Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Onzevader: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
(13 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{zie artikel|Voor de gelijknamige compositie van Peteris Vasks, zie [[Onzevader (Vasks)]]}}
Het '''onzevader''' of '''Onze Vader''' is het bekendste [[christendom|christelijke]] [[gebed]].
==Benamingen==
De [[Groene Boekje|Woordenlijst]] van de Nederlandse taal vermeldt ’onzevader’ als officiële spelling maar in de [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]], [[Oosters-Orthodoxe Kerk|orthodoxe]] en [[protestants]]e [[traditie]] is '''Onze Vader''' gebruikelijker. Het wordt ook het '''Gebed des Heren''' genoemd en is een van de bekendste gebeden in de [[Kerk (geloofsgemeenschap)|Kerk]]. Ook de benaming '''het Modelgebed''' is in gebruik.<ref>[http://www.allaboutprayer.org/dutch/modelgebed.htm Modelgebed] op [http://www.allaboutprayer.org/ Allaboutprayer.org]</ref>


Het '''Onzevader''' of '''Paternoster''' is een [[christendom|christelijk]] [[gebed]] gericht aan [[God (christendom)|God]].  
In de [[middeleeuwen]] werd het in de westerse kerk in het Latijn gebeden, ook door de ongeschoolden. Het was toen bekend als het '''Pater Noster'''. Hoewel de benaming '''oratio domenica''' al uit een vroege periode stamt, schijnt de benaming '''Gebed des Heren''' voor de [[reformatie]] niet sterk verspreid te zijn geweest.


{{inhoud links}}De [[Groene Boekje|Woordenlijst]] van de Nederlandse taal vermeldt 'Onzevader' als officiële spelling maar in de [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]], [[Oosters-Orthodoxe Kerk|orthodoxe]] en [[protestants]]e [[traditie]] is '''Onze Vader''' gebruikelijker. Het wordt ook het '''Gebed des Heren''' genoemd en is een van de bekendste gebeden in de [[Kerk (geloofsgemeenschap)|Kerk]]. Ook de benaming ''het Modelgebed'' is in gebruik.<ref>[http://www.allaboutprayer.org/dutch/modelgebed.htm Modelgebed] op [http://www.allaboutprayer.org/ Allaboutprayer.org]</ref> Onder andere de Getuigen van Jehovah noemen het zo, maar gebruiken dit gebed niet als een ritueel in hun gebeden.
Zie het artikel '''[[versies van het onzevader in het Nederlands]]''' voor Nederlandse vertalingen en versies.
{{inhoud rechts}}
==Herkomst==
Volgens het [[evangelie]] heeft [[Jezus Christus]] dit gebed zelf aan zijn volgelingen geleerd. Twee versies zijn overgeleverd: een langere versie in {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13|NBV}} en een iets kortere versie in {{Bijbel|Lucas|11|2-4|NBV}}. In Mattheüs staat het gebed in het midden van Jezus’ [[bergrede]] en in de context van kritiek op schijnheilige manieren van bidden, terwijl het in Lucas gegeven wordt als een antwoord op de vraag van zijn discipelen om hen te leren bidden. Het kan gaan om twee verschillende gelegenheden.


==Herkomst==
In sommige handschriften is de tekst in Lucas kennelijk door kopiisten uitgebreid aan de hand van Mattheüs (zie de voetnoot in de NBV).
Volgens het [[evangelie]] heeft [[Jezus Christus]] het zelf aan zijn volgelingen geleerd. In de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] is het gebed te vinden in {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13|NBV}} en een iets kortere versie in {{Bijbel|Lucas|11|2-4|NBV}}. Sommige handschriften van Lucas zijn wat langer, kennelijk uitgebreid aan de hand van Mattheus (zie de voetnoot in de NBV). De hieronder staande weergaven gaan uit van de langere versie.


Volgens rabbijn Aron Mendes Chumaceiro valt uit de inhoud de Joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk {{Bijbel|Jesaja|63|15-16}}; {{Bijbel|Ezechiël|36|23}} en {{Bijbel|Ezechiël|38|23}}, het tweede vers {{Bijbel|Obadja|1|21}} en {{Bijbel|1Sam|3|18}}, het derde vers uit {{Bijbel|Spreuken|30|8}}, het vierde vers uit {{Bijbel|Sirach|28|2}}. Het vers "en leid ons niet in verzoeking" staat niet in het Oude Testament, want "het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in", aldus Chumaceiro. "Verlos ons van den boze" komt uit {{Bijbel|Psalm|119|133}}. Het slot is woordelijk uit {{Bijbel|1Kron|29|11}}.<ref>{{Aut|Aron Mendes Chumaceiro}}, ''Verdediging is geen aanval'', p. 121-122</ref>
===Joodse achtergrond===
Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk {{Bijbel|Jesaja|63|15-16}}; {{Bijbel|Ezechiël|36|23}} en {{Bijbel|Ezechiël|38|23}}, het tweede vers {{Bijbel|Obadja|1|21}} en {{Bijbel|1Sam|3|18}}, het derde vers uit {{Bijbel|Spreuken|30|8}}, het vierde vers uit {{Bijbel|Sirach|28|2}}. „Verlos ons van den boze” komt uit {{Bijbel|Psalm|119|133}}.
Het vers „en leid ons niet in verzoeking” staat niet in het Oude Testament. Rabbijn Aron Chumaceiro commenteert: „het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in”.<ref>{{Aut|Aron Mendes Chumaceiro}}, ''Verdediging is geen aanval'', p. 121-122</ref> Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de bekoring of verzoeking veroorzaakt. Dezelfde gedachte gedachte wordt ook uitgedrukt in dit joodse gebed in de Talmoed: „Breng mij niet onder autoriteit van zonde, onrechtvaardigheid, verzoeking of bekoring”.<ref>{{Sefaria|Berakhot.60b|Babylonische Talmoed, Berachot 60b}}</ref>


Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het [[kaddisj]], een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk:
Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het [[kaddisj]], een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk:
Regel 15: Regel 21:
:''Moge zijn koninkrijk erkend worden in uw leven en in uw dagen''
:''Moge zijn koninkrijk erkend worden in uw leven en in uw dagen''
:''…''
:''…''
===Onderdelen===
Het onzevader zoals dit liturgisch gebruikt wordt, kan worden ingedeeld in drie onderdelen:
* ''Dankgebed'': Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
* ''Smeekgebed'' ([[litanie]]): Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
* ''Belijdend gebed'': Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid.


== Teksten ==
== Teksten ==
De oudste teksten van het Onzevader die zijn overgeleverd, zijn in het [[Koinē|Koinè-Grieks]]. In het Nederlandse taalgebied zijn per religieuze stroming andere vertalingen in gebruik. Niet alleen zijn er verschillende protestantse vertalingen, maar ook gebruikten katholieken in Nederland lang een andere vertaling dan katholieken in Vlaanderen.
De oudste teksten van het onzevader die zijn overgeleverd, zijn in het [[Koinē|Koinè-Grieks]]. In het Nederlandse taalgebied zijn per religieuze stroming andere vertalingen in gebruik. Niet alleen zijn er verschillende protestantse vertalingen, maar ook gebruikten katholieken in Nederland tot 2016 een andere vertaling dan katholieken in Vlaanderen.


=== Koinè-Grieks ===
=== Koinè-Grieks ===
{{Kolommen
| Kolom1=
;versie in de Griekse liturgie
:{{Grieks|Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς}}
:{{Grieks|Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς}}
:{{Grieks|ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·}}
:{{Grieks|ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·}}
Regel 33: Regel 48:
:{{Grieks|[Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·]}}
:{{Grieks|[Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·]}}
:{{Grieks|ἀμήν.}}
:{{Grieks|ἀμήν.}}
 
|Kolom2=
;Tekst in het evangelie van Mattheüs <br>(Nestle-Aland)
:{{Grieks|Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς}}
:{{Grieks|ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·}}
:{{Grieks|ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου·}}
:{{Grieks|γενηθήτω τὸ θέλημά σου,}}
:{{Grieks|ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς·}}
:{{Grieks|τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·}}
:{{Grieks|καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν,}}
:{{Grieks|ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφήκαμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·}}
:{{Grieks|καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,}}
:{{Grieks|ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.}}
}}
<!---
{{Kolommen
{{Kolommen
| Kolom1=
| Kolom1=
=== Transliteratie van het Koinè-Grieks<ref>Deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks zoals dit volgens een reconstructie in de eerste en tweede eeuw na Christus werd uitgesproken. De e staat voor een korte e-klank, de ē voor een lange ee of è-klank. De o staat voor een korte o-klank (omicron), de ō betekent een lange o (omega). De th wordt zoals een Engelse ''th'' uitgesproken.</ref> ===
=== Transliteratie van het Koinè-Grieks ===
:Pater hēmōn ho en tuus oeranuus
:Pater hēmōn ho en tuus oeranuus
:hagiasthētō to onoma soe;
:hagiasthētō to onoma soe;
Regel 49: Regel 77:


:[Hoti soe estien hē basilia ke hē dunamis ke hē doxa ies toes eōnas.]
:[Hoti soe estien hē basilia ke hē dunamis ke hē doxa ies toes eōnas.]
:Amēn.
:Amēn.<ref>Deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks zoals dit volgens een reconstructie in de eerste en tweede eeuw na Christus werd uitgesproken. De e staat voor een korte e-klank, de ē voor een lange ee of è-klank. De o staat voor een korte o-klank (omicron), de ō betekent een lange o (omega). De th wordt zoals een Engelse ''th'' uitgesproken.</ref>
| Kolom2=
| Kolom2=
=== Modern ’Kerkgrieks’<ref>Ook deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks, maar geeft in een Nederlandse spelling weer hoe dit in Nieuwgriekse uitspraak klinkt, bijvoorbeeld zoals het in de Griekse kerk wordt gebruikt. Verschillende klanken zijn een i of ie geworden. De t wordt zachter uitgesproken (zoals een d), en de d wordt wat aangeblazen (dh), vergelijkbaar met de Engelse th. Verschil tussen de omicron en de omega valt in de uitspraak niet meer op. Een s wordt ook steeds als s uitgesproken, niet als z.</ref> ===
=== Modern ’Kerkgrieks’===
:Pader imoon oo en dies oeranies
:Pader imoon oo en dies oeranies
:ajasthiedoo do onoma soe;
:ajasthiedoo do onoma soe;
Regel 64: Regel 92:


:[odi soe esdin ie vasiliea, ke ie dhinamis, ke ie dhoxa ies does eonas.]
:[odi soe esdin ie vasiliea, ke ie dhinamis, ke ie dhoxa ies does eonas.]
:Amien.
:Amien.<ref>Ook deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks, maar geeft in een Nederlandse spelling weer hoe dit in Nieuwgriekse uitspraak klinkt, bijvoorbeeld zoals het in de Griekse kerk wordt gebruikt. Verschillende klanken zijn een i of ie geworden. De t wordt zachter uitgesproken (zoals een d), en de d wordt wat aangeblazen (dh), vergelijkbaar met de Engelse th. Verschil tussen de omicron en de omega valt in de uitspraak niet meer op. Een s wordt ook steeds als s uitgesproken, niet als z.</ref>
}}
}}
--->
{{Kolommen
{{Kolommen
| Kolom1=
| Kolom1=
=== Latijnse tekst<br><small>(Nova Vulgata)</small>===
=== Latijnse tekst <br><small>(Nova Vulgata)</small>===
:Pater noster,
:Pater noster,
:Qui es in caelis,
:Qui es in caelis,
Regel 86: Regel 115:
| Kolom2=
| Kolom2=
}}
}}
=== Nieuwe vertaling ===
==Hebreeuwse versie (Sjem Tov)==
Zoals vanaf november 2016 gebruikt wordt in de Nederlandstalige kerkprovincies van de Rooms-Katholieke Kerk.
De Hebreeuwse versie van Mattheüs, zoals gebruikt door [[Sjem Tov Ibn Sjaproet|Sjem Tov]] in zijn werk ''Even Bochan'', heeft volgens sommige geleerden (zoals George Howard), de kenmerken van een tekst die zou kunnen afstammen van een Hebreeuws origineel. De tekst bevat een aantal interessante varianten.
:Onze Vader, die in de hemel zijt,
;Het ’Avinu-gebed’
:uw naam worde geheiligd,
:<div style="direction: rtl;">{{Heb|אָבִינוּ שֶׁבַּשָּׁמַיִם <br>יִתְקַדֵּשׁ שִׁמְךָ <br>וְיִתְבָּרֵךְ מַלְכוּתְךָ <br>רְצוֹנְךָ יִהְיֶה עָשׂוּי בַּשָׁמַיִם וּבָּאָרֶץ <br>וַתִתֵּן לַחְמֵנוּ תְּמִידִית <br>וּמְחוֹל לָנוּ חַטֹּאתֵינוּ כַּאֲשֶׁר אֲנַחְנוּ מוֹחֲלִים לַחוֹטִאים לָנוּ <br>וְאַל תְּבִיאֶנוּ לִידֵי נִסָּיוֹן וְשָׁמְרֵינוּ מִכָּל רָע <br>אָמֵן}}</div>
:uw rijk kome,
:uw wil geschiede
:op aarde zoals in de hemel.
:Geef ons heden ons dagelijks brood
:en vergeef ons onze schulden,
:zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren,
:en breng ons niet in beproeving
:maar verlos ons van het kwade.


:Amen.
;Uitspraak:
:’Avinoe sje-ba-sjamájiem
:jitqaddésj sjimcha
:vejitbaréch malchoetecha
:ratsónecha jihjee assoei basjamájim oe-va’arets
:vatitén lachménoe temidiet
:oemechol lanoe chattoteinoe ka’asjer anachnoe mochaliem lachotiem lanoe
:ve’al tevi’enoe lidei nissajoon ve-sjamereinoe mikkol ra
:amén


Deze versie werd in 2014 gekozen door een daarvoor benoemde commissie, en werd van kracht in de liturgie vanaf de eerste zondag van de advent in 2016, namelijk 27 november 2016. Voor die datum werden er in de Katholieke Kerk in Vlaanderen en Nederland twee verschillende vertalingen van het onzevader gebruikt.<ref>[http://www.kerknet.be/admin/files/assets/documenten/2014_09_11_Onzevader_toelichting_mgr_De_Kesel_DEFINITIEF.pdf Toelichting door Mgr. De Kesel</ref> Kerknet.be
==Doxologie==
 
De slotwoorden ''Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid'' komen voor in vele latere handschriften maar ontbreken in de oudste handschriften van het evangelie van Mattheüs. Deze woorden zijn afkomstig uit {{Bijbel|1Kronieken|29|11}} en werden mogelijk in de liturgie gebruikt, en daarom later toegevoegd aan de tekst van Mattheüs. Dezelfde tekst wordt ook in de joodse eredienst gebruikt, waar het gezongen wordt bij het openen van de schrijn met de Thorarollen.
{{Kolommen
| Kolom1=
=== Vertaling volgens de Katholieke Kerk<br>voor de Belgische kerkprovincie ===
:Onze Vader Die in de Hemelen zijt,
:geheiligd zij Uw Naam.
:Uw Rijk kome,
:Uw Wil geschiede op aarde als in de Hemel.
:Geef ons heden ons dagelijks brood
:en vergeef ons onze schulden,
:gelijk ook wij vergeven aan onze schuldenaren.
:En leid ons niet in bekoring,
:maar verlos ons van het kwade.
 
:(Want van u is het Koninkrijk,
:en de kracht
:en de heerlijkheid
:tot in eeuwigheid.)
:Amen.
| Kolom2=
=== Vertaling volgens de Katholieke Kerk <br />voor de Nederlandse kerkprovincie ===
:Onze Vader Die in de Hemel zijt,
:Uw Naam worde geheiligd;
:Uw Rijk kome;
:Uw wil geschiede op aarde zoals in de Hemel.
:Geef ons heden ons dagelijks brood;
:en vergeef ons onze schuld,
:zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven
:en leid ons niet in bekoring,
:maar verlos ons van het kwade.
::(In de [[Mis]] volgt nu het [[embolisme]]:) Verlos ons Heer, van alle kwaad. Geef vrede in onze dagen. Dat wij, gesteund door Uw barmhartigheid, vrij mogen zijn van zonden en beveiligd tegen alle onrust: hoopvol wachtend op de Komst van Jezus, Messias, Uw Zoon.
:Want van U is het Koninkrijk,
:en de kracht,
:en de heerlijkheid
:in eeuwigheid.
:Amen.
}}
==In Nederlandstalige Bijbelvertalingen==
{{Kolommen
| Kolom1=
=== Nieuwe Bijbelvertaling ===
| Kolom2=
=== Vertaling volgens<br>het Nederlands Bijbelgenootschap ===
(vaak gebruikt in de protestantse liturgie)
}}
{{Kolommen
| Kolom1=
:Onze Vader in de hemel,
:laat uw naam geheiligd worden,
:laat uw koninkrijk komen
:en uw wil gedaan worden
:op aarde zoals in de hemel.
:Geef ons vandaag het brood
:dat wij nodig hebben.
:Vergeef ons onze schulden,
:zoals ook wij hebben vergeven
:wie ons iets schuldig was.
:En breng ons niet in beproeving,
:maar red ons uit de greep van het kwaad.
 
:[Want aan u behoort het koningschap, de macht en de majesteit tot in eeuwigheid.]
:Amen.
| Kolom2=
:Onze Vader Die in de Hemelen zijt,
:Uw Naam worde geheiligd;
:Uw Koninkrijk kome;
:Uw wil geschiede,
:gelijk in de Hemel als op de aarde.
:Geef ons heden ons dagelijks brood;
:en vergeef ons onze schulden,
:gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren;
:en leid ons niet in verzoeking,
:maar verlos ons van de Boze.
 
:Want van U is het Koninkrijk
:en de kracht en de heerlijkheid
:tot in eeuwigheid.
:Amen.
}}
{{kolommen
| Kolom1=
=== Statenvertaling (Jongbloed-editie) ===
:Gij dan bidt aldus:
:Onze Vader, Die in de hemelen zijt!
:Uw Naam worde geheiligd.
:Uw Koninkrijk kome.
:Uw wil geschiede, gelijk in den hemel alzo ook op de aarde.
:Geef ons heden ons dagelijks brood.
:En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onzen schuldenaren.
:En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van den boze.
:Want Uw is het Koninkrijk, en de kracht, en de heerlijkheid, in der eeuwigheid, amen.
| Kolom2=
=== Naardense Bijbel ===
:Vader over ons in de hemelen,
:geheiligd worde uw naam;
:kome úw koninkrijk,
:geschiede úw wil
:als in de hemel ook op de aarde,
:ons nodige brood,
:geef ons dat vandaag;
:en vergeef ons onze schulden,
:zoals wij ook vergeven hebben
:wie ons iets schuldig zijn;
:en breng ons niet in beproeving,
:maar ontruk ons aan het boze!
}}
 
{{kolommen
| Kolom1=
=== Nieuwe-Wereldvertaling<br>van de Heilige Schrift ===
:Onze Vader in de hemelen,
:uw naam worde geheiligd.
:Uw koninkrijk kome.
:Uw wil geschiede, gelijk in de hemel, zo ook op aarde. 
:Geef ons heden ons brood voor vandaag; 
:en vergeef ons onze schulden,
:zoals ook wij onze schuldenaars hebben vergeven. 
:En breng ons niet in verzoeking,
:maar bevrijd ons van de goddeloze.
 
| Kolom2=
===Bijbel in Gewone Taal===
:Onze Vader in de hemel,
:Laat iedereen u eren.
:Laat uw nieuwe wereld komen.
:Laat op aarde uw wil gedaan worden,
:net zoals dag in de hemel gebeurt.
:Geef ons vandaag het eten dat we nodig hebben.
:En vergeef ons wat we fout gedaan hebben,
:want wij hebben ook andere mensen hun fouten vergeven.
:Help ons om nooit tegen u te kiezen.
:En bescherm ons tegen de macht van het kwaad.
 
:[Want u bent koning,
:u regeert met grote macht,
:voor altijd. Amen.]
}}
 
=== Oecumenische tekst (Raad van Kerken) ===
:Onze Vader die in de hemel zijt,
:Uw naam worde geheiligd.
:Uw koninkrijk kome.
:Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
:Geef ons heden ons dagelijks brood.
:En vergeef ons onze schulden
:zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.
:En leid ons niet in verzoeking,
:maar verlos ons van de boze.
:Want van U is het koninkrijk
:en de kracht en de heerlijkheid
:in eeuwigheid. Amen.


==Gebruik==
==Gebruik==
===Verschillen tussen protestanten en rooms-katholieken===
In de katholieke misviering volgens de [[Novus Ordo Missae]] sluit de priester het gebed af met het embolisme.
In het Onzevader, zoals gebruikt door de protestanten, komen alle drie de onderdelen van een gebed terug, in de katholieke versie zijn de verschillen: bekoring i.p.v. verzoeking en kwade i.p.v. boze:
* ''Dankgebed'': Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
* ''Smeekgebed'' ([[litanie]]): Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
* ''Belijdend gebed'': Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid.
 
De slotwoorden ''Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid'' ontbreken in de oudste handschriften van het evangelie van Mattheus. In de katholieke misviering volgens de [[Novus Ordo Missae]] sluit de priester het gebed af met het embolisme.


===Embolisme===
===Embolisme===
Regel 290: Regel 163:
:in eeuwigheid. Amen.
:in eeuwigheid. Amen.
}}
}}
===Orthodoxe Kerk===
===Orthodoxe Kerk===
In de Orthodoxe Kerk wordt de doxologie nooit uitgesproken door de gelovigen. Deze wordt altijd gedaan door de priester. In de Griekse traditie gebruikt men bij het afwezig zijn van de priester: ''Door de gebeden van onze Heilige Vaders, Heer Jezus Christus Onze God ontferm U over ons, Amen.''
In de Orthodoxe Kerk wordt de doxologie nooit uitgesproken door de gelovigen. Deze wordt altijd gedaan door de priester. In de Griekse traditie gebruikt men bij het afwezig zijn van de priester: ''Door de gebeden van onze Heilige Vaders, Heer Jezus Christus Onze God ontferm U over ons, Amen.''


== Externe link ==
== Externe link ==
* [http://www.christusrex.org/www1/pater/ Het Onzevader in 1662 talen en dialecten.]
* [http://www.christusrex.org/www1/pater/ Het Onzevader in 1817 talen en dialecten.]
* {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13}} Het Onzevader in Nederlandse bijbelvertalingen]
* {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13}} Het Onzevader in Nederlandse bijbelvertalingen]
{{CathEn|09356a|Lord’s Prayer}}
{{CathEn|09356a|Lord’s Prayer}}
{{JewEn|10112|Lord’s Prayer, The}}
{{JewEn|10112|Lord’s Prayer, The}}
{{ISBE|lords-prayer-the|Lord’s Prayer, The}}
{{ISBE|lords-prayer-the|Lord’s Prayer, The}}
{{Wikisource|nl|Onzevader}}
{{Commonscat|Pater noster}}
{{Commonscat|Pater noster}}


Regel 305: Regel 178:
<references />
<references />
* Neil Douglas-Klotz, Gebeden van de Kosmos, Meditaties over de Aramese woorden van Jezus, 1995, East-West Publications, Den Haag, ISBN 90-5340-040-0
* Neil Douglas-Klotz, Gebeden van de Kosmos, Meditaties over de Aramese woorden van Jezus, 1995, East-West Publications, Den Haag, ISBN 90-5340-040-0
* Nederlandse vertaling (rooms-katholiek) bisdom van ’s-Hertogenbosch
}}
}}


[[Categorie:Christelijk gebed]]
[[Categorie:Christelijk gebed]]
[[Categorie:Rooms-katholiek gebed]]

Huidige versie van 1 mei 2020 om 10:08

Het onzevader of Onze Vader is het bekendste christelijke gebed.

Benamingen

De Woordenlijst van de Nederlandse taal vermeldt ’onzevader’ als officiële spelling maar in de katholieke, orthodoxe en protestantse traditie is Onze Vader gebruikelijker. Het wordt ook het Gebed des Heren genoemd en is een van de bekendste gebeden in de Kerk. Ook de benaming het Modelgebed is in gebruik.[1]

In de middeleeuwen werd het in de westerse kerk in het Latijn gebeden, ook door de ongeschoolden. Het was toen bekend als het Pater Noster. Hoewel de benaming oratio domenica al uit een vroege periode stamt, schijnt de benaming Gebed des Heren voor de reformatie niet sterk verspreid te zijn geweest.

Zie het artikel versies van het onzevader in het Nederlands voor Nederlandse vertalingen en versies.

Herkomst

Volgens het evangelie heeft Jezus Christus dit gebed zelf aan zijn volgelingen geleerd. Twee versies zijn overgeleverd: een langere versie in Mattheüs 6:9-13 (NBV) en een iets kortere versie in Lucas 11:2-4 (NBV). In Mattheüs staat het gebed in het midden van Jezus’ bergrede en in de context van kritiek op schijnheilige manieren van bidden, terwijl het in Lucas gegeven wordt als een antwoord op de vraag van zijn discipelen om hen te leren bidden. Het kan gaan om twee verschillende gelegenheden.

In sommige handschriften is de tekst in Lucas kennelijk door kopiisten uitgebreid aan de hand van Mattheüs (zie de voetnoot in de NBV).

Joodse achtergrond

Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk Jesaja 63:15-16; Ezechiël 36:23 en Ezechiël 38:23, het tweede vers Obadja 1:21 en 1Sam 3:18, het derde vers uit Spreuken 30:8, het vierde vers uit Sirach 28:2. „Verlos ons van den boze” komt uit Psalm 119:133. Het vers „en leid ons niet in verzoeking” staat niet in het Oude Testament. Rabbijn Aron Chumaceiro commenteert: „het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in”.[2] Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de bekoring of verzoeking veroorzaakt. Dezelfde gedachte gedachte wordt ook uitgedrukt in dit joodse gebed in de Talmoed: „Breng mij niet onder autoriteit van zonde, onrechtvaardigheid, verzoeking of bekoring”.[3]

Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het kaddisj, een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk:

Moge zijn grote naam verheven en geheiligd worden
in de wereld die hij geschapen heeft naar zijn wil.
Moge zijn koninkrijk erkend worden in uw leven en in uw dagen

Onderdelen

Het onzevader zoals dit liturgisch gebruikt wordt, kan worden ingedeeld in drie onderdelen:

  • Dankgebed: Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
  • Smeekgebed (litanie): Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
  • Belijdend gebed: Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid.

Teksten

De oudste teksten van het onzevader die zijn overgeleverd, zijn in het Koinè-Grieks. In het Nederlandse taalgebied zijn per religieuze stroming andere vertalingen in gebruik. Niet alleen zijn er verschillende protestantse vertalingen, maar ook gebruikten katholieken in Nederland tot 2016 een andere vertaling dan katholieken in Vlaanderen.

Koinè-Grieks

versie in de Griekse liturgie
Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·
ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου·
γενηθήτω τὸ θέλημά σου,
ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν,
ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
[Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·]
ἀμήν.
Tekst in het evangelie van Mattheüs
(Nestle-Aland)
Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·
ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου·
γενηθήτω τὸ θέλημά σου,
ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς·
τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν,
ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφήκαμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.


Latijnse tekst
(Nova Vulgata)

Pater noster,
Qui es in caelis,
Sanctificetur nomen tuum.
Adveniat regnum tuum.
Fiat voluntas tua, sicut in caelo et in terra.
Panem nostrum quotidianum da nobis hodie,
Et dimitte nobis debita nostra,
Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
Et ne nos inducas in tentationem:
Sed libera nos a malo.
Quia tuum est regnum,
Et potestas,
Et gloria in saecula.
Amen


Hebreeuwse versie (Sjem Tov)

De Hebreeuwse versie van Mattheüs, zoals gebruikt door Sjem Tov in zijn werk Even Bochan, heeft volgens sommige geleerden (zoals George Howard), de kenmerken van een tekst die zou kunnen afstammen van een Hebreeuws origineel. De tekst bevat een aantal interessante varianten.

Het ’Avinu-gebed’
אָבִינוּ שֶׁבַּשָּׁמַיִם
יִתְקַדֵּשׁ שִׁמְךָ
וְיִתְבָּרֵךְ מַלְכוּתְךָ
רְצוֹנְךָ יִהְיֶה עָשׂוּי בַּשָׁמַיִם וּבָּאָרֶץ
וַתִתֵּן לַחְמֵנוּ תְּמִידִית
וּמְחוֹל לָנוּ חַטֹּאתֵינוּ כַּאֲשֶׁר אֲנַחְנוּ מוֹחֲלִים לַחוֹטִאים לָנוּ
וְאַל תְּבִיאֶנוּ לִידֵי נִסָּיוֹן וְשָׁמְרֵינוּ מִכָּל רָע
אָמֵן
Uitspraak
’Avinoe sje-ba-sjamájiem
jitqaddésj sjimcha
vejitbaréch malchoetecha
ratsónecha jihjee assoei basjamájim oe-va’arets
vatitén lachménoe temidiet
oemechol lanoe chattoteinoe ka’asjer anachnoe mochaliem lachotiem lanoe
ve’al tevi’enoe lidei nissajoon ve-sjamereinoe mikkol ra
amén

Doxologie

De slotwoorden Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid komen voor in vele latere handschriften maar ontbreken in de oudste handschriften van het evangelie van Mattheüs. Deze woorden zijn afkomstig uit 1Kronieken 29:11 en werden mogelijk in de liturgie gebruikt, en daarom later toegevoegd aan de tekst van Mattheüs. Dezelfde tekst wordt ook in de joodse eredienst gebruikt, waar het gezongen wordt bij het openen van de schrijn met de Thorarollen.

Gebruik

In de katholieke misviering volgens de Novus Ordo Missae sluit de priester het gebed af met het embolisme.

Embolisme

Libera nos, quaesumus, Domine, ab omnibus malis,
da propitius pacem in diebus nostris,
ut, ope misericordiae tuae adiuti
et a peccato simus semper liberi
et ab omni perturbatione securi
exspectantes beatam spem
et adventum Salvatoris nostri Iesu Christi.

waarna de gelovigen antwoorden met:

Quia tuum est regnum,
et potestas, et gloria
in saecula.
Verlos ons, Heer, van alle kwaad,
geef vrede in onze dagen,
dat wij gesteund door Uw barmhartigheid,
vrij mogen zijn van zonde,
en beveiligd tegen alle onrust.
Hoopvol wachtend
op de komst van Jezus, Messias, Uw Zoon.
 
Want van U is het koninkrijk
en de kracht en de heerlijkheid
in eeuwigheid. Amen.


Orthodoxe Kerk

In de Orthodoxe Kerk wordt de doxologie nooit uitgesproken door de gelovigen. Deze wordt altijd gedaan door de priester. In de Griekse traditie gebruikt men bij het afwezig zijn van de priester: Door de gebeden van onze Heilige Vaders, Heer Jezus Christus Onze God ontferm U over ons, Amen.

Externe link

The Catholic Encyclopedia (1917)  (en) Lord’s Prayer, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: Vertaal via Google translate)

Jewish Encyclopedia 1906  (en) Lord’s Prayer, The, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: Vertaal via Google translate)

International Standard Bible Encyclopedia  (en) Lord’s Prayer, The, in: ISBE, J. Orr, ed., Chicago, Howard-Severance Company, 1915. (vertaal via: Vertaal via Google translate)

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Pater noster op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  1. º Modelgebed op Allaboutprayer.org
  2. º Aron Mendes Chumaceiro, Verdediging is geen aanval, p. 121-122
  3. º Babylonische Talmoed, Berachot 60b
  • Neil Douglas-Klotz, Gebeden van de Kosmos, Meditaties over de Aramese woorden van Jezus, 1995, East-West Publications, Den Haag, ISBN 90-5340-040-0
rel=nofollow