Anthony Fokker

Antony Fokker is de grondlegger van het Fokker vliegtuigenconcern.

Geschiedenis

In het Duitse Baden-Baden bouwt de Nederlander Anthony Fokker in 1910 (hij is dan pas 20 jaar oud) eigenhandig zijn eerste vliegtuig. In dit toestel, de beroemde Spin, leert hij zichzelf vliegen. De in Kediri (Java) geboren Fokker, verhuist naar Johannisthal (in de buurt van Berlijn) waar hij een bedrijf, Fokker Aeroplanbau, opricht. In de navolgende jaren construeert hij diverse andere typen en het bedrijf levert ca. 700 gevechtsvliegtuigen aan het Duitse leger. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog wordt die fabriek door de staat overgenomen en verplaatst naar Schwerin, waar Fokker verder optreed als directeur. Hij bezoekt het front en bezorgt de Duitsers nagenoeg een oppermachtige positie in de lucht dankzij zijn revolutionaire 'synchronisatie-uitvinding' waardoor het boordkanon voor het eerst tussen de propellerbladen van het vliegtuig door kan schieten.

Fokker in Nederland

In 1919 keert Anthony Fokker terug in Nederland, sluit zich aan bij de N.V. Trompenburg, maar sticht daarna, met steun van familie, de Steenkolen Handels Vereniging SHV (eigendom van de families van Beuningen en Fentener van Vlissingen). Met de ondersteuning van enkele rijke particulieren richt hij op 21 juli 1919 de Nederlandse Vliegtuigenfabriek op. Wegens het oorlogsverleden wordt de naam Fokker zorgvuldig vermeden. Behalve het verder tot ontwikkeling brengen van militaire vliegtuigen, legt Fokker zich ook met succes toe op het bouwen van verkeersvliegtuigen. Hij is de eerste die het in de vliegtuigbouw aandurft, de rompen op te bouwen uit gelaste, naadloze buis. Een historische dag is 30 december 1933 wanneer de vierkoppige bemanning wordt gehuldigd, die met de driemotorige Fokker 'Pelikaan' een retourpostvlucht Amsterdam-Batavia in recordtijd aflegt. In 1936 heeft het bedrijf in Amerika liefst 40 procent van de markt in handen. Wereldwijd vliegen 54 luchtvaartmaatschappijen begin jaren dertig met de populaire F-7a-3m van Fokker. Ook worden er nog steeds militaire vliegtuigen ontwikkeld. Op de luchtshow in Parijs wordt in 1936 voor het eerst de Fokker G1 'Mosquito' met twee staartbomen en vier mitrailleurs in de neus gepresenteerd. Het was vooral dit vliegtuig dat menige Messerschmidt-piloot angst inboezemde wanneer zijn silhouet tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Nederlandse luchtruim verscheen.

Eigenlijk veel te jong nog overlijdt Anthony Fokker op 23 december 1939 op 49-jarige leeftijd in New York, maar zijn bedrijf in Nederland gaat het voor de wind. In 1958 introduceert het bedrijf, dat nu voortaan Fokker heet, de Fokker F-27 'Friendship', zonder twijfel het vlaggeschip in de historie van Fokker. De Nederlandse regering heeft 27 miljoen gulden bijgedragen aan de ontwikkeling van dit vliegtuig. De F-27 groeit uit tot ’s werelds meest verkochte turbopropellervliegtuig (turboprop). Tot 1986, het laatste jaar waarin dit vliegtuig werd gemaakt, verkoopt Fokker wereldwijd 786 van deze toestellen. Het Nederlandse leger vliegt er nog steeds mee. In 1969 zoekt Fokker samenwerking met het Duitse Vereinigte Flugtechnische Werke (VFW) in Bremen. De samenwerking is geen succes. Van het enige vliegtuig dat uit deze combinatie wordt geboren, de VFW-614, worden er maar 19 verkocht. Begin 1980 is het met de samenwerking gedaan. Dan, in 1987, zit Fokker bijna aan de grond. De ontwikkelingskosten voor de nieuwe toestellen, de F-50 en de F-100 lopen gigantisch op. De overheid springt bij met 212 miljoen maar eist wel dat Fokker een 'strategische partner' zoekt. British Aerospace en DASA komen als meest geschikte kandidaten naar voren. Fokker krijgt in 1990 de Koning Willem I-prijs voor goed ondernemerschap en vernieuwing. Vooral de gelijktijdige ontwikkeling van de F-50 en de F-100 worden geprezen. Prins Claus overhandigt de prijs aan ir. Martin Kuilman, voorzitter van de raad van bestuur van Fokker. Een jaar later maakt Fokker bekend dat er ook een F-70 ontwikkeld gaat worden. Na jarenlange en zeer moeizame onderhandelingen wordt op 30 oktober 1992 het principe-akkoord tussen Fokker en DASA ondertekend. Maar de problemen zijn daarmee allerminst voorbij. In 1994 viert Fokker het 75-jarige jubileum zeer sober. Trots wordt wel de nieuwe F-70 gepresenteerd. Maar ook de afzet van dit model voldoet niet aan de verwachtingen en de moeilijkheden stapelen zich op. Het lot van Fokker en de 8.000 mensen die er werken ligt in handen van de Duitsers. Maandag 22 januari 1996 hakt de Raad van Commissarissen van het moederbedrijf Daimler-Benz (dat zijn eigen uitbouw tot een wereldwijd vervoersconcern al eerder zag mislukken) de knoop door. Fokker wordt afgestoten en het bedrijf gaat failliet.

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Anthony Fokker op Wikimedia Commons.