Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Wereldenergievoorziening

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Wereldenergievoorziening bestaat uit het winnen en gebruiksklaar maken van brandstof, het opwekken van elektriciteit, en het energietransport in de hele wereld. De huidige energievoorziening is van groot belang voor economie en leefbaarheid.

Veel landen publiceren statistieken over de energievoorziening van eigen land of ook van andere landen of de wereld. De opzet van Energiebalans; aanbod, omzetting en verbruik[1] van het nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek komt overeen met World Energy Balances van één van de grootste organisaties op dit gebied, het Internationaal Energieagentschap IEA.[2] De energiebalans is het startpunt om de energiesector te bestuderen.[3] Dit artikel biedt een korte beschrijving met statistische data in tabellen, van de energievoorziening van landen en regio's die het meest produceren en consumeren.

Energieproductie is 80% fossiel. De helft daarvan wordt geproduceerd door China, de Verenigde Staten en de Arabische staten van de Perzische Golf. Deze Golfstaten en Rusland exporteren het grootste deel van hun productie, grotendeels naar de Europese Unie en China, waar niet genoeg energie wordt geproduceerd voor hun gebruikers. Het energieverbruik per persoon in N-Amerika is zeer hoog, terwijl het in ontwikkelingslanden laag en meer hernieuwbaar is. De energieproductie neemt langzaam toe, behalve voor zonne- en windenergie die meer dan 20% per jaar groeit.

Betrekkelijk weinig van de meer dan 200 landen in de wereld produceren het overgrote deel van de energie. Veel landen moeten energie importeren. De geproduceerde energie, bijv. aardolie, moet nog geconverteerd worden voor het geschikt is voor eindgebruik. Tussen productie en eindgebruik vindt dus veel conversie en handel plaats. Conversie en transport kost veel energie zodat uiteindelijk maar ca 60% beschikbaar komt voor de eindgebruikers.

Wereldwijd was de kooldioxide uitstoot van fossiele brandstof 32 gigaton in 2015. Gezien het hedendaagse energiebeleid van de landen verwacht het Internationaal Energieagentschap IEA dat het wereldwijde energieverbruik in 2040 meer dan een kwart zal zijn gestegen en dat het doel, vastgelegd in het Klimaatverdrag van Parijs, helemaal niet zal worden bereikt. Er zijn verschillende scenario's ontwikkeld om het doel wel te bereiken, zie Energietransitie.

Energieproductie

Wereldwijd wordt primaire energie (PE) gewonnen uit fossiele, nucleaire en duurzame bronnen. Primair betekent: direct gewonnen uit natuurlijke bronnen, niet geraffineerd of geconverteerd. Vooral in China is de energieproductie sterk toegenomen in deze eeuw.

De statistiek van primaire energie volgt bepaalde regels[4] die gericht zijn op eenvoudige meetbaarheid en vergelijkbaarheid van energie soorten.

In de tabel staat de wereld-energieproductie en de landen/regio's die het grootste deel (90%) daarvan winnen. In dit artikel zijn in Europa aan de oostkant Rusland en Turkije niet inbegrepen.

De hoeveelheden zijn uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (1 Mtoe/a = 11,63 terawattuur per jaar = 1,327 gigawatt). De data zijn van 2018.[2]

Grootste PE producenten (90%)
Totaal Kolen Olie & Gas Nucleair Hernieuwbaar
China 2560 1860 325 77 300
USA 2170 369 1400 219 180
Midden-Oosten 2040 1 2030 2 4
Rusland 1484 240 1165 54 25
Afrika 1169 157 611 3 397
Europa 1111 171 398 244 296
India 574 289 67 10 208
Canada 529 31 422 26 50
Indonesië 451 288 102 0 61
Australië 412 287 115 0 9
Brazilië 296 2 160 4 129
Kazakhstan 178 49 128 0 1
Mexico 159 7 132 4 16
Wereld 14420 3890 7850 707 1972

In het Midden-Oosten produceren de Perzische Golfstaten Iran, Irak, Koeweit, Oman, Qatar, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten het meest. In mindere mate ook Bahrein, Jordanië, Libanon, Syrië en Jemen in deze regio.

De grootste producenten in Afrika zijn Nigeria (249), Z-Afrika (158), Algerije (153) en Angola (92).

In Europa produceren Noorwegen (206, vooral olie en gas), Frankrijk (130, vooral nucleair), Duitsland (115), Ver. Koninkrijk (120), Polen (64, vooral kolen) en Nederland (42, vooral aardgas) het meest.

Van de duurzame productie in de wereld is 68% biobrandstof en afval, grotendeels in ontwikkelingslanden, 18% is gegenereerd met waterkracht en 14% met de overige duurzame bronnen.[5]

Trend

Van 2015 tot 2017 nam de wereldwijde productie 2% toe, vooral in Rusland 7%, het Midden-Oosten 8% en India 5%, terwijl China 3% minder en de EU 2% minder produceerden. Van 2017 tot 2019 steeg de wereld energie 5%, vooral in de VS, 15%, en China, 9%.[6] Van 2015 tot 2018 groeide windenergie 52% en zonne-energie 123%.[7]

Energie conversie en handel

Export minus Import
Midden-Oosten 1245
Rusland 701
Afrika 319
Australië 280
Canada 228
Indonesië 220
Noorwegen 177
Verenigde Staten -80
Z-Korea -252
India -347
Japan -387
China -733
Europa -985

De primaire energie wordt op vele manieren geconverteerd voor het geschikt is voor eindgebruik.[8]

  • Bruin- en steenkool gaat grotendeels naar elektriciteitscentrales. Kolen gaan ook naar een cokesfabriek.
  • Aardolie wordt geraffineerd, zie Aardoliedestillaat.
  • Nucleaire reactie hitte wordt gebruikt in kerncentrales.
  • Biomassa wordt verwerkt tot biobrandstof, zoals biodiesel.

Elektriciteit wordt opgewekt met een wisselstroomgenerator die mechanisch gekoppeld is aan

Na de uitvinding van de silicium PV cel in 1954 begon de elektriciteitsopwekking met zonnepanelen, verbonden met een DC/AC convertor. Pas rond 2000 werd door massaproductie van panelen zonnestroom economisch.

Van de primaire en geconverteerde energie wordt ca 5350 Mtoe wereldwijd verhandeld tussen landen, vooral olie en gas. In de tabel staat van enkele landen en regio's de export verminderd met de import. Een negatieve waarde betekent dat daar veel energie geïmporteerd wordt voor de economie. De hoeveelheden zijn uitgedrukt in Mtoe/a en de data zijn van 2018.[2]

Groot energietransport wordt gedaan met olie- en gastankers, tankauto's, gasnetwerken, elektriciteitsnetten, zie Hoogspanning (elektriciteit).

Total Energy Supply

Total Energy Supply en Primaire Energie
TES PE
China 3210 2560
Europa 1984 1111
India 919 574
Midden-Oosten 760 2040
Rusland 760 1484
Japan 426 50
Z-Korea 282 45
Canada 298 529
Wereld 14280 14420

Total Primary Supply (TES) is een term voor productie en import onder aftrek van export- en opslagveranderingen. Voor de hele wereld is TES bijna gelijk aan primaire energie PE, maar voor landen verschillen TES en PE in kwantiteit, en ook in kwaliteit als secundaire energie, bijvoorbeeld een olieraffinaderijproduct geïmporteerd wordt, dus TES is vaak geen PE. TES is alle energie nodig om te voorzien in de energie voor eindgebruikers.

In de tabel staan TES en PE voor sommige landen / regio's waar deze sterk verschillen, en wereldwijd. [2]



25% van de wereldwijde primaire productie wordt gebruikt voor conversie en transport, en 6% voor niet-energieproducten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. Er blijft 69% over voor eindgebruikers.

Eindgebruik

Het bestaat uit brandstof (78%) en elektriciteit (22%). De tabellen bevatten hoeveelheden, uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh), hoeveel daarvan duurzaam is, en het gebruik per persoon per jaar. De data zijn van 2018.[2]

Brandstof:

  • fossiel: aardgas, brandstof geproduceerd uit aardolie (LPG, benzine, kerosine, diesel, stookolie), uit kolen (antraciet, cokes).
  • duurzaam: biobrandstof en brandstof geproduceerd uit afval.
  • voor warmtedistributie.

De hoeveelheden zijn gebaseerd op netto calorische waarde.

In de eerste tabel staat het wereldwijd eindgebruik en landen/regio's die het meest (85%) gebruiken. In ontwikkelingslanden is het gebruik per persoon laag en het brandstofgebruik relatief duurzaam. Canada, Venezuela en Brazilië wekken elektriciteit grotendeels duurzaam op met waterkracht.

Grootste eindgebruikers (85%)
Branstof
Mtoe/a
waarvan
herniuwbaar
Elektriciteit
Mtoe/a
waarvan
herniuwbaar
China 1436 6% 555 30%
Verenigde Staten 1106 8% 339 19%
Europa 982 11% 309 39%
Afrika 531 58% 57 23%
India 487 32% 104 25%
Rusland 369 1% 65 26%
Japan 201 3% 81 19%
Brazilië 166 38% 45 78%
Indonesië 126 21% 22 14%
Canada 139 8% 45 83%
Iran 147 0% 22 6%
Mexico 95 7% 25 18%
Z-Korea 85 5% 46 5%
Australië 60 7% 18 21%
Argentinië 42 7% 11 27%
Venezuela 20 3% 6 88%
Wereld 7050 14% 1970 30%

De volgende tabel toont de landen in Europa die het grootste deel (85%) gebruiken.

Grootste eindgebruikers (85%) in Europe.
Land Brandstof
Mtoe/a
waarvan
hernieuwbaar
Elektriciteit
Mtoe/a
waarvan
hernieuwbaar
Duitsland 156 10% 45 46%
Frankrijk 100 12% 38 21%
Verenigd Koninkrijk 95 5% 26 40%
Italië 87 9% 25 39%
Spamje 60 10% 21 43%
Polen 58 12% 12 16%
Oekraine 38 5% 10 12%
Nederland 36 4% 9 16%
België 26 8% 7 23%
Zweden 20 35% 11 72%
Oostenrijk 20 19% 5 86%
Romenië 19 20% 4 57%
Finland 18 34% 7 39%
Portugal 11 20% 4 67%
Denemarken 11 15% 3 71%
Noorwegen 8 16% 10 100%

Trend

Wereldwijd eindverbruik van brandstof en elektriciteit in de periode 2010-2017:

  • steenkool daalde met 3%,
  • olie en gas steeg met 11%,
  • elektriciteit steeg met 19%.

Energie voor energie

Brandstof en elektriciteit wordt deels gebruikt voor constructie, onderhoud en sloop/hergebruik van installaties die brandstof en elektriciteit produceren, zoals olieboortorens, uranium isotoopscheiding en windturbines. Voor het nuttig effect van deze producenten moet de verhouding van de energieopbrengst tot de energiekosten groot genoeg zijn (Engels: EROEI energy returned on energy invested of EROI energy return on investment). Er is weinig overeenstemming in de technische literatuur over methoden en resultaten van berekening van deze verhoudingen.

Paul Brockway et al. vinden dat dergelijke verhoudingen worden gemeten voor primaire energie bij de bron (bv. ruwe olie) en in plaats daarvan moeten worden geschat voor het eindgebruik (bv. benzine). Zij berekenen reeksen EROI waarden in de jaren 1995-2011 voor fossiele brandstoffen in de wereld, zowel bij de bron als bij eindgebruik. Voor primaire EROI vinden ze ongeveer 30 maar voor eindgebruik vinden ze zeer lage EROI, elk jaar minder en gemiddeld 6. Ze concluderen dat lage en dalende EROI-waarden kunnen leiden tot beperkingen van de beschikbare energie voor de samenleving. En dat EROI op basis van hernieuwbare energie mogelijk hoger is dan EROI van fossiele brandstoffen wanneer ze worden gemeten voor eindgebruik.[9]

Als voor eindgebruik de energie E is en de EROI waarde R, dan is de netto energie beschikbaar voor de samenleving E-E/R. Het beschikbare percentage is 100-100/R. Voor R>10 is meer dan 90% beschikbaar maar voor R=2 maar 50% en voor R=1 niets. Deze steile daling staat bekend als de netto energie klif.

Marco Raugei et al. vinden EROI 9-10 voor PV systems in Zwitserland als de verhouding van de elektrische opbrengst tot de ‘equivalente elektrische’ investering. Zij bekritiseren het inbrengen van energieopslag bij de berekening van EROI voor PV-panelen of windmolens, omdat dit het resultaat onvergelijkbaar zou maken met de conventionele EROI berekening van andere elektriciteit opwekkende installaties. Het meten van de prestaties van energietechnologieën zou moeten gebeuren in een uitgebreide analyse van het energiesysteem van een land.[10]

Zie ook

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

De data in dit artikel zijn afkomstig van experts van het Internationaal Energieagentschap e.a. grote organisaties die deze periodiek verzamelen, analyseren en publiceren.
  1. º https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/83140NED/table?fromstatweb
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tables/?country=WORLD&energy=Balances&year=2018
  3. º Energy Balance Guide -draft- Eurostat
  4. º IEA Statistics manual, chapter 7
    • Fossiel: gebaseerd op netto calorische waarde.
    • Nucleair: warmte geproduceerd door kernreacties, 3 maal de elektrische energie, gebaseeerd op 33% rendement van kerncentrales. Deze productie wordt toegerekend aan het land waar de kerncentrales staan - dat is vaak niet het land waar het uraniumerts gedolven is.
    • Duurzaam: biomassa gebaseerd op netto calorische waarde. Elektriciteit geproduceerd met waterkracht, windturbines en zonnepanelen. Geothermische warmte die in centrales gebruikt wordt, 10 maal de opgewekte elektriciteit, gebaseerd op 10% rendement.
    De stromingsenergie van water en lucht die hydraulische en wind turbines aandrijft, en het licht dat op zonnepanelen schijnt, wordt in energie statistieken niet als primair opgenomen.
  5. º http://https://webstore.iea.org/renewables-information-2019-overview
  6. º https://www.enerdata.net/publications/world-energy-statistics-supply-and-demand.html
  7. º https://www.irena.org/publications/2020/Jul/Renewable-energy-statistics-2020
  8. º Encyclopaedia Britannica, vol.18, Energy Conversion, 15th ed., 1992
  9. º https://www.nature.com/articles/s41560-019-0425-z
  10. º http://dx.doi.org/10.1016/j.enpol.2016.12.042
rel=nofollow
Zoek op Wikidata
rel=nofollow
rel=nofollow