Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Zeep (reiniging)

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Verschillende soorten zeep.

Zeep ontstaat door de verzeping (d.m.v. koken) van een vet met loog. Ook is het mogelijk om zeep van een vetzuur met loog te maken. Het product wordt in combinatie met water gebruikt als schoonmaakmiddel. Toiletzeep van een normale, alledaagse kwaliteit wordt meestal gemaakt van rundvet, olijfolie, palmolie, palmpitolie of kokosolie. Voor de exclusievere soorten zeep wordt soms gebruikgemaakt van exotische oliën en vetten als sheabutter.

Behalve zeep bevatten zeeptabletten in de meeste gevallen ook hulpstoffen zoals plantaardige of synthetische geurstoffen en kleurstoffen.

Eigenschappen

Zeep kan vast of vloeibaar zijn, en is een oppervlakte-actieve stof; een stof die de oppervlaktespanning van een vloeistof kan verlagen. Deze eigenschap wordt gebruikt om het water en de zeep makkelijker in de textiel te laten dringen, en zorgt dat zeep gemakkelijk schuim vormt.

Chemisch gezien is zeep het zout van de vetzuren waaruit het ontstaat. Bij vele plantaardige vetzuren is n vrij groot (14-26). De vetzuurrest is dus een lang molecuul met een polaire ionogene kop en een apolaire staart. Een dergelijk amfifiel molecuul heeft een bijzondere eigenschap: het kan zorgen dat water en olie een homogeen mengsel vormen. In een mengsel van water en olie zorgt zeep dat kleine druppeltjes olie blijven zweven in het water, doordat de apolaire staart van het molecuul in het vetdruppeltje binnendringt en de polaire kop in contact blijft met het water. Zo'n oliedruppeltje dat omgeven door zeep zweeft in water wordt een micel genoemd. Zo wordt dit vuil makkelijk verwijderd van textiel of huid.

Zeep breekt echter ook de natuurlijke, vettige beschermlaag van de huid af. Deze vetlaag wordt wel weer aangevuld door de talgklieren, maar in de tussentijd is de huid minder beschermd tegen invloeden van buitenaf. De huid is na reiniging tijdelijk gevoeliger voor irriterende stoffen en voelt droog aan.

Natuurlijke zeep heeft de ongewenste eigenschap dat het een neerslag vormt in combinatie met calciumionen. Daardoor wordt de reinigende werking ernstig verstoord wanneer het gebruikt wordt in combinatie met hard water. Het voordeel van natriumdodecylsulfaat is dat het geen neerslag vormt in combinatie met calciumionen, waardoor schoonmaakmiddelen op basis van natriumdodecylsulfaat ook bij hard water hun reinigende werking behouden. Natuurlijke zeep wordt heden ten dage alleen nog gebruikt voor de traditionele blokken toiletzeep.

Geschiedenis

Het eerste bewijs voor het gebruik van zeep is bijna vijfduizend jaar oud en stamt uit Babylon. Een cilinder van klei uit 2800 v.Chr. bleek een zeepachtige substantie te bevatten, en ook werd een Babylonisch kleitablet van 2200 v.Chr. gevonden waar een zeepformule op staat beschreven. Ook de Oude Egyptenaren gebruikten regelmatig zeep, waarbij de oliën van zowel dierlijke als plantaardige afkomst waren. Romeinse plattelandsvrouwen zouden de reinigende werking van zeep bij toeval ontdekt hebben. De klei van de oevers van de rivier de Tiber bleek te helpen bij het schoonmaken van hun was, doordat het vermengd was met dierlijk vet en as. Dit was afkomstig van de tempel van de berg Sapo, een naam die in veel talen terugkomt in het woord voor zeep. Zeep werd tot de Tweede Wereldoorlog veel als schoonmaakmiddel gebruikt, maar gedurende de tweede helft van de twintigste eeuw is zeep bijna geheel verdrongen door andere detergenten zoals natriumdodecylsulfaat (ook wel natriumlaurylsulfaat genoemd).

Zeepsoorten

  • Antibacteriële zepen doen wat ze beloven, ze doden bacteriën. Het gebruik van antibacteriële zeep kan zinvol zijn bij personen met een verstoord of verzwakt immuunsysteem of bij personen met grote open (operatie)wonden. Bij mensen met een normale conditie doet antibacteriële zeep meer kwaad dan goed omdat het ook bacteriën doodt die de huid juist gezond houden. Tot in de jaren negentig werd antibacteriële zeep vrijwel uitsluitend in ziekenhuizen gebruikt, maar de laatste jaren is deze zeep ook populairder aan het worden bij de 'gewone' consument.
  • Glycerinezeep bevat meer glycerine dan gewone zeep. Glycerinezeep is zacht en transparant.
  • Alepzeep (of Aleppo zeep) is een traditionele zeep uit Syrië die een hoge concentratie plantaardige olijf- en laurierolie bevat. Aangezien laurierolie volgens de Europese regelgeving niet gebruikt mag worden in cosmetische producten mag deze zeep alleen verkocht worden als huishoudelijk reinigingsmiddel.
  • Synthetische zepen bevatten geen zeep maar andere reinigende stoffen, meestal ook op plantaardige basis.
  • Plantaardige zepen bevatten (zoals de naam al zegt) geen dierlijke vetten. Veelgebruikt zijn olijfolie, palmolie en kokosolie.
  • Geparfumeerde zepen
  • Babyzeep
  • Deodorantzeep
  • Desinfecterende zeep
  • Drijfzeep blijft drijven op water. Vetten en oliën worden niet verwarmd tijdens de bereiding, maar worden op kamertemperatuur opgeklopt. Ook wel 'whipped soap' of 'geklopte zeep' genoemd.
  • Koordzeep is een stuk badzeep aan een koord (om op te hangen).

Zie ook

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Soap op Wikimedia Commons.

rel=nofollow