Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Tijdlijn van de Lage Landen (van 1800 tot 1839)

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

De tijdlijn van de geschiedenis der Lage Landen geeft een chronologie van feiten, gebeurtenissen en randevenementen die hebben bijgedragen tot de ontwikkelingen in de Lage Landen. Deze vormen een wisselend historisch en staatkundig conglomeraat van gewesten gelegen in het lager gebied rond de grote rivieren van Noordwest-Europa die in de Noordzee en het Nauw van Kales uitmonden. Reeds in de bronstijd en de ijzertijd (van het 3e tot het 1e millennium v.Chr.) zou het "Noordwestblok" zich cultureel hebben onderscheiden in deze gebieden. Daarna vormen zich variërende eenheden onder resp. Keltisch-Germaanse, en Romeinse invloeden. Vervolgens evolueren zij onder impuls van de kerstening mee in grotere imperiums met een toenemend feodale structuur. Uiteindelijk zorgt de opkomst van de steden voor toenemende rijkdom, maar ook verschuiving van de macht en versplintering. Pogingen tot centralisatie wisselen af in een evenwichtsspel met lokale tendensen tot autonomie.

Klik op een jaartal hieronder om het scrollen te beperken

-2000 -1000 -500 0 250 500 750
1000 1100 1200 1300 1350 1400 1450
1500 1520 1550 1575
1600 1625 1650 1675
1700 1725 1750 1775
1800 1825
Geschiedenis van Nederland

Tijdlijn
Bibliografie

..Naar overzeese gebiedsdelen
..Naar voormalige koloniën

Geschiedenis van België

Tijdlijn - Bibliografie



Winterlandschap met schaatsers en vogelknip, Pieter Bruegel de Oude, 1565

..Naar voormalige koloniën


1800

  • In Frankrijk is Napoleon Bonaparte eerste consul geworden en wil zich moeien in de Republiek, door een bestuurshervorming waarbij opnieuw de vroegere regenten in functie worden gesteld. De noordelijke Republiek schenkt Frankrijk 3.000.000 gulden voor zijn oorlogen. Alle verdere subsidies worden echter geweigerd.
  • 21 november - Madeleine-Sophie Barat sticht met drie vriendinnen de Sociëteit van het Heilig Hart met als doel zich in te zetten voor de opvoeding van meisjes. In België heeft de congregatie huizen in Antwerpen, Brussel (Sacré-Coeur de Lindthout in Sint-Lambrechts-Woluwe), Bergen en La Ramée. In Nederland hebben de zusters huizen in Den Haag en Weert. De Nederlandse tak van deze congregatie heeft ook de middelbare school Sophianum in Gulpen opgericht.

1801

  • Er worden 2.029 jonge mannen uit het Departement der Twee Neten opgeroepen voor inlijving in het Franse leger. 1.680 van hen komen niet opdagen, en leven voorlopig ondergedoken.
  • 9 februari - Vrede van Lunéville, tussen Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk.
  • 16 augustus - Priester, taal- en geschiedkundige Jan Baptist David ijvert voor het in ere herstellen van de Nederlandse taal in België. Het bisdom Antwerpen wordt, door het Concordaat met de paus, afgeschaft en het beheer ervan door het aartsbisdom Mechelen overgenomen. Dit levert een oplossing voor de priesters die tot nu toe weigerden de eed af te leggen. Uiteindelijk komen er maar 5 bisdommen in België. Vicaris-generaal Stevens blijft de organieke artikelen van het concordaat bestrijden.
  • 16 augustus - Benoeming van de eerste vier officiële postbodes in het arrondissement Antwerpen.
  • 18 september - Derde staatsgreep in de Noordelijke Nederlanden, geleid door de Franse bevelhebber Augereau, en drie leden van het Uitvoerend Bewind. Buiten het Wetgevend Lichaam om wordt aan de grondwetvergaderingen een nieuwe staatsregeling voorgesteld. De vergadering verwerpt dit voorstel, maar doordat de afwezigen worden beschouwd als pro-stemmers, wordt de regeling aanvaard. Deze bepaalt dat het Wetgevend Lichaam slechts stemrecht heeft over wetsontwerpen en gekozen wordt volgens censuskiesrecht. Een nieuw staatsbewind bestaat uit twaalf leden, en de oude provinciegrenzen worden opnieuw ingesteld. Eigenlijk komt dit neer op de toestand van voor 1795, waarbij een groot deel van de voormalige regenten opnieuw een bestuursfunctie zal kunnen bekleden.
  • 16 oktober - Bij een grondwetsherziening wordt de Bataafse Republiek opgeheven en vervangen door het Bataafs Gemenebest. Het Staatsbewind met zijn twaalf leden treedt in functie. De na de Bataafse omwenteling gevormde departementen worden weer afgeschaft. De voormalige en van oudsher bekende provincienamen en -grenzen worden in kracht hersteld met één uitzondering: het nog zelfstandige Ameland wordt bij Friesland gevoegd, maar voor het overige keert men deels terug naar de situatie van voor 1795, waarmee een einde komt aan het democratische experiment en de meer ervaren orangistische regenten terugkeren in het Staatsbewind, dat als meerhoofdig bestuur de uitvoerende macht in handen krijgt. De nieuwe provinciebesturen zijn samengesteld voor 40 % uit oud-regenten, en orangisten en Moderaten elk voor 30 %. De Patriottentijd is definitief voorbij.
  • 26 december - Willem V schrijft de brieven van Oraniënstein, waarin hij de Bataafse Republiek en het Bataafs Gemenebest als wettig erkent. Daarin ontslaat Willem V van Oranje zijn onderdanen van hun verlplichtingen tegenover hem als stadhouder. Hiermee doet hij afstand van al zijn rechten als erfstadhouder en voldoet aan de aan zijn zoon door Napoleon Bonaparte gestelde voorwaarden voor het verkrijgen van een schadeloosstelling voor de in 1795 toegepaste verbeurdverklaringen. Met deze daad hoopt Willem V namelijk om van Napoleon gebieden in Duitsland te krijgen.
  • Nederlands lexicograaf en onderwijzer Jacob Janszoon Kramers wordt geboren. Hij schrijft o.a. de "Algemeene Kunstwoordentolk" en de "Nouveau dictionnaire français-hollandais et hollandais-français"

1802

Bestand:David - L'Empereur Napoleon se couronnant lui-meme.png
Napoleon kroont zichzelf tot keizer

1803

1804

  • 18 december - Het Staatsbewind voert de eerste uniforme spelling van de Nederlandse taal in, zoals voorgesteld door de Leidse hoogleraar Matthijs Siegenbeek.
  • 20 - Louis Antoine Henri de Bourbon-Condé, (Lodewijk Antoon), hertog van Edingen, wordt op beschuldiging van samenzwering tegen Napoleon terechtgesteld. De prins kwam pas de dag daarvoor aan in Parijs, nadat een regiment uit Straatsburg het buurland Baden was binnengevallen om hem te pakken.
  • 21 maart - De code civil wordt het Frans burgerlijk wetboek.
  • 18 mei - De Franse senaat roept Napoleon Bonaparte tot keizer uit.
  • 15 september - keizer Napoleon van Frankrijk onderhandelt in Keulen en Parijs met zijn gezant Schimmelpenninck over invoering van een eenhoofdig bewind in de Republiek. Zo kan hij in de strijd met Engeland makkelijker op steun van de legers van de Republiek rekenen.
  • De protestanten van Brussel verkrijgen bij octrooi de Hofkapel voor hun eredienst. Deze was door Karel van Lotharingen gebouwd in 1760.
  • Napoleon Bonaparte geeft Lokeren stadsrechten. In deze tijd heeft dat nog slechts symbolische betekenis.

1805

  • Het Staatsbewind in het Bataafs Gemenebest wordt vervangen door een eenhoofdig bestuur. De ambassadeur in Parijs, Rutger Jan Schimmelpenninck wordt door Napoleon aangesteld als raadpensionaris van het Bataafs Gemenebest. In feite is hij nu een soort president. In de korte tijd dat hij raadpensionaris is, voert Schimmelpenninck, bijgestaan door Gogel, enkele zeer belangrijke hervormingen door die zwaar op de bevolking drukken. Isaäc Jan Alexander Gogel weet een nieuw belastingstelsel door te drukken. Er komt accijns op zout, zeep, turf, alcoholische dranken, graan, meel en vlees. Er wordt een grondbelasting ingevoerd, een kadaster, personele belasting op bedienden, paarden en meubels. Schimmelpenninck's secretaris van Staat voor Onderwijs, Hein van Stralen, voert een nieuwe onderwijswet in met overheidssteun aan het openbaar onderwijs.
  • De heerlijkheid Ravenstein wordt bij het Bataafs Gemenebest gevoegd.
Bestand:Christiaan Andriessen - Een jongen op straat aangevallen door een slagersjongen met een hakmes.jpg
Een jongen op straat aangevallen door een slagersjongen met een hakmes, 22 november 1806, Christiaan Andriessen. Wat scheelt er aan jongen? Wel die jongen snijdt me daar met een hakmes in mijn smoel.

1806

  • 25 februari - In Nederland wordt de definitieve schoolwet van Van der Palm en Van den Ende ingevoerd, waarmee de openbare school de regel wordt. Verder worden regelingen getroffen wat betreft de medische opleiding, posterijen, en de spelling.
  • 3 april - De eerste schoolwet wordt een feit en zal tot 1857 standhouden, waarna zij wordt vervangen.
  • 9 april - Willem V Batavus van Oranje sterft in Oraniënstein.
  • April - Verschijnen in Amsterdam van het pamflet "Oproeping van het Bataafsche volk, om deszelfs denkwijze en wil openlijk aan den dag te leggen, tegen de overheersching door eenen vreemdeling, waarmede het vaderland bedreigd wordt.", geschreven door Maria Aletta Hulshoff (Mietje Hulshoff) blijkt achteraf.
  • 5 juni - Het Bataafs Gemenebest wordt op last van Napoleon omgezet in het Koninkrijk Holland. Onvrede van de Fransen over het beleid van Schimmelpenninck leidt tot diens vervanging. Een Nederlandse delegatie wordt door de Fransen gedwongen de keizer te smeken zijn jongere broer, Lodewijk Napoleon, als koning aan te stellen.
  • 23 juni - Lodewijk Napoleon wordt als Koning van Holland geïnstalleerd. Hij en zijn vrouw Hortense de Beauharnais, de stiefdochter van Napoleon Bonaparte, doen hun blijde intrede in Den Haag. Hij kiest eerst daar residentie en vervolgens in Het Loo, Amsterdam (waar voor die gelegenheid het stadhuis koninklijk paleis wordt) en Haarlem. De kiezers hebben zich over deze machtswissel niet kunnen uitspreken, het Wetgevend Lichaam houdt er weinig invloed aan over.
  • 18 juli - Maria Aletta Hulshoff (Mietje Hulshoff) wordt veroordeeld tot twee jaar spinhuis voor het pamflet "Oproeping van het Bataafsche volk".
  • 7 augustus - Er komt wederom een nieuwe Grondwet, de Constitutie voor het Koninkrijk Holland. Koning Lodewijk Napoleon zet zich erg in voor de Hollandse zaak; veel meer dan zijn broer wenselijk vindt. De koning probeert zelfs Nederlands te leren. Ook toont hij zijn medeleven bij rampen en tracht hij kunsten en wetenschappen te bevorderen.
  • Napoleon voert het continentaal stelsel in waarbij alle Britse producten op het Europese continent worden verboden om zo de economie van Engeland te ontwrichten. Napoleon wil de zeegrenzen tussen Engeland en Europa afsluiten, zodat Engeland geen Europese handel meer kan drijven en zo hopelijk zijn leger niet meer kan financieren. Daarmee hoopt Frankrijk minder te vrezen te hebben van Engeland als militaire tegenstander. Als reactie verbiedt Engeland alle handel door Frankrijk met de rest van de wereld. Het embargo is uiteindelijk schadelijker voor het Franse rijk dan voor Engeland.
  • 12 december - Lodewijk Napoleon sticht een Hollandse koninklijke onderscheiding: de Orde van de Unie.

1807

Bestand:Rapenburg Leiden 1807.jpg
Het Rapenburg te Leiden, drie dagen na de ontploffing van het kruitschip op 12 januari 1807, 1807, Carel Lodewijk Hansen.

1808

1809

1810

  • Maart - Zeeland en de gebieden ten zuiden van de Waal en de Merwede worden door Frankrijk geannexeerd. Aan de grenzen worden douaniers opgesteld, en er wordt een Frans bezettingsleger gekazerneerd.
  • 16 maart - Alle handel met Engeland wordt verboden door Napoleon en zijn broer.
  • 1 juli - Omdat Holland dreigt ingelijfd te worden bij Frankrijk, moet Lodewijk Napoleon zijn koningstitel afstaan ten behoeve van zijn zoontje Karel Lodewijk Napoleon.
  • 3 juli - Vergezeld door generaal Travers en admiraal Treslong verlaat Louis Bonaparte gedesillusioneerd zijn Hollandse koninkrijk. Hij vertrekt als graaf van St. Leu naar Bohemen.
Bestand:François Pascal Simon Gérard 004b.jpg
Marie Louise van Oostenrijk keizerin der Fransen.

1811

Bestand:Departments of French Empire North 1811-ex.svg
Franse departementen in de Lage Landen.

1812

Bestand:Europe map 1812.PNG
Europa aan de vooravond van Napoleons inval in Rusland
  • De tolgrens tussen Nederland en het Franse keizerrrijk wordt opgeheven. De economische malaise is echter van dien aard, dat de maatregel veel te laat komt.
  • 13 augustus - Het Nederlandse regiment in het Grande Armée trekt Rusland binnen. Van de 15.000 Nederlandse dienstplichtigen die mee in het leger van Napoleon ten strijde trekken tegen de Russen, zal amper 3% terugkeren.
  • De veldtocht van Napoleon naar Rusland loopt uit in een nederlaag. De Russen passen de tactiek van de verschroeide aarde toe, waardoor het Franse leger grote verliezen lijdt. Er blijft slechts een tiende van de 600.000 man over.

1813

Bestand:Napoleons retreat from moscow.jpg
Napoleon op de terugtocht
Bestand:Battle of Leipzig 11.jpg
Volkerenslag bij Leipzig
Bestand:LandingWillemI.jpg
Landing van Willem I in Scheveningen

1814

  • Januari - na de slag bij Leipzig wordt België grotendeels ontruimd door Franse troepen, die zich richting Parijs terugtrekken. In een beperkt aantal vestingen blijven ze echter aanwezig.
  • 10 januari - De weduwe van de laatste stadhouder, Wilhelmina van Pruisen, komt met haar dochter Louise vanuit Berlijn aan in Den Haag. Daarmee is het Oranjehuis weer compleet terug in Nederland.
  • Februari - België krijgt een voorlopig bestuur met hertog van Beaufort als Algemeen Goeverneur.
  • 9 maart - Oostenrijk, Pruisen, Rusland en Groot-Brittannië sluiten in Noord-Frankrijk het Verdrag van Chaumont, een verbond van wederzijdse bijstand voor twintig jaar. Het bevat voorstellen aan Napoleon voor een vreedzame overdracht van de Regeermacht in Frankrijk, en verder regelingen voor een toekomstig Europa.
  • 10 maart - Napoleon wijst de geallieerde voorstellen af, waardoor een militaire beslissing noodzakelijk wordt.
  • 23 maart - Baron Karl von der Horst wordt door het centrale bestuur van de bevriende mogendheden tot regeringscommissaris benoemd, met de bedoeling België te besturen.
  • 29 maart - De Vergadering van Notabelen vindt plaats. De leden moeten een beslissing nemen over de nieuwe grondwet. Deze grondwet werd opgesteld onder leiding van Van Hogendorp, uit wiens eerder gepubliceerde "Schets van een Grondwet" grote delen worden overgenomen. Hiermee krijgt het land een centralistisch bestuur. Men keert dus niet terug naar de situatie van voor 1795. De koning zal worden bijgestaan door ministers, die alleen aan hem verantwoording verschuldigd zijn. de Provinciale Staten worden verkozen door drie standen: ridders, vertegenwoordigers van de steden en van het platteland.
  • 31 maart - Parijs wordt door geallieerde troepen bezet.
  • 6 april - Napoleon wordt door de Senaat afgezet.
  • 11 april - Onvoorwaardelijke troonsafstand van Napoleon.
  • 4 mei - Napoleon komt aan op Elba om in ballingschap te gaan.
  • 5 mei - De Franse commandant Carnot geeft de vesting van Antwerpen over aan de Britten.
  • 23 mei - Ook het Franse garnizoen in Delfzijl geeft zich gewonnen.
  • 30 mei - Eerste Vrede van Parijs tussen Frankrijk enerzijds en Oostenrijk, Pruisen, Rusland en Engeland anderzijds. De omvang van Frankrijk wordt teruggebracht tot de toestand van 1 januari 1792, echter met belangrijke uitbreidingen langs de noordelijke grenzen. Nederland komt onder de soevereiniteit van het huis Oranje-Nassau en zal vergroot worden. De verdragen tussen Frankrijk en Oostenrijk van 1805 en 1809 worden geannuleerd evenals de verdragen tussen Frankrijk en Pruisen van 1795 en 1806.
  • 4 juni - De nieuwe koning Lodewijk XVIII van Frankrijk vaardigt een grondwet uit.
  • Het Congres van Wenen begint met de overwinnende mogendheden Pruisen, Oostenrijk, Rusland en Engeland met als doel de staatkundige herordening van Europa. Monarchieën worden hersteld en staten versterkt, als tegenwicht voor Frankrijk.
  • 21 juni - De grote mogendheden ondertekenen de door Falck geschreven Acht Artikelen van Londen, waarbij tot de vereniging van Noord- en Zuid-Nederland wordt besloten. Dit gebeurt op initiatief van Engeland dat na de ineenstorting van het Franse rijk een sterke bufferstaat wil vormen tegen Frankrijk. De Acht Artikelen zijn opgesteld door de soevereine vorst (Willem I) gebaseerd op de ideeën van de Engelse minister Castlereagh. Willem I wil in feite een aanzienlijke uitbreiding van zijn grondgebied, met name in het Rijnland. Nederland en België moeten (volgens hem) versmelten tot een "réunion intime et complète". De godsdienst wordt er opnieuw vrij. België moet behoorlijk in de Staten-Generaal vertegenwoordigd zijn. De staatsschulden (inclusief de geringe schulden van België) zullen de gemeenschappelijke schatkist ten goede komen.
  • 14 juli - Verdrag te Den Haag tussen Oranje-Nassau, Nassau-Usingen en Nassau-Weilburg. Grenscorrecties tussen Oranje-Nassau en het hertogdom Nassau.
  • 24 juli - Vereniging van België met het gebied van de soevereine vorst der Nederlanden.
  • 1 augustus: Willem I wordt de nieuwe koning van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en aanvaardt de soevereiniteit over België.
  • September - Het Congres van Wenen (tot 1815) maakt van Luxemburg een Groothertogdom en verenigt België met Nederland.
  • 26 oktober - In Nederland wordt het Corps de Marechaussée opgericht ter vervanging van de Franse Gendarmerie.
  • 24 december - Groot-Brittannië en de Verenigde Staten van Amerika sluiten de Vrede van Gent.
  • De Nederlandsche Bank wordt opgericht en krijgt een monopolie op de uitgifte van bankbiljetten

1815

Bestand:1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden.svg
Het Verenigd Koninkrijk in personele unie met het Groothertogdom Luxemburg
Bestand:Map-Europe 1815-Netherlands.svg
Europese bufferstaat Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
Bestand:Quatre Bras - Jan Willem Pieneman.jpg
De prins van Oranje bij de Quatre Bras, 16 juni 1815, Jan Willem Pieneman.
Bestand:Maurice Jean Madeleine de Broglie.jpg
Maurice de Broglie.
  • 21 september - Willem I bestijgt de troon als nieuwe koning. Hiermee begint de Nederlandse tijd in België.
  • September - Monseigneur De Broglie, bisschop van Gent, vaardigt zijn "Jugement Doctrinal" uit, die door de andere bisschoppen wordt aanvaard en uitgedragen. Hierin wordt verboden dat men een eed van trouw tegenover de niet-katholieke Willem I zou afleggen. Als gevolg hiervan nemen veel ambtenaren ontslag.
  • 29 september - Koning Willem I stelt de Orde van de Nederlandse Leeuw in.
  • 20 november - In het Verdrag van Parijs worden aanvullende voorwaarden aan Frankrijk gesteld naar aanleiding van de "honderd dagen". De noordelijke grens wordt verlegd ten gunste van de Verenigde Nederlanden, Pruisen en Beieren. Met deze tweede vrede van Parijs wordt het gebied van de Verenigde Nederlanden uitgebreid met Bouillon, Chimay , Philippeville en Mariënbourg.
  • De universiteiten van Leiden, Groningen en Utrecht worden heropend.
  • Tussen 1815 en 1830 is de Haven van Antwerpen de belangrijkste haven van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. In het begin van de 19e eeuw kent Antwerpen een opvallende economische groei.

1816

Bestand:Martinus Schouman - Het bombardement van Algiers.jpg
Het bombardement van Algiers, 1823, Martinus Schouman.

1817

  • 29 januari - John Cockerill richt een fabriek op voor machines en spoorwegmateriaal . Als woning kiest hij de vroegere zomerresidentie van de prinsbisschoppen in Seraing.
  • 12 maart - Verdragen tussen de Verenigde Nederlanden enerzijds en Pruisen, Oostenrijk, Engeland en Rusland anderzijds, waarbij het Nederlands grondgebied wordt uitgebreid met een gebied dat door Frankrijk in de tweede vrede van Parijs is afgestaan.
  • 21 maart - Persproces tegen abt Leon De Foere. Hij wordt tot 2 jaar gevangenis veroordeeld, omdat hij fel op de anti-religieuze stellingen van de regering reageert.
  • 26 juni - Hongeroproer in Europa. In Rotterdam worden op grote schaal winkels geplunderd.
  • 26 juni - Diefstal van Manneken Pis van Brussel.
  • In het zuiden is de eerste onrust te bespeuren. Men moet meebetalen aan de enorme staatsschuld van het noorden en de protestanten nemen een dominante positie in bij een katholieke meerderheid. De ultramontanen onder leiding van bisschop Maurice de Broglie willen erkenning van het katholieke karakter van het zuiden en weigeren de eed op de constitutie af te leggen met daarin de gelijke behandeling van alle kerkgenootschappen. In de publicatie Jugement Doctrinal wordt de gelijkschakeling veroordeeld. De Broglie wijkt uit naar Frankrijk als hij veroordeeld wordt
  • "Wien Neêrlands bloed" van Hendrik Tollens wordt het officiële volkslied van de Verenigde Nederlanden.
  • Willem Bilderdijk vertrekt naar Leiden, waar hij tien jaar onder beroerde omstandigheden verblijft. Als privaatdocent geeft hij les in de vaderlandse geschiedenis. Hier verzamelt hij een groep jonge mannen om zich heen die later belangrijk zijn in Het Réveil, een internationale opleving in de christelijke wereld. Tot de personen die zijn privaatcolleges bezoeken behoren onder meer: Isaäc da Costa, Abraham Capadose, Willem van Hogendorp, Dirk van Hogendorp, Willem de Clercq en Guillaume Groen van Prinsterer. Door de dissertaties en de activiteiten van deze mensen heeft Bilderdijk een stempel gezet op het geestesleven van de 19e eeuw. Mede door hun toedoen wordt de overheersing van het Liberalisme gebroken.
  • 9 oktober - De Universiteit Gent wordt plechtig geopend.
  • 8 november - Bisschop De Broglie wordt bij verstek veroordeeld door de rechtbank van Brussel. Hij heeft geweigerd voor een voorspoedige bevalling van de prinses van Oranje te laten bidden. De aartsbisschop van Mechelen, monseigneur De Méan, staat weer toe dat de eed op de grondwet wordt gezworen, op voorwaarde dat er geen dogmatische stellingen in verkondigd worden.

1818

1819

  • 20 juli - Gevolmachtigden van Engeland, Oostenrijk, Pruisen en Rusland sluiten te Frankfurt een algemeen reces waarin de grenzen van de Europese staten worden vastgelegd. Het reces is het sluitstuk van het Congres van Wenen.
  • Met het Taalbesluit wordt het Nederlands de landstaal in Limburg, Oost- en West-Vlaanderen en Antwerpen. Vanaf 1823 geldt dit ook voor Brabant. Hoewel de Waalse provincies het Frans als officiële taal behouden, zien de Belgische nationalisten hierin het bewijs van de achterstelling van het zuiden. De franstalige bourgeoisie is hoogst verontwaardigd.

1820

  • 26 juli - In de Verenigde Nederlanden komt bij Koninklijk Besluit een liquidatieregeling van de gildefondsen tot stand: de fondsen worden onder het beheer van commissarissen geplaatst en bestemd uitkeringen te geven aan de vroegere leden en hun nabestaanden, alsook aan hen die hetzelfde bedrijf als deze ex-gildebroeders uitoefenen.
  • Gent is op het einde van de jaren 1820 dé textielhoofdstad van het Europese continent met 30.000 goedbetaalde arbeiders. Het havenverkeer in Antwerpen is 585 schepen en 65.000 ton en zal aangroeien tot 1.028 schepen en 129.000 ton in 1829.

1822

1823

1824

  • 11 februari - Alleen wie een onderwijzersakte heeft, mag als lid van het onderwijsgenootschap worden toegelaten. De geestelijkheid mag weer naar eigen goeddunken leraars aanduiden.
  • John Cockerill richt in Antwerpen Cockerill Yards op.
  • Bij het eerste Sumatra-Tractaat, het Tractaat van Londen, worden Indië en Maleisië verdeeld tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
  • 29 maart - Bij Koninklijk Besluit wordt de Nederlandsche Handel-Maatschappij opgericht door Willem I met als doel de expansie van handel en industrie, in voortzetting van wat tijdens de Franse overheersing van 1795 tot 1813 is ingezet. Koning Willem investeert in deze maatschappij 4 miljoen gulden voor een periode van 20 jaar. Er wordt een dividend van 4,5 % gegarandeerd. Door de verbondenheid met de Nederlandse regering speelt de NHM een belangrijke rol in het ontwikkelen van de handel tussen de Nederlanden en Nederlands-Indië. De NHM acteert als staatsbankier, handels- en transportonderneming.
  • 4 december - Als verlicht despoot trekt Willem I zich niet veel aan van het parlement en de grondwet. Hij gaat energiek te werk om de infrastructuur van het land te verbeteren. Het eerste grote project is het Noordhollandsch Kanaal dat wordt geopend.

1825

1826

  • 4 november - De Leeuw van Waterloo wordt ingehuldigd.
  • 13 november - de gemeentebesturen in Friesland worden "op last van de Koning" door de Gouverneur aangeschreven, "om zoo spoedig immer mogelijk, plaatsen buiten de Kerken aan te wijzen, geschikt om de lijken ter aarde te bestellen, en om te zorgen, dat niet meer in de Kerken begraven worde". De maatregel volgt op een uitbraak van cholera in de provincie.
  • Ten gevolge van recente wateroverlast heerst in Groningen de "Groninger ziekte" (malaria).

1827

Bestand:LocationCanalGentTerneuzen.PNG
Kanaal Gent-Terneuzen

1828

  • 23 juli - In de Zuidelijke Nederlanden sluiten de katholieken een monsterverbond met hun traditionele vijanden de liberalen. In heel Europa ontstaat bezwaar tegen de restauratiepolitiek. De liberalen in het zuiden zijn aanvankelijk antiklerikaal, maar hun bezwaar tegen de steeds meer absolutistisch regerende Willem I laat hen aansluiting zoeken bij de katholieken. Het unionistische Monsterverbond zoekt nog niet naar afscheiding van het noorden, maar wordt de drijvende kracht van de oppositie tegen koning Willem I. Er wordt nog niet gedacht aan onafhankelijkheid, of aansluiting bij Frankrijk. Wel aan een administratieve scheiding van Nederland.
  • In Meerkerk brandt de Nederlands-hervormde kerk af.
  • In Antwerpen wordt met financiële steun van Willem I via de Nederlandsche Handel-Maatschappij het Bureau Veritas opgericht. Reder Adriaan Saportas opent een lijndienst Antwerpen-Brazilië. Het havenverkeer in Antwerpen is sinds 1819 gestegen van 585 schepen en 65.000 ton tot 1.028 schepen en 129.000 ton.

1829

  • Charles de Brouckère lanceert een motie voor persvrijheid en een andere voor invoering van juryrechtspraak. Beide moties worden verworpen. Dit leidt in maart tot een tweede stroom van petities, waarin nu ook de geestelijkheid deelneemt. Er wordt gevraagd om vrijheid van drukpers en onderwijs, invoering van rechtspraak door een jury, en afschaffing van belasting op het gemaal.
  • In Antwerpen telt de vloot van de zuidelijke Nederlanden 182 schepen van in totaal 27.000 registerton. Dat is een zevende van de vloot van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
  • 9 juli - De Nederlandse pater Jan Roothaan wordt gekozen tot generaal-overste van de Jezuïetenorde.
  • 11 december - De Nederlandse regering trekt de taal- en belastingwetten gedeeltelijk in waartegen in het zuiden veel bezwaren leven, en koning Willem I lijkt geneigd om toe te geven aan de vragen uit het zuiden. Maar het blijkt niet mogelijk om langs parlementaire weg en officiële beslissingen de grieven weg te nemen. Hij verwerpt het parlementair stelsel en de persvrijheid. Deze reactie wordt door velen als een oorlogsverklaring beschouwd. Als signaal tegen de Nederlandse koning wordt in de Tweede Kamer de begroting verworpen.

1830

Bestand:RevueBelgevol1.png
Titelpagina Revue belge 1830
Bestand:Koninklijke Muntschouwburg Brussel.jpg
De Muntschouwburg in Brussel waar de eerste rellen uitbreken als aanzet tot de Belgische onafhankelijkheid.
  • 25 augustus - De opvoering van de opera ter gelegenheid van de verjaardag van Willem I, La Muette de Portici (De Stomme van Portici), in de Koninklijke Muntschouwburg van Brussel ontaardt in rellen en vormt de aanleiding van de Belgische opstand. De relletjes vinden vooral plaats na de opvoering. Het is de aria "Amour sacrée de la Patrie" die opruiend werkt. Frederik der Nederlanden probeert tevergeefs Brussel te bezetten. Een dag later herstelt een burgerwacht onder leiding van Emmanuel van der Linden d'Hooghvorst de orde in het oproerige Brussel.
  • 26 augustus - De eerste twee Belgische vlaggen, genaaid in het atelier van Marie Abts, vervangen de Nederlandse driekleur op de pui van het Brusselse stadhuis.
  • 27 augustus - Vorming van een burgerwacht, om verdere vernielingen te voorkomen. Hierdoor krijgen de notabelen de macht in handen. Ook in Luik breken nu onlusten uit.
  • 28 augustus - De notabelen van Brussel, Luik en andere steden komen samen in de Staten-Generaal. Ze sturen aan op een democratische uitvoering van de grondwet en willen beslissingen nemen en (laten) uitvoeren om eindelijk alle grieven weg te nemen. D'Hooghvorst, Van de Weyer en Gendebien sturen ze met een verzoekschrift hierover naar Den Haag. Staatsman Dirk Donker Curtius begeeft zich eveneens van Brussel naar ‘s Gravenhage om Willem I van de grieven van de Belgen op de hoogte te brengen.
  • 30 augustus - Een 6000 man sterke troepenmacht onder commando van de prins van Oranje en prins Frederik trekt zich te Vilvoorde samen. Prins Willem spreekt in Vilvoorde met de Brusselse notabelen. Deze herhalen hun eis om oplossing te bieden voor de opgesomde grieven. Prins Willem gaat daarna - zonder zijn leger - naar Brussel.
  • 1 september - Afgevaardigden van de Staten-Generaal (waaronder Brouckère) spreken met de kroonprins, en overtuigen hem dat bestuurlijke scheiding een mogelijke oplossing zou zijn. Minister van Justitie Van Maanen neemt daarop ontslag.
  • 5 september - Koning Willem doet een proclamatie dat de Staten-Generaal moeten beslissen over een grondwetswijziging of een bestuurlijke scheiding. Hij wisselt van gedachten met de grote mogendheden in Europa, met de vraag of wijzigingen nodig zouden zijn aan de Acht Artikelen die op 21 juni 1814 in Londen werden neergeschreven.
Bestand:Wappers belgian revolution.jpg
Tafereel van de Septemberdagen 1830 op de Grote Markt te Brussel, Gustaaf Wappers, 1835, met als gevolg de Belgische onafhankelijkheid, Verdrag van Londen.

1831

Bestand:Jacobus Schoemaker Doyer - Jan van Speijk steekt de lont in het kruit.jpg
Jan van Speijk steekt de lont in het kruit, 5 februari 1831, Jacobus Schoemaker Doyer.
  • 11 januari - de Conferentie van London erkent de nieuwe staat België. De januari-protocollen regelen de scheiding van België van Nederland en worden aanvaard door koning Willem I, maar worden verworpen door het Belgische Nationale Congres, omdat Nederland de grenzen van 1790 zal behouden, evanals Luxemburg en dat België 16/31 van de staatsschuld moet overnemen.
  • 25 januari - Erasme Louis Surlet de Chokier laat zich wat duidelijker kennen, als één van de 51 indieners van een voorstel om Lodewijk van Orléans, de hertog van Nemours tot koning van België te kiezen. De verkiezing van deze kandidaat draait op niets uit, omdat Lodewijks vader, Lodewijk Filips I van Frankrijk, tegen deze benoeming is, onder druk van de grote mogendheden.
  • 5 februari - Jan van Speijk laat zijn eigen kanonneerboot vol munitie in de haven van Antwerpen liever exploderen dan hem in handen te laten vallen van de Belgen. In de ogen van de Noord-Nederlanders sterft hij als held.
  • 7 februari - Het nationaal congres rondt de debatten af en keurt de Belgische grondwet goed. Deze voorziet in een parlementaire monarchie met twee Kamers.
Bestand:Brabançonne Place Surlet de Chokier 01.JPG
Brabançonne beeld op het Surlet de Chokierplein in Brussel
  • 25 februari - Het Voorlopig Bewind draagt de uitvoerende macht in België over aan de aangewezen regent Surlet de Chokier. Veel speelt in het voordeel van Surlet: zijn prestige als voorzitter van het Congres, het feit dat hij aanvaardbaar is voor links en voor rechts, dat hij op het internationale vlak niet deelt in de slechte reputatie die de harde nationalistische fractie heeft en dat de adel niet wil weten van de als te ambitieus beschouwde tweede kandidaat, Félix de Mérode.
  • Februari-maart - Binnenlands treedt radicalisering in na de (mislukte) orangistische staatsgreep van Grégoire en Van der Smissen.
Bestand:Leopold I, King of the Belgians.JPG
Leopold I, Koning der Belgen.
  • 4 juni - Leopold van Saksen-Coburg wordt tot Koning der Belgen gekozen. Hij zal deze functie pas aanvaarden nadat in de 18 artikelen van juni de scheidingsvoorwaarden tussen Nederland en België ten gunste van België gewijzigd zijn, en de Belgen die ook aanvaarden. Koning Willem I zal deze voorwaarden echter verwerpen.
  • 21 juli - Leopold I legt de eed af en wordt de eerste koning van België.
  • 28 - Leopold I doet zijn Blijde Intrede in Mechelen.
  • 2 -12 augustus - Het Nederlandse leger rukt opnieuw zonder veel tegenstand op richting Brussel tijdens de Tiendaagse Veldtocht. Het verslaat de Belgen nabij Leuven. Een Frans leger, aangevoerd door maarschalk Gérard steekt de grens over en verdrijft de Nederlanders, waarbij Willem I zijn troepen, die al voor Leuven staan, moet terugtrekken. Hoewel de veldtocht zorgt voor betere voorwaarden voor de scheiding op het congres in Londen, zal Willem I daar weigeren te tekenen.
  • 8 augustus - De Prins van Oranje verslaat het Belgische Maasleger in de Slag om Hasselt.
  • Oktober - De 24 artikelen van oktober die het Londens congres uitvaardigt, bevatten voor Nederland betere voorwaarden. Hierover wordt fel gediscuteerd, maar ze worden uiteindelijk in het Belgische parlement aangenomen. Een deel van Luxemburg wordt aan België overgedragen. Koning Willem I verwerpt deze artikelen echter.
  • 15 november - De Vierentwintig Artikelen: in Londen wordt een nieuwe scheidingsovereenkomst ondertekend. Hoewel deze beter uitkomt voor Nederland, weigert Willem I opnieuw ze te tekenen.
  • 27 december - Charles Darwin vertrekt voor zijn historische reis met het schip de Beagle.

1832

Bestand:Pays-Bas.PNG
De rode lijn markeert de Belgisch-Nederlandse grens van 1831

1833

Zie verder

Voor een verder overzicht:

Tijdlijn van de geschiedenis van België en Jaartallentabel België
Tijdlijn van de geschiedenis van Nederland

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

rel=nofollow
rel=nofollow