Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Open source

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Open source.

Open source beschrijft de praktijk die in productie en ontwikkeling vrije toegang geeft tot de bronmaterialen (de source) van het eindproduct. Sommige mensen zien het als een filosofie, anderen beschouwen het als een pragmatische methodologie.

Voordat de term open source algemeen in gebruik werd genomen, was er een breed scala aan uitdrukkingen om het concept te beschrijven. Het dankt zijn huidige populariteit aan het toenemende gebruik van internet, het mogelijk maken van diverse productiemodellen, manieren om communicatie te bedrijven en interactieve gemeenschappen. De meest bekende vorm is opensourcesoftware.

Het openbronmodel staat het gelijktijdig gebruik van verschillende agenda's en productiebenaderingen toe, in tegenstelling tot meer gecentraliseerde modellen van ontwikkeling zoals die meestal gebruikt worden door softwareontwikkelaars. Het openbronmodel in cultuur is een cultuur waarin fixatie ter beschikking wordt gesteld aan iedereen. Deelnemers aan zo'n cultuur mogen hieraan vrij veranderingen doorvoeren en deze ook vrij terugleveren aan de gemeenschap.

Geschiedenis

Het "open source"-label ontstond tijdens een strategiesessie[1] in Palo Alto, Californië, als reactie op Netscape's mededeling in januari 1998 dat de broncode van Navigator zou worden vrijgegeven. De leden van de sessie, Christine Peterson, Todd Anderson, Larry Augustin, Jon Hall, SAM Ockman, en Eric Raymond, stelden voor om voor deze release de term "open source" te gebruiken om de ideologische en verwarrende connotaties van de term free software te voorkomen. Uiteindelijk werd de opensourcelicentie ondergebracht bij de Mozilla Foundation.

De term kreeg bredere bekendheid op de "Freeware summit", een samenkomst die georganiseerd was door Tim O'Reilly in april 1998. Op deze samenkomst werden de problemen met de term free software besproken met deelnemers aan de op dat moment lopende vrije- en opensourceprojecten, waaronder Linus Torvalds, Larry Wall, Brian Behlendorf, Eric Allman, Guido van Rossum, Michael Tiemann, Paul Vixie, Jamie Zawinski van Netscape en Eric Raymond. Tiemann stelde als alternatief de naam "sourceware" voor, en Raymond de naam "open source". De kwestie werd in stemming gebracht en de uitslag volgde 's avonds op een persconferentie. De samenkomst werd achteraf betiteld als de "Open Source summit".

Dit hoogtepunt kan algemeen worden gezien als de geboorte van de opensourcebeweging, maar eerdere wetenschappers met toegang tot ARPANET gebruikten een proces genaamd Request For Comments, dat gelijkwaardig was aan Open standaard, om de protocollen van het telecommunicatienetwerk te ontwikkelen. Gekenmerkt door het eigentijdse opensourcewerk, leidde dit samenwerkingsproces tot de geboorte van het Internet in 1969. Een ander vroeg gebruik van open source was in de jaren 1950, toen IBM begon met de distributie van zijn besturingssysteem met broncode en de SHARE-gebruikersgroep werd opgericht om broncode uit te wisselen.

Het Open Source Initiative werd in 1998 door Eric Raymond en Bruce Perens opgericht om de voordelen van open source te promoten in de commerciële markt. Bruce Perens gebruikte hierbij de Free Software Guidelines van Debian om de Open Source Definition te creëren [2]

Critici wijzen erop dat de term "open source" dubbelzinnig is en dat het verwarring schept over de volledige beschikbaarheid van de bronnen met de vrijheid van gebruik, modificatie en herverspreiding. Softwareontwikkelaars gebruiken daarom liever de term Free/Open Source Software (FOSS), of Free/Libre/Open Source Software (FLOSS) om opensourcesoftware te beschrijven die vrij en gratis beschikbaar is.

Markt

Software is niet het enige gebied dat door open source wordt beïnvloed; vele gebieden van studie en sociale en politieke meningen zijn beïnvloed door de groei van het concept open source. De verdedigers op één gebied zullen vaak de uitbreiding van open source op andere gebieden steunen. Een citaat van Linus Torvalds: "De toekomst is om alles te open sourcen".

Eric Raymond en andere stichters van de opensourcebeweging hebben enkele keren publiekelijk geprobeerd om speculaties over toepassingen buiten software af te remmen, met de stelling dat de sterke argumenten voor open software niet verzwakt zouden moeten worden door discussies over gebieden waar de methode minder aantrekkelijk zou zijn.

De openbronbeweging is de inspiratiebron geweest voor meer transparantie en vrijheid op andere gebieden. Voorbeelden hiervan zijn het vrijgeven van biotechnologisch onderzoek door CAMBIA en de ontwikkeling van Wikisage. Het openbronconcept is ook toegepast op media buiten computerprogramma's, bijvoorbeeld door Creative Commons. Het vormt ook een voorbeeld van gebruikersinnovatie (zie bijvoorbeeld het boek Democratizing Innovation). Vaak is open source een eenvoudige uitdrukking voor een systeem dat voor iedereen vrij beschikbaar is die eraan wil werken.

De meeste economen zijn het erover eens dat kandidaten voor open source gedeeltelijk of geheel een publiek goed vormen. In het algemeen impliceert dit dat voor het originele werk heel wat tijd, geld en inspanning benodigd is. De kosten om het werk te reproduceren zijn dan zeer laag, zodat de kosten van extra gebruikers te verwaarlozen zijn. Anders gezegd zijn de marginale kosten van een product verwaarloosbaar.

Op dit punt is het noodzakelijk om het auteursrecht te overwegen. Het idee van auteursrecht voor de werken van de auteur is de bescherming van het gemaakte originele werk. De beperking van het auteursrecht leidt dan tot toegangskosten voor consumenten die het origineel hoger waarderen dan een extra kopie maar het origineel een mindere waarde geven dan de prijs ervan. Het verschil tussen deze waarden zijn de toegangskosten. Toegangskosten creëren ook problemen voor auteurs die iets tot stand willen brengen gebaseerd op andermans werk maar niet kunnen of willen betalen voor de auteursrechten op het beschermde werk. Het tweede soort kosten dat ontstaat met een auteursrechtsysteem zijn de kosten van beleid en handhaving van het auteursrecht.

De voorstanders wijzen er dan ook op dat het de maatschappij een lastenverlichting en een efficiëntie voordeel oplevert wanneer er gebruik gemaakt wordt van licenties met beperkte rechten zoals die van Creative Commons omdat het bevrijd wordt van een duur systeem om een beleid van auteursrechten te maken en te handhaven. Het idee van open source is om de toegangskosten van de consument en de maker te elimineren door het verminderen van de beperkingen van auteursrecht. Dit zal leiden tot de verwezenlijking van extra werken die op het voorafgaand werk gebouwd zijn en daarmee tot een groot sociaal voordeel.

Anderen wijzen erop dat de maatschappij door publiek goed verlies lijdt omdat er een verlies aan monetair voordeel bij de verwezenlijking van nieuwe goederen is, en dat er daardoor geen nieuwe producten zullen ontstaan. Dit argument schijnt in het bijzonder op te gaan voor bedrijfsmodellen waar uitgebreid onderzoek naar en ontwikkeling van bv. geneesmiddelen wordt gedaan. Ook op andere gebieden zoals visuele kunst en andere werken van auteurschap zijn er voorstanders van vrije licentie met als argument dat er geen financiële vergoeding zou moeten zijn voor kunst.

Voeding

Drank

  • OpenCola — Een idee geïnspireerd door de opensourcebeweging. Softdrinkgiganten zoals Coca-Cola en Pepsi doen er alles aan om de formule voor de productie van cola geheim te houden. Vrijwilligers hebben een alternatief recept[3] op het internet gezet voor een gelijksoortige cola. De smaak zou in de lijn der verwachtingen liggen.
  • Bier
    • Het opensourcebierrecept met de naam Vores Øl is een creatie van studenten van de IT-universiteit in Kopenhagen in samenwerking met Superflex, een lokaal artiestencollectief om te laten zien hoe een opensourceconcept buiten de digitale wereld zou kunnen werken. Het concept is een uitbreiding van een bewering uit de Free Software Definition: Vrije software is een kwestie van vrijheid in plaats van prijs. Volgens het collectief zou de term vrij zoals in de definitie gebruikt niet staan voor vrij (free) zoals in gratis bier (free beer) maar zoals in vrijheid van meningsuiting (free as in speech).[4] Wired: Het was enkel een kwestie van tijd voordat iemand een opensourcebier zou creëren".[5]
    • In 2002 werd in Australië Brewtopia opgericht, een opensourcebrouwerij. De brouwerij vroeg de bevolking om mee te helpen aan de ontwikkeling en het beheer van de brouwerij, tevens werd gevraagd om door stemming mee te beslissen over elk aspect van de ontwikkeling van het product Blowflybier en de introductie in de markt. In ruil voor participatie aan het project werden de deelnemers beloond met aandelen in het bedrijf. Het bedrijf is nu genoteerd op de aandelenbeurs in Australië. Brewtopia is de enige bierbrouwerij in de wereld die de mogelijkheid biedt om online eigen bier te ontwerpen, aan te passen en te ontwikkelen.
  • Koffie - Er is een blog gepost (FR)[6] dat capsule-gebaseerde dranksystemen zoals Nestlé's Nespresso of Krups' Tassimo, de dranken die voorheen zelf werden samengesteld zoals koffie (zogenaamde opensourcedranken), nu omgezet worden in een product dat wordt beperkt door het assortiment dat aangeboden wordt door de fabrikant van het systeem.

Inhoud

  • In het geval van Wikisage is de inhoud van elke pagina voorzien van de GFDL- en Creative Commons-inhoudslicenties. Deze licenties zijn ontwikkeld op hetzelfde principe als verscheidene andere opensourcesoftwarelicenties. Het merendeel van dit type licenties waarborgt dat inhoud vrij blijft voor hergebruik, dat brondocumenten makkelijk verkrijgbaar zijn voor geïnteresseerden, en dat veranderingen aan de inhoud weer eenvoudig terug te leveren zijn aan het systeem. Een belangrijk voorbeeld hiervan is Project Gutenberg dat boeken waarvan het auteursrecht is verlopen online zet. Hierdoor komen die boeken in het publieke domein terecht, waardoor ze door iedereen vrij gebruikt kunnen worden voor elk gewenst doel.
  • Er zijn weinig voorbeelden van bedrijfsinformatie (methodologieën, raad, begeleiding, praktijken) die het openbronmodel gebruiken, hoewel het potentieel enorm is. De opzet van ITIL zou dicht bij het openbronconcept liggen. Het gebruikt het kathedraalmodel (er is geen mechanisme voor gebruikersbijdragen) en de inhoud moet voor een prijs worden gekocht die door het bedrijfsleven als acceptabel genoemd kan worden (enkele honderden Britse ponden). Dit model wordt gehanteerd door de EU, de nationale overheid, controlerende instanties en banken. Waarschijnlijk is het enige voorbeeld van vrije opensourceinformatie het volgens het bazaarmodel ingerichte Core Practice.
  • Yellowikis is een in januari 2005 gestart project gebaseerd op het opensourcemodel dat basisinformatie van bedrijven verzamelt. In februari 2006 was het project actief in 20 talen. In verschillende landen lopen rechtszaken, want de gele kleur van de pagina zou een geclaimd handelsmerk of een generisch merk zijn. Een Europese rechtbank heeft een uitspraak gedaan dat geen enkel bedrijf binnen de EU een claim kan doen gelden op "Yellow Pages".

Gezondheid en wetenschap

Techniek

Computersoftware

Opensourcesoftware is software waarvan de broncode is gepubliceerd en vrij beschikbaar is voor het publiek, waardoor iedereen het vrij kan kopiëren, aanpassen en her verspreiden zonder kosten aan auteursrechten en toeslagen. De ontwikkeling van openbroncode gebeurt door gemeenschappelijke samenwerking van zowel individuele programmeurs als grote bedrijven.

Zie ook : lijst van opensourcesoftware

Computerhardware

Opensourcehardware is hardware waarvan de ontwerpspecificaties, gewoonlijk in een softwareformaat, gepubliceerd zijn en beschikbaar zijn voor het publiek waardoor iedereen de hardware- en bronspecificaties vrij kan kopiëren, veranderen en verspreiden. De ontwikkeling van openbronhardware gebeurt door gemeenschappelijke samenwerking van zowel individuele programmeurs als grote bedrijven. Voorbeelden van opensourcehardware zijn:

Auto's

In 1999 ontstond het OScar Project[9], een project om via het internet een auto te ontwerpen door middel van het opensourceprincipe. Ook andere gelijksoortige projecten ontstonden, waaronder die van de Stichting Natuur en Milieu en drie Nederlandse technische universiteiten. Op 27 maart 2007 werden er op de AutoRAI in Amsterdam modellen gepresenteerd van een milieuvriendelijke hybride auto, genaamd de "c,mm,n"[10]. Deze auto werd hier aangekondigd als de "eerste opensourceauto ter wereld".

Diversen

  • Open design — waarbij opensourcetechnieken worden toegepast op het ontwerpen van objecten en systemen in de fysieke wereld.
  • Open access development — een ontwikkelingsmethode waarbij broncode, kennisregels of andere gegevens openbaar worden gemaakt aan een community van (deskundige) derden zodat werking en kwaliteit gecontroleerd kunnen worden. Afhankelijk van de gebruikte licentievoorwaarden kan deze community zich beperken tot het geven van inhoudelijk commentaar, het maken van bewerkingen of toevoegingen en/of zelf het werk verder verspreiden. Volgens de methode zou het dus voor verbetering van kwaliteit en het garanderen van transparantie niet per definitie noodzakelijk zijn dat er door derden bewerkingen of aanpassingen kunnen worden gemaakt.
  • Doceren — waarbij opensourcetechnieken worden toegepast voor management, leren, instructie en organisatie door gebruik van een internetgebaseerd platform. Een voorbeeld hiervan is Open Source Courseware zoals de Java Education & Development Initiative (JEDI).

De opensourceprincipes kunnen ook toegepast worden op andere gebieden dan software zoals digitale communicatieprotocollen en dataopslagformaten. Een voorbeeld van andere toepassingen zijn de Indiase simputer en de $100-laptop in de Verenigde Staten.

Maatschappij en cultuur

Het openbronmodel in cultuur is een cultuur waarin fixatie ter beschikking wordt gesteld aan iedereen. Deelnemers aan zo'n cultuur mogen hieraan vrij veranderingen doorvoeren en deze ook vrij terugleveren aan de gemeenschap.

Overheid

  • Opensourceoverheid — refereert aan het gebruik van opensourcesoftwaretechnieken in traditionele overheidsorganisaties en overheidsprocessen zoals stemmen en e-mail.
  • Opensourcepolitiek — is een term die gebruikt wordt in het politieke proces dat gebruikt maakt van internettechnieken zoals blog, podcasting, e-mail en stemmen met als doel een razendsnel terugkoppelingssysteem tussen een politieke partij en haar aanhangers. Een andere omschrijving voor deze term refereert aan de ontwikkeling van publiek beleid en een protocol dat vergelijkbaar is met dat van de opensourcesoftwarebeweging.
  • Opensourcegovernance — is gelijk aan opensourcepolitiek, maar betreft meer de democratische processen en de bevordering van de vrijheid van informatie.

Media

  • Weblogs, of blogs, zijn een belangrijk platform voor de opensourcecultuur. Blogs bestaan uit periodieke bijdragen in omgekeerde chronologische volgorde. Het is een techniek die het mogelijk maakt dat webpagina's eenvoudiger zijn uit te breiden zonder enige kennis van de onderliggende technieken zoals bestandsoverdracht en webtalen. Blogs worden door bedrijven en instituten en ook in politieke campagnes gebruikt voor de verspreiding van informatie. In de persoonlijke sfeer worden blogs gebruikt voor de uiting van persoonlijke meningen, voor het vormen van politieke organisaties en als sociaal platform. Sommige blogs, zoals LiveJournal, gebruiken opensourcesoftware die door de gebruiker naar wens is aan te passen. Buiten het feit of de basissoftware open source of closed source is, maakt de manier waarop een blog gebruikt wordt het voor mensen mogelijk om cultuur op een eenvoudige manier te lenen en te gebruiken of opnieuw te presenteren. In dit opzicht is het anders dan een gewone website waar illegale reproductie moeilijk te reguleren is. De eenvoudige aanpasbaarheid van blogs maakt "open sourcing" meer oncontroleerbaar omdat het de mogelijkheid biedt voor een groot deel van de bevolking om in de publieke sfeer materiaal te reproduceren.
  • Internetfora zijn een ander platform van de opensourcecultuur. Internetfora zijn online plaatsen waar mensen met een overeenkomstige interesse kunnen samenkomen en boodschappen kunnen plaatsen voor de gemeenschap zodat deze gelezen kunnen worden en erop gereageerd kan worden. Internetfora hebben soms moderators om de afspraken binnen de gemeenschap of de etiquette te waarborgen. Een van de voorbeelden hiervan is het uitsluiten van spammers. De fora kunnen opgezet zijn met phpBB, een gratis opensourcepakket, en bevatten meestal ook een systeem voor privéboodschappen (waarbij gebruikers elkaar boodschappen kunnen sturen), en chat, een manier om in realtime met elkaar te communiceren. Waar blogs meer gebaseerd zijn op individuele uitingen zijn internetfora meer gericht op vrije en snelle communicatie binnen een groep. Internetfora zijn een manier om onderling informatie uit te wisselen zonder de nadelige gevolgen van reclame en andere vormen van adverteren. Een voorbeeld hiervan is onderlinge uitwisseling door eindgebruikers van informatie over producten, films of cd's. Door het overslaan van de cultureel bepaalde informatiesturing neemt het uitwisselen van ideeën en de snelheid van de informatie-uitwisseling toe.
  • OpenDocument is een open bestandsformaat voor de opslag en de uitwisseling van bewerkbare kantoordocumenten zoals tekstdocumenten (inclusief memo's, rapporten en boeken), spreadsheets, grafieken, en presentaties. Organisaties en individuen die hun data opslaan in een open formaat zoals OpenDocument voorkomen de verkoper-lock-in van een enkele softwareproducent. Het gebruik geeft de vrijheid om eenvoudig van software te wisselen als de producent stopt met de verkoop, de prijs voor het product verhoogt, veranderingen aan de software aanbrengt of veranderingen in de licenties van de software doorvoert naar een minder acceptabele vorm.
  • De term opensourcefilmproductie heeft twee betekenissen. Het kan een soort open oproepsysteem zijn waarbij een wisselende groep van crew en cast samenwerkt in een filmproductie en waarbij het eindresultaat beschikbaar wordt gesteld voor hergebruik door anderen. In de andere betekenis is het een film waarbij uitsluitend opensourcetechnieken worden gebruikt voor de productie. De film Elephants Dream[11] uit 2006 wordt beschouwd als de eerste "open film" die geheel met opensourcetechniek gemaakt is.
  • Een opensourcedocumentaire heeft een productieproces dat toestaat om open bijdragen te doen van archiefmateriaal, footage en andere filmelementen, in bewerkte of onbewerkte vorm. Hiermee worden de online participanten deel van het proces van het maken van een documentaire door hun bijdrage aan de bewerking, het visuele materiaal en de thematische ontwikkeling. De eerste opensourcedocumentaire The American Revolution is momenteel in productie genomen door Lichtenstein Creative Media.
  • Open-IPTV is IPTV dat niet beperkt is tot het gebruik van een opnamestudio, productiestudio of cast. Open-IPTV gebruikt het internet of andere methoden om bronnen en doelstellingen te bundelen met als doel de creatie van een televisieprogramma gemaakt door de online gemeenschap.

Onderwijs

Binnen de academische gemeenschap loopt er een discussie over het uitbreiden van het idee "Intellectual Commons" (analoog aan Creative Commons). Voorstanders hiervan geven als voorbeeld het OpenCourseWare-project door MIT. Het artikel van Eugene Thacker over "Open Source DNA", de "Open Source Culturele Database", Openwebschool, en Wikisage zijn voorbeelden van toepassingen van open source buiten het gebied van software.

"Edubuntu", het onderwijs-besturingssysteem van Ubuntu. Dit besturingssysteem bevat software voor het leren te ondersteunen van kleuter tot student.

Projecten

  • Het Opensourcecurriculum bevat educatieve middelen waarvan de digitale bronnen vrij gebruikt, gewijzigd en verdeeld kunnen worden. Het openbronleerplan ontwikkelingsproces nodigt uit tot terugkoppeling en de participatie van een gemeenschap van onderwijsexperts die een cursus of een blok van studie willen ontwikkelen. De ontwikkelingsgemeenschappen kunnen dan zelf ad hoc in deze behoefte voorzien op basis van hetzelfde onderwerp, of op basis van de behoefte van de leerling.
  • OpenEducator is een non-profitorganisatie opgericht in maart 2006 met als doel ondersteuning te bieden aan een opensourceleerplanontwikkelingsgemeenschap voor K-12-onderwijzers.

Innoverende gemeenschappen

Het principe van informatiedeling is de voorloper van de openbronbeweging; een goed voorbeeld hiervan is het vrije delen van informatie dat is geïnstitutionaliseerd in de wetenschap sinds het midden van de 19e eeuw. De openbronprincipes hebben altijd deel uitgemaakt van deze wetenschappelijke gemeenschap.

De socioloog Robert K. Merton beschreef de vier basiselementen van de gemeenschap - universalisme (een internationaal perspectief), communisme (informatie delen), onpartijdigheid (de wering van persoonlijke meningen in wetenschappelijke publicaties) en georganiseerd scepticisme (de vereiste van bewijs en collegiale toetsing) waarmee eigenlijk de wetenschappelijke gemeenschap van vandaag is beschreven. Deze principes worden voor een deel benadrukt bij wet, zoals in de Verenigde Staten door nadruk te leggen op het beschermen van uitdrukking en methode, maar niet op de ideeën zelf.

Er is ook een lange traditie van het vrij publiceren van onderzoeksresultaten binnen de wetenschappelijke gemeenschap in plaats van deze kennis voor zichzelf houden. Een van de recente initiatieven in het wetenschappelijke publiceren is open access geweest - het idee dat het onderzoek zo zou moeten worden gepubliceerd dat het voor het publiek vrij toegankelijk en beschikbaar is.

Er zijn momenteel veel openaccesstijdschriften waar de informatie vrij online beschikbaar is, maar toch rekenen de meeste tijdschriften een prijs voor toegang aan gebruikers of bibliotheken. Het Budapest Open Access Initiative is een internationale inspanning met als doel om alle onderzoeksartikelen gratis en vrij toegankelijk op het internet te maken.

De National Institutes of Health hebben in 2004 een voorstel gedaan voor nieuw beleid met als naam "Enhanced Public Access to NIH Research Information" (Maximale publieke toegang tot NIH-onderzoeksinformatie). Dit beleid biedt een vrije, doorzoekbare bron van de door de NIH-gefinancierde onderzoeksresultaten aan het publiek en van andere internationale bewaarplaatsen van informatie zes maanden na de publicatie. Het voorstel van de NIH is belangrijk omdat er een belangrijke hoeveelheid publieke financiering in wetenschappelijk onderzoek is. Met het invoeren van nieuw beleid dienen er een aantal punten in acht genomen te worden, het in evenwicht brengen van winst en openbare beschikbaarheid en het ervoor zorgen dat de gewenste normen en stimulansen niet verdwijnen met de verschuiving naar vrije beschikbaarheid.

Benjamin Franklin was een vroege donateur door al zijn uitvindingen, inclusief de franklinoven, het bifocale brillenflas en de bliksemafleider in het publieke domein te plaatsen.

Kunst en recreatie

  • De Open Source Literature — Alex Mero, auteur van Filofictie, biedt van zijn manuscripten een online versie aan, zodat ze gratis gelezen kunnen worden. Via zijn website promoot de schrijver een concept waarin lezers zich kandidaat kunnen stellen als vertalers of als correctors.

Zie ook

Wikimedia Commons  Vrije mediabestanden over Open source op Wikimedia Commons

Externe links

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "http://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Open_source&oldid=140765"