Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Satmar
Satmar (חסידות סאטמאר) is een beweging in het charedisch (’ultraorthodox’), chassidische jodendom, die ontstond in de stad Szatmárnémeti. Deze plaats, die tot 1920 tot Hongarije behoorde, heet nu Satu Mare en ligt nu in Roemenië.
Ideologie
Een hoofdkenmerk van Satmar is de strikte afwijzing van het wereldlijk zionisme, de oprichting van een joodse staat die niet door de messias persoonlijk wordt geleid.
Volgelingen
De aanhangers worden Satmar-chassidim genoemd. Het grootste aantal aanhangers woont in Williamsburg (Brooklyn) in New York City, in Kiryas Joel (New York), Boro Park (Brooklyn), Monsey (New York) en in andere ultraorthodoxe centra in Noord-Amerika, in Antwerpen (België), in Jeruzalem, Bnei Brak, Beit Shemesh en Elad in Israël, in Argentinië, Montreal en Sao Paulo.
Er bestaan geen officiële statistieken. Men neemt aan dat Satmar met meer dan 120 000 aanhangers één van de grootste bewegingen in het huidige chassidisme is.
Geschiedenis
Vooraleer grootrabbijn Joel Teitelbaum naar Satu Mare verhuisde om daar opperrabbijn te worden stond de beweging bekend onder de naam ’Sighet’ (Sighet is een Roemeense stad nabij Satu Mare). Ook nu wordt de naam Sighet nog gebruikt door een kleine groep, die sterk verwant gebleven is aan Satmar en er praktisch gezien een subgroep van is.
Grootrabbijn Joel Teitelbaum was een van de beroemdste en meest felle tegenstanders van het zionisme in de gehele joodse wereld. In zijn boek Vayoel Moshe legt hij uitgebreid uit dat het zionisme een totaal verkeerde ideologie is die rechtstreeks ingaat tegen de Thora.
Tot en met grootrabbijn Joel Teitelbaum was elke Rebbe steeds een zoon van de vorige Rebbe. Aangezien alle kinderen van grootrabbijn Joel Teitelbaum tijdens zijn leven overleden, werd hij opgevolgd door zijn neef, grootrabbijn Moshe Teitelbaum. Deze overleed op 24 april 2006 op 91-jarige leeftijd.
De Satmar rebbe was lang de traditionele voorzitter van de Edah HaChareidis te Jeruzalem (een ultraorthodoxe gemeenschap in Jeruzalem), hoewel niemand van de vroege rabbijnen permanent in Jeruzalem woonde. Deze traditie eindigde in het jaar 2006 met het overlijden van Moshe Teitelbaum.
Opvolging van rabbijn Moshe Teitelbaum
Tijdens het leven van rabbijn Moshe Teitelbaum ontstond onenigheid tussen zijn zonen, dat na zijn overlijden uitliep op een hevig meningsverschil over zijn opvolging.
Rabbijn Aaron Teitelbaum, de eerstgeboren zoon van Moshe Teitelbaum, heeft voornamelijk aanhangers in Kiryas Joel. De derde zoon, rabbijn Zalman Teitelbaum heeft voornamelijk volgelingen in Williamsburg. Het conflict om de opvolging liep verschillende malen uit op fysiek geweld tussen beide groepen, waarbij gewonden vielen en de politie ingreep.
Er werd een poging gedaan om het geschil via de seculiere rechtbanken op te lossen. Op 12 juli 2006 besliste het Hof van Beroep in Brooklyn om geen uitspraak te doen in deze zaak en beriep zich hiervoor op het First Amendment van de Amerikaanse grondwet, dat het verbiedt in te grijpen in de vrije uitoefening van religie en de vrije meningsuiting.
Satmar en Neturei Karta
Wegens het bezwaar van de Satmar chassidim tegen het zionisme, worden ze regelmatig vergeleken met en soms verward met de charedische groep Neturei Karta. Hoewel er gelijkaardigheden bestaan tussen de ideologieën van beide groepen, hebben ze een verschillende historische achtergrond. De zienswijzen van de Satmar-beweging, zoals deze geformuleerd werden door rabbi Joel Teitelbaum, zijn gefundeerd op de leerstellingen van vroegere rabbi’s uit de familie Teitelbaum. De Neturei Karta-beweging daarentegen werd formeel gesticht in 1935,[1] toen de organisatie Agoeddat Israël minder antizionistisch begon te worden. Deze was ontstaan toen verschillende plaatselijke groepen in de regio van het Osmaanse rijk zich in de late 19e en vroege 20e eeuw verenigden om zich te verzetten tegen seculier zionisme.
Rabbi Joel Teitelbaum ondersteunde de activiteiten van Neturei Karta in de jaren 1940 en ’50, toen deze geleid werd door rabbi Amram Blau, maar deze steun blijkt te zijn stopgezet.[2] Sommige aanhangers van Neturei Karta of Satmar chassidim zeggen mogelijk dat zij tot beide groepen behoren, maar op zich is er geen verbinding tussen de Satmar en de Neturei Karta-groep. In december 2006 liet een van de Satmar rebbes, rabbi Zalman Leib Teitelbaum, in Der Yid een scherpe veroordeling afdrukken van zeven Neturei Karta-aanhangers die in Teheran, Iran de International Conference to Review the Global Vision of the Holocaust bijwoonden, die door de Iraanse regering werd georganiseerd.[3]
Verwijzingen
- º (en) Orthodox Anti-Zionism op http://people.ucalgary.ca
- º (en) Dibros Kodesh, 1961, hoofdstuk: Parshas Nuso, citaat: „And those who come with a facade of N. K...”
- º (he) Satmar chassidim: blijf uit de buurt van de „Neturei Karta” die naar Iran gereisd zijn (vertaal via:
) op ynet.co 15 december 2006.
Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)