Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Eten
Eten (het werkwoord) is het proces van het tot zich nemen van voedsel. De term eten (het zelfstandig naamwoord) wordt ook gebruikt voor de substantie (het voedsel zelf) die gegeten wordt.
Mensen en dieren dienen geregeld voedsel tot zich te nemen om er energie en bouwstoffen voor het lichaam uit te halen. De aanleiding is meestal een gevoel van honger.
Het eten gebeurt door het voedsel in te nemen via de mond (of bek bij dieren, snavel bij vogels). Zieke mensen, die geen voedsel kunnen innemen via de mond, worden vaak gevoed door middel van een infuus.
Eten en cultuurverschillen
Mensen in een westerse cultuur verdelen meestal het eten vóór het innemen in kleine, hapklare porties, én eten met mes en vork. Soep wordt met een lepel gegeten. Mensen in sommige andere culturen eten met hun rechterhand. Vóór het bereiden wordt daar al rekening mee gehouden door de porties klein te houden. In sommige landen wordt met eetstokjes gegeten. Handzaam voedsel zoals een appel wordt met de hand vastgehouden om er met de voor- of hoektanden een beet van te nemen. Na het vullen van de mond wordt door kauwen het voedsel vermalen tot kleine stukjes en wordt het vermengd met speeksel. Na enige tijd kauwen wordt het voedsel doorgeslikt zodat het verder kan verteren in het lichaam.
Dieren en vogels gebruiken hun bek of snavel om kleine porties in te nemen, bijvoorbeeld prooi, zaad of insecten, of om stukken van grotere porties af te bijten. Sommige dieren, bijvoorbeeld koeien vermalen hun voedsel, in dit geval vaak gras, en vermengen het met speeksel. Andere dieren, bijvoorbeeld wolven slikken brokken vlees door zonder te kauwen. Vogels slikken bijvoorbeeld zaden of insecten door zonder te kauwen.
Maaltijden
In de taal worden typeringen van tijd gebruikt in: 'bedtijd', 'werktijd', 'koffietijd', 'kindertijd', 'etenstijd', enzovoort. Ook bij het woord 'maaltijd' zegt het iets over hoe die tijd ingevuld wordt. Tijdens de maaltijd wordt het eten 'vermaald': we maken hiermee ons voedsel geschikt voor het verteringsproces.
In de taal wordt de term soms vreemd gebruikt. Men zegt dan: 'de maaltijd smaakte goed', a.h.w. refererend naar de vervlogen tijd, maar uiteraard doelend op het 'maal', het eten.
Door een gestructureerd bestaan eet de mens in de meeste gevallen zo'n drie maal per dag. Op deze drie momenten, de maaltijden, neemt men een maal tot zich, oftewel, eet men eten:
- In de ochtend, na het opstaan en vóór men zich overgeeft aan dagelijkse bezigheden, eet men, als eerste maaltijd van de dag, een ontbijt.
- Rond het midden van de dag, meestal tussen 12 en 2 uur, en naargelang men er tijd voor vrijmaakt, neemt men deel aan een middagmaaltijd. Deze wordt meestal lunch of middageten genoemd.
- Na thuiskomst van de 's middags verrichte activiteiten, en dus laat in de middag of vroeg in de avond, meestal tussen 5 en 7 uur, neemt men deel aan een avondmaaltijd. Deze wordt meestal avondeten of warme maaltijd genoemd.
- Halverwege de ochtend en de middag wordt het werkritme vaak onderbroken door een korte pauze waarbij koffie of thee wordt gedronken en waarbij vaak een tussendoortje wordt gegeten.
Een ontbijt in combinatie met de lunch, dus een ontbijt laat in de ochtend maar nog vóór de middag, wordt een brunch genoemd.
Elk van de drie maaltijden heeft een eigen karakter die bepaald is door haar culturele ontwikkelingen en lokale gewoontes. Zo kan elk van de drie maaltijden worden genuttigd met koude en/of warme gerechten.
De avondmaaltijd is meestal de hoofdmaaltijd van de dag, zo genoemd omdat men vaak een grotere variatie aan voedsel tot zich neemt in gezelschap van familie, vrienden of televisie. Een doorsnee avondmaaltijd bestaat vaak uit een voorgerecht, een hoofdgerecht, en een nagerecht.
In sommige gevallen gebruikt men voor de avondmaaltijd de term diner. Een diner is meestal uitgebreider dan de doorsnee avondmaaltijd, vindt plaats met meerdere mensen, heeft vaak een feestelijk karakter, en vindt soms ook vroeger in de middag plaats. Wordt er tijdens het diner de gelegenheid geboden om te dansen, dan spreekt men van een diner dansant.
Trivia
Het eten in de jaren na Tweede Wereldoorlog, dus de jaren 50, werd nog gekenmerkt door relatieve schaarste en armoede en de keuzes die men kon maken m.b.t. eten waren beperkt. Een voor sommige mensen herkenbaar, en subjectief overzicht:
- Als hittebron werd gebruikgemaakt van een petroleumstel, een kolenkachel, of een gasstel met een gasfles met butagas.
- De standaard maaltijd bestond uit aardappels met groente en een stukje worst, of een klein stukje vlees. Soms met soep.
- Tijdens feestdagen ging men zich te buiten aan grote smulmaaltijden: voor oudejaarsdag net zo veel vlees als men opkon, met Pasen veel paaseieren, met Kerst warme chocolademelk met cake.
- Bekende snoepvarianten beperkten zich tot: zoethout, salmiak, en in de zomer soms een ijsje.
- Soms niet erg geliefd voedsel was drillerig spek of gekookte lever, maar voor anderen wel het eten van gekookte aardappelen met vette jus, en soms ook kaantjes op roggebrood.