Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Koolhydraat

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

In de scheikunde is een koolhydraat (ook wel suiker of sacharide genoemd) een bepaald type verbinding van koolstof-, waterstof- en zuurstofatomen waarbij de waterstof- en zuurstofatomen in een verhouding 2:1 voorkomen. Ook derivaten met andere atoomtypen en andere verhoudingen worden wel onder de suikers gerekend zolang ze dezelfde basisstructuur hebben.

Suiker is in het dagelijks gebruik de naam van een zoetsmakende chemische verbinding die veel in de keuken wordt gebruikt. Deze verbinding wordt beschreven onder sacharose.

Indeling van koolhydraten

Er zijn, afhankelijk van de belangstelling van de indeler, verschillende manieren om de veelheid van suikers in groepen onder te verdelen:

Indeling op grootte van het molecuul

Koolhydraten kunnen bestaan uit 1, 2, enkele of vele monosacharide-eenheden.

Indeling op aantal koolstofatomen

Om de koolhydraten in groepen te verdelen op basis van het aantal koolstofatomen wordt gebruikgemaakt van de in de chemie gebruikelijke telwoorden tri-; tetr-; pent-; hex- en hept-. Deze telwoorden worden dan gevolgd door de uitgang -ose. Met de term hexose worden dus alle koolhydraten aangeduid met zes koolstofatomen.

Indeling op basis van reactiviteit

Koolhydraten bevatten in de open ketenstructuur altijd een dubbelgebonden zuurstofatoom. Als dit zuurstofatoom aan het eind van de keten zit, dan is de verbinding dus een aldehyde en spreken we van een aldose, zit het dubbelgebonden zuurstofatoom in het midden van de keten, een keton dus, dan wordt van een ketose gesproken. Aldosen reageren makkelijk met oxiderende reagentia, ketosen niet. Aldosen worden ook reducerende suikers genoemd. Glucose (Het maken van 'Glucose' heet fotosynthese) is de bekendste aldose. Als oxiderende reagentia worden gebruikt:

Koolhydraten op basis van aantal koolstofatomen en reactiviteit
n-ose aldose ketose
triose glyceraldehyde 1,3-dihydroxyaceton
tetrose erythrose
threose
pentose arabinose
lyxose
ribose
xylose
hexose allose
altrose
galactose
glucose
gulose
idose
mannose
talose
fructose
sorbose
tagatose
heptose