Tunnel (onderdoorgang)

tunnel (doorverwijzing), voor andere betekenissen van „tunnel”.

---

Een tunnel is een kunstmatig aangelegde onderdoorgang om tussen twee punten transport, passage of communicatie mogelijk te maken.

Beschrijving

Veel tunnels worden aangelegd voor het transport om een barrière te passeren: een berg, een waterweg, een autoweg of een spoorweg. Tunnels worden in de regel gebruikt door het weg- of spoorwegverkeer en door metro’s. Er zijn ook kleinere fietsers- en voetgangerstunnels en enkele waterwegen voeren door tunnels. Ook zijn er tunnels speciaal voor dieren, zoals een amfibieëntunnel.

Ook worden tunnels gebouwd die speciaal bedoeld zijn voor kabels en leidingen, luchtverversing, afvoer van afvalstoffen. Voor de verbinding van ecologische zones worden wildtunnels aangelegd waar dieren de mogelijkheid hebben om bijvoorbeeld een autoweg zonder risico te passeren. Bij verticale tunnels spreekt men van een schacht.

Tunnels worden daar gebouwd, waar het terrein geen andere keuze laat, om het scheepvaartverkeer niet te verstoren (tunnel in plaats van brug), om de veiligheid te bevorderen (tunnel in plaats van gelijkvloerse kruising of spoorwegovergang), om tijdwinst te boeken (tunnel in plaats van bergpas of veerboot) en om omgevingshinder van infrastructuur te verminderen, zoals geluidshinder of uit economische overwegingen of planologische overwegingen. In de slappe Nederlandse bodem is het aanleggen van een tunnel zeer kostbaar maar vormt het veelal een innovatieve en technologische uitdaging.

In de Alpen wordt onderscheid gemaakt tussen een Scheiteltunnel en een Basistunnel. Een Scheiteltunnel, vrij vertaald top- of kruintunnel, is een tunnel onder het hoogste punt van een bergpas door. Onder andere de Sustenpas en de Tendapas hebben een dergelijke tunnel onder de pashoogte. Een Basistunnel loopt onder de gehele berg door, is dus langer, maar heeft niet de (steile) opritten van een Scheiteltunnel.

In Rusland en andere landen uit de voormalige Sovjet-Unie zijn de voetgangerstunneltjes onder de drukke straten (подземный переход, vrij vertaald: „ondergronds zebrapad”) heel talrijk.

De eerste tunnel onder een bevaarbare waterweg was de Thames Tunnel in Londen die in 1843 geopend werd.

Soorten tunnels

Indeling naar bouwwijze

Tunnels kunnen op verschillende manieren worden gebouwd. We onderscheiden onder meer:

• Afgezonken tunnel, door het afzinken van prefab elementen ontstaat er een tunnelbuis
• Geboorde tunnel, door het graven met een boormachine ontstaat de tunnelbuis
• Open bouwputtunnel, door het graven van een sleuf, die de bouwput is, en hierin een tunnel te bouwen, ontstaat de tunnelbuis.
• Wanden-dakmethode, gelijk aan de open bouwputmethode, alleen wordt hier vroeg in het bouwproces weer het maaiveld hersteld, waaronder de tunnelwerkzaamheden doorgaan.
• Microtunneling, een methode waarbij prefab tunnelelementen hydraulisch in een door een micro-TBM geboord gat geduwd worden.
• V-polder, twee damwanden worden schuin naar elkaar toe geheid waardoor een afgesloten driehoek ontstaat.
• TOMAS, een tunnelboormachine die de tunnelbuis vlak onder het maaiveld aanlegt.

Indeling naar gebruik

Tunnels zijn doorgaans bedoeld voor een bepaalde doelgroep, al komt gecombineerd gebruik ook voor, maar dan meestal in verschillende tunnelbuizen.

• Voertuigentunnel (België) of verkeerstunnel (Nederland), een tunnel voor motorvoertuigen.
• Spoortunnel, een tunnel voor treinverkeer.
• Scheepvaarttunnel, een tunnel voor schepen.
• Fietstunnel
• Voetgangerstunnel
• Geheime tunnel: door gevangenen gegraven om te ontsnappen, tussen overheidsgebouwen (vooral in dictaturen).
• Faunatunnel

Zie ook

• Viaduct (weg of spoorweg over andere infrastructuur heen).
• aquaduct (water over andere infrastructuur heen).
• Brug (weg of spoorweg over water).
• Lijst van tunnels
• Sleufloze technieken, een verzamelnaam voor een niet-maaiveldverstorende constructie van ondergrondse infrastructuren.
• Renovatietechnieken, de verschillende technieken voor onderhoud van ondergrondse infrastructuren.
• Ondergronds bouwen, een overkoepelend begrip voor alle constructies in de ondergrond.
• Tunnelveiligheid

Externe links

• Website met foto's van tunnels
• Woordenlijst met begrippen in het Engels
• Tijdlijn van tunnels (in het Engels)

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Tunnels op Wikimedia Commons.