Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zonnebloem
Voor de gelijknamige single van Rocco Granata, zie Zonnebloem (Rocco Granata)
| Zonnebloem | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Zonnebloemen | |||||||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||||||||
| Helianthus annuus L. (1753) |
De zonnebloem (Helianthus annuus) is een tot 3 meter hoge, eenjarige plant uit de composietenfamilie (Asteraceae).
Kenmerken
De zonnebloem is een cultuurplant, die gemakkelijk in de tuin gekweekt kan worden uit een pit. De zonnebloem groeit op elke goed gedraineerde grondsoort.
Bloem
Het bloemhoofd kan een diameter hebben tot wel 30 cm. Zonnebloemen worden gewoonlijk 1,5 tot 3,5 meter hoog. Er zijn zelfs uitzonderlijke gevallen bekend waarbij de zonnebloem een hoogte van 5 meter wist te bereiken.[1] Ook kan een plant meerdere bloemhoofden voortbrengen. Onvolwassen planten waarvan de bloemknop nog niet geopend is, vertonen heliotropisme: overdag draait de bloemknop op zonnige dagen mee met de zon. 's Nachts keert de bloemknop terug naar de oostelijke stand. Deze dagelijkse beweging wordt bewerkstelligd door ongelijke groei/celstrekking van de bloeistengel. Een zonnebloem heeft namelijk geen pulvini (bladkussentjes). Tegen de tijd dat de bloem zich opent, verstijft de bloeistengel in de oostelijke stand. Daardoor wijzen bloeiende zonnebloemen de hele dag naar het oosten; hun heliotropisme is dan voorbij.
Tegenwoordig bestaat er een kweekvorm met een hangend hoofd (zie foto), die aantrekkelijk is voor boeren omdat de bloemen minder beschadigd worden door vogels en vuil vanuit de lucht.
De zonnebloem bloeit van juli tot oktober.
Stengel en blad
De stengel is dik en harig. Het merg heeft een grote cellulaire dichtheid.
De bladeren zijn groot, ruw en gekarteld. Ze zijn hartvormig en hebben opvallende nerven.[2]
Herkomst
Zonnebloemen komen oorspronkelijk uit Noord- en Zuid-Amerika en zijn gedomesticeerd rond 1000 v. Chr. De Inca's vereerden de zonnebloemen als beeld van hun zonnegod. In 1530 werd de zonnebloem door Spaanse zeelieden naar Europa gebracht.
Gebruik
Culinair
Zonnebloemen worden vooral gekweekt voor de zonnebloemolie, die veel gebruikt wordt in de keuken en als basis voor allerlei producten waarin plantaardige olie wordt verwerkt. De olie bevat veel onverzadigde vetzuren en kan omdat deze goed bestand is tegen hitte voor frituren gebruikt worden. Zonnebloemolie bevat linolzuur, hetgeen het cholesterolgehalte in het bloed verlaagt.
De zaden kunnen gepeld of ongepeld, rauw of geroosterd worden gegeten, bijvoorbeeld als tussendoortje. Ontkiemde zaden met een uitloop van maximaal 6 millimeter kunnen worden toegevoegd aan salades of sandwiches. Zaden met een langere uitloop smaken bitter.[2]
Bloemknoppen kunnen rauw worden gegeten of worden gestoomd en gegeten zoals artisjokken.[2]
Veevoer
Het loof van de zonnebloem wordt gebruikt als veevoer. De zaden kunnen aan kippen worden gevoerd, onder andere om de eierproductie te bevorderen en om de dooier donkerder te laten kleuren. Ook het meel dat na het uitpersen van de pitten resteert wordt een als veevoer gebruikt.
Overig gebruik
- In geraffineerde vorm wordt de olie ook voor industriële doeleinden gebruikt.
- De bloem kan worden gekookt om gele verfstof te verkrijgen.
- De plant kan ook gebruikt worden als kamer- of tuinplant en snijbloem.
- Als de stengel wordt gedroogd, wordt deze hard en is te gebruiken als brandstof.
Trivia
- "Zonnebloem" is ook de bijnaam voor het laatste bankbiljet van vijftig Nederlandse gulden; op het biljet stond een zonnebloem afgebeeld.
Zie ook
- Zonnebloemolie
- Goudsbloem (Calendula officinalis)
- Heliotroop (Heliotropium)
- Nationale Vereniging de Zonnebloem
- Professor Zonnebloem
Externe link
- Zonnebloem (Helianthus annuus) op SoortenBank.nl (gebaseerd op de 22e, voorlaatste, druk van de Heukels)
Bronnen, noten en/of referenties
|
Vrije mediabestanden over Helianthus annuus op Wikimedia Commons
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Zonnebloem op Wikimedia Commons.