Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Code (representatie van gegevens)
Een code in de ruimste zin is een aanduiding die voor iets anders staat, een symbool, een verzameling symbolen, een beweging, etc. Codes worden gebruikt om te communiceren: het is eenvoudiger het woord 'tafel' te zeggen dan naar een tafel te wijzen. Alle talen zijn dus eigenlijk codes. Communiceert men met iemand die de code niet kent - dus iemand die een andere taal spreekt - dan moet men wel naar de tafel wijzen.
De vertaalslag van de werkelijkheid, of van de ene code naar de andere toe heet 'codering'; de omgekeerde bewerking 'decodering'.
Codering in stappen
Een gesproken taal is, zoals gezegd, een code voor de menselijke gedachten. Deze code maakt eenvoudige communicatie mogelijk maar is alleen bruikbaar voor degenen die de taal kennen.
Een geschreven tekst is een code voor de gesproken taal. Een bericht in deze code kan worden bewaard en per post verstuurd, maar hiervoor geldt de eis dat men kan lezen.
De Morse-code en de ASCII-code zijn, op hun beurt, codes voor een geschreven tekst. Morse was in het verleden nodig om een bericht per telegraaf te kunnen versturen. ASCII om een tekst met een computer te verwerken.
Machinale codering
Nadeel van de codes in de vorige paragraaf is dat de gebruikers ze moeten kennen. De codering en decodering kan echter ook machinaal geschieden. Zo kan een gesproken tekst met een microfoon gecodeerd worden naar elektrische trillingen en met een luidspreker weer gedecodeerd worden. Deze elektrische trillingen zijn geschikt voor verzending per telefoon of radio en kunnen verder gecodeerd worden naar magnetisme op een recorderband of putjes in een cd.
Codering en menselijk geheugen
Informatie of kennis van de buitenwereld wordt in een bepaalde vorm of code in netwerken van zenuwcellen in de hersenen opgeslagen. Hoe dergelijke neurale codes of representaties worden gevormd, is een onderwerp van de cognitieve psychologie en neurobiologie.
Bijzondere coderingen
In het dagelijks leven meer gebruikelijk is het gebruik van code voor bijzondere coderingen, anders dan normale gesproken of geschreven taal. Codes worden dan vooral om twee redenen gebruikt:
- om sneller te kunnen communiceren; bijvoorbeeld bij het gebruik van een radioverbinding het woord 'roger' of 'ten-four' voor 'ik heb je gehoord en begrepen'. Stenografie is een code om gesproken woord met dezelfde snelheid mee te kunnen schrijven.
- om langs bijzondere wegen te kunnen communiceren; bijvoorbeeld morsecode of braille.
- om te kunnen communiceren waarbij onbevoegden de berichten niet kunnen begrijpen en/of de ontvanger moet kunnen vaststellen wie de afzender is. Dit heet ook wel encryptie, vercijfering, versleuteling of geheimschrift.
Spreekt men van een gecodeerd bericht of een bericht in code, dan bedoelt men het laatste.
Vaak treden ook combinaties hiervan op. Volwassenen spreken soms een vreemde taal om te verhinderen dat de kinderen meeluisteren. In feite wordt dan een gewone taal gebruikt voor encryptie. Hetzelfde gebeurde in de Tweede Wereldoorlog tussen Japan en de Verenigde Staten: de Amerikanen gebruikten Indianen die in hun eigen taal communiceerden, wat voor de Japanners onbegrijpelijk was.
Spreekt men van een 'bericht in code' of een 'gecodeerd bericht', dan bedoelt men meestal dat er encryptie is gebruikt.
Voorbeelden van codes
Coderingen
- ASCII-codes
- Baudot code
- Braille
- ISBN: Internationaal Standaard Boeknummer
- ISO 3166-1: drieletterige landencodes
- Morsecode
- One-time code: Van te voren afgesproken woord of zin
- Schaakcodes: voor de classificatie van schaakpartijen.
- Stenografie
- Video-codes: digitale video formaten zonder compressie
- Neurale codes: opslag van informatie in de hersenen in de vorm van een neurale representatie
Voorschriften
- Code Cultural Governance[1] (voor de Nederlandse cultuursector)
- Code goed openbaar bestuur[2] (voor overheidsinstellingen)
- Code Goede Doelen (of Code Wijffels)[3] (voor landelijk wervende goededoelenorganisaties)
- Nederlandse corporate governance code (of Code Tabaksblat)[4] (voor beursgenoteerde vennootschappen)
- Governancecode Woningcorporaties (of Aedes Code)[5] (voor woningbouwcorporaties)
- Healthcare Governance (voor de gezondheidszorg)
- Sollicitantencode[6] (voor sollicitanten)
- Sollicitatiecode[7] (gedragscode voor werving en selectie)
Zie ook
| Referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Codes op Wikimedia Commons.