technische besprekingen over schilderkunst. Petzinger nam opnieuw deel aan het leven: hij woonde diensten bij, praatte met vrienden en familieleden van de pastoor, die zijn huis bezochten. De kunstenaar had ondertussen de hele familie van de priester in pastel geschilderd. Petzinger bracht de familie van de manager Rheinwald in Gräfenhausen op het doek.


===== Pastor =====
Een moeilijke gebeurtenis in Petzingers leven was ongetwijfeld het overlijden van zijn redder, weldoener en vriend, pastor Baur, op 7 april 1828. Waarschijnlijk bracht de schilder de volgende jaren alleen en verlaten door in Darmstadt.
Baur was pastor van [[Wixhausen]] te [[Beedenkirchen]] in het voorgebied van het [[Odenwald]], een charmant dorpje in de landelijke stilte, ze moesten verhuizen in juni 1814. Petzinger ging met hem mee . Tien jaar later, in 1824, aanvaarde de pastor een aanstelling in [[Messel]], gelegen ten noorden van Darmstadt. Hoogstwaarschijnlijk werd hij in deze periode door Petzinger begeleid. In ieder geval, de hofschilder was in hetzelfde jaar, opnieuw artistieke actief. Volgens een memo ontving hij een fooi voor het maken van tien militaire schilderijen. Waarschijnlijk behoorde acht beelden van Pirmasens stadspunten zelfs bij dit besluit. Onder anderen: hal binnen, hal van buiten, twee keer het kasteel, twee kamp scènes, een parade en het stadhuis.


Een moeilijk [[life-event]] in Petzingers leven was ongetwijfeld de dood van zijn redder, weldoener en vriend, Pastor Baur overleed 7 April 1828. Waarschijnlijk bracht de schilder de volgende jaren van zijn leven alleen en verlaten door in Darmstadt.
=== Overlijden ===
Op 27 januari 1833, sloot Johann Michael Petzinger in Darmstadt voorgoed de ogen. Veel van zijn schilderwerken zijn helaas verloren gegaan. De werken die men nog kan bewonderen in de oorspronkelijke toestand of op oude foto’s en reproducties, tonen zijn betekenis voor deze tijd en voor zijn woonplaats.


===== Overleden =====
{{Appendix|1=Bronnen|2=
180 jaar geleden, op 27 januari 1833, sloot in Darmstadt voorgoed de ogen van de Grenadiers, civiel ingenieur en militair en hofschilder Johann Michael Petzinger. Helaas zijn veel van zijn schilderijen omgekomen. Echter, de werken die we kunnen bewonderen in de oorspronkelijke of in ieder geval op oude foto's en prenten van vandaag, laten ons zien wat inherente betekenis van de hofschilder en de zoon van de stad Pirmasens, Johann Michael Petzinger, die het licht van de wereld 250 jaar geleden zag, voor ons en zijn woonplaats was en blijft onnavolgbaar.
* {{Aut|Ralph Martin Wilhelm}}, op de website van het ''Institut für pfälzische Geschichte und Volkskunde'' (http://www.pfalzgeschichte.de) [http://www.pfalzgeschichte.de/historische-schlaglichter/historische-schlaglichter-2013/johann-michael-petzinger/ ''Johann Michael Petzinger'']
 
*Bezirksverband Pfalz (http://www.bv-pfalz.de), 3 mei 2013, Nachrichten (nieuws): [http://www.bv-pfalz.de/aktuelles/nachrichten/2013/mai/03/soldaten-und-hofmaler-petzinger-vor-250-jahren-geboren/ ''Soldaten- und Hofmaler Petzinger vor 250 Jahren geboren'']
===== Bronnen, noten en/of referenties =====
;Verwijzingen
*http://www.pfalzgeschichte.de/historische-schlaglichter/historische-schlaglichter-2013/johann-michael-petzinger/
<references/>
*http://www.bv-pfalz.de/aktuelles/nachrichten/2013/mai/03/soldaten-und-hofmaler-petzinger-vor-250-jahren-geboren/
}}
[[Categorie:Pirmasens]]
{{DEFAULTSORT:Petzinger, Johann Michael}}
[[Categorie:Rijnland-Palts]]
[[Categorie: Pirmasens]]
[[Categorie: Rijnland-Palts]]
[[Categorie: Hessen]]
[[Categorie: Duits kunstschilder]]
[[Categorie: Duits militair]]
[[Categorie: Duits architect]]
[[Categorie: Geboren in 1763]]
[[Categorie: Overleden in 1833]]
[[Categorie: Geboren op 5 mei]]
[[Categorie: Overleden op 27 januari]]

Huidige versie van 31 okt 2013 om 11:43

Johann Michael Petzinger

Afbeelding gewenst

Geboren 5 mei 1763, Pirmasens
Overleden 27 januari 1833, Darmstadt
Beroep grenadier (sergeant), schilder en hofschilder, architect en civiel ingenieur
rel=nofollow

Johann Michael Petzinger (Pirmasens, 5 mei 1763 – Darmstadt, 27 januari 1833) was een Duits grenadier (sergeant), schilder, architect en civiel ingenieur.

Leven

De „soldaten- en hofschilder” Johann Michael Petzinger werd op 5 mei 1763 geboren te Pirmasens. Zijn portretten en schilderijen getuigen nu van de bijzondere historische gebeurtenissen van die tijd. Zijn werken zijn zo overtuigend, dat de vermaarde kunsthistoricus Ernst Emmerling hem erkende als één van de soldaten-kunstenaars aan het Hessische hof, omdat Petzinger volgens hem een „gevoel van een picturale weergave” bezat.

Pirmasens

In het jaar dat Johann Michael geboren werd, verkreeg zijn geboorteplaats Pirmasens de stadsrechten. De plaats was in twintig jaar tijd uitgegroeid van een onbeduidend dorp tot een respectabele residentie van prins Lodewijk (Ludwig) van Hessen-Darmstadt, de latere landgraaf Lodewijk IX. Het hoofse leven had intocht gehouden in dit voormalige herdersdorp aan de bron van de rivier de Wede bereikt, zonder dat het de pracht en praal van andere residentiële steden ging evenaren.

In de opkomende residentie- en garnizoensstad exerceerden van toen af de grenadiers in hun prachtige uniformen. In de feestelijkheden ter gelegenheid van het stadsjubileum in het jaar 2013 werd daarom de kunstenaar Johann Michael Petzinger niet vergeten.

Afkomst

Petzingers ouders waren afkomstig uit Langenhain in Hessen-Darmstadt: korporaal Johann Friedrich Petzinger en Maria Margaretha Knerr, de dochter van een bakker uit Darmstadt, Johann Nikolaus Knerr. Er is helaas niet veel bekend over Johann Michael Petzingers leven in Pirmasens. Volgens schattingen woonden er toen ongeveer 4500 inwoners. Het garnizoen telde toen 1493 grenadiers. Dat aantal steeg de volgende 27 jaar slechts gering tot de landgraaf in 1790 overleed. Het aantal komt dan slechts lichtjes boven de 1550 (in 1789 waren 1576 mannen in loondienst). Petzinger werd dus geboren in een periode dat er, als gevolg van de opleving, een zekere euforie heerste, maar dat ook militaire exercitie en gehoorzaamheid gemeengoed waren.

Militaire loopbaan

Omdat de jongens uit Pirmasens veelal geen realistische alternatieven voor hun beroepscarrière hadden, stond dikwijls al van te voren vast voor welke loopbaan zij in de wieg waren gelegd. Zo was ook al vroeg duidelijk dat Johann Michael een militaire carrière zou nastreven. Een blik op het boek over de families in Pirmasens door Walter Wittmer[1] en op lijst van de grenadiers van Pirmasens[2] blijkt dat er al leden van de familie Petzinger dienden als grenadiers. Niet geheel onverwacht trok ook Johann Michael Petzinger het imposante uniform van een grenadier aan. In 1781 trad hij op achttienjarige leeftijd in het regiment van de Landgraaf. In 1783 diende hij in de rang van sergeant. Van 1784 tot 1790 diende hij in het regiment van de Prins van Hanau-Lichtenberg. Deze militaire eenheid was in 1790-1791 nog gestationeerd in Pirmasens.

Hofschilder

Het is tot op heden niet bekend waar, wanneer en van wie Johann Michael Petzinger de schilderkunst heeft geleerd. Waarschijnlijk verliet hij Pirmasens ergens tussen 1793 en 1799 en ging in Darmstadt wonen, waar hij aan het werk ging voor prins Frederik van Hessen, de tweede zoon van Lodewijk IX. Hij maakte verscheidene schilderijen voor hem, vooral van militairen uit Pirmasens. Maar op 11 maart 1802, kort nadat Petzinger voor hem begon te werken, overleed prins Frederik. Omdat prins Frederiks broer, landgraaf Lodewijk (Ludwig) X, later de eerste groothertog van Hessen]], zich er tijdens de werkzaamheden van Petzinger voor Prins Frederik al bewust werd van de kwaliteiten van Johann Michaels schilderkunst, besloot de prins hem onder zijn hoede te nemen. Op 1 juni 1802 werd Petzinger door Ludwig X aangesteld als hofschilder. De vorst vroeg hem meteen om het militairwezen van Hessen-Darmstadt op canvas te vereeuwigen. Enkele jaren later reisde Petzinger samen met de luitenant-generaal en generaaladjudant Heinrich Joseph von Oyen naar Zwitserland. Daar was hij in de gelegenheid om in diens privéverblijf aan het meer van Genève te schilderen. Hij kreeg er als civiel ingenieur de leiding over de begonnen bouwwerken. Hij had zonder twijfel de nodige kennis voor een dergelijke opdracht, maar het is niet duidelijk hoe, wanneer en van wie hij dit had geleerd. In 1809 keerde hij van Zwitserland terug naar Darmstadt.

Na zijn terugkeer is hij regelmatig te gast in het huis van de garnizoenleraar Ernst Ritsert. Diens echtgenote komt net als Petzinger uit Pirmasens. Haar vader was de grenadier Georg Bernhard Seeligmann uit Münchbrunn in Hessen. Waarschijnlijk kende Petzinger hen al uit Pirmasens, aangezien Seeligmann en Petzinger beiden in dezelfde periode als grenadiers hadden gediend.

Karakter

Een beschrijving door een tijdgenoot, de zoon van Ernst Ritsert, geeft ons een gedetailleerde beschrijving van de persoon en het karakter van de schilder. Petzinger wordt beschreven als een lange man met brede schouders en lange benen. Zijn hoofdkruin was kaal, maar hij droeg nog steeds zoals de grenadiers een haarvlecht, maar veel korter. De blauwogige man ging altijd gekleed in een grijze soldatenjas (Überrock), een korte broek en zwarte laarzen, tot waarboven hij zijn witte kousen trok. Hij had steeds een stevige rotan wandelstok bij zich. Hij werd beschreven als een bereidwillige, vriendelijke en geduldige persoon met pedante trekjes. Tijdens zijn jaren in Darmstadt ontwierp Petzinger volledig nieuwe uniformen voor de Hessische militairen in opdracht van zijn prinselijke beschermheer.

Depressie

Petzinger leed echter aan een vorm van paranoia: hij voelde zich voortdurend door de politie achterna gezeten. Deze psychische aantasting lijkt te zijn veroorzaakt door een ongelukkige liefdesaffaire. De depressie werd met de tijd sterker en sterker, en zijn toestand werd tenslotte alarmerend en betreurenswaardig, totdat hij in maart 1813 plotseling uit Darmstadt verdween. Een paar dagen na zijn verdwijning vond de Lutherse pastor Ludwig Friedrich Baur[3] van Wixhausen, ten noorden van Darmstadt, op een wandeling door de weilanden van zijn parochie in een sloot man die sterk bloedde uit een wonde aan de borst. Deze gewonde man was de schilder Petzinger. Blijkbaar had hij de verwondingen zelf toegebracht in een poging tot zelfdoding. De steeds optredende depressie had waarschijnlijk geleid tot deze ongelukkige actie. Of de verwondingen werkelijk levensbedreigend waren, is niet duidelijk. Maar een snelle actie van de kant van de pastoor was in deze situatie een noodzaak.

Petzinger werd aanvankelijk verzorgd in een nabijgelegen molen, en werd vervolgens ondergebracht in het huis van de predikant die hem had gered. Hij had spijt over de verwondingen die hij zichzelf had toegebracht, en geleidelijk aan verbeterde zijn toestand.

Op schriftelijk bevel van de groothertog werden Petzingers bezittingen overgebracht van Darmstadt naar Wixhausen. Zeer interessant in dit verband is het feit dat Petzinger door de groothertog in zijn brief wordt aangeduid met het beroep „architect”.

Petzinger had het in het gezin van de lutherse dominee wel naar zijn zin en probeerde niet om terug te keren naar Darmstadt. Hij koesterde daarentegen de wens om in het huis van de predikant te mogen blijven. De predikant voerde met de kunstenaar gesprekken over schildertechnieken. Petzinger nam opnieuw deel aan het leven: hij woonde kerkdiensten bij en praatte met vrienden en familieleden van de pastoor. Intussen had de kunstenaar het hele gezin van pastor Baur in pastel geschilderd. Petzinger penseelde ook de familie van de heer Rheinwald, de directeur van een tehuis voor gehandicapten in Gräfenhausen.[4]

Baur werd als pastor van Wixhausen naar Beedenkirchen gestuurd, een charmant dorpje in de landelijke stilte van het Odenwald, en vershuisde in juni 1814. Petzinger ging met hem mee. Tien jaar later, in 1824, aanvaarde de pastor een aanstelling in Messel, ten noorden van Darmstadt. Waarschijnlijk begeleidde Petzinger hem ook toen. In elk geval was hij datzelfde jaar opnieuw als hofschilder actief. Volgens een memo ontving hij een betaling voor het maken van tien militaire schilderijen. Waarschijnlijk behoorden bij deze opdracht ook acht schilderijen van stadslandschappen uit Pirmasens, waaronder: de hal binnen, hal van buiten, twee keer het kasteel, twee gevechtsscènes, een parade en het stadhuis.

Een moeilijke gebeurtenis in Petzingers leven was ongetwijfeld het overlijden van zijn redder, weldoener en vriend, pastor Baur, op 7 april 1828. Waarschijnlijk bracht de schilder de volgende jaren alleen en verlaten door in Darmstadt.

Overlijden

Op 27 januari 1833, sloot Johann Michael Petzinger in Darmstadt voorgoed de ogen. Veel van zijn schilderwerken zijn helaas verloren gegaan. De werken die men nog kan bewonderen in de oorspronkelijke toestand of op oude foto’s en reproducties, tonen zijn betekenis voor deze tijd en voor zijn woonplaats.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen
Verwijzingen
  1. º Walter Wittmer, Sippenbuch der Stadt Pirmasens von 1640-1798, Zweibrücken Arbeitsgemeinschaft für Familienforschung Pirmasens Arbeitsgemeinschaft für Familienforschung; (op Worldcat.org)
  2. º L. Kampfmann; Oskar Schäfer, Die Soldatenstadt Pirmasens unter Landgraf Ludwig IX. von Hessen-Darmstadt: und die Mannschaften der Leib-Grenadier-Garde-Regimenter „Erbprinz,“ „Landgraf“ und „Hanau-Lichtenberg“ 1741-1790: ein Beitrag zur Militär-, Familien-, Stadt- und Fürstengeschichte, Pirmasens, uitg. A. Deil, 1937. 256 blz.
  3. º Hessian biography, http://lagis-hessen.de, record #4765, Baur, Ludwig Friedrich
  4. º Online-Genealogie.de: Rheinwald, Ernst Friedrich, Invalidenhaus-Verwalter zu Gräfenhausen (vermeld als vader van Justine Rheinwald)
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Johann_Michael_Petzinger&oldid=132429"