Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Stadstimmerhuis

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Bestand:Stadstimmerwerf poort Leiden.jpg
Poort stadstimmerwerf in Leiden.

Het stadstimmerhuis of stadstimmerwerf was vroeger een gebouw in een stad, waar het materiaal voor de stadswerken was opgeslagen[1], en waar later ook de stadstimmerman woonde en werkte.

In Nederland

Rotterdam

Bestand:Kaart Haringvliet Rotterdam.jpg
Haringvliet in Rotterdam, 1652

Rotterdam heeft meerdere stadstimmerhuizen gekend. Een eerste aan de Westerwagestraat werd in 1599 afgebroken. Deze werd herbouwd op de Peperstraat aan het Zuid-oost einde van het Haringvliet op het Bolwerk. Halverwege de 17e eeuw dat gebouw afgebroken, en werd op dezelfde plek een ruime, zogenaamde, werf gebouwd. Dit gebouw bood vergaderruimtes voor de heren fabriekmeesters, en diende verder als woning voor de bouwmeester en zijn bedienden.[2]

In de 17e eeuw werd het gehele technisch apparaat van de stad, ook wel de Fabricage genoemd, in het stadstimmerhuis ondergebracht. Deze dienst opereerde redelijk zelfstandig van het stadsbestuur en had ook een eigen archief. Dit bevatte onder andere een aanzienlijke verzameling kaarten.[3] De Fabricage werd geleid door de stadsfabrieksmeester, en bevatte onder andere een landmeetkundige dienst.

Het stadstimmerhuis is in 1857 nog eens uitgebreid met een rechtervleugel en drie woningen[4]. In deze tijd deed het gebouw dienst als archief voor de Gemeente Rotterdam. Tot in de twintigste eeuw is het gebouw aan het Haringvliet blijven bestaan.

In Rotterdam werd in 1855 naast het stadstimmerhuis een dienst Gemeentewerken opgericht, van waaruit de grote stadswerken worden gecoördineerd. Een van de, in de jaren 1980 gebouwde, kantoortorens aan de Galvanistraat in Rotterdam-West bij het Marconiplein herbergt Gemeentewerken Rotterdam, en wordt tegenwoordig ook het Stadstimmerhuis genoemd.

Verder in Nederland

Bestand:Alkmaar stadstimmerwerf.jpg
stadstimmerwerf, Alkmaar.

In andere steden in Nederland was een vergelijkbare ontwikkeling als in Rotterdam. Enige vorobeelden:

In België

In de Vlaamse stad Lier werd in 1401 het huis met hof of tuin gelegen op het kerkhof door de stad aangekocht van bakker Cornelis Van Caen. Hier werd het stadstimmerhuis gebouwd. In de 19e eeuw was het oude gebouw verdwenen en werd het hof de Stadstuin genoemd.[12]

Trivia

Bestand:Galgewater Leiden.JPG
Het Galgewater vanaf de Rembrandtbrug met de Stadstimmerwerf en de haven.

Simon Vestdijk refereert in De vuuraanbidders: roman uit de tachtigjarige oorlog (1984) aan een sculptuur op het stadstimmerhuis, met de woorden:

In haar uiterlijk was iets geweest, dat mij, dwaas genoeg, de zandstenen leeuw op het stadstimmerhuis in de herinnering riep, waar ik vroeger met mijn vader wel naar stond te kijken, op dagen dat het met de affuiten misgelopen was

In dit citaat wordt verwezen naar het stadstimmerhuis in Leiden. P.J. Blok (1916) meldde hierover:

Aan het Galgewater verhief zich tegenover den molen van Rembrandt's vader aan de overzijde sedert 161 2 de fraaie trapgevel van het Stadstimmerhuis, waar op den top een zandsteenen leeuw met het Leidsche wapenschild stond[13]

De zandstenen leeuw is nog steeds aanwezig boven op de trapgevel van het stadstimmerhuis, zie foto.

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º Lemma "Stadstimmerhuis" in Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), 1924.
  2. º Jacob Kortebrant (1789) Beschryving der stad Rotterdam. p.130
  3. º Kartografisch tijdschrift, Volumes 14-15 (1988) Nederlandse Vereniging voor Kartografie. p.53
  4. º Maatschappij-belangen (1858). Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel, Haarlem. p.13.
  5. º Netherlands Institute for Art History (1976) Oud Holland, Volumes 26-27. p.216
  6. º Lieven Van Ollefen, Rs Bakker (1798). De Nederlandsche stad- en dorp-beschrijver, Volume 6 H.A. Banse. p.9
  7. º Engelbert Hendrik Kuile (1967). Delftse studiën: Een bundel historische opstellen over de stad Delft. p.98.
  8. º W.F. Denslagen, Chris Akkerman (2001). Gouda p.444
  9. º Gea van Essen (2010) Bouwheer en bouwmeester: bouwkunst in Groningen, Stad en Lande (1594-1795). p.318
  10. º Wopke Eekhoff (1846) Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden, de hoofdstad van Friesland. p.141.
  11. º Archief: Vroegere en latere mededeelingen voormalijk in betrekking tot Zeeland, Volumes 7-8 (1894). Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (Middelburg, Netherlands). p.53.
  12. º Anton Bergmann, J. B De Weert (1873) Geschiedenis der stad Lier: met platen p.136
  13. º Petrus Johannes Blok (1916). Geschiedenis eener Hollansche stad. p.28
rel=nofollow
rel=nofollow